Cách trồng cây nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

Mô hình trồng nhãn đạt chuẩn VietGAP

1/ Một số loại giống nhãn phổ biến

– Nhãn lồng: Quả thường có những múi chồng lên nhau ở phía đỉnh quả, quả chín ăn giòn, ngọt đậm.

– Nhãn cùi: Quả hìn cầu hơi dẹt, vở màu vàng nâu, không sáng mã. Quả thường có cùi giòn, ít nước, độ ngọt kém nhãn lồng.

– Nhãn đường phèn: Quả nhỏ hơn nhãn lồng, cùi quả tương đối dầy, mặt trên quả thường có những u nhỏ như cục dược phèn, vị ngọt sắc, chín muộn hơn nhãn cùi 10 – 15 ngày.

– Nhãn nước: Loại nhãn này thường sấy để làm long nhãn, ít sử dụng để ăn tươi, có thể sủ dụng hạt làm gốc ghép.

– Bên cạnh đó, ở bắc bộ còn có một số loại giống nhãn như: Nhãn bàn bán, nhãn thóc, Đại ô Viên, Trữ Lương, Thạch Hiệp, Phi Tử tiếu, nhã Thái Lan Daw…

Giống nhãn Miền Thiết

2/ Đất và thời vụ để trồng nhãn

– Độ pH phù hợp 4,5 – 6,0. Nhãn không kén đất và có thể trồng ở trên nhiều loại đất như đất phù sa, đất cát ven biển, đất gò đồi ở trung du, miền núi, … Nhưng phù hợp với nhãn nhất là đất phù sa nhiều màu, ẩm, mát, không bị ngập nước.

– Thời vụ để trồng nhãn tối ưu nhất vào vụ xuân tháng 2 – 3 dương lịch và vụ thu tháng 8 – 10 dương lịch.

Mô hình trồng nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

3/ Cách trồng cây nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

* Xây dựng vườn trồng nhãn

– Vùng đồng bằng, các nơi thường bị ngập nước vào mùa mưa cần đao mương, lên líp hoặc đắp ụ để giúp tránh ngập úng.

– Vùng đồi núi thấp trồng cây theo đường đồng mức. Đối với các vườn trồng mới diện tích lớn > 5 ha cần chia lô, quy hoạch đường giao thông nội đồng và thiết kế hoàng cây chắn gió.

Kỹ thuật thiết kế mô hình trồng nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

*  Khoảng cách, mật độ để trồng cây nhãn

– Đối với vùng đồi khỏang cách phù hợp lá 7 x 7 m hoặc 6 x 7 m (tương tự mật độ 200 – 235 cây/ hecta ), vùng đồng bằng là 8 x 8 m (tương tự mật độ 160 cây/ hecta ).

– Kích cỡ hố: Đất đồi 80 x 80 x 80 centimét ; Đất đồng bằng 60 x 60 x 60 centimét.

– Bón lót: Mỗi hố trồng bón 30 – 50 kilogam phân chuồng + 1 – 1,5 kilogam lân super + 0,1 – 0,15 kilogam vôi bột. Tất cả phân bón được trộn đều với lớp đất mặt bón xuống đáy với 3/4 hố. Đất còn lại lấp phủ phía trên mặt hố cao hơn mặt hố khoảng từ 10 – 20 centimét để quá trình tưới nước đất nén chặt bằng mặt hố là được.

– Tất cả công việc chuẩn bị hố trồng, bón lót phải được triển khai tối thiểu từ 1 tháng trước khi có thể trồng,.

* Cách trồng cây nhãn

– Sử dụng dao nhọn rạch bỏ bầu nilong, đào 1 hố nhỏ chính giữa hố trồng, đặt cây vào hố, mắt ghép hướng về hướng gió chính và lấp đất vừa bằng cổ rễ hoặc cao hơn 2 – 3 centimét.

Cách trồng cây nhãn

– Không được lấp quá sâu, trồng xong phải tưới ngay và sử dụng cỏ mục ủ gốc (chú ý phải cách gốc từ 10 – 15 centimét để giúp tránh sâu hại thâm nhập ).

– Để cây phát triển tốt giai đoạn lúc đầu cần cắm thêm một chiếc cọc tre cho cây để cây không bị đổ ngã khi gió mưa. Nếu trời nắng quá có thể sủ dụng cành lá cây khác để che sơ hướng nắng trưa chiếu vào.

