Cách chăm sóc cây sầu riêng: Tưới và tiêu nước cho sầu riêng

1/ Xác định nhu cầu nước của cây sầu riêng

– Khi ở giai đoạn cây con, chưa ra bông kết quả cần phải tưới đủ ẩm cho cây. Thiếu hụt nước, cây có khả năng chết héo. Thừa nước rễ không phát triển được, có khả năng bị thối và chết.

Vào thời kỳ này nhu cầu về độ ẩm của cây sầu riêng là 65 – 80% ẩm độ nhiều nhất.

Ở thời kỳ mới trồng nếu tưới kịp lúc và đầy đủ, cây giống sẽ nhanh bén rễ, phát triển xanh tốt.

Sầu riêng mới trồng bị thiếu hụt nước

– Khi cây ra bông, kết quả:

+ Đòi hỏi về lượng nước tưới nhiều hơn thời kỳ còn nhỏ.

+ Trong 1 năm dựa theo giai đoạn phát triển, đòi hỏi về độ ẩm cũng khác nhau:

Trước khi ra bông cây đòi hỏi độ ẩm thấp.

Khi đã đậu trái, đặc biệt khi trái lớn nhanh đòi hỏi độ ẩm cao 70 – 90%. Nếu thiếu hụt nước quả sẽ bị rụng và gây giảm sản lượng cũng như chất lượng của quả.

Sầu riêng được tưới nước đầy đủ cho trái tốt

Tuy nhiên, cũng không đòi hỏi độ ẩm nhiều nhất vì sẽ ức chế hoạt động của rễ và quả cũng bị rụng do rễ không hút đủ dưỡng chất nuôi cây và khi cây đang thiếu hụt nước mà ta lại tưới nhiều nước khiến cây bị sốc nước nên hoa, quả sẽ rụng.

Khi quả sắp chín, đòi hỏi về độ ẩm lại thấp (khoảng 50 – 60%). Nếu độ ẩm cao sẽ gây giảm chất lượng của quả và quả chín muộn.

2/ Tưới nước cho sầu riêng

Bước 1/ Xác định thời gian tưới cho cây sầu riêng

– Thời kỳ cây giống: Tưới nước để hạ tỷ lệ cây chết, hỗ trợ cây phát triển mạnh, nhanh cho trái.

Sầu riêng thời kỳ cây giống

– Thời kỳ cây ra bông và cho trái:

+ Lúc ra bông sầu riêng cần phải tưới nước 2 ngày 1 lần để cho hạt phấn khỏe khoắn, nhưng cần phải hạ 2/3 lượng nước ở mỗi lần tưới vào thời gian 1 tuần trước khi ra bông.

+ Sau khi đậu trái tiến hành xử lý tưới tăng dần lượng nước đến mức bình thường trở lại giúp quả phát triển khỏe, đạt chất lượng tốt.

Sầu riêng thời kỳ ra hoa

Bước 2/ Xác định ẩm độ đất đối chiếu với nhu cầu của cây

– Sử dụng máy đo ẩm độ hoặc sử dụng tay kiểm tra ẩm độ đất trong mỗi thời kỳ phát triển sinh trưởng của cây sầu riêng để xác định lượng nước tưới cũng như biện pháp tưới thích hợp.

– Để ý tầng đất mặt và độ cương nước của cành lá, nhất là ở những bộ phận non. Để ý tối ưu nhất là thời gian giữa trưa, khi cây thoát hơi nước nhiều nhất và nếu đất thiếu ẩm thì lá dễ héo.

Nếu ẩm độ đất nhỏ hơn đòi hỏi của cây thì phải tiến hành xử lý tưới nước. Ví dụ: Thời kỳ cây giống mà ẩm độ đất là 50% thì phải tưới ngay để đưa ẩm độ lên 65 – 80%… Nhưng nếu thời kỳ chín mà ẩm độ đất là 80% thì phải tiêu nước ngay.

Bước 3/ Chọn biện pháp tưới nước

Tưới nước là giải pháp kỹ thuật quan trọng tác động lớn đến chất lượng và năng suất kinh doanh cây sầu riêng. Dựa theo điều kiện cụ thể (tiền vốn, mức độ hạn…) mà chọn biện pháp tưới thích hợp. Sau đây chính là một vài biện pháp tưới nước cho cây sầu riêng:

1/ Tưới bằng các vật dụng giản đơn (thủ công): Sử dụng thùng, xô… tưới nước cho từng gốc sầu riêng.

