Điều khiển tiến trình ra hoa, tạo quả của quất (tắc) cảnh

1/ Đảo quất (tắc)

Cây quất (tắc) trồng đến năm thứ 2 hoặc thứ 3 triển khai chăm sóc quất với mục đích là điều khiển quất có trái và chín vào đợt tết. Chăm sóc quất trước khi đảo: Trong khoảng thời gian chuẩn bị đảo quất triển khai 5 ngày tưới quất 1 lần. Trước khi đảo quất phải sửa tán 2 lần để cho tán tròn đẹp. Trong khoảng thời gian trước khi đảo nếu cây ra bông thì phải ngắt bỏ, nhằm mục đích để tập trung dinh dưỡng nuôi lá và cây. Bón thúc phân trước khi đảo quất, từ tháng 1 đến tháng 5 dương lịch, cứ 50 ngày bón thúc cho quất 1 lần, thường sử dụng phân khoáng, nước phân chuồng mục là tối ưu, đợt bón cuối có thể thêm 1 ít phân kali với nồng độ khoảng 1//200 (5g K₂SO₄ cho 1 lít), sau mỗi lần tưới nước phân phải xới phá váng, xịt thuốc sâu ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại cho quất.

Sau chu trình chăm sóc triển khai đảo quất: Khi mùa xuân đến quất ra bông tự nhiên, bứt bỏ những hoa trong đợt này, cắt đau những cây quất 1 tuổi, 2 tuổi, để hình thành những cành vượt dễ tạo tán cho cây.

Khoảng tháng 4 âm lịch, khi quất (tắc) đã phát triển ổn định, nghĩa là lộc đã biến thành bánh tẻ, bắt đầu đảo quất.

– Đòi hỏi trước ngày đảo quất: cây phải sạch sâu hại, ở trên tán cây có ít nhất là ¾ diện tích là bánh tẻ, chiều cao cây khoảng 60-75 centimét.

– Thời vụ đảo: Thường đảo tháng 5 đến tháng 6 âm lịch hoặc cuối tháng 4 đầu tháng 5 âm lịch.

– Cách đảo: Đào 1 bầu cách gốc chừng 25 – 30 centimét hoặc 35 – 40 centimét, sâu 25 -30 centimét, moi dần rễ không làm đứt rễ chính, không làm vỡ bầu tiếp đến nhấc tất cả bầu lên trồng sang hố khác, lấp đất chặt gốc, đóng cọc để cố định cũng chống mức gió, bão, hai ngày sau mới tưới nước. Nếu gặp mưa khi đang đào, ta phải dừng lại, nếu đào gặp mưa, ta để một thời gian mới đặt bầu xuống.

Đảo quất (tắc)

– Khoảng 15 ngày sau hạ bầu trở lại và bón 5 – 10 kilogam /gốc phân chuồng hoai mục + 0,1 – 0,2 kilogam /gốc vôi bột + 0,5 kilogam /gốc supe lân. Lưu ý bón vôi bột vào những đầu rễ nhằm ngăn ngừa mất nước và chống nhiễm khuẩn gây thối rễ.

– Xịt thuốc ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại gây bệnh 1 cách triệt để nhằm ngăn ngừa sự gây hại của một số loại rệp hại, sâu vẽ bùa, nhện trắng, nhện đỏ bằng một số loại thuốc chuyên dụng và hạn chế úng ngập để giúp tránh bệnh thối rễ, nứt thân hỗ trợ cây chuẩn bị phân hóa mầm hoa.

– Chăm sóc quất sau khi đảo: Sau khi đảo quất cứ 5 ngày tiến hành xử lý tưới nước 1 lần, khi cây đã đậu trái mà gặp các đợt sương muối thì sáng sớm phải xịt nước rửa lá. Đến tháng 8 âm lịch cây quất sẽ bước đầu ra hoa.

2/ Khoanh vỏ cây quất

Khoanh vỏ hãm cây chống rụng trái non: Khi trái đã đậu khoảng 70 – 80%, lớn gần bằng hạt đậu xanh thì hãy khoanh vỏ hãm cây để chống rụng trái non. Sử dụng dao chuyên dụng tiện 1 vòng quanh thân hoặc những cành cấp 1 sao cho đứt vỏ sát thân gỗ mở ra một lớp vỏ rộng khoảng 1 milimét, cách gốc cành khoảng 10 – 25 centimét. Sử dụng băng dính tối màu băng lại để ngăn ngừa mất nước và nấm bệnh, côn trùng thâm nhập gây nhiễm khuẩn. Tùy tình hình sinh trưởng của từng cây, diễn biến của thời tiết mà quyết định số lần khoanh vỏ cho thích hợp nhằm đạt được kết quả cao nhất. Nếu cây khỏe mạnh, trời mát, đất ẩm thì tiện 1-2 lần, trái lại, cây yếu, trời hanh khô thì chỉ cần tiện 1 lần cũng đã đạt được hiệu quả. Lưu ý những lần khoanh vỏ cách nhau 7-10 ngày và cách nhau khoảng 10 centimét, không được khoanh trùng lên vết cũ. Khoảng 12 – 15 ngày sau tháo băng dính thấy 2 mép vỏ liền lại, những quả trên cây đã xanh ổn định là việc khoanh vỏ chống rụng trái đã thành công.

