Cách trồng bí xanh cho năng suất cao

1/ Thời vụ để trồng bí xanh

– Đối với những tỉnh ven biển trung bộ và Tây Nguyên: Vụ Đông Xuân trồng từ tháng 12 đến đầu tháng 3, cách tốt nhất từ 1/12 đến 15/12; Vụ Thu trồng từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 10, cách tốt nhất từ 20/8 đến 10/5/

– Đối với những tỉnh Bắc Miền trung: Vụ Đông Xuân gieo tháng 12 đến tháng 1, trồng từ tháng 1 đến tháng 2, thu hoạch tháng 5 đến tháng 6; Vụ Thu Đông gieo tháng 7 đến tháng 8, trồng tháng 9 đến tháng 10 và thu hoạch từ tháng 12 đến tháng 2/

2/ Cách trồng bí xanh cho năng suất cao

2/1 Cách làm đất trồng bí xanh

– Đất trồng bí phải có tầng trồng trọt dầy, tơi xốp, độ pH từ 6,5-7,0. Nếu pH < 6 phải rắc vôi cải tạo đất trước khi triển khai trồng.

– Chọn đất thịt nhẹ, đất cát pha, nhiều dưỡng chất, chủ động tưới tiêu.

– Tiến hành xử lý cày bừa làm kỹ đất. Đất cần phải được phơi ai, lên luống để trồng. Dựa theo từng phương thức trồng mà ta có những kỹ thuật lên luống khác nhau.

2/2 Kỹ thuật ngâm ủ hạt bí trước khi tiến hành gieo

Trước khi ngâm đem hạt phơi nắng nhẹ trong vài giờ, rồi đem ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi 3 lạnh) từ 5-6 giờ, đãi sạch nước chua. Sử dụng vải xô ủ kín ở nhiệt độ 28-32^oC, khoảng 1-2 ngày thì hạt nứt nanh, đem gieo.

2/3 Cách gieo hạt bí xanh

– Lượng hạt cần gieo cho 500m² là 50-70 gram (nếu dụng hạt lai F1 từ 15-20 gra/500 m²).

– Gieo hạt trên luống, phủ hạt bằng lớp đất bột mỏng, đừng nên phủ quá dầy vì hạt không đội lên được.

– Khi cây mọc được 7-8 ngày (2 lá mầm) có thể sang bầu, kích cỡ bầu 7 x 10 centimét, để đến khi cây 2-3 lá thật thì mang trồng là tối ưu, bầu lớn 10-15 centimét có thể để đến 4-5 lá thật mới đưa ra trồng.

– Trồng bầu để tranh thủ thời gian và dễ chăm bón cây con. Đất làm bầu là hỗn hợp đất bột phối hợp với phân chuống mục theo tỷ lệ 1:1/

2/4 Khoảng cách và mật độ để trồng bí xanh

– Nếu làm giàn, làm luống rộng hoảng 1,5 m, rãnh rộng khoảng 0,3 m. Hàng cách hàng 0,9 m, cây cách cây 0,5 m.

– Nếu để cây bò trên đất, mặt luống rộng 3,5 – 4 m, luống cao 25 – 30 centimét phụ thuộc vào thời vụ, trồng 2 hàng: Hàng cách hàng 2,5 – 3 m, cây cách cây từ 0,4 – 0,45 m. Với luống đơn, mặt luống rộng khoảng 2,5 m, trồng 1 hàng giữa luống, cây cách cây 0,4 m.

– Vụ Thu Đông, mật độ để trồng 950 cây/500 m², vụ Xuân mật độ để trồng 1/200 cây/ 500 m ².

* Chú ý: Nếu tiến hành trồng bí bò cần có rơm rạ, … phủ mặt luống cho bí bò và đỡ quả.

2/5 Cách bón phân cho cây bí xanh

– Câu bí xanh hút nhiều nhất là kali, thứ đến là đạm, ít nhất là lân.

– Canxi gây ảnh hưởng tốt đến sinh trưởng của cây, nâng cao chất lượng của quả, thịt quả rắn chắc, nâng cao khả năng vận chuyển và bảo quản.

* Liều lượng phân bón tính cho 500 m²:

– Phân hữu cơ hoai mục: 1 tấn + Đạm ure: 12-14 kilogam + Lân super: 16-18 kilogam + Kali: 10-12 kilogam.