Mương có chứa nước tưới cho sầu riêng và tưới nước cho sầu riêng bằng cách thủ công

Biện pháp này cực kỳ giản đơn, chỉ cần cho nước vào hệ thống mương trong vườn và sử dụng các vật dụng giản đơn như xô, thùng tưới hay vật dụng tự chế để tưới đủ ẩm cho sầu riêng.

2/ Tưới bằng dây mềm (tưới bán thủ công): Sử dụng ống nhựa mềm có gắn bơm tưới để xịt nước vào gốc cây.

Tưới nước bằng dây mềm

Khi tưới bằng dây mềm thì cần chuẩn bị máy bơm, hệ thống điện, đường ống dẫn nước và dây tưới. Trước tiên, cần lắp hệ thống điện, tiếp đến đặt máy bơm ở ngoài vườn trồng để bơm nước, cần phải tưới đến khu vực nào thì lắp đặt đường ống dẫn nước đến đó và cần phải tưới cho cây nào thì nối ống dây mềm với đường ống dẫn nước đến cây đó.

Hệ thống điện và máy bơm đặt âm trong đất

Đường ống dẫn nước và nối ống dây mềm để tưới với đường ống dẫn nước

Tưới thủ công và bán thủ công cực kỳ dễ thực thi nhưng tốn không ít công sức và khó có thể vận dụng trên diện tích lớn.

3/ Tưới béc

Tước béc cho cây ăn quả thường hay được bà con nông dân dùng cho cây sầu riêng là biện pháp Tưới phun mưa dưới gốc, còn được hiểu là tưới phun mưa cục bộ là hình thức tưới phun mưa bán kính nhỏ (thường từ 0.5m – 3m), béc tưới được đặt dưới gốc cây. Đây chính là biện pháp tưới lai giữa tưới từng giọt và phun mưa. Mang đầy đủ ưu thế của cả hai biện pháp tưới như giúp tiết kiệm nước, tiết kiệm điện năng, có thể châm phân trực tiếp đến bộ rễ, nước thấm dần dần ; cải tạo môi trường mát mẻ cho cây trồng, cung ứng đủ nước cho cây trồng. Ngoài những việc ứng dụng tưới béc cho cây sầu riêng, thì Tưới béc cũng cực kỳ thích hợp cho tưới các giống cây công nghiệp như Cà phê, hồ tiêu, ca cao; các giống cây ăn quả như xoài, các giống cây có múi (bưởi, cam, quýt, chanh); tưới thanh long; các giống cây lâu năm như Sầu riêng, bơ; các giống cây dây leo trồng trên giàn có bộ rễ phủ toàn diện tích như chanh leo, gấc, mướp, mướp đắng…

4/ Tưới từng giọt:

Tưới từng giọt là biện pháp tưới thấm nước dần dần vào trong chất đất, nước đi ngay vào hệ thống rễ, không phí nước vào các khu vực không có sự phát triển.

* Điểm mạnh:

– Lượng nước tưới ít.

– Ít mất nước do gió và nắng.

– Không cần áp suất lớn để có thể cung cấp nước, ngăn ngừa cỏ dại.

Tưới từng giọt

– Có thể bón phân qua hệ thống tưới từng giọt, tiết kiệm được phân bón và công lao động.

* Điểm yếu: Kinh phí lúc đầu hơi cao.

Hệ thống tưới từng giọt cho sầu riêng

Sắp xếp hệ thống tưới từng giọt và những đường ống dẫn nước  và đường ống tưới từng giọt

Có 2 hình thức sắp xếp ống tưới: 1, ống chôn dưới đất và ống để phía trên mặt đất. Ống để phía trên mặt đất có ích là dễ khống chế và điều chỉnh vị trí đặt ống, lắp đặt sẽ ít tốn công sức hơn. Điểm yếu là làm vướng đi lại và ống dễ bị lão hóa do phơi thường dưới ánh mặt trời.

Trái lại, ống chôn dưới đất sử dụng được lâu năm hơn, hạ đáng kể lượng nước mất đi do bốc hơi nhưng phải tốn công đào – đặt – lấp và có khó khăn khi tìm đoạn bị nghẽn hoặc hư hỏng.

