Cách trồng cây thanh long, phần 1: Chuẩn bị mô trồng

Trong phần này độc giả sẽ có được các kiến thức cơ bản về những bước công việc trong chọn đất và xây dựng vườntrồng thanh long đúng cách theo đúng trình tự, bảo đảm đòi hỏi kỹ thuật, an toàn; phát hiện và xử lý được những hiện tượng không bình thường hay xẩy ra trong suốt quá trình trồng.

1/ Đặc tính mô trồng thanh long

Mô hoặc hố trồng thanh long phải phục vụ đòi hỏi: cao, ráo, có khả năng thoát nước tốt và giữ nước tốt, vì cây thanh long cần lượng nước không cao, nhưng phải cung ứng đầy đủ. Về mùa mưa phải thoát nước tốt và không bị úng sẽ làm thối rễ cây, ảnh hưởng nhiều đến sinh trưởng, phát triển và năng suất.

1/1/ Trồng bằng mô

Đối với các loại cây thanh long, trồng trên mô do điều kiện đất trồng thấp, mực thủy cấp cao nên cực kỳ dễ ảnh hưởng nhiều đến bộ rễ của cây, nhất là vào mùa mưa dễ bị ngập úng. Bởi vì bộ rễ là nơi hút dưỡng chất trong đất cung ứng cho cây sinh trưởng, phát triển, vì vậy phải tạo điều kiện tốt cho rễ phát triển, nên khu vực đất thấp cần đấp mô cao để trồng.

Các khu vực đất thấp phải đắp mô trồng cao 30-35 centimét và rộng 50-60 centimét

Mô trồng thanh long

1/2/ Trồng bằng hố

Trước khi đặt hom phải đào cạnh trụ một hố có kích cỡ 25 – 30 centimét, sâu 10 – 15 centimét, rồi bón lót 5- 10 kilogam phân chuồng + 0,5 kilogam Super lân.

Hố trồng được đào cạnh bên trụ thanh long, tiếp đến phối hợp bón lót phân vô cơ và hữu cơ trước khi có thể trồng,.

Hố trồng thanh long

Tùy điều kiện đất trồng mà có thể đào hố trồng vuông hoặc tròn, phối hợp bón lót phân vô cơ và hữu cơ, tiếp đến phủ lên một lớp đất trước khi có thể trồng,.

Hố trồng thanh long

Các khu vực đất cao, sau khi định vị kích cỡ rồi trồng trụ và tiếp đến trồng thanh long. Người dân thường ít lưu ý đến khâu bón lót trước khi có thể trồng,. Điều nầy không tốt cho cây thanh long sau này. Vì bón lót sẽ tạo thức ăn dự trữ cho cây khi rễ phát triển sẽ dùng được ngay, do đó cây có điều kiện sinh trưởng tốt thời kỳ đầu.

Kỹ thuật trồng thanh long trên đất vùng cao

2/ Chuẩn bị mô và bón phân lót cho cây thanh long

2/1/ Đào hố trồng và bón lót

Đào hố trồng cây thanh long cạnh trụ phối hợp bón lót phân hữu cơ hoai mục

Đào hố trồng thanh long

2/1/1/ Độ sâu hố trồng

Dựa theo kỹ thuật nhân giống để triển khai đào hố trồng có độ sâu cho thích hợp:

– Cây hom trong bầu ươm thì đào hố sâu khoảng 10 centimét

– Cây hom không nên trồng trong bầu ươm, thì đào hố sâu 5 centimét là vừa.

2/1/2/ Độ rộng lổ trồng

Nếu có bón lót phân hữu cơ và phân hóa học thì đào hố rộng 30-40 centimét để

bón phân cho thích hợp:

– Cây hom trong bầu ươm thì đào hố sâu khoảng 10 centimét

– Cây hom không nên trồng trong bầu ươm, thì đào hố sâu 5 centimét là vừa. Vì thanh long không nên trồng quá sâu, cây phát triển chậm.

