Cách trồng và chăm bón cây cà phê

1/ Giống cà phê

Một vài các giống cà phê tiêu biểu:

– Giống cà phê chè PQ1 được chọn ra từ giống Mokatali ở Phú Thọ có năng suất ổn định: 1,4 – 1,6 tấn/ hecta, chống chịu tốt các loại bệnh gỉ sắt tương đối.

– Giống cà phê chè PQ2 được tuyển chọn từ giống cà phê chè hương phẩm nhập nội từ Cuba (Cutura amarello) có cho năng suất cao: 1,5 – 1,6 tấn/ hecta, chất lượng tương đối, có thể chịu đựng sâu hại tốt.

– Giống Catimor do viện nghiên cứu cà phê Việt Nam tuyển chọn, đang được canh tác phổ biến trong sản xuất, cho năng suất cao ổn định, chất lượng tương đối, chống chịu tốt các loại bệnh gỉ sắt.

– Giống cà phê chè 17ABC là giống có thể cho năng suất cao, chất lượng tốt, bảo đảm tiêu chuẩn xuất khẩu, chịu đựng tốt đối với điều kiện ngoại cảnh bất thuận như rét, hạn nóng, và chống chịu tốt các loại bệnh gỉ sắt.

– Bên cạnh đó, trong sản xuất còn trồng những giống Bourbon, mundonovo, Typica, Catuai,…

2/ Chọn đất thiết kế lô trồng

2/1/ Chọn đất và làm đất

– Chọn đất phù hợp cho cà phê (tầng trồng trọt dầy trên 70 centimét, mực nước ngầm dưới 1m, tơi xốp, có khả năng thoát nước nhanh, hàm lượng mùn khoảng 2%, pH gần trung tính, tiếp đến triển khai khai hoang, san ủi đất bằng phẳng cục bộ, làm sạch gốc cây, cày sâu lật đất phối hợp với bón phân để cải tạo đất.

– Sau khi cày sâu bừa kỹ nên gieo 1 – 2 vụ cây phân xanh để cày vùi tăng lượng dinh dưỡng cho đất.

2/2/ Thiết kế lô trồng

– Với đất dốc trên 15 độ có địa hình bát úp, xây dựng vườn cà phê theo hình thang với những đáy là đường vận chuyển quanh đồi, những cạnh bên là đường xuyên đồi.

– Với đất dốc 5 – 15 độ xây dựng vườn cà phê theo khối hình chữ nhật, chiều rộng 200m, chiều dài từ 200 – 400m. Bao bọc quanh những khối đó là đường vận chuyển chính và đai rừng chắn gió. Mỗi khối được chia làm những lô 1 hecta. Hàng cà phê trồng theo đường nối tiếp nhau song song với chiều dài của của khối.

– Đối với đất dốc 3 – 5 độ thiết kế khối rộng 25ha (500mx500m), bao bọc quanh khối lớn là đường vận chuyển và những đai rừng chính. Ở trên khối chia thành 25 lô 1 ha (100mx100m).

3/ Mật độ khoảng cách

– Mật độ khoảng cách tác động rất rộng lớn đến phát triển sinh trưởng và năng suất của cà phê.

– Mật độ khoảng cách phụ thuộc vào giống, trong điều kiện ngoại cảnh và trình độ trồng trọt: khoảng cách cây cách cây 2 x 2m (mật độ 2500 cây/ hecta ) đến 3 x3m (mật độ 1/110 cây/ hecta ).

– Cà phê vối: 2,5mx2,5m (1600 cây/ hecta ) đến 3,5×3,5m (810 cây/ hecta ), cà phê mít 3x3m (1100 cây/ hecta ) đến 4x4m (625 cây/ hecta ).

– Việc sắp xếp trên vườn cà phê theo những dạng sau:

+ Trồng từng cây riêng biệt theo hình vuông, chữ nhật, tam giác đều, tam giác cân.