Kiểu tưới từng giọt có ống để phía trên mặt đất và kiểu tưới từng giọt có ống chôn dưới đất

Nguyên vật liệu nbsp;cần có

– Nguồn nước mặt hoặc nước ngầm.

– 1 máy bơm thông thường động cơ điện hay dầu, xăng, có thể bơm nước lên độ cao 3,5 m. Có thể lắp thêm rơle tự đóng mở (đối với hệ thống bơm điện để tự động bơm nước vào bồn).

– Ống nhựa PV cứng đường kính 30 – 40 mm hay 60 mm làm ống dẫn nước chính và loại đường kính 16 – 21 mm làm ống dẫn phụ.

– Những phụ kiện lắp ráp hệ thống ống gồm những co, khúc nối thẳng, khúc nối chữ T, khúc nối hạ đường kính ống, ống van cánh bướm và keo để dán những khúc nối.

– Ống nhựa dẻo đường kính 5 mm – 16 mm và một trong các loại vòi phun tia li tâm, phun tia cố định, nhỏ giọt. Có thể chế đầu nhỏ giọt bằng ống và van của hệ thống truyền “nước biển” trong bệnh viện.

Một vài kiểu vòi nhỏ giọt trên thị trường

– Nguyên vật liệu làm bồn nước gồm:

+ 4 hoặc 6 trụ xi măng, cây vuông hay cây tròn cũng được, dài 3 – 4 m, kèm theo những tấm đan dầy làm miếng kê chống lún, chống mục cho cột.

+ Một vài cây làm dằng chéo những cột. Ít nhất cần có 8 cây đà dọc, ngang và 3- 4 cây đà chịu lực đáy bồn nước.

+ Ván làm vách thành và đáy bồn nước dầy hơn 2 centimét. 1 tấm vải bạt xe (mủ sọc) và một tấm mủ trong loại dầy làm lòng hồ 2 lớp.

+ Một khớp nối răng bằng thau hoặc bằng nhựa có đường kính thích hợp nối với đường kính ống chính; khớp này sử dụng để làm cửa lấy nước do đó cần có 2 miếng đệm mê-ka và 2 miếng đệm cao su chống rò rỉ nước.

+ Cần 1 lưới lọc nước thô kiểu cái túi gắn vào bên trên cửa lấy nước.

+ Một vài nguyên vật liệu làm mái che bồn nước bằng chất liệu sẵn có, tole hoặc lá.

Thực thi

– Dựng hệ thống cột, dằng chéo, đà ngang, dọc, dùng khoan bắt ốc hoặc đinh 7 – 10 centimét, sử dụng dây dọi, ống bọt nước để cân chỉnh những chiều thẳng đứng và mặt phẳng ngang.

– Đóng ván từ trong người bồn ra phía ngoài bằng đinh 5 centimét tạo cho vách bồn và đáy bồn thật phẳng, ở một tấm ván đáy chứa lỗ lấy nước.

– Trải tấm vải mủ sọc và tấm vải mủ trong, ém kỹ cho sát vào góc và thành bồn.

– Tại vị trí lỗ định sẵn ở miếng ván đáy hồ, triển khai tạo cửa lấy nước (đục thấu 2 lớp vải mủ) bằng đục tròn, luồn khớp nối răng trong ở phía dưới lên (đã lắp miếng đệm mê-ka và đệm cao su) tương đương lắp ống ra ngoài, siết thật chặt.

Ngày nay trên thị trường có một số loại bồn nhựa có dung tích lớn hơn hoặc bằng 1m3 có nắp đậy cực kỳ tiện cho việc lắp đặt bồn và không phải thiết kế mái che cũng có thể được dùng cực kỳ tốt.

Bồn nước bằng nhựa

Nối hệ thống tưới vào máy:

+ Lắp hệ thống ống dẫn chính theo chiều dài thửa đất.

+ Nối ống dẫn chính sang ống phụ theo líp bằng khớp nối chữ T hạ đường kính.

+ Lắp những ống nhánh tới những gốc cây và lắp vòi phun hay vật dụng nhỏ giọt.

Lắp ống dẫn chính

Ống nước được nối ngầm dưới đất và Nối những ống dẫn nước phụ

Co nối từ ống dẫn chính sang ống dẫn phụ và nối từ ống 25 mm sang ống 5 mm

Lắp đặt hệ thống tưới nước tự động bằng năng lượng mặt trời và nước chảy ra từ hệ thống tưới từng giọt

Chú ý: Những vòi phun và lỗ nhỏ giọt hướng lên bên trên để giúp tránh cặn làm tắc ống và dễ kiểm tra lưu lượng nước tưới, nơi gần nguồn sắp xếp lỗ nhỏ giọt nhỏ hơn nơi cuối nguồn. Tiếp đến, hoàn thiện hệ thống và tiến hành xử lý tưới nước.

