Trồng và chăm bón cây ổi: Tưới và tiêu nước cho ổi

1/ Xác định nhu cầu nước của cây ổi

Chức năng của nước đối với các loại cây trồng

Nước hòa tan những chất khoáng (dưỡng chất cho cây trồng) cung ứng cho cây trồng qua rễ cây. Cây hấp thu nước qua rễ cùng với những dưỡng chất đi lên lá cây. Sự chuyển đổi hóa học những chất hữu cơ trong tế bào dưới sự giúp đỡ của nước. Nước tham dự trực tiếp vào nuôi dưỡng cây và đi vào mọi phần của cây, đồng thời giữ những tế bào trong trạng thái kéo căng nở. Khi không đủ nước trong đất cây sẽ héo và kém phát triển, thiếu hụt nước nối dài chúng sẽ khô héo hoàn toàn.

Cây ăn trái nói chung và cây ổi nói riêng hấp thu nước trong đất theo bộ rễ, nước trong đất nằm trong những khe rỗng. Rễ cây hô hấp (hấp thu không khí) cũng qua khe rỗng. Như vậy để cây ổi phát triển bình thường, thì trong khe rỗng của đất phải có cả nước và không khí.

Cây ổi cần một lượng mưa từ 1/500 – 4/000 mm phân bổ tương đối đều thì không phải tưới. Nếu lượng mưa không phục vụ được đầy đủ đặc biệt trong thời điểm mùa khô cần có sự hỗ trợ thêm của những giải pháp trồng trọt như tưới nước vào mùa khô nóng, che tủ đất…

– Khi ở giai đoạn cây con, chưa ra bông kết quả:

+ Cần phải tưới đủ ẩm cho cây.

+ Thiếu hụt nước, cây có khả năng chết héo.

+ Thừa nước rễ không phát triển được, có khả năng bị thối và chết.

Vào thời kỳ này nhu cầu về độ ẩm của cây ổi là 65 – 80% ẩm độ nhiều nhất.

Ở thời kỳ mới trồng nếu tưới kịp lúc và đầy đủ, cây giống sẽ nhanh bén rễ, phát triển xanh tốt.

– Khi cây ra bông, kết quả: Đòi hỏi nước cao hơn, nếu thiếu hụt nước trong khoảng thời gian này cành và lá phát triển yếu, hoa ra chậm, chóng tàn, quả nhỏ, chín sớm và chóng rụng. Trong trường hợp ẩm độ quá thừa, nước đẩy hết không khí thoát ra ngoài khiến cho rễ cây thiếu khí thở, rễ cây bị phồng và thối nát, còn quả phát triển chậm, lá rụng, cây đã héo và chết dần.

Cho dù nước ta có khí hậu nhiệt đới gió mùa khô và ẩm với lượng mưa từ 1500 – 2000 mm/năm nhưng lượng mưa này không được phân phối đều ở toàn bộ những tháng trong năm mà đa số tập trung vào mùa mưa, các tháng còn lại mưa cực kỳ ít thậm chí có thể không có mưa vào đỉnh điểm mùa khô nóng nên vẫn không đủ cung ứng độ ẩm theo nhu cầu của cây mà ta phải cung ứng thêm cho cây bằng việc tưới nước.

Như vậy, tưới nước là công việc không thể không có của người làm vườn và việc xác định lúc nào tưới, tưới ra sao, tưới bao nhiêu thì đủ là điều rất cần thiết.

Những phương pháp để kiểm tra ẩm độ đất

– Sử dụng máy đo ẩm độ hoặc sử dụng tay kiểm tra ẩm độ đất trong mỗi thời kỳ phát triển sinh trưởng của cây ổi

để xác định lượng nước tưới cũng như biện pháp tưới thích hợp.

Máy đo ẩm độ đất

– Hoặc để ý tầng đất mặt và độ cương nước của cành lá, nhất là ở những bộ phận non.

Dễ để ý nhất là thời gian giữa trưa, khi cây thoát hơi nước nhiều nhất và nếu đất thiếu ẩm thì lá dễ héo.

Nếu ẩm độ đất nhỏ hơn đòi hỏi của cây thì phải tiến hành xử lý tưới nước, nếu ẩm độ vượt quá cao thì phải tiêu nước.