+ Trồng thành từng hàng đơn hoặc kép.

Xu hướng gần đây chính là: Trồng dày, mật độ gấp 2  – 3 lần so sánh với trồng cũ có rất nhiều điểm mạnh: cho cà phê có môi trường mát, im gió, tăng tổng diện tích bề mặt tán (nhiều quả), mặt khác cà phê là loại cây tái sinh mạnh trồng dầy để cưa đốn luôn phiên.

4/ Cách nhân giống

4/1/ Nhân giống hữu tính

– Gieo thẳng hạt là kỹ thuật làm giản đơn, đỡ tốn công, tỷ lệ sống thấp (Baraxin còn giữ tập quán gieo hạt thẳng).

– Gieo hạt trong vườn ươm từ tháng 10 – 12, gieo trực tiếp vào nền đất đã lên luống hoặc gieo vào trong túi P.E sau khi đã xử lý ngâm ủ.

4/2/ Nhân giống vô tính

– Có thể nhân giống bằng giải pháp giâm cành. Khả năng ra rễ của cà phê vối lớn hơn cà phê chè và cà phê mít.

– Cà phê giâm với giâm cành có thể đạt tỷ lệ sống trên 70%. Cành giâm được chọn từ cảnh vượt chưa hóa gỗ, cắt thành đoạn mang 2 lá non. Thời vụ giâm vào mùa mưa là phù hợp nhất. Bắc bộ vào tháng 2 – 3 và tháng 8 – 9, nam bộ tháng 5 – 6/

5/ Cách trồng

5/1/ Thời vụ để trồng

Thời vụ đa phần bắc bộ tháng 8 – 9, nam bộ tháng 5 – 6, đã qua thời kỳ vườn ươm.

5/2/ Kỹ thuật trồng:

– Trồng bằng bầu nguyên cây: Là kỹ thuật trồng đại trà trên toàn cầu cũng như Việt Nam, khi cây qua vườn 6 – 7 tháng tuổi, chiều cao 25 – 30 centimét, đường kính cổ rễ 5 – 6 milimét, số cắp lá 6 – 8, có từ 0 – 2 đôi cành ngang (mới nhú).

– Trong bầu thân đoạn, khi cây trong vườn ươm quá lứa 16 – 18 tháng, cao 70 – 80 centimét, nhiều cành ngang nếu tiến hành trồng cả cây sẽ chết vì vậy phải cắt bớt thân đi gọi là trồng bầu cắt thân, cắt thân bớt lại 1 đoạn 15 centimét.

– Trồng rễ trần, nhổ cây cà phê rũ sạch đất rồi đem trồng. Ở các nơi mùa mưa dài trồng rễ trần đạt tỷ lệ sống cao, tuổi cây 6 – 8 tháng.

– Trồng “ tum” còn được gọi là stum, khi để cây trong vườn quá lâu 24 – 36 tháng thì trồng theo cách này. Trước khi có thể trồng, xử lý cây bằng phương pháp cắt thân, giữ lại 1 đoạn 15 centimét, cắt bớt rễ hình thành hình mũ trên để dài 7 – 8 centimét dưới 1 – 2 centimét.

6/ Bón phân cho cà phê

– Nhu cầu dưỡng chất của cà phê tương đối cao: Theo Catani, trong 1000 kilogam quả tươi có N: 15 kilogam ; P2O5: 2,5 kilogam ; K2O: 24 kilogam ; CaO: 2 kilogam ; MgO: 1 kilogam. Theo Forestier trong 1000 kilogam cà phê nhân có N: 30 kilogam ; P2O5: 3,75; K2O: 24 kilogam ; CaO: 2 kilogam ; MgO: 1 kilogam.

– Nói chung đạm và kali chiếm tỷ lệ cao nhất trong thành phần những chất dinh dương của hạt cà phê và giữ vai trò quyết định trong việc kết cấu quả và hạt.