Bảo quản và vận hành

– Toàn bộ đường ống chính và phụ cần phải được chôn sâu 20 – 30 centimét để giúp kéo dài tuổi thọ của ống, đoạn cuối của ống nhánh cũng cần phải được bao phủ tránh nắng và rêu phát triển trong ống.

– Liên tục giặt rửa lưới lọc nước trên bồn.

– Sau mùa tưới, mở khóa đầu những ống nhánh, xả bỏ cặn sình tất cả hệ thống.

4, Tưới rãnh: Là biện pháp tưới nước để nước chảy theo những rãnh được thiết kế giữa những hàng cây. Nước được thấm dần vào trong đất và cung ứng cho cây trồng.

Hệ thống tưới rãnh tiêu biểu

Điểm mạnh của hệ thống tưới rãnh

+ Tiết kiệm và chủ động được nước tưới cho vườn cây, lớp đất mặt vẫn tơi xốp, không bị dí chặt, cấu tạo đất vẫn giữ vững, đất không bị bào mòn, dưỡng chất không bị rửa trôi.

+ Hạ được thiệt hại nước do bốc hơi nên cho hiệu quả tưới cao hơn.

+ Nước đi vào cây qua hệ thống rễ, không làm ướt lá nên có thể tránh được một vài bệnh cho cây.

Điểm yếu của hệ thống tưới rãnh

+ Lãng phí một phần nước ở cuối rãnh tưới.

+ Vận chuyển công cụ sản xuất qua rãnh gặp khó khăn;

+ Kinh phí nhân công tương đối lớn và mat nhiều thời gian cải tạo những rãnh nước.

+ Người quản lý nước phải biết khống chế mực nước vừa phải.

Rãnh tưới ở những khu vực đồng bằng có thể sắp xếp theo 2 hình thức:

+ Khi độ dốc mặt đất nhỏ hơn khoảng 0,2 – 0,5 % thì có thể sắp xếp chạy theo hướng dốc của mặt đất.

+ Khi độ dốc mặt đất lớn hơn 0,5% thì hãy sắp xếp rãnh xiên một góc nhọn với hướng dốc nhằm ngăn ngừa tốc độ chảy cao, hạ xói mòn đất.

Đối với những khu vực miền núi, vùng bán sơn địa, độ dốc mặt đất không đều thì có thể dựa trên đường đồng mức mà sắp xếp rãnh lượn theo đường đồng cao độ.

Ta có thể phân biệt 2 loại rãnh: rãnh cạn (không giữ nước) và rãnh sâu (có giữ nước) dựa theo điều kiện cụ thể.

Rãnh cạn (rãnh không giữ nước) là sau khi tưới, nước sẽ thấm hết vào trong đất. Loại này phù hợp cho đất ít dốc (dưới 0,2 – 0,5%). Khi thấm xuống đất, khu đất thấm nước sẽ có hình quả trứng.

Khu vực đất ướt khi tưới rãnh

Gọi chiều ngang quả trứng là a và chiều sâu là h. Hình dáng quả trứng sẽ dựa vào loại đất: Ở một số loại đất sét trung bình và nặng thì a > h, và ngược lại một số loại đất nhẹ, độ thấm nước cao như cát, đất thịt pha cát thì a < h.

Khoảng cách giữa hai rãnh phải dựa trên đặc điểm đất, sắp xếp sao cho hai vòng hình quả trứng có thể giao cắt nhau tạo ẩm độ ở vùng ướt trong đất vừa đủ cho rễ cây trồng hút nước. Có thể chọn khoảng cách hai rãnh theo bảng.

Khoảng cách tham khảo giữa hai rãnh theo loại đất

Loại đất	Khoảng cách rãnh (m)
Đất nhẹ (cát)	0,5 – 0,6
Đất trung bình (thịt)	0,6 – 0,8
Đất nặng (sét)	0,8 – 1,0

Mô hình tưới rãnh

Bước 4/ Chuẩn bị nguồn nước, trang thiết bị, vật dụng và vật tư tưới nước

Nguồn nước tưới: Sông, hồ, kênh mương, đập hay nước giếng. Bảo đảm nước không bị lây nhiễm mặn hay phèn.