2/ Tưới nước cho cây ổi

2/1 Biện pháp tưới nước cho cây ổi

• Biện pháp tưới bằng các vật dụng giản đơn

Sử dụng thùng, xô… tưới nước cho từng gốc ổi.

– Điểm mạnh: Biện pháp này cực kỳ giản đơn, chỉ cần cho nước vào hệ thống mương trong vườn và sử dụng các vật dụng giản đơn như xô, thùng tưới hay vật dụng tự chế để tưới đủ ẩm cho ổi.

– Điểm yếu: Thời gian tưới lâu, khó vận dụng trên diện tích lớn

Tưới bằng bình tưới vòi sen

• Biện pháp tưới phun

Đây chính là biện pháp tưới bằng phương pháp xịt nước từ dưới mặt nước lên tán cây qua hệ thống máy bơm, ống dẫn nước với những vòi phun cố định, tự động xoay được với góc 360^o, được đặt cao khỏi mặt đất 0,5-1,0m (dưới dạng phun sương hay phun mù) thường ứng dụng tưới cho cây giống trong vườn ươm hoặc vòi phun hạt lớn di động cầm tay sử dụng để tưới vào các ngày nắng nóng (xịt vào 16-18 giờ chều) để gia tăng độ ẩm không khí, hạ độ nóng cho trái, cho cây, chống hiện tượng rụng quả do thời tiết khắc nghiệt.

Sơ đồ hệ thống thiết bị phun

Tưới phun cho vườn ổi

– Điểm mạnh:

+ Giải quyết được hiện tượng thời tiết không thuận lợi (nắng nóng, ẩm độ không khí thấp) đảm bảo năng suất, chất lượng của quả và đảm bảo đòi hỏi kỹ thuật cao trong việc nhân giống cây giống (ươm, giâm cây con ).

+ Tiết kiệm được đông đảo lượng nước tưới (có thể hạ 40 – 50% lượng nước so sánh với tưới ngập thông thường), những thiệt hại do ngấm sâu và chảy tràn được hạ thiểu tương đối nhiều. Vì vậy, hiệu quả dùng nước tưới cao.

+ Biện pháp tưới này có thể vận dụng cho đa số mọi dạng địa hình cao thấp khác nhau, không cần thiết phải làm phẳng mặt ruộng.

+ Tưới phun còn hạ thiểu kinh phí xây dựng kênh mương nội đồng, vì vậy có thể mở rộng diện tích trồng trọt.

+ Kỹ thuật tưới này có thể phối hợp với việc bón phân và ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại bằng phương pháp hoà tan những chất này vào nước.

+ Tưới phun mưa còn tạo cảnh quan đẹp, góp thêm phần nâng cao ẩm độ và hạ nhiệt độ trong không khí khu vực. Năng suất cây trồng trong khuôn khổ tưới thường hay được gia tăng.

– Điểm yếu:

+ Kinh phí lắp đặt thiết bị tưới lúc đầu thường lớn.

+ Người vận hành hệ thống tưới phải có kỹ thuật điều khiển hoạt động.

+ Hệ thống phải liên tục được theo dõi, điều chỉnh tốc độ phun hoặc dịch chuyển theo hướng gió. Gió mạnh gây khó khăn trong điều chỉnh lưu lượng phun mưa.

+ Những đầu phun thường hay bị nghẽn nếu nguồn nước có rất nhiều chất bùn cặn.

+ Nếu tưới nhiều bằng vòi phun cầm tay di động hạt nước lớn mặt đất cũng bị ghí chặt, phá vỡ cấu tạo mặt đất, dưỡng chất bị rửa trôi theo dòng nước chảy phía trên mặt đất.

+ Bên cạnh đó, việc sắp xếp đường ống có khả năng làm hạn chế cơ giới hóa và một vài hoạt động trồng trọt khác.

• Biện pháp tưới phun mưa bằng cơ giới

Đây chính là biện pháp tưới rất thịnh hành tại nhiều nơi của Việt Nam và tưới cho các loại cây trồng.