2/2/ Bón lót phân hữu cơ và hóa học

2/2/1/ Thế nào là bón phân một cách hợp lý

Bón phân một cách hợp lý là dùng lượng phân bón phù hợp cho cây bảo đảm nâng cao năng suất cây trồng với giá trị kinh tế cao nhất, không giữ lại những hậu quả tiêu cực lên nông sản và môi trường sinh thái. Nói 1 cách ngắn gọn, bón phân một cách hợp lý là thực thi 5 đúng và một hài hòa:

a. Đúng loại phân:

Cây cần phân gì bón đúng loại phân đó. Phân có rất nhiều loại, từng loại có các công dụng riêng. Bón không đúng loại phân không chỉ phân không phát huy được hiệu quả, mà còn có thể gây nên các hậu quả xấu.

Bón đúng loại phân không chỉ phải tính cho nhu cầu của cây mà còn phải tính đến đặc tính và tính chất của đất. Đất chua không bón một số loại phân có tính axit. Trái lại, trên đất kiềm hạn chế bón một số loại phân có tính kiềm.

b. Bón đúng lúc:

Nhu cầu đối với những dưỡng chất của cây thay đổi tuỳ theo những thời kỳ phát triển và sinh trưởng. Có rất nhiều thời kỳ sinh trưởng cây cần đạm nhiều hơn kali, có rất nhiều thời kỳ cây cần kali nhiều hơn đạm. Bón đúng thời gian cây cần phân mới phát huy được công dụng.

Cây trồng cũng như những loài sinh vật khác, có mong muốn đối với những dưỡng chất liên tục, suốt đời. Do đó, để cho cây có khả năng dùng tốt một số loại phân bón, cách tốt nhất là chia nhỏ ra bón rất nhiều lần và bón vào lúc cây hoạt động mạnh. Bón tập trung vào một lúc với nồng độ và liều lượng phân bón quá cao, cây không thể dùng hết được, lượng phân bị hao hút nhiều, thậm chí phân còn có thể gây nên các ảnh hưởng xấu đối với các loại cây.

c. Bón đúng đối tượng:

Trong cách hiểu thông thường bón phân là cung ứng dưỡng chất cho cây. Do đó, đối tượng của việc bón phân là loại cây trồng.

Tuy nhiên, trên thực tế cho biết, một lượng tương đối lớn dưỡng chất của cây, nhất là những nguyên tố vi lượng, cây được tập đoàn vi sinh vật đất cung ứng thông qua việc phân huỷ những chất hữu cơ hoặc cố định từ không khí. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học cho biết bón phân để kích thích và gia đẩy mạnh hoạt động của tập đoàn vi sinh vật đất cho phép cung ứng cho cây một lượng dưỡng chất dồi dào về số lượng và tương đối hài hòa về những chất. Trong trường hợp này thay vì bón phân nhằm vào đối tượng là loại cây trồng, có thể bón phân nhằm vào đối tượng là tập đoàn vi sinh vật đất.

Trong một vài trường hợp cây trồng phát triển và sinh trưởng tốt tạo ra nguồn thức ăn dồi dào cho sâu hại tích lũy và gây bệnh nặng. Càng bón thêm phân, cây lại phát triển mạnh thêm, sâu hại lại phát sinh nhiều hơn và gây bệnh nặng hơn. Ở các trường hợp này, bón phân cần nhằm đạt mục tiêu là phòng ngừa sự tích lũy và gây bệnh của sâu hại.

Bón phân trong một vài trường hợp có công dụng nâng cao khả năng chịu đựng của cây trồng đối với những điều kiện không thuận lợi trong môi trường và với sâu hại gây bệnh. Đặc biệt một số loại phân kali phát huy công dụng này rất rõ ràng. Như vậy, bón phân không phải khi nào cũng là để có thể cung cấp thêm dưỡng chất, thúc đẩy phát triển và sinh trưởng của cây trồng. Có các trường hợp phải ảnh hưởng theo chiều hướng ngược lại: cần kìm hãm bớt tốc độ tăng trưởng và phát triển của cây trồng, nâng cao tính chịu đựng của chúng lên.

Bón phân là đưa vào hệ sinh thái nông nghiệp các nhân tố mới và có ảnh hưởng lên những mối liên lạc.

