Kỹ thuật bón phân cho rau sạch, rau an toàn

1/ Đặc tính chung của một số loại phân bón

• Phân hữu cơ

Phân hữu cơ là một số loại chất hữu cơ, bón vào trong đất sau khi phân giải có thể cung ứng dưỡng chất cho cây và cải tạo đất.

Công dụng của phân hữu cơ:

– Cải tạo lý tính đất: Độ xốp, khả năng giữ nước.

– Cải tạo hóa tính đất: Nâng cao khả năng cố định dinh dưỡng.

– Cải tạo sinh tinh đất: Kính thích vi sinh vật có lợi và những hoạt động của chúng trong đất.

• Phân vô cơ

Dễ hòa tan, công dụng nhanh đối với các loại cây trồng, hiệu lực cao nên góp thêm phần tăng nhanh năng suất và sản lượng rau.

 Tuy vậy cần nhấn mạnh tại đây chính là phải bón với rất nhiều lượng, tỷ lệ phù hợp và hài hòa. vì nếu bón quá nhiều phân kháng đơn độc, bón không hợp lý sẽ khiến cho đất trai cứng, hóa chua, hạ độ mầu mỡ; ảnh hưởng nhiều đến năng suất và chất lượng nông sản.

Phân hữu cơ và phân vô cơ

• Phân vi sinh vật

 – Thúc xúc tiến quá trình phân giải những hợp chất vô cơ, hữu cơ khó tiêu thành nguồn dinh dưỡng dễ tiêu để cây trồng dễ hấp thụ, gây giảm quá trình bay hơi và rửa trôi.

– Cung ứng những hoạt chất có công dụng kích thích sinh trưởng.

– Tăng khả năng chống chịu của cây trồng do những kháng sinh mà vi sinh vật tiết ra.

– Tăng hiệu quả dùng phân bón của đạm, lân, kali.

– Gây giảm lượng phân hóa học cần sử dụng.

– Nâng cao độ phì cho đất.

• Những chất điều hòa sinh trưởng

Những chất điều hòa sinh trưởng là những chất hữu cơ, với lượng cực kỳ nhỏ, làm hạn chế hoặc thay đổi bất cứ một sinh lý nào trong cây, được chỉ định như là hormon thực vật gồm có: Auxin, Gibberilin, Cytokini, những chất ức chế hoặc chất làm chậm trễ.

2/ Quy tắc bón phân cho rau sạch

• Nội dung của hệ thống dùng phân bón kết hợp hài hòa

– Hài hòa: Là cung ứng dinh dưỡng đầy đủ, hài hòa giữa những nhân tố, cung ứng kịp lúc thích hợp với nhu cầu để thu được năng suất và chất lượng nông sản có nhu cầu, có lãi, không gây ô nhiễm môi trường.

– Kết hợp: Sự cung ứng tự nhiên từ đất, nước tưới, nước mưa và những nguồn khác và sự cung ứng từ phân bón.

– Bón phân một cách hợp lý: Hài hòa giữa một số loại phân, bón đúng liều lượng, đúng đất, đúng lúc, đúng cây, thích hợp trạng thái sinh trưởng cà phát triển của cây trồng.

Bón phân đúng lúc, đúng thời gian, đúng lượng cho rau phát triển và sinh trưởng

– Đúng lượng: Xác định đúng liều lượng phân hóa học cung ứng đầy đủ nhu cầu của cây về phân bón, hạ lượng dư thừa của đất.

– Đúng đất: Chọn phân hóa học thích hợp với tính chất cơ bản của đất

– Đúng lúc: Bón phân vào lúc cây trồng cần nguyên tố dinh dưỡng nhiều nhất để phát triển và sinh trưởng.

• Lượng phân bón cho nhiều loại rau

Loại cây	Phân bón hữu cơ	Phân bón lá
Củ cải, hành tỏi	200 – 300 kilogam/ hecta	Phun tưới khi cây 3 – 4 lá, 7 – 8 lá.
Rau lấy củ, quả	250 kilogam/ hecta	Phun tưới khi cây 5 – 7 lá, cây ra bông
Các giống rau ăn lá	25 kilogam/ hecta	Phun sau khi tiến hành trồng 10 ngày, 15 ngay phun/lần

• Quy tắc trong dùng phân bón và rau sạch

– Bón lót: Phân chuồng đã ủ hoại mục và lân hữu cơ vi sinh (trung bình khoảng 15 tấn phân chuồng, 300 kilogam lân hữu cơ vi sinh, 30% N + 50% K cho 1 ha).