– Nhu cầu đạm và kali tăng nhanh vào giai đoạn trái lớn. Theo Catani và Forestier cho biết nhu cầu dưỡng chất cà phê tăng gấp bội vào năm thứ 3,4 được biệt là N, K2O. Đối với cà phê Việt Nam có thể bón theo quy trình sau:

* Năm thư nhất bón làm 2 lần:

Lần 1 (lót): 1/2 N + ½ K2O + tổng số lân.

Lần 2: ½ N + ½ K2O vào tháng 10/

*Năm thứ 2 và thứ 3 bón 3 lần

– Lần 1: 1/3 N + 1/3K2O + Tổng số lân vào tháng 5/

– Lần 2: 1/3 N+ 1/3K2O vào tháng 7/

– Lần 3: 1/3N + 1/3K2O vào tháng 10/

Chú ý: Phân hưu cơ: nếu đất có hàm lượng mùn trên 3% thì không phải bón thêm phân hữu cơ; nếu dưới 3% cần phải bón thêm phân hữu cơ với lượng 15 – 20 kilogam /cây/1 lần/2 – 3 năm.

Cách dùng phân bón cho cây cà phê những tuổi

	N	P2O5	K2O
Năm thứ 1	60	30	30
Năm thứ 2	90	30	50
Năm thứ 3	120	100	150
Kinh doanh	200	150	250
Cưa đốn	120	100	15

7/ Trồng cây che bóng

– Cà phê có xuất xứ dưới tán rừng nên phát triển sinh trưởng tốt ở điều kiện có che bóng, khả năng chịu ánh sáng của cà phê mít >vối>chè.

– Trồng cây bóng mát sẽ tạo cho cây cà phê có năng suất ổn định do: Hạn chế bốc hơi nước, tạo điều kiện cung ứng ẩm cho cây cà phê, ngăn ngừa sự khô hạn, ngăn ngừa sự sự gây hại của sương muối, điều hòa nhiệt độ trong lô cà phê, chắn gió cho cà phê, hạ xói mòn rửa trôi, trừ cỏ dại, khiến cho cà phê chín không tập trung nbsp; thuận lợi chô hái thủ công. Tuy vậy cây bóng mát có điểm yếu tạo cơ hội cho sâu bệnh nbsp; phát triển, tranh chấp thức ăn với cà phê gây tốn kém và phức tạp trong sản xuất.

– Những cây che bóng tạm thời: Cốt khí, muồn lá dài, muồn lá tròn, gieo giữa những hàng cà phê.

– Cây che bóng vinh viễn vd: Muồn đen trồng với khoảng cách 12×10; Cà phê trồng theo khoảng cách 3x2m.

8/ Tạo hình sửa cành

– Nhằm tạo thế cân bằng cho cây phát triển sinh trưởng, ngăn ngừa hiện tượng lợi thế ngọn, thay thân chính đối với nương cà phê già, tạo độ thoáng đãng khí để cho cây phát triển sinh trưởng phát triển tốt.

– Cơ sở: Nói chung ở những cây ăn trái lâu năm số lượng quả liên quan chặt với số cành tơ trên tán cây.

– Cà phê chỉ ra bông trên cành thứ cấp (cành ngang). Cây cà phê càng phát triển thì hoa và quả thường có xu thế xa trục, số lượng và chất lượng hạ. Làm thay đổi tỷ lệ C/N trong cây, tạo sự cân bằng C/N khiến cho cây ra bông kết quả nhiều. Sự ra bông còn liên quan đến tuổi sinh lý của cây.

8/1/ Cách tạo hình cơ bản

– Đối với cà phê chè Bourbon, Typica, Mundonovo thường tạo hình 1 thân phối hợp hãm ngọn nuôi tầng. Thường thì hãm ngọn nuôi tầng 2 lần là tối ưu với chiều cao cho thu hái 1,6 – 1,8m có thể nuôi tầng 3/

+ Sau năm thứ nhất: Cây cao trên 1m triển khai hãm ngọn ở độ cao 1m. Sau 2 – 3 năm triển khai hãm ngọn lần 2 nuôi chồi vượt chiều cao so sánh với thân 40 centimét (có khoảng 4 cặp cành), ổn định chiều cao 1,6 – 1,8m.