Trên thực tế, phân bón có thể có các ảnh hưởng sâu sắc trong những mối liên lạc thông tin và năng lượng. Phát hiện được công dụng của phân bón lên những mối liên lạc thông tin và năng lượng, có thể với lượng phân bón không nhiều, sinh ra các hiệu quả lớn lớn và tích cực trong việc nâng cao năng suất cây trồng, bảo vệ môi trường sinh thái.

Như vậy, đối tượng của phân bón không những có cây trồng, tập đoàn vi sinh vật đất, mà còn có cả tất cả những thành tố cấu thành nên hệ sinh thái nông nghiệp. Chọn đúng đối tượng để ảnh hưởng, có thể mở ra các tiềm năng lớn lớn trong việc tăng hiệu quả của phân bón.

d. Đúng thời tiết, mùa vụ:

Thời tiết gây ảnh hưởng nhiều đến chiều hướng ảnh hưởng và hiệu quả của phân bón. Mưa làm rửa trôi phân bón gây lãng phí lớn. Nắng gắt cùng với ảnh hưởng của những hoạt động phân bón có thể cháy lá, hỏng hoa, quả.

Trong điều kiện thời tiết, thời tiết và sản xuất của nước ta đối với cây ngắn ngày, hằng năm có 3 – 4 vụ, thậm chí 8 – 9 vụ sản xuất. Đặc tính phát triển và sinh trưởng của cây trồng ở từng vụ có khác nhau, bởi vậy nhu cầu đối với những nguyên tố dinh dưỡng cũng như phản ứng đối với ảnh hưởng của từng nhân tố dinh dưỡng cũng khác nhau.

Chọn lựa đúng loại phân, dạng phân và thời vụ bón hợp lý có thể gia tăng hiệu suất dùng phân bón. Việc dùng đúng một số loại phân thích hợp với điều kiện thời tiết, thời tiết mùa vụ đã được trình bày một phần ở của sách này.

e. Bón đúng kỹ thuật

Có rất nhiều kỹ thuật bón phân: bón vào hố, bón vào rãnh, bón rải phía trên mặt đất, hòa vào nước xịt lên lá, bón phân phối hợp với tưới nước, v.v…

Có rất nhiều dạng bón phân: rắc bột, vo viên dúi vào gốc, pha thành dung dịch để tưới.

Có rất nhiều giai đoạn bón phân: bón lót, bón thúc đẻ nhánh, thúc ra bông, thúc kết quả, thúc lớn trái…

Chọn lựa đúng kỹ thuật bón phù hợp cho loại cây trồng, cho vụ sản xuất, cho loại đất… có khả năng làm nâng cao sự hiệu quả dùng phân bón lên gấp rất nhiều lần.

Kỹ thuật bón phù hợp vừa bảo đảm nâng cao năng suất cây trồng, nâng cao sự hiệu quả phân bón, vừa thích hợp với điều kiện cụ thể ở từng đơn vị sản xuất, thích hợp với từng trình độ của người nông dân.

g. Bón phân hài hòa

Cây trồng có đòi hỏi đối với những dưỡng chất ở các lượng ổn định với các tỷ lệ ổn định giữa những chất. Thiếu một dưỡng chất nào đó, cây phát triển và sinh trưởng kém, ngay cả các khi có những dưỡng chất khác ở mức thừa thãi.

Những nguyên tố dinh dưỡng không những ảnh hưởng trực tiếp lên cây mà còn gây ảnh hưởng qua lại trong việc phát huy hoặc ngăn ngừa tác dụng của nhau.

Đối với từng loại cây trồng có các tỷ lệ khác nhau trong mức hài hòa những nhân tố dinh dưỡng. Tỷ lệ hài hòa này cũng thay đổi phụ thuộc vào lượng phân bón được dùng. Tỷ lệ hài hòa giữa những nguyên tố dinh dưỡng cũng khác nhau ở một số loại đất khác nhau.

Điều cần chú ý là không được bón phân một chiều, chỉ dùng một trong các loại phân mà dường như không lưu ý đến việc bón trên một số loại đất khác nhau.