– Bón thúc: 70% N = 50% K còn lại sử dụng để bón thúc.

+ Các giống rau có thời gian sinh trưởng ngắn (< 60 ngày), bón thúc 2 lần, kết thúc bón trước khi thu hoạc 12 ngày

+ Các giống rau có thời gian sinh trưởng dài, có thể bón thúc 3 lần, kết thúc bón phân hóa học trước khi tiến hành thu hoạch 30 – 40 ngày.

Dùng một số loại phân bón lá và chất điều hòa sinh trưởng ngay khi vừa mới bén rễ, có thể xịt 3 – 4 lần tùy mỗi loại rau, Nồng độ theo chia sẻ cách cho mỗi loại rau và mỗi loại chế phẩm, kết thúc trước khi tiến hành thu hoạch 10 ngà.

Nếu dùng phân bón lá thì hạ phân hóa học 30 – 50%, tuyệt đối không sử dụng một số loại phân tươi và nước phân pha loãng tưới cho rau.

• Bón hài hòa giữa đạm, lân kali.Đòi hỏi nbsp;kỹ thuật bón phân cho rau

– Bón đủ lượng phân cấp thiết.

– Bón đúng lúc và đúng kỹ thuật.

Đạm, lân và kali là các dưỡng chất cơ bản nhất ảnh hưởng nhiều đến nbsp;năng suất và chất lượng rau nhưng bón không hài hòa sẽ dẫn tới hậu quả ngược: năng suất thấp, chất lượng rau kém, dễ hư hỏng khi vận chuyển hoặc bảo quản.

• Kỹ thuật bón phân cho rau

– Bón lót: Thường sử dụng phân chuồng, phân vô cơ chậm tan như lân, kali và vôi (cung ứng cho cả quá trình lớn lên của cây) và một lượng phân đạm cung ứng cho rau ở giai đoạn cây giống (Khoảng ¼ – 1/3 lượng phân đạm cấp thiết ).

Phân lót có thể bón theo hốc hoặc giải đều trước khi tiến hành gieo (hoặc trồng), hoặc bón theo hàng, lấp phân rồi trồng dọc hàng đã bón phân.

– Bón thúc: Là kỹ thuật bón bổ sung vào các thời kỳ cây cần dinh dưỡng nhất là để sinh trưởng, phát triển và tạo sản phẩm. Bón thúc thường sử dụng một số loại phân dễ tan, dễ tiêu như phân chuồng ngâm ủ, phân đạm và phân kali.

– Giải pháp bón phân ngoài rễ là giải pháp đang được dùng trong trong một vài năm trở lại đây. Đó là kỹ thuật bón phân lên lá, dùng một số loại phân đã được tổng hợp, điểm mạnh là tiết kiệm phân và hiệu quả rất cao, tuy vậy chỉ ứng dụng tốt trong các trường hợp đã được bón đầy đủ phân chuồng và các loại phân đa lượng khác.

• Phương pháp tính lượng phân bón cấp thiết cho rau

 Để đạt 20 tấn cà chua quả/ hecta thì phải bón lượng phân như sau:

– Đạm: 4,5 kilogam /tấn x 20 tấn/ hecta = 90 kilogam N nguyên chất hay 196 kilogam nbsp;urea/ hecta

– Lân: 4,5 kilogam /tấn x 20 tấn/ hecta = 90 kilogam P2O5 hay 500 kilogam nbsp;lân supe/ hecta

– Kali 5 kilogam /tấn x 20 tấn/ hecta = 100 kilogam P2O hay 200 kilogam phân kali/ hecta

3/ Kỹ thuật bón phân cho rau sạch

Để đạt đòi hỏi rau sạch, điều đặc biệt là phải bón phân đúng kỹ thuật. Do đó cần lưu ý đến các điểm sau:

– Đừng nên sử dụng phân hữu cơ tươi bón hoặc tưới cho rau, phân cần ủ thật hoai, xử lý diệt trừ vi khuẩn theo chia sẻ cách. Đừng nên sử dụng nước thải sinh hoạt chưa xử lý để tưới cho rau

– Đừng nên sử dụng phân chế biến từ rác thải thành phố, vì trong rác thải này chứa cực nhiều kim loại nặng.