– Điểm mạnh:

+ Có thể cơ động trên các địa hình khác nhau, nhờ đó giúp người dân chủ động và dùng hiệu quả;

+ Tiết kiệm chi phí đầu tư lúc đầu cho việc thiết kế và xây dựng, bảo quản;

+ Hạ được nhiệt độ vùng tiểu khí hậu khu vực cây trồng nơi tưới;

+ Thao tác dễ dàng;

– Điểm yếu

+ Mỗi lần tưới phải kéo ống dây xa và tốn công tưới;

+ Không pha chung được với phân bón;

• Biện pháp tưới từng giọt

Đây chính là biện pháp tưới tân tiến, thường hay được ứng dụng đối với các vườn cây ăn quả đặc sản có giá trị kinh tế cao ở các khu vực thiếu hụt nước tưới.

Sắp xếp tưới từng giọt và những đường ống dẫn nước

– Điểm mạnh:

+ Kỹ thuật tưới này tiết kiệm lượng nước nhiều nhất.

+ Đất không bị gí chặt, giữ nguyên hiện trạng cấu tạo đất, đất không bị bào mòn, phân bón không bị rửa trôi.

– Điểm yếu: Biện pháp này đòi hỏi đầu tư lớn nhất, khó ứng dụng trong sản xuất đại trà.

Tưới từng giọt cho ổi

• Biện pháp tưới rãnh

Là biện pháp tưới nước để nước chảy theo những rãnh được thiết kế giữa những hàng cây. Nước được thấm dần vào trong đất và cung ứng cho cây trồng.

Sơ đồ tưới rãnh (Hình thức tưới rãnh cho cây trồng)

– Điểm mạnh:

+ Tiết kiệm và chủ động được nước tưới cho vườn cây, lớp đất mặt vẫn tơi xốp, không bị gí chặt, cấu tạo đất vẫn giữ vững, đất không bị bào mòn, dưỡng chất không bị rửa trôi.

+ Hạ được thiệt hại nước do bốc hơi nên cho hiệu quả tưới cao hơn.

+ Nước đi vào cây qua hệ thống rễ, không làm ướt lá nên có thể tránh được một vài bệnh cho cây.

Rãnh tưới nước cho ổi

– Điểm yếu:

+ Chỉ ứng dụng được với nơi có địa hình tương đối bằng phẳng (độ dốc <50).

+ Lãng phí một phần nước ở cuối rãnh tưới.

+ Gặp khó khăn trong việc vận chuyển công cụ sản xuất qua rãnh.

+ Kinh phí tương đối lớn nhân công và thời gian cho việc cải tạo những rãnh nước.

Trong những biện pháp trên thì tưới rãnh và tưới phun bằng cơ giới được nông dân ứng dụng nhiều nhất. Tuy vậy ngày nay với các khu vực trồng chuyên canh, nông dân đã bắt đầu ứng dụng hình thức tưới phun mưa dùng đầu phun tự động và tưới từng giọt phối hợp với bón phân góp phần làm giảm kinh phí nhân công mang lại giá trị kinh tế cao.

2/2/ Tưới nước cho ổi

– Tưới sau khi tiến hành trồng: Sau khi tiến hành trồng cây cực kỳ cần nước, vì vậy phải tưới nước ngay để cây chóng khôi phục. Tùy chân đất thấp hay cao, loại đất mà ta có thể tưới để có thể bảo đảm ẩm độ đất cho cây giống phát triển. Nên tưới nước cho ổi liên tục ngày 2 lần cho đến khi cây đã ra được 2 đợt tược mới thì hạ xuống 1 lần/ngày.

– Cho dù ổi chịu hạn tương đối tốt nhưng việc tưới cho cây vào mùa nắng sẽ hỗ trợ cây phát triển khỏe. Tưới nước vào lúc cây cho quả giúp nâng cao năng suất và kích cỡ trái. Lượng nước tưới và thời gian tưới thay đổi dựa theo tuổi cây và mùa trong năm.Phụ thuộc từng điều kiện tự nhiên và kinh tế từng vùng để chọn biện pháp tưới phù hợp.

3/ Tiêu nước cho cây ổi

3/1 Sự gây hại của sự ngập úng đối với các loại cây ổi

Hiện trạng ngập úng là nguyên do làm đất bị thiếu oxy, đồng thời bị ngộ độc CO₂ cùng những độc chất khác, rễ bị “nghẹt” và tiếp đến bị thối. Hậu quả này làm những loài nấm bệnh trong đất (đa số là Fusarium và Phytophtthora) cực kỳ dễ tấn công gây bệnh cho cây trồng trong và sau mùa lũ. Hiện tượng nghẹt rễ cũng khiến cho cây bị “stress”, tổng hợp ethylenne phía bên trong gây ngộ độc, làm lá bị vàng và rụng.