Chú ý: Không tưới nước bị lây nhiễm độc từ những nhà máy, đơn vị sản xuất hoặc nước thải từ khu công nghiệp.

Mương lấy nước vào vườn sầu riêng

– Chuẩn bị trang thiết bị vật dụng tưới nước: Cuốc (hoặc leng), máy bơm nước, giàn tưới phun, đường ống dẫn nước…

– Vật tư: Dầu, xăng, mỡ…

Bước 5/ Tiến hành xử lý tưới nước cho sầu riêng

Tưới nước cho sầu riêng thích hợp với từng thời kỳ sinh trưởng, phát triển của cây sầu riêng.

* Tưới sau khi tiến hành trồng:

– Sử dụng thùng tưới có gắn vòi hoa sen tưới nhẹ nhàng xung quanh gốc.

– Lượng nước tưới vừa phải ẩm, không được tưới nước bằng ống nước có dòng nước xối mạnh làm rửa trôi, tróc gốc, đất bị váng, cây khó ra rễ.

Tưới bằng thùng tưới

Sầu riêng mới trồng nên tưới ngày 1 lần trong khoảng 4 tháng.

Tiếp đến chỉ tưới khi gặp hạn.

Tủ gốc bằng rơm, cỏ khô sẽ bớt được công tưới; nhưng mùa mưa nên bỏ rơm tủ đi vì dễ tạo bệnh và cũng là ổ có chứa mối hại cây sầu riêng.

Tưới sầu riêng thời kỳ mới trồng

* Tưới nước thời kỳ kiến thiết cơ bản:

Khi nhìn thấy cây có tình trạng thiếu nước phải tiến hành xử lý tưới nước ngay.

Lượng nước tưới dựa theo mức độ khô hạn và biện pháp tưới, thường thì tưới 20 – 30 lít nước/cây cho 1 lần tưới.

Khoảng cách giữa 2 lần tưới từ 15 – 25 ngày. Nếu số lần tưới càng nhiều thì lượng nước ít lại.

Tưới nước thời kỳ kiến thiết cơ bản

* Tưới nước thời kỳ kinh doanh:

Lượng nước tưới: 60 đến 80 lít/cây cho 1 lần tưới nếu tưới bằng cách tưới thủ công, còn tưới bằng cách nhỏ giọt thì cần 15 – 20 lít.

Khoảng cách giữa 2 lần tưới tùy vào từng điều kiện cụ thể.

Tưới nước thời kỳ kinh doanh

Riêng ở thời kỳ ra hoa và tạo thành quả cây sầu riêng cần nhiều hơn, do đó cần bảo đảm tưới cho cây sầu riêng đủ nước. Nhưng đến thời kỳ quả gần chín tưới nhiều cơm sầu riêng sẽ nhão.

Chú ý: Để giải quyết hiện tượng hạt có nước và nhão cơm nên rút cạn nước trong mương hoặc ngưng thu hoạch hai ngày sau khi có mưa lớn.

Ứng dụng giải pháp phủ plastic chung quanh gốc sầu riêng ở thời kỳ một tháng trước khi tiến hành thu hoạch để ngăn không cho không cho nước mưa thâm nhập vào vùng rễ sẽ gây giảm tỉ lệ sượng cơm quả và hạt có nước.

Giữ mực nước trong mương trong vườn liên tục ở độ sâu 60 – 80 centimét từ mặt liếp sau khi đậu trái.

Liên tục bơm nước ra khỏi vườn cây, nhất là sau những trận mưa lớn để không nâng cao mực nước trong mương và trong liếp.

Quản lý mực nước trong vườn ở độ sâu 60-80 centimét sau khi ra bông

3/ Tiêu nước cho sầu riêng

3/1/ Xác định sự gây hại của sự ngập úng đối với các loại cây sầu riêng

Khi trồng sầu riêng trên khu vực đất thấp sẽ dễ bị rủi ro do ngập úng, do tần suất xuất hiện lũ ngày càng cao trong trong một vài năm trở lại đây, nhất là vùng ĐBSCL. Lũ lụt ĐBSCL thường hay xẩy ra trong ba tháng 9, 10, 11 mỗi năm, với đỉnh lũ thường dồn vào một chỗ vào cuối tháng 9, 10/ Đa số những vườn sầu riêng đều bị tác động và tổn thất với mức độ khác nhau do nước dâng cao hoặc mưa nối dài.