– Phân bón hữu cơ nên trộn với phân lân và phân kali bón lót cho ruộng ra, bón xong rồi cày đất hoặc bón theo luống. 1 năm bón cho 1ha khoảng 20 tấn phân hữu cơ, 500 kilogam phân lân supe hoặc lân nung chảy, 250 – 300 kilogam phân kali. bón 1 lần hoặc chia làm 2 lần trong năm vào lúc thuận lợi nhất, như vậy đất sẽ tơi xốp và có dự trữ lân, kali, lưu huỳnh, magie và những dưỡng chất khác.

– Thường kì theo đặc tính của loại rau ăn lá đang trồng mà tưới phân đạm. Phân đạm càng pha loãng càng tốt, tưới vào gốc, tránh tưới trên lá. Lượng tưới theo chia sẻ cách. Trước lúc thu hoạch 15 – 20 ngày nên ngưng tưới phân đạm để lượng nitrat trong rau không quá cao.

– Cây rau có thể hút những chất điều hòa sinh trưởng và dưỡng chất qua lá, nên sử dụng giải pháp này để tăng năng suất rau, song những chất điều hòa sinh trưởng là những hóa chất có thể gây độc cho người và gia súc. Những chất này lúc thu hoạch có khi vẫn bám phía trên mặt lá, không rửa kỷ sẽ cực kỳ gây tổn thương.

– Hạn chế phân phun lá cho nhiều loại rau ăn.

4/ Bón phân một cách hợp lý cho rau an toàn

Ngày nay nhiều loại thực phẩm trong đó có rau quả không sạch do bón phân đạm, xịt thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) dùng chưa đủ thời gian cách li, bón phân chuồng tươi, tưới nước bẩn… ảnh hưởng không tốt tới thể trạng con người, công tác an toàn thực phẩm đang báo động và được đông đảo người quan tâm. Việc sản xuất rau an toàn được nhà nước và những địa phương khuyến khích.

Dưới đây giới thiệu kỹ thuật bón cho rau an toàn

– Một số loại phân chuồng nếu bón phân tươi cực kỳ bẩn, nhiều trứng giun sán, vi sinh vật tạo bệnh sẽ bám vào rau, quả gây bênh cho rau và người dùng. Loại phân này cần ủ hoại mục bằng phương pháp trộn lẫn với 2 – 5% lân supe chất đống, chát kín bùn trong khoảng 2 tháng, nhiều loại trứng giun sán và vi trùng tạo bệnh sẽ bị diệt trừ. Những dưỡng chất khó tiêu sẽ được vi sinh vật phân giải thành dạng dễ tiêu, phân tơi xốp không còn mùi hôi, đem bón cho rau cực kỳ tốt.

Không bón nước giải, phân chuồng tươi cho rau an toàn

– Một số loại nbsp;nước giải, nước phân chuồng tươi chứa đựng nhiều vi sinh vật tạo bệnh cũng không được tưới cho rau an toàn. Loại nước giàu  chất hữu cơ đã được vi sinh vật yếm khí phân giải sử dụng bón cho rau an toàn. Loại nước giải giàu  chất hữu cơ và đạm này cần phải được ngâm với 1 – 2% lân supe trong 40 – 50 ngày cho hoại mới dùng được. Nước và mùn bã những bể khí sinh học biogas thải ra là phân hữu cơ đã được vi sinh vật yếm khí phân giải sử dụng bón cho rau an toàn cực kỳ tốt.

Có thể sủ dụng một số loại phân hữu cơ vi sinh đạt chất lượng tốt như phân lân vi sinh Sông Ranh, phân hữu cơ vi sinh PTS 9, sản phẩm vi sinh Vườn Sinh Thái… bón cho rau thay thế phân chuồng.

