Cách nhân giống sầu riêng và măng cụt bằng hạt

1/ Chuẩn bị hạt giống

– Chọn trái sầu riêng, măng cụt để làm giống – Sầu riêng: Tuyển chọn hạt giống từ cây mẹ 5 – 7 tuổi, chọn hạt vào thời gian giữa vụ, hái đúng tiêu chuẩn, chọn quả lớn khỏe, chín đều, chỉ lấy hạt giống ở các cây nhiều quả trên vườn cây mẹ thuần chủng.

a. Sầu riêng giống – b. Măng cụt giống

– Măng cụt: Tuyển chọn hạt giống từ cây mẹ 10 – 15 tuổi, chọn trái lớn trên các cây cho quả tốt, nặng hơn 80g, sử dụng cân điện tử hoặc cân đồng hồ (loại 1 kilogam ) để cân trọng lượng hạt, từ trái này triển khai chọn hạt lớn (trọng lượng hạt từ 1g trở lên) vì hạt lớn tỷ lệ nẩy mầm thường cao và số cây giống lên từ những hạt có kích cỡ lớn tỷ lệ sống cao, tăng trưởng nhanh hơn từ hạt có kích cỡ nhỏ.

a. Cân điện tử – b. Cân đồng hồ

*  Một vài chú ý – Cần xác định đúng tiêu chuẩn của cây mẹ – Chọn hạt đúng thời gian giữa vụ – Chọn quả đầy đủ tiêu chuẩn

2/ Xác định tỷ lệ nẩy mầm của hạt

2/1/ Đếm hạt để thử độ nẩy mầm

– Lấy ngẫu nhiên một lượng hạt giống (khoảng 1 – 2 kilogam ) – Tiếp đến trộn đều, đếm ngẫu nhiên mỗi lần 20 hạt (đếm 4 lần).

a. Hạt sầu riêng – b. Hạt măng cụt

2/2/ Ngâm, ủ hạt

– Hạt đã chọn lựa được ngâm vào nước  để rửa sạch phần thịt và xơ bám.

a. Rửa hạt sầu riêng – b. Hạt sầu riêng sau khi rửa

– Sử dụng khăn giấy (có thể hút nước và dưỡng ẩm ), đặt 1 lớp khăn giấy đã thấm nước để trên khay.. – Xếp vào mỗi khay 20 hạt – Phủ thêm 1 lớp khăn giấy đã thấm nước lên phía trên. – Kỹ thuật làm tương đương cho những lần còn lại. – Tưới nước dưỡng ẩm – Sau khi đặt hạt xong, cho tất cả vào trong túi nilon để dưỡng ẩm (không cần thiết phải tưới thêm nước).

a. Trải khăn giấy lên phía trên khay – b. Xịt nước dưỡng ẩm

2/3/ Đếm hạt nẩy mầm

Sau 5 ngày ủ, triển khai nhận xét tỷ lệ nẩy mầm, bằng phương pháp đếm số hạt nẩy mầm ở 4 phần

Hạt sầu riềng nảy mầm

2/4/ Tính tỉ lệ

– Tỷ lệ hạt nẩy mầm ở mỗi phần được tính theo công thức như sau:

– Khi có được % hạt nẩy mầm ở 4 phần thì ta tính trung bình của 4 phần. – Nếu tỷ lệ mọc mầm dưới 50% thì bỏ hạt đi vì các cây mọc lên thường bị bệnh, phát triển xấu. Khi biết tỷ lệ nẩy mầm, có thể điều chỉnh lượng hạt. * Một vài chú ý – Cần đếm hạt chuẩn xác – Rửa sạch hạt trước khi ủ – Cung ứng đủ độ ẩm cho hạt khi ủ – Đếm chuẩn xác hạt nẩy mầm – Tính toán đúng tỷ lệ hạt nẩy mầm

3/ Xác định lượng hạt giống

3/1/ Tính số cây trồng hiện thực

– Căn cứ vào kích cỡ luống, với khoảng cách trồng, tính được số cây trên luống; – Căn cứ vào số luống trồng, tính được tổng số cây cần trồng.