Để ý tình hình mặt đất, bộ rễ và màu sắc của cây trồng, ta có thể biết được hiện trạng úng ngập trong đất và phải mau chóng thoát thủy. Những biểu hiện thông thường là:

Phía trên mặt đất: đất trở thành nhão nhẹt, nước đọng thành vũng không rút xuống được. Màu đất trở thành xám hoặc có rất nhiều đốm xám do không đủ sự hiện hiện của oxy hoặc những acid hữu cơ độc hại (ví dụ H₂S).

Xuất hiện một số loại cây cỏ ưa nước: như cỏ lông chồn, cỏ lác, rêu, nấm cây, …

Côn trùng: một số loại muỗi, bù mắt, sên xuất hiện.

Trên cây: lá cây bị đxoài màu vàng, xám hoặc đen. Thân cây trở thành mềm, dễ đổ ngã, rễ cây cạn, có màu đen, …

Vườn ổi bị ngập úng

3/2 Những biện pháp tiêu nước cho ổi

• Có hai hệ thống tiêu chính:

– Hệ thống tiêu mặt: Ứng dụng để tiêu thoát nước khi có lượng mưa quá lớn hoặc lũ/triều tràn sông gây úng ngập phía trên mặt vườn. Thường thì ứng dụng giải pháp tiêu theo trọng lực, nước sẽ tự chảy đi theo hướng chảy từ nơi cao xuống nơi thấp (mương thoát nước). Nếu nước nguồn quá lớn phải có đê bao và sử dụng bơm để thoát nước.

Hệ thống tiêu mặt cho ổi

– Hệ thống tiêu ngầm: Khi mực nước ngầm dâng cao (do mưa, lũ, triều) gây úng bộ rễ cây trồng. Đối với hệ thống tiêu ngầm, phổ biến là hình thức sử dụng những ống cống chôn ngầm dưới lớp rễ cây và cho nước tập trung vào đường ống rồi dẫn ra ngoài bằng bơm hoặc tự chảy. Tiêu ngầm có thể có ích thế là ít bị xói mòn hơn tiêu mặt nhưng kinh phí đầu tư và bảo trì sẽ lớn hơn.

Hệ thống tiêu ngầm

• Một vài chú ý khi sắp xếp kênh tiêu:

+ Tuyến kênh tiêu phải nằm ở vị trí địa hình thấp để có thể dễ tập trung nước bằng hình thức tự chảy theo trọng lực;

+ Tuyến kênh tiêu phải ngắn để mau chóng thoát nước ra khỏi khu vực cần tiêu và hạ khối lượng thi công;

+ Không nên để đường kênh tiêu đi qua những khu vực đất nhiều chứng ngại vật, công trình và khu vực có nền đất không ổn định.

+ Triệt để lợi dụng những sông rạnh tự nhiên để làm kênh tiêu; nếu cần có thể nạo vét những mương rạch để làm nơi nhận nước tiêu;

+ Có thể phối hợp kênh tiêu nước với kênh – rạch giao thông.

3/3/ Tiêu nước cho vườn ổi

a. Tiêu nước cho vườn ổi

Để tiêu nước cho cây ổi cần thực thi tốt những công việc sau:

– Tạo hệ thống rãnh chung quanh vườn cây. Đối với vùng ĐBSCL thì cần đào mương lên líp, còn đối với những khu vực đất cao cần đào rãnh thoát nước chung quanh vùng trồng.

– Vét rãnh chung quanh vườn cây

– Tiêu nước cho vườn cây:

Phương châm tiêu nước là sự tổng hợp của “Rải nước – Chôn nước – Tháo nước”:

+ Rải nước: Chia nhỏ những khu tiêu nước tách biệt nhằm phân tán lượng nước cần tiêu theo nhân tố địa hình. Nghĩa là, nước ở tiểu vùng nào thì tiêu ngay ở chỗ đó.

+ Chôn nước: Cho nước lắng rút xuống tại chỗ ở các nơi trũng hoặc trữ tạm ở những ao, đìa, kênh tiêu để trữ tạm thời.