Bón đạm cho rau khi ở giai đoạn cây con, bón đạm urea cho rau đã lớn phải bảo đảm đủ thời gian cách li 15 ngày mới được dùng. Nếu bón đạm chưa đủ thời gian cách li, chất đạm ở phía trong lá dưới dạng nitrat, nitrat amôn, khi ăn vào, chúng tích lũy trong mô mỡ của cơ thể gây ngộ độc mãn tính, đến lượng vừa đủ lớn sẽ là nguyên do gây ung thư cho con người.

Một số loại phân bón giàu  mùn (acid amin), nhiều vi sinh vật có lợi như: K-Hunmate; K-H701/702; A-H502/503; N-H601/602; Vườn Sinh Thái; Yogen; atonic…phun cho rau an toàn cực kỳ tốt nhưng phải tuân theo thời gian cách li có ghi trên bao bì mỗi loại sản phẩm.

Từ các hiểu biết về bón phân cho rau an toàn, bà con có thể tự sản xuất rau cung ứng cho gia đình và cho thị trường được mang thương hiệu rau an toàn, chất lượng bảo đảm.

5/ Giới thiệu một số loại phân hữu cơ trong sản xuất rau sạch

• Phân chiết suất sinh học (Bio – extract)

​

Phân chiết suất sinh học

– Nguyên vật liệu từ cây trồng:

Thành phần:

+ Đường hoặc rỉ mật 1 kilogam.

+ Cây trồng: Rau, quả vẫn còn tươi 3 kilogam.

 Vật dụng: Thùng nhựa hoặc chai, bình,…

 Biện pháp chế biến:

+ Cắt nhỏ những phần của cây, đem trộn với đường.

+ Cho vào thùng và ấn chặt, rồi đậy nắp kín.

+ Để lên men 3 – 4 tuần.

– Nguyên vật liệu từ động vật:

 Thành phần:

 + Đường hoặc rỉ mật: 1 kilogam.

 + Động vật: 1 kilogam.

 Hướng dẫn sử dụng:

 + Pha tỉ lệ phân và nước là 1/500 – 1000.

 + Phun cho cây hoặc tưới ngay cho thân cây hoặc gốc cây

– Chú ý nbsp;:

 Để thùng có chứa ở nơi bóng tối.

+ Có thể dùng như phân bón.

+ Lên men càng lâu càng tốt.

 + Không phải bón phối hợp với một số loại phân hữu cơ khác phía trên mặt luống trồng nên tủ rơm rạ hoặc những tồn đọng cây trồng khác để gia tăng hàm lượng chất hữu cơ.

• Phân ủ (compost)

​

Phân ủ phụ phẩm cây trồng hoặc rác sinh hoạt

Phân ủ là một trong các loại phân hữu cơ trong đó có phế phụ phẩm cây trồng và phân gia súc

– Thành phần :

+ Phế phụ phẩm cây trồng : 2 phần

+ Phân gia súc : 1 phần.

+ Chế phẩm vi sinh vật chế biến phân ủ: 1 gói

– Biện pháp ủ: Giống như ủ phân chuồng, thời gian ủ từ 2,5 đến 3 tháng.

– Hướng dẫn sử dụng: Bón cho rau 3 – 5 lần, chỉ bón khi rau đã phân giải hoàn toàn, nên trộn lẫn với đất trước khi tiến hành gieo hạt hoặc trồng cây giống. Nên bón phối hợp với một số loại phân hữu cơ khác trong khoảng thời gian phát triển và sinh trưởng của cây rau.

• Phân hữu cơ sinh học

​

Phân hữu cơ sinh học

Là một trong các loại phân hữu cơ được chế biến từ quá trình lên men phế phụ phẩm cây trồng và động vật nhờ vi sinh vật ở phía trong nước. Có thể dùng loại phân này để bón cho cây trồng trong thời kỳ phát triển và sinh trưởng, nhằm bổ sung dưỡng chất kịp lúc, đồng thời còn tăng lượng vi sinh vật trong đất.

– Thành phần:

+ Phân gà: 20 kilogam.

+ Cám gạo 30 kilogam.

+ Chế phẩm vi sinh vật 1 gói.

– Cách làm khô phân hữu cơ:

+ Trộn đều phân gà với cám, tiếp đến cho chế phẩm VSV vào và trộn đều.

+ Đậy kín đống phân.