3/2/ Tính số cây giống dự phòng

– Tính tỷ lệ hạt không nẩy mầm: % hạt không nẩy mầm = 1 – % hạt nẩy mầm – Số lượng cây giống dự phòng = % hạt không nẩy mầm x tổng số hạt

3/3/ Tính lượng hạt giống

– Đếm số hạt giống trong 1 kilogam hạt (A) – Lượng hạt giống = Số hạt nẩy mầm = A x % hạt nẩy mầm * Một vài chú ý – Xác định đúng số lượng cây trồng hiện thực – Xác định đúng số lượng cây giống dự phòng – Xác định đúng lượng hạt giống

4/ Xử lý hạt trước khi tiến hành gieo

– Măng cụt: Hạt lấy từ quả chín, rửa sạch và đem gieo ngay để gia tăng sự nẩy mầm. Để bảo quản hạt tạm thời tuỳ theo điều kiện có thể chọn một trong hai biện pháp sau đây: + Bảo quản ở nhiệt độ 6-80C: Đem hạt đựng trong khay, rổ rá… và bảo quản trong hoàn cảnh trên có thể giữ hạt được từ 25 – 30 ngày. + Bảo quản bằng cát ẩm: Đem trộn đều hạt với cát ẩm, tỷ lệ hạt với cát là 1/3 – 1/4 (hạt chiếm 25 – 30%) dồn thành đống cao: 20 – 25 centimét, rộng 50 – 60 centimét, dài 1,5 – 2m. Hằng ngày phải đảo hạt với cát 2 – 3 lần và xịt nước để dưỡng ẩm cho hạt, lượng nước phun vừa phải chỉ đủ ẩm cát và hạt, không được quá ướt. Lưu ý: + Phải chọn cát sạch, cát sàng hết sỏi và tạp chất. Cát trước khi đem bảo quản phải xử lý bằng Benlate hoặc Boođô nồng độ 1/1000 để diệt nấm bệnh. + Nơi bảo quản hạt phải thoáng mát, không được nóng quá với cách thức bảo quản hạt bằng cát ẩm, có thể giữ hạt được từ 12-15 ngày. – Sầu Riêng: Hạt dễ mất sức nẩy mầm, nên khi lấy hạt ở trái ra ta triển khai rửa sạch, rồi đem gieo liền, trước khi tiến hành gieo xử lý hạt bằng thuốc sát khuẩn như Funguran.

a. Thuốc xử lý giá thể – b. Thuốc xử lý hạt giống

*  Một vài chú ý – Rửa sạch hạt trước khi tiến hành gieo – Gieo ngay sau khi tách lấy hạt – Xử lý thuốc trừ nấm bệnh trước khi tiến hành gieo

5/ Gieo hạt

Gieo hạt là biện pháp nhân giống phổ biến của măng cụt, măng cụt đậu quả không thụ phấn, hạt măng cụt được phát triển từ phôi cái nên cây trồng từ hạt có đặc điểm giống như cây mẹ. Kỹ thuật gieo hạt: Hạt măng cụt mau mất sức nẩy mầm, vậy nên đừng nên dự trữ hạt lâu. Chọn hạt lớn, nặng > 1g từ các trái mặng cụt chín. Rửa sạch hạt và gieo vào bầu đất hoặc liếp ươm. Nguyên vật liệu của bầu hoặc liếp ươm là tro trấu, bột xơ dừa hoặc cát mịn trộn phân hữu cơ. Kích cỡ bầu: Chiều cao 20 – 25 centimét, đường kính 10 – 15 centimét Liên tục tưới nước dưỡng ẩm, 20 – 30 ngày sau hạt sẽ nẩy mầm. Khi cây lớn thì chuyển sang bầu lớn lưu ý không làm thương tổn rễ vì rễ măng cụt không có lông hút và cực kỳ yếu. Cây phát triển cực kỳ chậm, trung bình 2 tháng măng cụt mới cho 1 cặp lá. Khi được chăm sóc tốt, bón phân một cách đầy đủ sẽ hỗ trợ cho măng cụt phát triển nhanh hơn.