Chú ý:

+ Đất chua (pH < 5) bón thêm 20 – 25 kilogam vôi.500 m² khi bừa ngả.

+ Nếu sử dụng phân tổng hợp NPK có thể sủ dụng lượng 40 – 60 kilogam phân tổng hợp NPK chuyên sử dụng để bón lót.Trong hoàn cảnh có thể, thời gian đầu nên tưới nước phân cho cây.

* Kỹ thuật bón:

+ Bón lót tất cả phân chuồng + lân + 1/4 lượng đạm + 1/4 lượng kali.

+ Bón thúc lần 1: Khi cây bắt đầu ngả ngọn bò, hoặc lúc bắt đầu leo lên giàn (sau khi mọc 30-35 ngày), bón 1/4 lượng đạm + 1/4 lượng kali.

+ Bón thúc lần 2: Sau khi cây đậu trái rộ (sau thúc lần 1: 15 – 25 ngày), bón 1/4 lượng đạm + 1/4 lượng kali.

+ Số lượng còn lại hòa với nước tưới hoặc nước phân chuồng hoai mục, pha loãng tưới cho cây. Có thể tưới bổ sung NPK hàm lượng cao, nồng độ loãng cho cây nếu cây phát triển kém. Thời kỳ đậu trái bón bổ sung thêm phân NPK chuyên sử dụng để cho đậu hoa đậu trái để tăng chất lượng và năng suất quả.

2/6 Chăm sóc

– Trồng dặm: Sau khi tiến hành trồng 7 ngày, kiểm tra ruộng và dặm các cây chết vào buổi chiều mát, trồng xong tưới nước ngay để giúp không làm cây bị héo.

– Khi bón thúc phân phối hợp với vun nhẹ vào gốc.

* Đối với bí không làm giàn:

Xới xáo tất cả mặt luống, làm sạch ỏ rồi trải rạ. Khi cây bí dài 0,5 m sử dụng đất chặn ngang đốt, cách 1-2 đốt lại chặn (sử dụng đất đắp lên đốt) để tranh thủ ra rễ bất định, nâng cao khả năng dưỡng chất nuôi quả sau này. Mỗi lần bón phân phải phối hợp vét rãnh bồi luống, phủ rễ bằng rơm rạ.

* Đối với bí làm giàn:

Khi cây bí bắt đầu vươn dài thì kịp lúc bắt ngọn vươn theo cùng một hướng phía trên mặt luống và cứ 2-3 đốt lại đắt đất 1 lần để gia tăng cường thêm rễ phụ, Khi dây bí được 12-15 lá thì bắt đầu cắm giàn.

+ Sử dụng tre, dọc để làm giàn. Có khả năng làm gian mái bằng, giàn hình khum hoặc hình mái nhà. Các gia đình có điều kiện, sau khi làm khuyng chắc chắn sử dụng dây thép hoặc lưới nilong chuyên sử dụng để căng giàn.

+ Khi dây leo lên giàn, cần sửa dây bí phân bổ đều, tỉa bỏ nhánh nhỏ, sâu hại giúp gian thoáng đãng, hạ sâu hại gây bệnh. Khi cây có trái phải thả thong quả xuống giàn cho trái thẳng, đẹp.

– Lưu ý: Buộc dây ở phí dướ nách lá, bắt dây chéo chữ chi cho đều giàn và khỏi che rợp hoa, quả. Mỗi cây để 2-3 nhánh chính, mỗi nhánh để 2-3 quả. Đặt cho cuống quả nằm đúng chỗ giao nhau của hai cây dóc hoặc dây thép để khi trái lớn không lam xô dây tụt giàn. Cần lưu ý khi trái lớn phải buộc dây cuống lên đỉnh giàn.

– Để gia nâng cao khả năng đậu trái và chống rụng quả sinh lý nên phun phân bón qua lá kích thích làm tăng khả năng ra hoa từ khi dây bí dài 1 m đến khi thu hoạch quả lần đầu tiên, khoảng 7-10 ngày/lần, với giải pháp kỹ thuật này có thể tạo cho năng suất bí xanh tăng cường thêm 50-70% so sánh với trồng thông thường.