+ Tháo nước: Sử dụng giải pháp tiêu thoát nhanh tại các nơi có thể rút tháo nước thuận lợi. Thỉnh thoảng tháo nước cần có các giải pháp hỗ trợ như sử dụng bơm để bơm nước ra ngoài khu vườn.

Dùng máy bơm có công suất cao bơm thoát nước cho vườn

Bơm thoát nước cho vườn

b. Để ngăn ngừa tác hại do ngập lụt cần tiến hành xử lý vườn cây trước mùa mưa lũ

– Tôn cao đất liếp, gia cố đê bao chắc chắn.

– Sử dụng cuốc ba răng xới mặt liếp cho xốp tiếp đến rải phân nhằm hỗ trợ phân bón tiếp cận cây trồng dễ hơn, ngăn ngừa gây thương tổn rễ cây.

– Tu sửa lại mương máng, cống thoát nước để thoát nước nhanh khi mưa lớn, bảo đảm mực nước ở mương phải thấp hơn mặt liếp 0,6 m. Chuẩn bị máy bơm để sẵn sàng chống úng.

– Khi mưa thường xuyên cấp thiết phải đào rãnh phụ sâu 40 centimét để dẫn nước mưa thoát nhanh từ liếp ra mương.

– Cắt tỉa những cành vô hiệu, chồi vượt để ngăn ngừa tiêu hao dưỡng chất, tránh lay động gốc ảnh hưởng nhiều đến rễ khi bị ngập.

– Không nên đi lại trong vườn khiến cho đất bị dí chặt, ảnh hưởng nhiều đến bộ rễ cây và khả năng hồi phục của cây sau khi nước rút.

– Hạn chế bón nhiều phân đạm, vì phân đạm sẽ kích thích cây ra đọt non.

– Hạn chế bón phân hữu cơ cho vườn cây vì phân hữu cơ sẽ làm tiêu hao nhiều oxy và khi đất bị ngập úng thì rễ cây sẽ không đủ oxy để hô hấp.

– Để giúp tránh hiện tượng rửa trôi thì cắt bớt cỏ chỉ lưu lại gốc. Có thể chọn loại cỏ họ hoà bản như cỏ sả hay cỏ rusi để vừa phối hợp cho đất liếp vườn được tốt vừa có thể tận dụng cho chăn nuôi.

– Có thể bồi sình trả lại lớp đất mặt cho liếp làm mỗi năm hoặc 2 năm 1 lần nhưng nên lưu ý đến tầng phèn nếu bỏ lên phía phía trên mặt liếp thì chắc chắn mặt liếp sẽ bị phèn. Bề dầy của lớp sình bồi phải vừa phải (khoảng 5 phân).

– Cần phải bón thêm vôi để hạ phèn và gây giảm đi mầm bệnh trong đất (Bệnh xì mủ gốc xoài thường dễ xẩy ra nếu trên vườn không có hệ thống thoát nước tốt).

– Mùa mưa cỏ dại phát triển mạnh, để ngăn ngừa cỏ nên sử dụng thuốc Gramoxone làm cháy bộ lá, lưu lại phần gốc làm thảm thực vật cho vườn cây được êm hơn.

c. Một vài biện pháp giải quyết hiện tượng nghẹt rễ sau khi ổi bị ngập úng:

– Xới mặt đất (ở vùng tán cây) bằng cuốc răng (dài 8 – 10 centimét ) để phá váng, giúp đất được thoáng đãng.

– Bón DAP (2/3) và Clorua kali (1/3) với liều lượng 0,2 – 1 kilogam hỗn hợp/cây (tuỳ loại và tuổi cây) để kích thích cây khôi phục mọc rễ mới. Việc thực thi cùng với xới phá váng.

– Cung ứng những chất dinh dưỡng qua lá có chứa đường, NPK, Cytokinin… để gia đẩy mạnh khả năng khôi phục của cây.

– Khai rãnh ở mặt liếp, có khả năng thoát nước trong mương (dựa trên triều kém hoặc bơm thoát nước) để hạ nhanh mực thuỷ cấp trong liếp, giúp rễ mau thoáng đãng hơn.

Lưu ý trị một số dạng bệnh do nấm xâm nhập, gây hại ở vùng gốc và rễ cây bằng một số loại thuốc phù hợp.