Cách chăm sóc lan con và lan trưởng thành, những cách dùng phân bón cho cây lan

1/ Đối với lan cây nhỏ

Lan con cực kỳ yếu, chưa thích nghi mau chóng với các thay đổi đột ngột của môi trường chung quanh, do đó phải chăm sóc lan con hết sức cẩn trọng.

1/1/ Giàn che cho cây lan

Giàn che cho lan con phải chú ý đến những nhân tố về ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ thoáng đãng. Giàn che phải có điều kiện gần giống với lúc cây còn ở phía trong chai cấy như ánh sáng vừa phải, che được mưa, tránh được gió lộng, sự chênh lệch về nhiệt độ trong ngày không đáng kể lắm. Do đó phải làm giàn che cho lan con phụ thuộc vào địa thế của vườn và một số loại nguyên vật liệu để giúp tránh gió lộng các nơi quá trống trải nhưng tránh quá kín làm hấp hơi làm cây lan dễ bị thối.

Giàn che cho cây lan con

Để giúp tránh mưa, mái che có thể sủ dụng bằng tôn hay nilon cho các cây lan con mới đưa ra khỏi bình còn trồng vào chậu chung. Các cây lan con đã trồng vào chậu riêng có thể để dưới giàn che có mái bằng nẹp tre đón nhận khoảng 30% ánh sáng. Dưới giàn che nên tạo một lớp lưới ô vuông để hạ cường độ ánh sáng và tránh sự gây hại của các giọt nước mưa lớn, nặng có khả năng làm nát lan con.

1/2/ Tưới nước cho cây lan con mới trồng

Tưới nước cho lan con phải hết sức thận trọng. sau khi tiến hành trồng 1-2 ngày không cần phải tưới nước ngay vì chất trồng vừa mới rửa, mới ngâm còn giữ ẩm độ cao. Nếu tưới nước ngay hay tạo ẩm độ cao cây dễ bị thối. Thường tỉ lệ cây chết ở thời kỳ này cực kỳ cao vì bị dư thừa nước. Do đó, đòi hỏi người trồng lan phải liên tục để ý môi trường trồng xem còn ẩm hay đã khô, khô ở đáy chậu hay phía trên mặt để có chế độ tưới tiêu phù hợp cho lan con.

Một điều cần chú ý nữa là lan con mới đưa ra khỏi chai ít ngày, lá thường bị héo phải tưới nước hết sức nhẹ nhàng bằng vòi phun sương, mịn hạt, liên tục tưới nước 3-4 lần hàng ngày nếu quá khô. Quy tắc là phải dưỡng ẩm cho lan con nhưng không quá ướt.

1/3/ Bón phân cho phong lan, địa lan mới trồng

Khi rễ lan ló ra mới bắt đầu bón phân và tang lượng nước mới. Quy tắc bón phân cũng phải từ nồng độ thấp đến nồng độ cao. Mỗi tuần từ 1-2 lần phụ thuộc vào môi trường trồng, chất trồng và sự phản ứng của cây lan mà ta để ý được.

1/4/ Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại

Với lan con thường chỉ có bệnh thối (damping off) ở những chậu do quá dư thừa nước. Có thể sủ dụng Thiram hay Sodium hay Thophenylolenate để ngăn ngừa, diệt trừ cần chú ý đến ốc sên, gián… cắn phá cây lan con ở toàn bộ những phần tử rễ đến lá. Sử dụng Malathion để diệt trừ rệp trắng, rầy ở phía dưới chậu, trong chất trồng.

2/ Đối với các loại cây lan trưởng thành

Để hỗ trợ cây lan phát triển tốt thì bất kì vườn lan nào cũng cần thực thi tốt những công việc sau:

2/1/ Giàn che cho cây lan trưởng thành

Giàn che để duy trì bóng mát, tránh áng sáng trực tiếp vào lúc trưa hay trời mưa quá mạnh, giàn che phải điều chỉnh được cường độ ánh sáng cho thích hợp với nhu cầu của cây lan đang trồng.

Giàn che cao khoảng 2,5-4m, mái che nằm ngang hay nghiêng nhưng những nẹp tre phải đặt theo hướng Bắc – Nam để cho khi mặt trời dịch chuyển trong ngày theo hướng Đông – Tây thì bóng của những nẹp tre sẽ không dịch chuyển, thường xuyên che được cho cây lan. Điều chỉnh khoảng cách giữa những nẹp che cho thích hợp với nhu cầu ánh sáng mà cây lan yêu cầu.

– Khoảng cách nẹp bằng bề rộng chiều ngang của mỗi nẹp, có độ sáng bằng khoảng 50-60% phù hợp cho Cattleya, Dendrobium…

– Khoảng cách nẹp càng khít lại thì độ sáng càng hạ, khoảng 30-40% cho Phalaenopsis…

– Khoảng cách nẹp càng thưa thì độ sáng càng tăng, khoảng 80-90% cho Vanda, Ascocentrum…

Giàn che nên đặt theo hướng Bắc – Nam là tối ưu để vườn lan có thể nhận được đông đảo ánh sáng ban mai, ánh sáng buổi sáng tốt với cây lan hơn ánh sáng buổi chiều vì ánh sáng buổi sáng làm nhiệt độ tăng dần dần, cây lan không bị sốc nhiệt, còn ánh sáng buổi chiều là lúc môi trường đang nóng vì toàn bộ đang tỏa nhiệt sau khi đón nhận ánh sáng nắng gay gắt của buổi trưa.