+ Đối với giống ít cành thứ cấp như Catura, Catura tạo hình đa trụ có hãm ngọn để nuôi tầng. Khi cây cao 50 – 60 centimét bấm ngọn tạo 3 thân, khi cây cao trên 1m hãm ngọn ở độ cao 1m. Sau 2 năm tiếp tục để 1 chồi mới trên chồi cũ phát triển tự do cố định ở chiều cao 1,6m.

– Đối với cà phê vối ứng dụng biện pháp nhiều thân nuôi chồi thay thế (vì ít cành thứ cấp). Sau trồng nuôi chồi vượt để tạo 3 thân. Sau 3 – 4 vụ thu hoạch năng suất hạ thì nuôi chồi trên thân mẹ, cách gốc 70 – 80 centimét nuôi 3 -4 chồi. Sau 2 – 3 vụ thu hoạch nuôi chồi vượt cách gốc 1 – 1,2m. Riêng đối với cà phê vối nam bộ ứng dụng dạng nhiều thân phối hợp với hãm ngọn nuôi tầng.

+ Sửa cành: Cắt bỏ cành vượt, chồi vượt, loại bỏ cành tăm hay cành vòi voi, sửa cho tán thoáng đãng.

– Sửa cành nuôi quả: sau 1 thời gian cho thu hoạch, ở trên tán cây nhiều cành mang quả già và có trái khô. Vì vậy cắt bỏ cành khô, cành vòi voi, cành già tạo cơ hội cho cành ra tơ, giúp cây ra bông kết quả tốt.

– Sửa cành đau: Sau 10 – 15 năm thu hoạch, cây mất hài hòa, tán không đều, năng suất có xu hướng hạ thì triển khai sửa cành  đau. Cắt toàn bộ những cành thu gom tán cây giữ lại những đoạn cành dài 30 centimét (bên trên ) và 50 centimét (bên dưới ).

– Cưa đốn hồi phục: khi sức sinh trưởng của cây hạ, năng suất hạ rõ ràng, triển khai cưa đốn hồi phục, cưa tất cả tán cây chỉ bớt lại phần gốc 20 – 25 centimét.

9/ Tưới nước

– Tưới nước nhằm nối dài tuổi thọ của bộ lá, là cơ sở của việc tạo hoa kết quả và tạo năng suất. Đặc biệt vào mùa khô nóng hạn ở Tây Nguyên, tập trung tưới đón hoa, nuôi quả. Bắt đầu tưới vào mùa khô nóng, lượng nước tưới 400 – 500m3/ hecta /lần. (4 – 6 lần).

10/ Thu hoạch

– Đòi hỏi hái đúng độ chín (2/3 quả màu đỏ), hái từng quả, không hái chùm, không tuốt cành, khi hái phải bảo vệ cành lá, tránh thương tổn những bộ phận của cây, ảnh hưởng nhiều đến năng suất trái về sau. Cà phê chè quả chín tháng 10, 11, 12, 1; cà phê vối tháng 11, 12, 1, 2, 3, cà phê mít tháng 6, 7, 8, 9/

– Thu hái xong vận chuyển về nơi chế biến kịp lúc. Nếu như không chế biến kịp cần rải cà phê trên nền cao thoáng mát.

– Chế biến cà phê có 2 biện pháp:

* Chế biến ướt:

Quả tươi, làm sạch, xát tươi, xát tươi, ngâm ủ, rửa, cà phê thóc, xay khô, đánh bóng, phân loại, đóng bao, xuất xưởng.

* Chế biến khô

Quả tươi, làm sạch, sấy khô, xay quả khô, phân loại, đóng bao, xuất xưởng.