Chuẩn bị bầu để gieo hạt

*  Một vài chú ý – Gieo hạt đúng độ sâu – Cung ứng đủ độ ẩm cho hạt nẩy mầm – Không làm đứt rễ khi chuyển cây giống ra liếp hoặc trong bầu

6/ Chăm sóc, ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại và huấn luyện cây giống

6/1/ Chăm bón cây con

– Chăm bón cây con trong vườn ươm được chia thành 2 thời kỳ. Thời kỳ hạt chưa nẩy mầm và thời kỳ cây giống.

6/1/1/ Chăm sóc thời kỳ hạt nẩy mầm

– Bắt đầu khi gieo hạt xong, cho đến khi hạt giống bắt đầu nẩy mầm, trong khoảng thời gian này yêu cầu phải ứng dụng những giải pháp kỹ thuật nhằm tạo cơ hội cho hạt nẩy mầm và bảo vệ hạt giống trong suốt quá trình nẩy mầm.

Cây sầu riêng mọc từ hạt

* Nội dung chăm sóc bao gồm: Che tủ, tưới nước, nhổ cỏ, phá váng – Che tủ: Mục đích gây giảm bớt sự bốc hơi nước ở lớp đất mặt, hạ sự đóng váng mặt đất, ngăn không cho sức công phá của hạt nước mưa, ngăn ngừa cỏ dại, giữ cho đất luôn tơi xốp, duy trì nhiệt độ và ẩm độ, tạo cơ hội cho hạt nẩy mầm tốt. + Tuỳ theo điều kiện thời tiết, đất đai và đặc điểm loài cây mà ứng dụng. Trong trường hợp khí hậu nóng ẩm, tủ có khả năng làm cho hạt bị thối, tốn nguyên vật liệu và công sức, không làm đúng cách dễ khiến cho cây bị bệnh hoặc cây cong queo… + Do đó, tủ chỉ nên thực thi ở các nơi có thời tiết khô hạn, nước trong đất không ổn định có thành phần cơ giới nặng hoặc hạt giống nảy mầm cần có điều kiện nhiệt độ, độ ẩm cao,… + Trong điều kiện thời tiết ôn hòa, nước trong đất đầy đủ, đất tơi xốp thường không cần tủ. Nguyên vật liệu tủ: Nhẹ, không mang mầm mống sâu hại, cỏ dại, không ngăn không cho đến khả năng tưới và thấm nước, rẻ tiền, dễ kiếm. Thường dùng rơm, rạ, trấu, mùn cưa… + Sau khi che tủ, hằng ngày cần lưu ý theo dõi liên tục nếu nhận thấy hạt bắt đầu nẩy mầm, lập tức dỡ bỏ vật che tủ đó giải phóng cho cây mầm sinh trưởng thuận lợi. + Trước khi tủ, tuỳ thuộc vào khí hậu, tuỳ thuộc vào nguyên vật liệu tủ, đừng nên tủ quá dày hoặc quá mỏng, nếu là rơm, rạ dầy 2 – 3 centimét, nếu trấu, mùn cưa 1 – 2 centimét.

Tủ rơm lên liếp trồng

– Tưới nước: Mục đích nhằm điều hoà nhiệt độ, ẩm độ lớp đất mặt. Xác định lượng nước tưới, mỗi lần tưới và chu kỳ tưới phải dựa trên đặc điểm sinh lý mỗi loại hạt giống, thời tiết trong khoảng thời gian gieo, tính chất đất, độ sâu lớp đất, có hay không có vật che tủ. Ẩm độ phù hợp cho các loại hạt giống nẩy mầm là 50 – 60% lượng hút ẩm nhiều nhất của đất. Hạn chế tưới nước quá đậm gây nên hiện trạng trong đất thiếu dưỡng khí làm hạt nẩy mầm kém thậm chí bị thối hạt.