2/7 Cách tưới nước cho bí xanh

– Bí xanh là loại cây có sinh khối lớn do đó cần nhiều nước để sinh trưởng, phát triển đạt năng suất cao. Nên lưu ý cung ứng đủ nước trong suốt quá trình sinh trưởng của cây.

– Nước tưới sử dụng nước sạch như nước giếng khoan, ao hồ, sông ngòi… để có thể bảo đảm sản phẩm an toàn.

– Ở thời kỳ đầu cần phải tưới nhẹ liên tục cho cây mau bén rễ hồi xanh, bảo đảm đủ ẩm độ cho cây phát triển sinh trưởng tốt.

– Giai đoạn ra hoa kết quả bí xanh cần nhiều nước, cần phải tưới đủ nước cho cây phát triển sinh trưởng đầy đủ. Nếu thiếu hụt nước cây phát triển kém, sâu hại gây bệnh phát triển phá hại năng suất. Nếu bị mưa ngập cần tháo tất cả nước ngay vì bí xanh không chịu ngập úng.

– Từ cây giống đến ra bông, bí cần ẩm độ 60 – 70 %. Từ ra bông đến kết quả cần ẩm độ 70 – 80 %.

– Tưới rãnh hoặc tưới phun, có thể 3 – 5 ngày tưới 1 lần tùy mùa vụ điều chỉnh cho hợp lý.

2/8 Cách thụ phấn bổ sung cho cây bí xanh tăng năng suất

– Do nhiều nguyên do, thời vụ gieo trồng, chăm sóc, thời tiết khí hậu … có lúc hoa đực tỷ lệ thấm và nở không cùng thời gian với hoa cái hoặc hoa nở rộ trong dịp ít côn trùng hoạt động. Để có thể bảo đảm năng suất, chất lượng của quả bí cần phải thụ phấn nhân tạo bổ sung cho bí.

– Một số loại hoa đực, hoa cái thường nở rộ vào khoảng 7 – 8 giờ sáng đối với vụ Xuân Hè và 9 – 10 giờ vụ Thu Đông, đây chính là các thời gian thụ phấn bổ sung tối ưu nhất.  Vào lúc thời tiết thuận lợi khô rác, tiến hành xử lý thụ phấn nhân tạo cho bí. Chọn các hoa cái hoàng chỉnh, thụy hoa có đầy đủ đài hoa, núm nhụy, cánh hoa không bị sâu, bệnh gây hại và ở các vị trí định cho đậu trái để thụ phấn. Lấy hoa đực lớn, đẹp, không bị sâu bệnh, nhụy đực phân thùy có bao phấn lớn màu vàng sáng ở cây này để thụ phấn cho hoa cái cây kia phát huy được lợi thế lai, quả sẽ lớn, đẹp hơn là thụ phấn cho hoa cùng gốc.

– Sử dụng tay hay kéo cắt lấy hoa đực có đoạn cuống dài 5 centimét, cắt hoặc vặt hết cánh hoa cho khỏi vướng đầu nhụy có bao phấn, chấm nhẹ đầu nhụy của hoa đực vào núm nhụy của hoa cái sao cho hạt phấn màu vàng mịn từ hoa đực bám vào núm nhụy hoa cái là đạt đòi hỏi.

– Lấy hoa đực ở cây khác chấm lên hoa cái. Không lấy hoa đực cùng cây vì tự thụ sẽ đậu ít. Nên thu hái hoa đực buổi chiều, ủ qua đem, sáng hôm sau thụ phấn.

2/9 Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại gây bệnh cho cây bí xanh

Thành phân sâu bệnh bí xanh gồm có sâu xám, bọ nhảy, ban miêu đen, sâu róm, sâu đục quả, rệp, nhện đỏ, ruồi đục quả, bọ xít…* Đối với sâu bệnh bí xanh:

+ Sâu xám: Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ: Có thể sủ dụng giải pháp thủ công bắt vào sáng ớm sâu non lẫn dưới cây khi thời kỳ cây 1-3 lá thật. Sử dụng một số thuốc hóa học như: Basudin 50 EC, Shecpain 36EC,…

+ Ban miêu đen: Chỉ triển khai ngăn ngừa, diệt trừ khi bọ đã phát triển hoàn chỉnh tập trung với mật độ vao và gây bệnh rõ ràng. dùng một số thuốc ngăn ngừa, diệt trừ theo khuyến nghị.