Khoanh vỏ cây quất (tắc) cảnh

– Bón thúc nuôi quả: Khi trái lớn cỡ hạt ngô bắt đầu bón thúc bằng một số loại phân có xuất xứ từ thực vật và động vật như bột ngô, đậu nành, ốc bươu vàng, bột xương… đem ngâm chua 1 – 2 tháng, pha loãng tưới cho cây mỗi tuần 1 lần. Trước khi Tết khoảng 1 tháng nên bón thêm phân kali dạng KCl để gia tăng cường thêm độ ngọt và màu sắc đẹp.

– Neo giữ quả: Duy trì kỹ thuật chăm sóc, bón phân hài hòa, hợp lý, đặc biệt không nên bón nhiều phân đạm hóa học và luôn giữ ẩm độ đất khoảng 60 – 70% sẽ giữ được quả trên cây.

3/ Điều khiển tiến trình ra hoa tạo quả bằng những giải pháp trồng trọt để tạo cây quất Tứ quý

– Trong việc thay đổi thói quen của cây thích hợp với sự có nhu cầu của con người có rất nhiều vấn đề cần phải xử lý. Nếu chúng ta muốn thay đổi chu kỳ tự nhiên của cây, việc thứ nhất là loại cây quất cảnh phải được canh tác trong hoàn cảnh khống chế được, chúng ta phải ảnh hưởng một vài giải pháp kỹ thuật để thay đổi tập quán, chu kỳ phát triển của cây nhằm ngăn ngừa sự phát triển, phát triển dinh dưỡng. Chính vì cây không hề dễ dàng tạo thành mầm hoa khi cây đang ở thời kỳ phát triển sinh trưởng dinh dưỡng.

Ở các khu vực có hệ thống tưới tiêu, ngừng tưới nước tạm thời tạo khô hạn nhân tạo sẽ khiến cho cây tạm dừng sinh trưởng, phát triển dinh dưỡng. Việc gây “stress” cho cây quất cảnh bằng những giải pháp như: khoanh vỏ, xiết nước, xông khói hoặc dùng hoá chất sẽ nâng cao nhanh chóng hàm lượng AAB trong cây và lá, mà AAB là một chất ức chế sinh trưởng cực kỳ mạnh do đó sẽ ngăn ngừa sự phát triển, phát triển dinh dưỡng của cây, buộc chúng chuyển sang giai đoan sinh trưởng, phát triển sinh sản. Mỗi giải pháp đều có các ưu và khuyết điểm của chính nó, tuỳ loại cây trồng, tuổi cây, hiện trạng dinh dưỡng, trong điều kiện ngoại cảnh,…mà chúng ta áp giải pháp xử lý ra bông phù hợp.

Có 2 biện pháp xử lý ra bông thường vận dụng trên cây quất (tắc) cảnh:

1/ Xử lý ra bông bằng phương pháp tạo sự khô hạn:

– Một trong các đặc tính của cây có múi nói chung và cây quất (tắc) nói riêng so sánh với các loại cây ăn quả khác là không có sự khác nhau giữa mầm chồi và mầm trái. Không có sự biến chuyển của chồi trong nhiều năm mà mỗi chồi có thể phát triển trong 1 năm để tạo mầm hoa và sẽ mang một hay nhiều trái ở cuối cành.

– Cây quất (tắc) cảnh ra bông cần thời gian khô hạn để phân hoá mầm hoa, do đó ở những vườn quản lý được nước thì có thể tạo sự khô hạn để cây ra bông hàng loạt. Việc tạo khô hạn vào tháng 5 – 6 dương lịch cho trái chín vào tết Nguyên Đán. Gặp lúc mưa thì có thể sủ dụng tấm nylon đen bao phủ xung quanh gốc cũng có thể tạo sự khô hạn để xử lý ra bông, tuy vậy phải tốn kinh phí để mua nylon và tỷ lệ ra bông không cao. Sau khi tiến hành thu hoạch xong triển khai vệ sinh vườn như: cắt tỉa cành già, cành sâu hại, làm cỏ, quét vôi gốc… tiếp đến bón phân với liều lượng phụ thuộc vào sự phát triển và tuổi cây.