Bón phân không hài hòa không chỉ không phát huy được công dụng tốt của một số loại phân, gây lãng phí mà còn có thể gây nên các công dụng không tốt đối với năng suất cây trồng và đối với môi trường.

Bón phân hài hòa có những công dụng tốt là:

– Ổn định và nâng cấp độ phì nhiêu của đất, bảo vệ đất chống rửa trôi, xói mòn.

– Nâng cao năng suất cây trồng, tăng hiệu quả của phân bón và của những giải pháp phương pháp canh tác khác.

– Tăng chất lượng nông sản.

– Bảo vệ nguồn nước, ngăn ngừa chất thải độc hại gây ô nhiễm môi trường.

Vai trò hết sức quan trọng đối với độ phì nhiêu của đất, nó tác động ảnh hưởng đến sự hình thành và làm vững chắc cấu trúc đất. Chất hữu cơ có thể tương tác với những dưỡng chất, cung ứng dinh dưỡng theo nhu cầu của cây trồng đồng thời giữ ẩm độ tốt nhất cho cây trồng, khử được chua, phèn cùng một số loại độc tố…

Có được các tính chất trên là do những chất hữu có trong phân hữu cơ sinh học sau khi được tiến hành xử lý, hoạt chất đã biến thành những hoạt chất có hoạt tính sinh học cao, nhờ có cấu trúc rỗng xốp, những nguyên tố khoáng này sẽ được lưu lại trong những cấu trúc rỗng xốp và sinh ra một kho lưu trữ những dưỡng chất, hỗ trợ cho những dưỡng chất không bị rửa trôi hoặc thấm xuống tầng đất sâu mà rễ không hấp thụ được.

2/2/2/ Liều lượng và kỹ thuật bón phân hữu cơ cho từng mô

Chức năng của phân hữu cơ:

Khi được sản xuất đúng phương pháp kỹ thuật, phục vụ những tiêu chuẩn quy định. Phân hữu cơ vi sinh sẽ có những công dụng sau:

– Cung ứng ngay lượng mùn hữu cơ cho đất để bổ sung cho lượng mùn đã bị khoáng hóa do những hoạt động của vi sinh vật. Vậy nên đất duy trì được những điểm mạnh về lý, hóa và sinh học như đã nêu ở phía trên.

– Cung ứng những dưỡng chất cho cây trồng, vừa là những dưỡng chất dẫn xuất từ những nguyên vật liệu hữu cơ vừa mới được tổng hợp hoặc chuyển hoá do sự hoạt động của những vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật chuyển hóa lân được cấy vào trong sản phẩm trong qúa trình sản xuất. Theo những thành quả nghiên cứu và khảo nghiệm đã được thi hành tại nhiều nơi trên toàn cầu và riêng ở tại Việt Nam cũng đã có rất nhiều công trình nghiên cứu chứng minh phân hữu cơ vi sinh đã cung ứng một lượng dinh dưỡng đáng kể cho cây trồng và ta có thể bớt đi 20% lượng phân hóa học cần phải bón mà năng suất cây trồng vẫn cao hơn so sánh với bón đầy đủ phân bón hoá học theo nhu cầu dưỡng chất của cây.

– Bên cạnh những đặc điểm đã nêu của những thành phần hữu cơ trong đất, mùn hữu cơ còn có thể lưu lại những dưỡng chất, hạ thiểu sự rửa trôi ảnh hưởng nhiều đến môi trường, hạ thiểu sự mất dinh dưỡng dẫn tới hạ thiểu kinh phí phân bón.

– Mùn hữu cơ làm nâng cao khả năng trao đổi dưỡng chất. Khoảng từ 20 đến 70% khả năng trao đổi của một số loại đất là do chất keo trong những hợp chất humic tạo ra. Việc này nâng cao khả năng hấp thu dinh dưỡng, cây sẽ phát triển tốt hơn làm nâng cao năng suất.

– Việc tận dụng những nguyên vật liệu hữu cơ và ứng dụng công nghệ sinh học để chế biến làm phân bón sẽ đóng góp tích cực vào việc xử lý vấn nạn ô nhiễm môi trường do những nguyên vật liệu này gây nên.