Tưới nước trong vườn ươm

– Làm cỏ, xới đất: Nhằm làm đất tơi xốp thoáng khí tạo cơ hội cho hạt nẩy mầm, làm mất nơi cư trú của sâu hại. + Có rất nhiều loại hạt sau khi tiến hành gieo, thời gian nẩy mầm lâu, trong khoảng thời gian hạt chưa nẩy mầm cỏ dại đã mọc, lớp đất mặt bị kết váng, gây giảm khả năng thấm nước của đất, ảnh hưởng không tốt đến hạt nẩy mầm. Làm cỏ xới đất nên triển khai sớm, lúc cỏ còn non.

a. Xới đất trong vườn ươm – b. Làm cỏ trong vườn ươm

6/1/2/ Chăm sóc thời kỳ cây giống

Từ khi hạt giống mọc mầm đến khi cây giống đủ tiêu chuẩn xuất vườn. Nội dung chăm sóc bao gồm: Che nắng, làm cỏ xới đất, tưới nước, bón phân, tỉa thưa. * Che nắng: Cây ươm ở thời kỳ đầu, nhất là giai đoạn mới mọc mầm, những bộ phận của cây còn non yếu, dưới ánh sáng trực xạ cây giống dễ bị khô héo. Do đó che nắng nhằm điều chỉnh ánh sáng phù hợp cho cây giống, đồng thời duy trì ôn độ mặt đất tạo điều kiện thuận lợi cho cây quang hợp, gây giảm sự bốc hơi mặt đất, hạ thoát hơi nước ở lá, tăng ẩm độ không khí. – Mỗi loài cây không giống nhau độ che ánh sáng khác nhau xác định độ che ánh sáng cho cây cần dựa trên đặc điểm sinh thái của cây, dựa trên tuổi của cây, tuổi càng cao độ che sáng càng phải hạ. Các loài cây ươm nào có thể thích nghi được với ánh sáng hoàn toàn thì thôi không cần che để hạ kinh phí, đỡ tốn kém. Nguyên vật liệu che có thể sủ dụng lưới che bằng nhựa, tre nứa đan hoặc nilon. – Khi cây gần đủ tiêu chuẩn xuất vườn thì dỡ bỏ dần dàn che, đừng nên thay đổi đột ngột độ chiếu sáng mạnh. * Nhổ cỏ, xới đất: Trong suốt chu trình chăm sóc tưới nước cho cây, đất mặt luống thường nén chặt và đóng váng, khiến cho lớp đất mặt hạ sức thấm nước, tăng lượng nước bốc hơi mặt đất, cỏ dại xâm lấn, cạnh tranh nước, dinh dưỡng khoáng và ánh sáng mãnh liệt với cây giống, đồng thời cỏ dại còn là nơi ẩn náu của những loài sâu bệnh… Do đó làm cỏ xới nhằm khiến cho đất tơi xốp, thoáng khí hạ bớt sự cạnh tranh dinh dưỡng giữa cây giống với cỏ dại, đồng thời đẩy nhanh phân giải của phân bón và hoạt động của VSV đất làm mất nơi cư trú của những loài sâu bệnh, côn trùng… – Thời gian nhổ cỏ nên triển khai lúc cỏ còn non chưa kết hạt, thời kỳ cây ươm còn non, sức đề kháng yếu, hoặc lúc cây ươm sinh trưởng nhanh nhu cầu nước, dinh dưỡng khoáng và ánh sáng tăng. – Có thể triển khai theo 2 thời kỳ: + Thời kỳ đầu từ lúc cây mầm nhú lên tới khi đủ tuổi cấy (dưới 3 tháng tuổi), mỗi tháng làm cỏ 1 lần. + Thời kỳ 2: Từ khi cấy cây đến khi xuất vườn cây (trên 3 tháng tuổi), mỗi tháng làm cỏ 1 lần với cây 1 năm tuổi, 2 tháng 1 lần với cây 2 năm tuổi. Trước khi xuất vườn 1 – 2 tháng nên dừng chăm sóc. – Vườn ươm ngày nay công việc nhổ cỏ, xới đất đa phần bằng những vật dụng thủ công, năng suất thấp. Công nghệ sản xuất cây giống ngày càng được nâng cấp, bởi vậy công việc làm cỏ xới đất có thể ứng dụng giải pháp hoá học để diệt cỏ dại, hoá chất thường hay được dùng để diệt trừ cỏ dại ở vườn ươm có hai dạng: Diệt tất cả và diệt có lựa chọn. Diệt tất cả được sử dụng cho đất bỏ hoá trước khi tiến hành tạo mặt bằng vườn ươm, không