4/ Cách chăm sóc và quản lý vườn nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

4/1 Cách chăm sóc giai đoạn kiến thiết cơ bản

– Tưới nước, bón phân và làm cỏ: Sau trồng phải liên tục tưới nước dưỡng ẩm. Một tháng sau trồng, triển khai bón thức lần thứ nhất. Cứ sau mỗi đợt lộc non thành thục, lá chuyển màu xanh lại tiếp tục bón thúc cho cây.

– Lượng phân bón cho 1 cây/năm: 30 – 50 kilogam phân chuồng hoai mục + 0,2 – 0,5 kilogam ure + 1 – 1,5 kilogam lân super + 0,3 – 0,5 kilogam Kali clorua. Tất cả phân vô cơ được chia thành 4 – 5 lần bón vào những đợt lộc trong năm.

– Liên tục diệt trừ sạch cỏ, xới xáo nhẹ chung quanh gốc phối hợp với những lần bón phân trong năm.

– Khi cây chưa giao tán trồng xen những cây họ đậu (đậu xanh, đậu nành ), cây phân xanh (cốt khí, một số loại muồng)… để gia tăng thu nhập các năm đầu, bao phủ đất, chống xói mòn và gia tăng độ phì cho đất.

– Đốn tỉa, tạo hình cho cây nhãn: Cần cắt tạo hình sao cho cây thấp dễ chăm sóc và quản lý. Khi ở giai đoạn cây con cần tỉa bỏ ngọn cây cách mặt đất khoảng 0,8 – 1 m và các cành dày đặc, cành vượt, cành đan chéo nhau. Tuyển chọn lại 3 – 4 cành phân bổ đều theo những hướng, cánh nhau 10 – 20 centimét. Cành thứ nhất nên cách mặt đất 50 – 80 centimét. Triển khai tỉa bỏ các cành mọc thắng đứng, cành hướng vào giữa tán cây, cành bị che khuất mọc gần gốc, … nên theo định hướng tạo dáng cây có một bộ khung cơ bản thoáng đãng.

Cây nhãn lồng đem lại cho năng suất cao, đạt chất lượng tốt

4/2 Cách chăm sóc cây nhãn ở giai đoạn kinh doanh

– Tưới nước: Cung ứng đủ nước vào hai giai đoạn chính là giai đoạn phát triển quả những tháng 5 – 6 và giai đoạn cây chuẩn bị phân hóa mầm hoa vào những tháng 12 – 1/ Liên tục diệt trừ sạch cỏ chung quanh gốc theo hình chiếu của tán cây.

* Cách bón phân cho cây nhãn

– Lượng phân bón cho cây nhãn theo tuổi cây

Loại phân	Lượng phân bón theo tuổi cây ( kilogam /cây/năm)
	Cây 4- 6 năm tuổi	7 – 10 năm tuổi	Trên 10 năm tuổi
Phân chuồng hoai mục	30 – 50	50 – 70	70 – 100
Phân ure	0,3 – 0,5	0,8 – 1,0	1,2 – 1,5
Phân super lân	0,7 – 1,0	1,5 – 1,7	2,0 – 3,0
Phân kali clorua	0,5 – 0,7	1,0 – 1,2	1,2 – 2,0

– Thời gian bón phân: Chia thành 4 lần bón trong năm

+ Lần 1: Bón sau khi tiến hành thu hoạch quả, vào tháng 8 đến tháng 9/ Bón lần này nhằm hồi phục cho cây sau khi thu hoạch, thúc đẩy cành mùa Thu và coi đây chính là lần bón cơ bản trong năm. Ở lần này, bón tất cả phân chuồng, 80% lượng phân lân, 30% lượng phân đạm và 30% lượng phân Kali.

+ Lần 2: Bón vào đầu tháng 2, khi cây phân hóa mầm hoa. Lần bón này nhằm thúc hoa và nuôi lộc Xuân. Dùng 30% lượng phân đạm, 20% lượng phân lân và 30% lượng phân kali.

+ Lần 3: Bón vào cuối tháng 3 đến đầu tháng 4 nhằm khiến cho chùm hoa phát triển tốt, nâng cao khả năng đậu trái và thúc đẩy cành Hè phát triển. Lần bón này chỉ dùng 10 – 20% lượng phân đạm.