Nguyên do là do:

1, Hiện tượng đất bị đóng váng bề mặt do nước mưa xói mòn, hoà tan những hạt sét nhỏ và trùm kín những khoảng trống phía trên mặt đất hoặc do lớp phù sa (từ ngập lụt) bồi kín mặt đất làm đất không còn thoáng khí.

2, Đất bị ngập nước, nên không còn đủ oxy cung ứng cho rễ hô hấp (chỉ sau 24 – 48 giờ), đất trở thành dư thừa nước và rễ cực kỳ dễ bị huỷ hoại.

3, Do khả năng thoát lũ kém, mực nước trong những mương vườn thường cực kỳ cao (hiện tượng úng cục bộ hay từng phần) làm hạn chế và hủy hoại hệ thống rễ mọc sâu dưới tầng đất mặt.

Những nguyên do này làm đất bị thiếu oxy, đồng thời bị ngộ độc CO2 cùng những độc chất khác, rễ bị “nghẹt” và tiếp đến bị thối. Hậu quả này làm những loài nấm bệnh trong đất (đa số là Fusarium và Phytophtthora) cực kỳ dễ tấn công gây bệnh cho cây sầu riêng trong và sau mùa lũ. Hiện tượng nghẹt rễ cũng khiến cho cây bị “stress”, tổng hợp khí độc (ethylene) phía bên trong gây ngộ độc, làm lá bị vàng và rụng, đặc biệt sau khi nước rút.

Vào mùa nước dâng cao hay mưa lớn nối dài, đất bị úng làm rễ non bị thối, nếu nối dài, rễ già bị hư hại. Cây ngừng tăng trưởng, có khả năng bị còi cọc, đậu trái ít, rụng lá, suy kiệt, chết cây….

Mưa nhiều, có khả năng thoát nước không kịp sầu riêng ít quả và sầu riêng bị ngập nước lá rụng, rễ thối đen không có thể hồi phục

Tuy vậy, khả năng chịu ngập của sầu riêng còn thay đổi tuỳ thuộc vào:

– Tuổi cây: Cây tơ (chưa cho trái ) chịu ngập kém hơn cây đã phát triển hoàn chỉnh hoặc đã trồng lâu năm trên 10 năm.

– Hiện trạng cây: Cây đang phát triển sinh khối (ra đọt, phát triển rễ tơ, ra bông mang quả) phải tiêu tốn không ít năng lượng dự trữ nên khả năng chống chịu cũng kém hơn.

– Giải pháp trồng trọt: Cũng ảnh hưởng đến khả năng chịu ngập của sầu riêng như bón phân (nhất là khi thừa N và P) trong khoảng một tháng trước khi bị ngập hay mưa dầm gây giảm khả năng chống chịu của cây cực kỳ nhiều.

Để ý tình hình mặt đất, bộ rễ và màu sắc của cây trồng, ta có thể biết được hiện trạng úng ngập trong đất và phải mau chóng thoát thủy. Những biểu hiện thông thường là:

Phía trên mặt đất: đất trở thành nhão nhẹt, nước đọng thành vũng không rút xuống được. Màu đất trở thành xám hoặc có rất nhiều đốm xám do không đủ sự hiện hiện của oxy hoặc những acid hữu cơ độc hại.

Xuất hiện một số loại cây cỏ ưa nước: như cỏ lông chồn, cỏ lác, rêu, nấm cây, …

Côn trùng: một số loại muỗi, bù mắt, sên xuất hiện.

Trên cây: lá cây bị đổi màu vàng, xám hoặc đen. Thân cây trở thành mềm, dễ đổ ngã, rễ cây cạn, có màu đen, …

Chú ý: Để ngăn ngừa tác hại do ngập lụt cần tiến hành xử lý vườn cây trước mùa mưa lũ:

– Tôn cao đất liếp, gia cố đê bao chắc chắn.

– Sử dụng cuốc ba răng xới mặt liếp cho xốp tiếp đến rải phân nhằm hỗ trợ phân bón tiếp cận cây trồng dễ hơn, ngăn ngừa gây thương tổn rễ cây.