Hầu hết cây lan không thích hợp với các giọt nước mưa trực tiếp, nặng hạt, nhất là lan con. Do đó dưới giàn che luôn có một lớp lưới để giúp tránh sự gây hại của những giọt nước mưa nặng hạt, việc này cực kỳ cấp thiết đối với lan con và lan Hồ Điệp.

2/2/ Tưới nước cho cây hoa lan

Tưới nước là một việc tưởng như cực kỳ giản đơn nhưng tưới nước đủ để cho cây sinh trưởng, phát triển tốt lại hết sức khó. Tưới nước ít, lan khô héo dần rồi chế nhưng tưới nước thừa lại khiến cho bộ rễ lan ảm ướt thiết oxy không hấp thụ được dưỡng chất, bộ rễ thối lâu sẽ chết. Việc tưới nước phải bảo đảm cân đối nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng.

Những nhân tố ảnh hưởng nhiều đến việc tưới nước:

+ Theo mùa: Khí hậu nước ta có sự phân hóa hai mùa rõ ràng:

Về mùa mưa ẩm độ khá cao, thuận lợi cho việc phát triển của cây lan. Mùa này lượng nước mưa đã phục vụ tương đối đầy đủ nhu cầu nước của lan. Do đó vào mùa này, tưới nước cho lan cần phải cân nhắc kĩ về lượng nước tưới và số lần tưới.

Về mùa khô nóng, ẩm độ không khí thấp, nhưng đây chính là giai đoạn nghỉ của một vài loài lan. Sự nghỉ ấy là cấp thiết cho sự phát triển của chồi hoa và sự tăng trưởng mãnh liệt tiếp đến, hạn chế tưới nước nhiều vào giai đoạn này. Sự nghỉ của lan xẩy ra khi chúng bắt đầu có tình trạng rụng lá (đối với lan đa thân), với lan đơn thân thì khó nhận biết giai đoạn nghỉ và chúng không có giả hành thật để dự trữ nước nên phải tưới nước rất nhiều lần để gia tăng ẩm độ, hạ bớt sự thoát hơi nước của cây lan. Bởi vậy, vào những ngày khô hạn, nhiệt độ cao cũng phải tăng số lần tưới nước.

+ Theo loài lan, theo giai đoạn sinh trưởng

Loài lan khác nhau thì nhu cầu nước cũng khác nhau. Cây có rất nhiều lá, lá lớn dễ mất nước thoát hơi nước qua lá, vậy nên cần lượng nước tưới nhiều hơn. Cây mập, lá dầy chịu hạn tương đối hơn nữa thì số lần tưới nước cần ít hơn. Các cây có rất nhiều rễ gió cần phải tưới nước liên tục hơn. Giai đoạn ra bông, ra rễ, đâm chồi cây cần nhiều nước hơn nên phải tưới gấp 2-3 lần bình thường. Vào giai đoạn cây nghỉ cần lượng nước ít hơn nhưng phải dưỡng ẩm chung quanh vườn lan.

+ Theo chất trồng và môi trường trồng lan

Phụ thuộc vào cường độ ánh sáng giàn che, độ thoáng đãng của vườn lan, chất trồng lan và loại chậu… Toàn bộ đều liên quan đến ẩm độ, vậy nên kỹ thuật tưới cho lan phải thật linh hoạt. Nếu nắng nhiều, gió nhiều chậu thoáng, chất trồng giữ nước kém thì phải tưới rất nhiều lần hơn.

Kỹ thuật tưới nước cho cây lan:

Tùy vật dụng tưới. Vòi tưới hoa sen ở những vườn lan lớn là kinh tế nhất, tiện lợi nhất nhưng kỹ thuật tưới tối ưu nhất cho lan là tưới từng giọt, nước rơi vào gốc lan, tưới không làm chấn thương lá, cây có khả năng tưới bằng bình xịt hay vòi bơm.

Thường thì tưới vào buổi sáng và buổi chiều mát, nếu trời nóng quá thì tăng lần tưới nhưng lượng nước cũng phải được tăng lên. Tránh tưới ít nước làm nóng, bỏng cây. Vào buổi trưa nắng gắt nên làm ẩm môi trường hơn là tưới trực tiếp vào cây lan.

Nguồn nước tưới: Có thể sủ dụng nhiều nguồn nước tưới cho lan miễn sao nước phải sạch, không phèn, không mặn, độ pH phù hợp khoảng 5,5-7/ Có thể sủ dụng những nguồn nước sau:

+ Nước mưa: là nguồn nước tuyệt vời nhất vì vừa sạch vừa kinh tế, độ pH của nước mưa là 6-7 cực kỳ thích hợp cho lan con.