được sử dụng để diệt trừ cỏ ở vườn đã gieo cấy. Tuỳ theo loài cỏ và hoá chất mà dùng liều lượng khác nhau. Cỏ một lá mầm sống nhiều năm có thể sủ dụng Clorat (KClO₃, NaClO₃) liều lượng 200 – 300 kilogam/ hecta, Dalapôn 10 – 20 kilogam/ hecta, Tricloaxetat Natri 50 – 100 kilogam/ hecta. Cỏ hai lá mầm sống 1 năm sử dụng muối Natri của 2,4D và 2M-4X với liều lượng 1 – 2 kilogam/ hecta. Cỏ hai lá mầm sống nhiều năm sử dụng 2,4D, 2M-4X với liều lượng 3 – 4 kilogam/ hecta. * Tưới nước: Trong vườn ươm cây giống còn nhỏ, bộ rễ chưa phát triển nên khả năng hút nước yếu, tưới nước là giải pháp không thể không có được. – Xác định lượng nước tưới cho mỗi lần và chu kỳ tưới cần dựa trên thời tiết trong khoảng thời điểm chăm sóc cây giống, ẩm độ của đất trước khi tưới, thành phần cơ giới của đất và đặc điểm sinh thái của từng loài cây giống. – Trong cùng một loài cây giống phải dựa trên đặc tính của từng giai đoạn sinh trưởng mà xác định lượng nước tưới phù hợp. Sinh trưởng của cây giống có thể chia nhỏ ra làm 3 giai đoạn. + Giai đoạn đầu: Từ khi hạt bắt đầu nẩy mầm rộ đến khi cây sinh trưởng ổn định (10 – 15 ngày) ngay lúc này độ sâu của rễ nằm trong lớp đất 5 – 8 centimét. Giai đoạn này lượng nước tưới nên ít 1 – 2 lít/m² nhưng hàng ngày tưới một đến 2 lần. + Giai đoạn tiếp theo: Từ khi cây giống sinh trưởng ổn định trong khoảng (60 – 90 ngày), giai đoạn này cây giống sinh trưởng nhanh, tiêu hao nhiều nước. Giai đoạn này cần phải tưới nhiều nước hơn lượng nước tưới 2 – 3 lít/m² có thể một đến hai ngày tưới 1 lần. + Giai đoạn cuối: Sau ba tháng, cho tới lúc chuẩn bị xuất vườn cây đã có bộ thân, rễ, tán cứng cáp, giai đoạn này cây có sức đề kháng cao, rễ phân bổ ở độ sâu 15 – 20 centimét, lượng nước tưới 4 -5 lít/m². Có thể ba bốn ngày 1 lần. – Lượng nước tưới còn dựa vào thời tiết: Nếu trời dâm ẩm, mát, ít gió lượng nước tưới hạ và ngược lại. * Bón thúc phân: Mục đích thúc đẩy cây sinh trưởng nhanh phát triển hài hòa, tăng sức đề kháng cho cây. Tuỳ theo loài cây, thời kỳ sinh trưởng của cây giống, độ phì của đất và thời tiết khác nhau mà sử dụng loại phân, lượng phân bón và số lần bón khác nhau. Nếu sử dụng phân chuồng hoạt thường bón với lượng 1 – 3 kilogam /m2, phân đạm 3 – 7 g/m2, phân lân 10 – 15g/m², phân Kali 3,5 – 5g/m². Muốn thúc đẩy cây sinh trưởng nhanh cần bón phân NPK, phân chuồng. Bón phân lân, kali tăng sức chịu hạn, chịu rét cho cây. Bón thúc thường sử dụng các giống cây có hiệu lực nhanh và nên bón vào giai đoạn cây phát triển mạnh nhất, hoặc hoàn cảnh phía bên ngoài không có lợi. Bón thúc vào trong đất qua rễ sử dụng phân chuồng hoặc phân vô cơ hòa nước tưới. Bên cạnh đó có thể sủ dụng phân vi sinh bón vào gốc hoặc sử dụng một vài chất kích thích sinh trưởng như Giberilin 30 – 50 xịt vào lá. – Cây giống trong vườn ươm nhiều khi xẩy ra hiện tượng bạc lá, vàng lá, tím lá nghĩa là mất màu xanh. Để có giải pháp phòng ngừa tốt cần tìm hiểu thêm một vài nguyên do sau đây: Do sâu hại gây bệnh khiến cho lá mất màu xanh, hiện tượng ban đầu xuất hiện một số điểm nhỏ tiếp đến lan ra chung quanh ; Do