+ Sâu róm nâu: Ngăn ngừa, diệt trừ khi mật độ sâu gây bệnh đến năng suất. Sử dụng một số loại thuốc như Sherpa, Decis, Drazinon,…

+ Sâu xanh: Sử dụng thuốc như Match, Cyperan…

+ Sâu khoang: Khuyến nghị đặt bẫy bả pheromone hoặc bẫy chua ngọt để bắt bướm trưởng thành. Có thể sủ dụng một số loại thuốc hóa học như Sherpa, Polytrin,…

* Đối với bệnh gây hại:

+ Bệnh phân trắng: Ngăn ngừa, diệt trừ bằng phương pháp dọn dẹp sạch tàn tích cây trên ruộng sau mỗi vụ thu hoach, chăm sóc đúng cách, xịt thuốc khi tìm thấy bệnh bằng những thuốc như Zineb.

+ Bệnh héo rũ: Triển khai luân canh cây trồng để tiêu diện nguồn gây bệnh, dùng những giải pháp sinh học như sử dụng nấm đối kháng Trichoderma…

+ Bệnh sương mai: Khi tìm thấy bệnh có thể dùng một số thuốc như: Antraclo 70WP, Topsin-M 70Wp, …

+ Bệnh Hoa lá: Nhổ bỏ, thu gom thiêu hủy những cây bị hại ; dùng giống sạch bệnh.

– Ngoài một số loại sâu hại trên, bí xanh còn bị một số loại sâu hại khác phá hại như: Bệnh hủi, bệnh thán thư, bệnh chết cây non, sâu xanh sọc trắng, bọ trí, dòi đục lá, rệp muội, nhện đỏ…

3/ Công tác thu hoạch và bảo quản bí xanh

3/1 Thu hoạch

– Quyết định thời điểm thu hái quả dựa vào mục đích dùng, vào đặc tính của mỗi giống và đặc tính của tập quán địa phương.

– Sử dụng làm rau thì thu hái quả còn non (phối hợp với tỉa định quả) và quả trung bình. Thu sớm để cây tập trung nuôi những quả sau.

– Sử dụng để làm giống, mứt, bánh và bảo quản cần phải thu hái khi trái đã già. Bí xanh quả lớn, mỗi cây chỉ để một quả, nên khi quả thật gia mới thu. Khi ra quả đậu trái 50 – 60 ngày là có thể tiến hành thu hoạch được.

– Quả để làm giống và quả để dự trữ phải thu bí giá (3 – 4 tháng sau khi đậu trái ), đó là khi lớp vỏ của quả có lớp phấn mốc trắng mới thu.

– Chọn các quả phát triển hài hòa, vỏ của quả cứng, có lớp phấn trắng phủ lên vỏ, lông trên trái đã rụng, cuống quả teo lại để làm giống và bảo quản. Bí xanh để cây giống chọn lấy ở cây khỏe mạnh, lá nhiều, đốt ngắn, ra quả sớm, chọn quả ở giữa cây. Loại chín sớm chọn quả ở đốt thứ 8 đến đốt thứ 12/ Loại chín vừa chọn quả ở đốt thứ 14 – 20. Chọn quả ngay thẳng, hai đầu lớn bằng nhau, núm quả nhỏ.

3/2 Bảo quản bí xanh

Xếp lên giàn từ 2 – 3 lớp quả hoặc để quả ở các nơi thoáng mát. Liên tục kiểm tra, loại bỏ các quả thối.

3/3 Tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm

– Sản phẩm bảo đảm đòi hỏi chất lượng, quả bí không bị giập nát, xây xước.

– Hàm lượng nitrat không quá 400 mg/ kilogam sản phẩm tươi. Hàm lượng kim loại nặng và dư lượng thuốc trừ sâu trong khuôn khổ cho phép.

3/4 Thu hạt và bảo quản hạt giống:

Sau khi tách, hạt được rửa sạch phơi khô bằng cách thủ công hoặc sấy hạt bằng máy. Nếu khối lượng hạt có thể phơi trên nong, nia,… quá trình phơi hạt hoặc sấy hạt cho đến khi ẩm độ hạt không vượt quá 10% là đạt đòi hỏi.