+ Lần 4: Bón vào cuối tháng 6, đầu tháng 7 nhằm bổ sung dưỡng chất cho trái phát triển. Ở lần bón này, dùng tất cả lượng phân đạm và phân kali còn lại (20% lượng phân đạm + 40% lượng phân kali)

Cách bón phân cho cây nhãn

– Cách bón

+ Bón phân hữu cơ: Đào rãnh chung quanh cây theo hình chiếu của tán với bề mặt rãnh rộng 30 – 40 centimét, sâu 30 – 35 centimét, rải phân, lấp đất và tưới nước dưỡng ẩm. Ở lần bón sau khi tiến hành thu hoạch quả, có thể trộn đều một số loại phân vô cơ và bón phối hợp với cùng với phân chuồng.

+ Phân vô cơ: Khi đất ẩm chỉ cần rải đều phân phía trên mặt đất theo hình chiếu của tán, tiếp đến tưới nước để hòa tan phân. Khi thời tiết khô hạn cần hòa tan phân trong nước để tưới hoặc rải đều phân theo hình chiếu của tán, xới nhẹ đất và tưới nước.

+ Bón phân qua lá: Để bổ sung dưỡng chất kịp lúc cho cây có khả năng dùng hình thức bón phân qua lá. Ngoài dùng ure 0,2% và Kalihydrophotphat (KH₂PO₄) 0,2 – 0,3%, có thể bổ sung những nguyên tốt vi lượng như Bo, Zn bằng xịt các dung dịch axic Boric, dung dịch Sunphat kẽm 0,1%. Thông thường thời gian phun tối ưu đặc biệt là trước khi hoa nở để nâng cao tỷ lệ đậu và sau khi đậu trái làm ngăn ngừa rụng trái non.

4/3 Hiện tượng cây ra quả cách năm

– Cây ra quả cách năm có rất nhiều nguyên do: Do chế độ dinh dưỡng ; thời tiết; một vài ít do đặc điểm giống, các cây này liên tục không ra bông, hoặc ra bông cực kỳ nhiều nhưng không đậu trái, nên chặt bỏ thay bằng nhãn ghép hoặc cải tạo bằng các giống đã được lựa chọn. Đối với các cây do chế độ dinh sinh trưởng để có giải pháp chăm sóc hợp lý.

– Cây thừa dinh dưỡng: Có dấu hiệu cành lá quá xanh tốt, lá lớn xanh mềm, mỏng. Đây chính là hiện tượng cây bị lốp. Kỹ thuật xử lý: Giải pháp 1: Từ tháng 10 – 11 dương lịch mỗi năm ngắt toàn bộ những đầu cành khoảng 2 – 3 lá búp   để triệt tiêu chồi dinh dưỡng gây tức nhựa, đồng thời kích thích cây ra kích tố sinh sản và nếu thời tiết thuận lợi sang năm cây ra bông, quả tốt. Giải pháp 2: Khi nhìn thấy cây ra lộc đông vào cuối tháng 10 đầu tháng 11 mới nhú ra 1 centimét triển khai đào rãnh chung quanh gốc cây theo chiều rộng tán sâu 30 – 40 centimét, rộng 15 centimét, để phơi 1 tuần không tưới nước lộc sẽ tự thui đi.

Cây nhãn thời kỳ kinh doanh

– Trường hợp thiếu dưỡng chất: Đối với các loại cây quá xấu, đất cằn cỗi không có thể ra bông, kết quả cần thiết bổ sung dưỡng chất nhất là Kali và Lân trộn thêm tro bếp bón đều xung quanh gốc, cần xới xáo từ gốc đến hết chiều rộng tán lá rồi mới rải phân lên đó. Tiếp đến bồi một lớp bùn mỏng để dưỡng ẩm. Khi bùn dạn chân chim tiến hành xử lý tưới nhử rễ, sử dụng nước phân chuồng hòa nước tiểu và phân NPK khoảng 2 kilogam hòa lẫn tưới đều lên mặt bùn.

– Đối với các cây khi nhìn thấy chất lượng của quả kém dần thì sử dụng phân bón lá xịt lên lá vào giai đoạn ra lộc non, phối hợp bón chung quanh gốc bằng tro bếp + NPK theo chiều rộng tán ở độ sâu 1 – 3 centimét.

Được mùa nhãn lồng tại Hưng Yên

4/4 Kỹ thuật điều chỉnh cho cây nhãn ra bông

* Cách 1: Phun KNO₃ 1% lên mầm hoa (sau khi ngọn ra lá lụa).