+ Nao ước hồ: cũng là nguồn nước không tốn tiền nhưng phải lưu ý đến độ pH, nhất là độ phèn ở những cao hồ mới đào. Với những ao hồ không lưu thông liên tục phải lưu ý đến sự trong sạch của nước, chung quanh ao hồ phải bảo đảm vệ sinh.

+ Nước sông, suối: là nguồn nước tưới tốt nhưng phải lưu ý đến độ phù sa và độ phèn, mặn…

+ Nước máy: cần lưu ý đến chất lượng nước, trong nước máy có Clo không tốt cho lan và phải xem nồng độ muối trong nước máy. Đừng nên sử dụng nước nóng quá hay lạnh quá để tưới cho lan.

+ Nước giếng: lưu ý đến độ cứng, độ phèn và pH.

2/3/ Bón phân cho lan ra bông

Việc bón phân cho lan là hết sức cấp thiết

Thường người ta chú trọng đến 3 nguyên tố chính: N, P, K với những tỉ lệ dựa theo mục đích dùng, loài lan, giai đoạn sinh trưởng của lan. Bên cạnh đó còn có thể phối hợp thêm những nguyên tố vi lượng như đồng (Cu), sắt (Fe), kẽm (Zn)… và một vài vitamin cấp thiết khác.

Một số loại phân bón cho hoa lan

• Tỉ lệ phân bón cho cây phong lan, địa lan

Thường người ta dùng 4 tỉ lệ phân như sau:

– Tỷ lệ: 1:1:1 tỉ lệ N:P:K bằng nhau

– Tỷ lệ: 3:1:1 tỉ lệ N cao

– Tỷ lệ: 1:3:1 tỉ lệ P cao

– Tỷ lệ: 1:1:3 tỉ lệ K cao

Bên cạnh đó, còn cực kỳ nhiều tỉ lệ khác như: 3:1:2; 3:2:1/..

• Nồng độ phân cho cây hoa lan

Trong từng tỷ lệ, nồng độ 3 chất N, P, K cũng thay đổi

Ví dụ: Theo công thức của LeConfle (1981) ta có:

– Công thức cao: 30-10-10 (50) tỷ lệ 3:1:1 cho cây lan tăng trưởng và ra lá.

– Công thức thấp: 10-18-10 (38) tỷ lệ 1:2:1 cho cây lan ra bông.

– Công thức thấp: 10-10-20 (40) tỷ lệ 1:1:2 cho cây lan ra rễ.

Tuy vậy, lượng phân bón này hết sức linh động, nó phụ thuộc thời tiết, ẩm độ, ánh sáng, nhiệt độ,… phụ thuộc vào từng thời kỳ sinh trưởng của cây mà điều chỉnh cho phù hợp.

Ngoài ra người ta còn dùng phân bónhữu cơ và những nguyên tố cấp thiết khác. Có rất nhiều loại phân hữu cơ như: nước tiểu, phân động vật, xác bã động vật, hạt đậu nành ngâm…

Một số loại phân hữu cơ này cực kỳ tốt đối với lan nhưng khi sử dụng phải lưu ý đến kỹ thuật tưới, nồng độ tưới, tránh gây bệnh cho lan (với phân động vật và xác bã động vật phải ngâm ủ cho hoai mục), cố gắng không làm ngộ độclân.

• Kỹ thuật tưới phân cho cây hoa lan

Có cực kỳ nhiều phương pháp tưới phân nhưng quy tắc chung là khi tưới phải đạt được hai đòi hỏi sau:

– Tưới phân cho cây hấp thu được đông đảo nhất.

– Tưới phân cho kinh tế nhất.

Như ta đã biết, rễ là cơ quan chính hấp thu nước và muối khoáng cho cây, bên cạnh đó lá cũng có thể hấp thu nước và muối khoáng, nhất là trường hợp lan con. Nhưng đối với lan lớn, việc hấp thu qua lá không đủ dinh dưỡng cây trồng cho sự phát triển và phát triển của cây. Do đó phải tưới làm thế nào cho rễ có thể hấp thu dinh dưỡng thuận lợi nhất.

Nếu tưới phân như tưới nước thì phải dùng quá nhiều phân, không tiết kiệm được phân. Muốn đạt được hai đòi hỏi trên cùng một lúc, theo kết trái đã đạt được trong các năm qua, trước khi tưới phân ta nên tưới qua 1 lượt nước khiến cho chất trồng dễ dàng thấm phân không bị chảy tuột đi. Như thế sẽ tiết kiệm được 1/2 lượng phân.

Nên tưới phân vào sáng sớm hay lúc xế chiều, hạn chế tưới phân vào buổi trưa.

Khoảng cách của những lần tưới dựa vào nhiều nhân tố như điều kiện thời tiết, chất trồng, hiện trạng cây, loại phân, nồng độ phân…

Bình thường tưới 1 lần trong một tuần nhưng nếu vườn lan râm mát thì khoảng cách dài hơn (10-15 ngày/lần). Trái lại, vườn lan có rất nhiều ánh sáng có thể tưới 2 lần/tuần. Sau khi tưới phân nên tăng lượng nước tưới của ngày tiếp đến để rửa bớt muối còn đọng lại, tránh tác động không có lợi cho lan.