– Tu sửa lại mương máng, cống thoát nước để thoát nước nhanh khi mưa lớn, bảo đảm mực nước ở mương phải thấp hơn mặt liếp 0,6 m. Chuẩn bị máy bơm để sẵn sàng chống úng.

– Khi mưa thường xuyên cấp thiết phải đào rãnh phụ sâu 40 centimét để dẫn nước mưa thoát nhanh từ liếp ra mương.

– Cắt tỉa những cành vô hiệu, chồi vượt để ngăn ngừa tiêu hao dưỡng chất, tránh lay động gốc ảnh hưởng nhiều đến rễ khi bị ngập.

– Không nên đi lại trong vườn khiến cho đất bị dí chặt, ảnh hưởng nhiều đến bộ rễ cây và khả năng hồi phục của cây sau khi nước rút.

– Hạn chế bón nhiều phân đạm, vì phân đạm sẽ kích thích cây ra đọt non.

– Hạn chế bón phân hữu cơ chưa hoai mục cho vườn cây vì phân hữu cơ sẽ làm tiêu hao nhiều oxy và khi đất bị ngập úng thì rễ cây sẽ không đủ oxy để hô hấp.

– Để giúp tránh hiện tượng rửa trôi thì cắt bớt cỏ chỉ lưu lại gốc. Có thể chọn loại cỏ họ hoà bản như cỏ sả hay cỏ rusi để vừa phối hợp cho đất liếp vườn được tốt vừa có thể tận dụng cho chăn nuôi.

– Có thể bồi sình trả lại lớp đất mặt cho liếp làm mỗi năm hoặc 2 năm 1 lần, nhưng nên lưu ý đến tầng phèn nếu bỏ lên phía phía trên mặt liếp thì chắc chắn mặt liếp sẽ bị phèn. Bề dầy của lớp sình bồi phải vừa phải (khoảng 5 centimét ).

– Cần phải bón thêm vôi để hạ phèn và gây giảm đi mầm bệnh trong đất (Bệnh xì mủ gốc sầu riêng thường dễ xẩy ra nếu trên vườn không có hệ thống thoát nước tốt).

– Mùa mưa cỏ dại phát triển mạnh, để ngăn ngừa cỏ nên sử dụng thuốc Gramoxone làm cháy bộ lá, lưu lại phần gốc làm thảm thực vật cho vườn cây được êm hơn.

3/2/ Tiêu nước cho vườn sầu riêng

Tiêu nước hay thoát thủy là giải pháp kỹ thuật nhằm rút bớt nước ứ đọng trong đất ruộng nhiều quá mức khiến sự sống, tăng trưởng và năng suất cây trồng có khả năng bị tác động.

Việc tiêu nước trong đất còn có ý nghĩa trong việc cải tạo đất, rửa mặn, xả phèn, tạo thoáng đãng cho tầng rễ và hạn chế mầm bệnh gây tổn thương cho cây trồng. Tiêu nước thỉnh thoảng cấp thiết để tạo thuận lợi cho việc đi lại trong ruộng đồng hoặc cơ giới hóa.

a. Ích lợi của việc tiêu nước kịp lúc

– Đất sẽ được thoáng khí hơn và cây trồng dễ dàng hấp thụ dưỡng khí;

– Khi mực nước ngầm được hạ thấp, rễ cây dễ dàng phát triển sâu hơn và hấp thụ nhiều dinh dưỡng trong đất hơn;

– Đất khô ráo hỗ trợ cho người cũng như những thiết bị cơ giới thuận lợi dịch chuyển để chăm bón cây ;

– Đất được tiêu nước sẽ giúp những vi sinh vật hiếu khí hoạt động mạnh khiến cho sự phân hủy những chất hữu cơ trong đất nhanh hơn, thúc đẩy quá trình nitrat hóa (phân giải đạm);

– Sự tiêu nước sẽ làm hạn chế những mầm bệnh và côn trùng phát triển;

– Tiêu nước đúng cách có khả năng làm hạ hiện tượng xói mòn đất.

b. Thiết kế hệ thống tiêu nước

Có hai hệ thống tiêu chính:

– Hệ thống tiêu mặt: Ứng dụng để tiêu thoát nước khi có lượng mưa quá lớn hoặc lũ/triều tràn sông gây úng ngập phía trên mặt vườn.

Thông thường ứng dụng giải pháp tiêu theo trọng lực, nước sẽ tự chảy đi theo hướng chảy từ nơi cao xuống nơi thấp (mương thoát nước). Nếu nước nguồn quá lớn phải có đê bao và sử dụng bơm để thoát nước.