di truyền thì chỉ xẩy ra ở từng cây riêng rẽ và tất cả cây đó mất màu xanh, nối dài suốt năm; Do bón phân có khả năng làm thương tổn ; Do hạn hán và nguồn dinh dưỡng thiếu một nhân tố nào, có thể tham khảo một vài biểu hiện dưới đây: + Thiếu đạm (N): Lá có màu xanh vàng, vàng nhạt, rễ cây phát triển không tốt ít rễ nhánh, ảnh hưởng nhiều đến hấp thu dinh dưỡng, hạ sản phẩm quang hợp, cây giống gầy yếu. + Thiếu lân (P): Cây giống sinh trưởng chậm, cây thấp nhỏ, chồi đỉnh phát triển không tốt lá có màu xanh tối, có khi thành màu tím hoặc tím hồng; Thiếu lân cũng dẫn tới rễ ngang ít và mảnh; Thiếu rất nghiêm trọng có khả năng làm cho rễ ngang thoái hoá, cuống lá khô và rụng. + Thiếu kali (K): Ở giai đoạn đầu lá có màu xanh tối tiếp đến xanh đậm, nếu thiếu kẽm mà đạm lại nhiều quá thì cây giống sinh trưởng chậm. Thực vật hấp thu NPK thường theo tỷ lệ N>K>P; Cây giống cần lượng P tuy rằng ít hơn song lại tác động rất rộng lớn đến chất lượng cây nhất là với loài cây lá kim; N và P bón đồng thời sẽ có công dụng tối ưu nhất. + Thiếu Sắt (Fe): Lá trở thành màu vàng, giai đoạn đầu từ trên ngọn lá non vàng trước. Cây giống trong vườn ươm từng đám xuất hiện vàng lá. Nguyên do thiếu sắt là do đất bị muối hoá, khiến cho cây không hấp thụ được sắt. Ở các nơi đất trung tính nếu rắc vôi nhiều quá cũng có khả năng làm cho đất kiềm hoá, ảnh hưởng nhiều đến việc tạo thành diệp lục cũng dẫn tới hiện tượng vàng lá. Nếu sắt nhiều quá cũng có khả năng làm hạ tính hữu hiệu của lân. + Thiếu Magiê (Mg): Đầu cành lá của các cành ở phía gốc trở thành màu vàng, vàng thẫm hoặc tím hồng. Tuỳ theo mức độ thiếu nhiều hay ít mà đần dần phát triển lên những cành bên trên. Nếu thiếu quá nhiều cũng gây tổn thương cho cây. + Thiếu Mangan (Mn): Lá cây cũng có màu vàng, đỉnh sinh trưởng thường khô chết. Song cực kỳ nhiều loại đất nói chung là đủ Mn. Nếu ươm cây thường xuyên nhiều năm cũng có thể dẫn tới thiếu Mangan. Thiếu Mn cũng xuất hiện với thiếu sắt. * Tỉa thưa: Mục đích tạo cơ hội cho cây giống có khoảng sống phù hợp và đều nhau, đồng thời phối hợp loại bỏ cây xấu, cây sâu hại. Nâng cấp không gian dinh dưỡng (nước, dinh dưỡng khoáng và ánh sáng) để cây sinh trưởng nhanh, phát triển hài hòa. Tỉa thưa thường thực thi với các cây bắt đầu có sự phân hóa. Cường độ tỉa thưa tuỳ thuộc vào loài cây, tuổi cây và đất đai… – Tỉa thưa nên phối hợp với đảo bầu xén rễ và phân loại cây giống. Xén rễ, đảo bầu vận dụng với các loài cây giống có rễ cọc ăn sâu, rễ bàng phát triển kém, xén rễ nhằm đẩy nhanh rễ bàng phát triển tốt, làm cho cây có bộ rễ hài hòa. Tuỳ theo loài cây và tuổi cây giống mà ứng dụng. Các cây trong bầu để ngăn ngừa rễ cọc phát triển cần thường kì đảo bầu (Tức là thay đổi chỗ) và xén bỏ rễ cọc mọc ra ngoài. Thời gian xén rễ, đảo cây triển khai khi bộ rễ cọc của cây xuyên qua bầu và nên đảo cây vào các ngày dâm mát và trước lúc cây bật lộc. * Những bước triển khai: – Tưới nước – Lấy cây ra khỏi luống – Cắt rễ, xén lá, phân loại cây – Xếp và dãn mật độ – Tưới nước đủ ẩm, làm dàn che tạm thời 4 – 5 ngày sau dỡ bỏ giàn che