* Cách 2: Khoanh vỏ cây

– Cắt bớt đọt cành cũ dài khoảng 10 – 20 centimét kể từ đọt cành để kích thích cây ra đọt mới. Sau khi  cắt 10 – 15 ngày nhánh sẽ ra đọt non giai đoạn đầu ngay lúc này triển khai bón phân. Khoảng 10 – 15 ngày sau khi tiến hành cắt, cành sẽ cho ra đọt non giai đoạn đầu, bón phân cho cây. Khi lá đọt non bắt đầu chuyển sang màu xanh thì thiến hành khoanh vỏ để kích thích cho cây ra bông. Sử dụng dao hay cưa khoanh vỏ theo đường xoắn ốc (hai đầu vết khoanh không liền nhau) trên cành chính, chiều rộng vết khoanh khoảng 5 milimét, cạn để cành mau tái tạo tượng tầng libe gỗ (sau 1 – 1,5 tháng là vừa). Có thể sủ dụng dây nilon hay băng keo băng vết khoanh lại đê hạn chế cành liền vỏ nhanh gây giảm tác động ra bông. Tránh khoanh gốc vì cây dễ bị suy kiệt và chết. Lưu ý chỉ khoảng 2/3 hoặc 3/4 số cành. Chừa lại một cành để nuôi rễ. Sau khi khoanh vỏ tưới nước liên tục, ngăn ngừa bón phân (nhất là loại phân đạm) trong thời kỳ này vì sẽ làm cây ra lá nhiều hơn ra bông. Bắt đầu bón phân trở lại sau khi quả thường có đường kính khoảng 1 centimét. Thông thường thời gian khoanh gốc đến ra bông khoảng 1 – 1,5 tháng.

Cách khoanh vỏ cây nhãn điều chỉnh cho cây ra bông

– Để giúp cố gắng không khiến cây suy yếu cần chú ý một số điểm sau:

+ Thời gian khoanh vỏ phải phù hợp: Thời kỳ lá non vừa chuyển màu xanh nhạt.

+ Cung ứng phân bón đầy đủ trong năm.

+ Có thể sủ dụng một số loại thuốc gốc đồng quét lên vết khoanh để giúp tránh nhiễm trùng.

5/ Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ tổng hợp sâu hại gây bệnh trên cây nhãn

– Một vài đối tượng sâu hại gây bệnh chính gây bệnh trên cây nhãn cần chú ý:

Một vài sâu hại gây bệnh cây nhãn

– Bọ xít.

– Sâu tiện thân nhãn.

– Rệp sáp.

– Dơi: Bó những chùm nhãn trong giấy cứng, bao cói, mo cau, túi PE để bảo vệ quả.

– Rầy hại hoa: Dipterex 0,2% và Trebon 10 ND 0,15 – 0,2%.

– Dòi đục cành hoa: Phun bằng Minitor 0,2%, Trebon 0,15 %.

– Bệnh sương mai (mốc sương).

– Bệnh vàng lá chết đứng so những nguyên do: Do nấm hại rễ; Do trồng quá sâu; Do mất cân bằng dinh dưỡng vì bón quá nhiều đạm. Cần phải bón hài hòa đạm, lân, kali.

6/ Cách thu hoạch quả nhãn

– Khi vỏ của quả chuyển từ màu nâu hơi xanh sang màu nấu sáng, vở quả hơi sù sì hơi dầy chuyển sang mọng và nhẵn, bóc quả xem thấy hạt có màu nâu đen (trừ giống có hạt màu đỏ) thì có thể tiến hành thu hoạch.

Thu hoạch nhãn

– Nên thu hoạch quả vào ngày trời tạnh ráo, vào buổi sáng và buổi chiều, tránh thu hoạch vào đúng giữa trưa khi trời nóng quá. Không cắt trụi hết cành lá của cây vì có thể ảnh hưởng nhiều đến khả năng nảy lộc vụ sau.

7/ Ghi chép hồ sơ

– Cần ghi chép đầy đủ nhật ký những thông tin về thời điểm chăm sóc theo phương pháp kỹ thuật, thời gian cho thu hoạch đóng gói, những giải pháp kỹ thuật ảnh hưởng cụ thể để dễ ràng truy nguyên nguồn gốc, bảo đảm an toàn sản phẩm.

Mô hình trồng cây nhãn theo đúng tiêu chuẩn VietGAP