+ Trong 1 tuần đầu, đảo đều đống phân hằng ngày, nhớ đậy kín sau khi đảo xong.

+ Bảo quản cho đến lúc khô.

+ Giữ phân khô trong bao giấy.

– Biện pháp chế biến phân hữu cơ lõng

+ Trộn đều phân khô với nước trong thùng có chứa với tỉ lệ: 1 kilogam phân khô: 20l nước. trộn thêm 1 kilogam đường.

+ Bơm khí trong 1 tuần.

+ Pha loãng nước 20 – 40 lần và có thể bón cho các loại cây.

– Kỹ thuật bón:

+ Bón chung quanh gốc cây.

+ Tưới vào trong đất.

+ Xịt lên lá.

• Phân ủ sinh hoạt (bio–compost)

​

Phân ủ sinh hoạt

Là một trong các loại phân hữu cơ đã qua quá trình lên men với enzyme, giúp gia tăng độ phì đất, phân hủy những chất hữu cơ trong đất thành chất dễ tiêu, cung ứng cho cây.

– Nguyên vật liệu: Enzym 1 + đường 1 + nước 100, đổ vào trong đống phân ủ gồm những nguyên vật liệu:

+ Vỏ trấu 1 kilogam.

+ Tro từ vỏ trấu 1 kilogam.

+ Phân động vật, xơ dừa 1 kilogam.

+ Rác 1 kilogam.

+ Nguyên vật liệu hữu cơ: Lá cỏ, rơm rạ 1 kilogam.

– Chế biến men nước: Rác thải 3 kilogam + đường đỏ 1 kilogam + nước 10l trộn lẫn cùng nhau và ủ lên men trong 3 tháng. Có thể đựng trong thùng nhựa và đậy kín trong 3 tháng. Sau 3 tháng, nước sẽ có mầu nâu vàng và mùi chua cay. Nếu có mầu đen và mui hôi là bị hỏng.

– Chế biến phân ủ sinh học:

+ Trộn enzym, đường và nước đổ vào đống phân ủ.

+ Trải đều đống phân ủ lên mặt đất, rồi rải lên vỏ trấu hoặc rơm rạ. Không để ánh nắng chiếu mặt trời tối thiểu từ 5 ngày. Ngày thứ 2 và 3 kiểm tra nhiệt độ. Không đảo đống phân. Sau khoảng 20 ngày thì hoàn tất việc ủ phân.

+ Cho phân ủ sinh học vào bao và có thể bảo quản trong một thời gian dài.

K – humate hữu cơ thượng hạng (phân bón qua lá và qua rễ)

– Thành phần:

+ Hunmate 18%

+ N: 5%.

+ P₂O₅: 5%

+ K₂O: 5%.

– Công dụng:

+ Đẩy mạnh khả năng đậu trái, kháng sâu hại.

+ Tăng chịu hạn úng.

+ Tăng năng suất và chất lượng cây trồng.

+ Hạ dùng thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật).

– Hướng dẫn sử dụng:

Hòa 1,4 nắp cho bình phun 8 – 10l nước. Phun cho nhiều loại rau như mướp đắng, dưa chuột và ớt.

• Kỹ thuật sử dụng chất điều hòa sinh trưởng

– Những chất điều hòa sinh trưởng mang tính chất đặc hiệu nên cần chú ý dùng đúng loại cây và mục đích cần dùng.

– Sử dụng đúng nồng độ và lượng dùng đúng giai đoạn sinh trưởng của cây mới có công dụng tốt

 Ví dụ:

+ Xử lý hạt: Tăng tỉ lệ nẩy mầm, sinh trưởng nhanh, Tăng năng suất cà chua, ớt, củ cải, ngâm hạt trong 24 giờ. Dùng GA3: 5 – 2ppm.

+ Điều khiển giới tính: Sử dụng nbsp;Auxin, GA₃, Etylen,… để cân bằng giới tính ở cây họ bầu bí, ở dưa chuột. Dùng GA₃ 1.000ppm tại thời gian bắt đầu 1 lá thật, duy trì giống 100% hoa cái.

+ Cà chua: TIBA nồng độ 50 – 100ppm, Anpha NAA: 50ppm.

+ Họ bầu bí: TIBA – 10ppm

+ Cà: Anpha NAA – 50ppm