– Cây được bón phân lần 2 trước khi triển khai ngừng xử lý ra bông. Thông thường thời gian tạo khô hạn từ 7 – 10 ngày tuỳ thuộc vào ẩm độ của đất và hiện trạng thiếu hụt nước của bộ lá cây quất mà quyết định tưới trở lại. Thường thì khi nhìn thấy dấu hiệu lá thiếu hụt nước thì bắt đầu tưới nước trở lại, hàng ngày 2 – 3 lần và tưới thường xuyên 3 ngày. Đến ngày thứ 4, tưới nước hàng ngày /lần. 7 – 15 ngày sau khi tưới đợt giai đoạn đầu cây sẽ ra bông, thời điểm này ngày tưới ngày nghỉ. 10 – 15 ngày sau khi cây trổ bông sẽ rụng cánh hoa (đậu trái ).

Điểm mạnh: cung ứng thêm dinh dưỡng cho cây quất nếu xiết nước. Cây ra bông tập trung và hàng loạt. Thuận lợi trong chăm sóc, phòng chống sâu hại và thu hoạch. Tổng thu nhập 1 lần bán sẽ cao hơn so sánh với để ra bông tự nhiên.

Điểm yếu: Bộ rễ có xu hướng ăn sâu tìm nguồn nước trong khoảng thời gian xiết nước do đó bộ rễ dễ bị úng, thối do mực thuỷ cấp cao hay tầng phèn tiềm tàng gây nên. Bộ rễ suy giảm dễ bị sâu hại gây bệnh tấn công trong khoảng thời gian tạo khô hạn.

2/ Xử lý ra bông bằng phương pháp sử dụng hoá chất:

– Có thể sủ dụng Paclobutrazol ở liều lượng 2,5g – 5gr ai/ cây (dựa theo tuổi cây và đường kính của cây mà tăng hạ liều lượng) tưới chung quanh gốc hoặc xịt lên cây ở nồng độ 1000 – 2000 ppm cũng có thể hỗ trợ cây quất ra bông.

– Việc dùng hóa chất để xử lý ra bông cho cây quất cần phải thận trọng vì có thể tác động rất nghiêm trọng đến cây quất, nên làm thử nghiệm một số cây ở những nồng độ từ thấp đến cao từ đấy rút ra kinh nghiệm trước khi quyết định dùng đại trà trên vườn.

Điểm mạnh: cây ra bông theo ý muốn; Ít chịu tác động của sự ảnh hưởng độ ẩm trong đất trong khoảng thời gian xử lý; Thuận lợi trong chăm sóc, phòng chống sâu hại và thu hoạch; Tổng thu nhập 1 lần bán sẽ cao hơn so sánh với để ra bông tự nhiên.

Điểm yếu: tốn kinh phí mua hoá chất, công lao động khi phun hoặc tưới; Không an toàn cho người tiêu sử dụng nếu hoá chất còn lưu tồn trong trái. Dùng hoá chất liều cao có khả năng làm gây bệnh bộ rể của cây quất, diệt trừ vi sinh vật có lợi trong đất, gây ô nhiểm môi trường.

Những nhân tố liên quan để việc xử lý ra bông quất đạt được thành công: cây phải được canh tác trên mô đất cao và vườn phải có hệ thống tưới tiêu chủ động được nguồn nước trong mương khi tạo khô hạn để đất nhanh khô ráo, giúp việc cây phân hóa mầm hoa tốt hơn.

+ Trước thời kỳ xử lý ra bông, cây không được bón quá nhiều phân bón có hàm lượng N cao.

+ Trong khoảng thời gian xử lý ra bông trên cây quất không được mang quá nhiều trái hoặc trái đang ở những thời kỳ phát triển khác nhau.

+ Cành vượt phải được tỉa bỏ liên tục và trên cây quất không có rất nhiều lộc non.

Tóm lại, việc xử lý ra bông trên cây quất không hề khó nếu chúng ta ứng dụng đúng cách. Tuỳ các điều kiện cụ thể mà chúng ta chọn giải pháp xử lý ra bông tốt nhất cho cây quất. Vấn đề đề ra cho nhà vườn ngày nay là thời gian xử lý ra bông khi nào để có thể có được một cây quất cảnh có lộc, hoa, trái non để sinh ra một cây quất “tứ quý” bán được giá đắt, thu lợi nhuận cao.

3/ Thời gian xử lý cho cây quất ra bông được tiến hành xử lý vào những tháng trong năm:

* Lần 1: Vào tháng 10 âm lịch, để đến Tết Nguyên Đán trên cây quất sẽ cho ta trái non.

* Lần 2: Vào tháng đầu tháng 12 âm lịch (lần xử lý này làm nhẹ hơn lần 1) mục đích làn này là khiến cho cây quất cảnh ra bông đúng vào Tết Nguyên Đán.

4/ Kích thích quá trình tạo thành lộc:

– Vào đầu tháng 12 âm lịch (sau lần 2 của xử lý ra bông ) nên có sự bổ sung nước cho cây quất, hỗ trợ cây tạo thành chồi lộc trên cây.