Phân hữu cơ được ủ hoai đạt chuẩn trước khi bón cho cây trồng, do đó không làm ngộ độc cây và không gây ô nhiễm môi trường

Ủ phân phân hữu cơ để trồng thanh long

Phân hữu cơ được ủ trong túi PE

Ủ phân phân hữu cơ để trồng cây

Giai đoạn 1-2 năm đầu: Bón lót: 15-20 kilogam phân chuồng hoai.

Giai đoạn từ năm thứ 3 trở đi: 15-20 kilogam phân chuồng hoai sau khi tiến hành thu hoạch.

2/2/3/ Liều lượng và kỹ thuật bón phân hóa học cho từng mô

Phân vô cơ còn được gọi là phân khoáng, phân hoá học.

Phân vô cơ là một số loại muối khoáng chứa những dưỡng chất của cây. Có 13 dưỡng chất khoáng cấp thiết đối với phát triển và sinh trưởng của cây. Trong đó có 3 nguyên tố đa lượng là: N, P, K; 3 nguyên tố trung lượng là: Ca, Mg, S và 7 nguyên tố vi lượng: Fe, Mn, Zn, Cu, Mo, B, Cl. Bên cạnh đó, còn một vài nguyên tố khác cấp thiết cho mỗi loại cây như: Na, Si, Co, Al…

Phân vô cơ gồm một số loại chính:

* Phân đa lượng: Phân đạm – Phân lân Phân kali – Vôi bón ruộng – Phân tổng hợp và phân hỗn hợp

* Phân trung lượng

* Phân vi lượng

Một số loại phân đơn: Đạm Urê, Lân Supe, Kali Clorua

Một số loại phân vô cơ chuyên cho cây thanh long

Giai đoạn 1 – 2 năm đầu: 100 gam super lân cho một trụ. Bón thúc: 100g urê + 100 g NPK 16-16-8 vào những thời kỳ 20-30 ngày sau khi tiến hành trồng, tiếp đến 3 tháng bón 1 lần. Khi cây ra bông có thể cấp thêm 50 g phân kali (KCl).

Giai đoạn từ năm thứ 3 trở đi: Chia làm 8 lần trong năm. Rải phân đều trên bề mặt đất chung quanh trụ, xới nhẹ cho phân lọt xuống đất hoặc phủ lên bằng một lớp đất mỏng tiếp đến ủ rơm hay cỏ khô, sau khi rải phân cần phải tưới nước. Liều lượng bón: 1,08 kilogam urê + 3,2 kilogam lân + 0,8 kilogam KCl.

Lần 1 – Sau khi tiến hành thu hoạch. 100% phân lân + phân chuồng hoai + 200 g urê Lần 2-Cuối tháng 12: 500g urê + 150 g KCl

Lần 3 – Cuối tháng 2: 180 g urê + 150 g KCl Lần 4 – Cuối tháng 4: 100 g urê + 100 g KCl

Từ lần 5 đến lần 8: cứ mỗi tháng bón 1 lần, liều lượng như lần 4/

2/5/ Rãi thuốc trừ sâu, bệnh

Thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) (BVTV) có thể ngăn ngừa sâu hại 1 cách mau chóng và mạnh mẽ, đem lại hiệu quả rõ ràng, tác động trực tiếp tới năng suất, chất lượng cây trồng. Tuy vậy, bên cạnh mặt tích cực, việc lạm dụng hoặc dùng chúng không đúng cách đã và đang gây nên hậu quả rất nghiêm trọng. Sau khi được đưa vào dùng, thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) đã giữ lại một lượng tồn đọng tương đối lớn trong đất, nước, không khí và cây trồng. Lượng thuốc này đã và đang tác động trực tiếp tới môi trường sinh thái cũng như sức khỏe con người.

Sau khi tiến hành đào hố xong thì bón phân lót và thuốc trừ sâu dạng hạt (vd: basudin 10H…) để tạo cho môi trường đất trồng không còn những tác nhân gây hại cho phát triển và sinh trưởng của cây thanh long và cung ứng dinh dưỡng cho đất, đến khi bộ rễ thanh long phát triển thì sẽ có đầy đủ dưỡng chất để dùng.