Hệ thống tiêu mặt

– Hệ thống tiêu ngầm: Đa phần dùng khi mực nước ngầm dâng cao (do mưa, lũ, triều) gây úng bộ rễ cây trồng.

Đối với hệ thống tiêu ngầm, phổ biến là hình thức sử dụng những ống cống chôn ngầm dưới lớp rễ cây và cho nước tập trung vào đường ống rồi dẫn ra ngoài bằng bơm hoặc tự chảy.

Tiêu ngầm có thể có ích thế là ít bị xói mòn hơn tiêu mặt nhưng kinh phí đầu tư và bảo trì sẽ lớn hơn.

Hệ thống tiêu ngầm

Một vài chú ý khi sắp xếp kênh tiêu:

+ Tuyến kênh tiêu phải nằm ở vị trí địa hình thấp để có thể dễ tập trung nước bằng hình thức tự chảy theo trọng lực;

+ Tuyến kênh tiêu phải ngắn để mau chóng thoát nước ra khỏi khu vực cần tiêu và hạ khối lượng thi công;

+ Không nên để đường kênh tiêu đi qua những khu vực đất nhiều chứng ngại vật, công trình và khu vực có nền đất không ổn định.

+ Triệt để lợi dụng những sông rạnh tự nhiên để làm kênh tiêu; nếu cần có thể nạo vét những mương rạch để làm nơi nhận nước tiêu;

+ Có thể phối hợp kênh tiêu nước với kênh – rạch giao thông.

c. Tiêu nước trong thời điểm mùa mưa

Phương châm tiêu nước là sự tổng hợp của “Rải nước – Chôn nước – Tháo nước”:

– Rải nước: Chia nhỏ những khu tiêu nước tách biệt nhằm phân tán lượng nước cần tiêu theo nhân tố địa hình. Nghĩa là, nước ở tiểu vùng nào thì tiêu ngay ở chỗ đó.

– Chôn nước: Cho nước lắng rút xuống tại chỗ ở các nơi trũng hoặc trữ tạm ở những ao, đìa, kênh tiêu để trữ tạm thời.

– Tháo nước: Sử dụng giải pháp tiêu thoát nhanh tại các nơi có thể rút tháo nước thuận lợi. Thỉnh thoảng tháo nước cần có các giải pháp hỗ trợ như sử dụng bơm để bơm nước ra ngoài khu vườn.

Tóm lại, khai rãnh ở mặt liếp, có khả năng thoát nước trong mương (dựa trên triều kém hoặc bơm thoát nước) ngay để hạ nhanh mực thuỷ cấp trong liếp, giúp đất nhanh thoáng đãng hơn và rễ nhanh khôi phục hơn.

d. Hồi phục vườn cây sau ngập lụt

Sau mùa lũ nếu chăm sóc không đúng phương pháp kỹ thuật sẽ cực kỳ dễ ảnh hưởng nhiều đến năng suất của các vụ sau. Vậy nên cần ứng dụng những giải pháp giải quyết:

– Xới mặt đất (ở vùng tán cây) bằng cuốc răng (dài 8 – 10 centimét ) để phá váng, giúp đất được thoáng đãng.

– Đào mương để nước rút nhanh ra khỏi vườn cây.

– Nên dùng phân bón lá chứa đầy đủ những chất dinh dưỡng cấp thiết cho cây trồng như: N, P, K, Ca, Mg, S, Fe… để phun trên lá, thân cây. Cắt tỉa cành non, lá non ra trong thời kỳ vườn cây bị ngập úng.

– Có thể dùng tổ hợp phân DAP (dạng công nghiệp) cộng với Sulphat kali với tỉ lệ: 2 phần DAP, 1 phần Sulphat kali trộn đều, tiếp đến lấy từ 100 – 150g hoà tan trong một bình 10 lít và xịt đều lên phía trên lá.

– Cần cung ứng thêm chất vôi cho vườn cây ăn trái trong thời kỳ này với liều lượng từ 0,5 – 1 kilogam cho mỗi gốc (khoảng 500 kilogam nbsp;- 1/000 kilogam/ hecta ).

Lưu ý trị một số dạng bệnh do nấm xâm nhập, gây hại ở vùng gốc và rễ cây bằng một số loại thuốc phù hợp.