6/2/ Ngăn ngừa, diệt trừ dịch hại

Trong hoàn cảnh của vườn ươm đa số những nhân tố ngoại cảnh đều thích hợp cho sự phát sinh, phát triển và phát tán của dịch bệnh. Những nhân tố ấy bao gồm: – Độ ẩm không khí trong vườn thường xuyên cao: Vườn ươm là nơi mà độ ẩm không khí thường xuyên được duy trì ở mức độ cao nhằm phục vụ cho nhu cầu sinh trưởng của cây giống. Nhân tố này cũng cực kỳ thích hợp cho sự sinh sản và lây lan của những – Mật độ cây trong vườn dầy đặc: Do phải tận dụng diện tích nên mật độ cây giống trong vườn thường cao. Mật độ cây cao này càng làm nâng cao độ ẩm trong liếp ươm cây và khả năng tiếp xúc để phát tán mầm bệnh từ cây này sang cây khác trong khu vườn ươm. – Thời kỳ cây mẫn cảm: Đa số những vi sinh vật tạo bệnh đều dễ dàng xâm nhập và gây hại vào cây qua những bộ phận non của cây. Do đó, thời kỳ cây giống trong vườn ươm là thời kỳ cây cực kỳ dễ bị bệnh. – Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại: Tuỳ theo mỗi loại hạt, sau khi tiến hành gieo có khả năng bị chim, kiến, sâu, bệnh gây hại. Bởi vậy trước khi tiến hành gieo cần phải tiệt trùng đất và hạt giống sau khi tiến hành gieo thì xử lý Regent để chống kiến,… Phòng bệnh nên ứng dụng tổng hợp nhiều giải pháp như: Liên tục làm cỏ, dọn dẹp vệ sinh vườn sạch sẽ. Thường kì xịt thuốc phòng bệnh có thể sủ dụng Boocđô nồng độ 0,5 – 1%, 0,2 1ít/m², có giải pháp trồng trọt hợp lý, lưu ý thâm canh để gia tăng sức đề kháng của cây. – Khi phát hiện cây giống bị nhiễm bệnh cần ngừng tưới nước, nhổ sạch, cắt bỏ các cây hoặc những bộ phận bị nhiễm bệnh đem xử lý, xịt thuốc chữa bệnh. Có thể sủ dụng một số loại thuốc như: Zineb, Benlate, Phoocmon, Phèn xanh …. Tuỳ theo tuổi cây giống, tuỳ theo mức độ bị bệnh mà sử dụng những nồng độ cho phù hợp.

Thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật)

– Dọn dẹp vệ sinh vườn: Dọn dẹp sạch cỏ trong vườn ươm, lấp kín ổ gà đọng nước, không lưu lại các cây bị hại hoặc các cây quá lứa trong vườn. Thu gom rác, túi bầu rách nát, cây giống kém chất lượng vào một nơi qui định để đốt. Không đề rác vương vãi. Vật dụng làm vườn cần phải được rửa sạch và cất vào nơi khô ráo.

6/3/ Huấn luyện cây giống

– Sau khi đảo bầu, khi nhấc bầu cây lật ngược xem phía đáy bầu thấy rễ mới xuất hiện là thời gian đem trồng tối ưu nhất. – Thời kỳ này thường là thời kỳ cuối ở vườn ươm khi cây gần xuất vườn. Nhằm rèn luyện cho cây thích ứng dần với điều kiện sống khắc nghiệt hơn. – Những giải pháp hãm cây: + Không nên tưới nước: Vận dụng cho các cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn. Trước khi đảo cây một tháng hạ lượng nước tưới một tuần 1 lần. + Ngừng bón thúc: Các cây có thời gian ngắn trong vườn ươm 3 – 5 tháng ngừng bón thúc 15 – 30 ngày trước khi đảo cây. Đối với các cây dài ngày trên 1 năm thời gian ngừng tưới thúc 1- 2 tháng trước khi đảo. – Kiểm kê, phân loại và xuất cây đem trồng: Quá trình đảo bầu cần phối hợp với phân loại và thống kê số lượng, chất lượng cây giống để chủ động chăm sóc và điều chỉnh kế hoạch xuất cây. Thống kê theo diện tích mỗi loại và đếm số cây/m2 để tính được số cây giống hiện có. Phân loại cây trước khi đi trồng theo 3 cấp. + Cây đạt chuẩn xuất vườn: Là loại cây có đường kính, chiều cao phát triển hài hòa, sinh trưởng tốt, không có hai thân, không cong queo, sâu hại tuỳ thuộc loài cây và mục đích trồng rừng mà đường kính, chiều cao có thể khác nhau, tiêu chuẩn cụ thể cho một vài loài cây. + Cây gần đạt chuẩn xuất vườn: Là loại cây trung gian giữa cây đạt chuẩn và cây không đạt chuẩn, có thể chăm sóc tiếp thời gian ngắn, cuối vụ có thể xuất vườn. + Cây không đạt chuẩn xuất vườn: Là các cây cong queo, sâu hại gây bệnh nặng, cây có hai thân, cây bị thương tổn cơ giới, gẫy cành, gẫy ngọn… đều phải loại bỏ. – Xuất cây đi trồng: Trước khi vận chuyển cây đem trồng cần phải tưới nước thật đẫm trước 1 ngày. Khi bóng cây cố gắng không làm vỡ, dập, gẫy cây. Khi xếp cây phải để những bầu cây xít vào nhau theo chiều đứng tránh đổ vỡ bầu khi vận chuyển. Cây cần phải được bảo vệ trong khi vận chuyền. Khi vận chuyển lấy dây mềm buộc nhẹ ngọn cây lại đề không gây va chạm, nếu trời nắng phải che nắng cho cây – Dỡ bỏ dần giàn che dần: Lần đầu tiên khoảng 80%, lần thứ hai 50% và lần thứ ba thì dỡ bỏ hẳn…

a. Ươm cây giống trong bầu – b. Vườn ươm cây giống

*  Một vài chú ý – Dọn dẹp vệ sinh vườn ươm – Che sáng – Tưới nước đủ ẩm – Đảo bầu – Huấn luyện cây giống trước khi xuất vườn – Quản lý sâu hại tốt