Axit Humic – Humic Acid

1/ Axit Humic là gì? Humate là gì?

* Humic: Như đã trình bày tại phần Chất hữu cơ (HC) – Organic matter (OM) Axit humic là một thành phần rất quan trọng của chất hữu cơ trong đất được tạo thành nbsp;do sự tích tụ và phân huỷ không hoàn toàn tàn dư các loại thực vật trong môi trường yếm khí. Hàm lượng Axit Humic trong mùn hữu cơ dựa theo đặc tính địa chất, thảm thực vật, thời gian phân hủy yếm khí. Axit humic là 1 trong 3 thành phần (axit humic, axit fulvic và hợp chất humin) trong hợp chất mùn hữu cơ của đất.

Axit Humic là nền tảng của toàn bộ những đất đai màu mỡ. Trong nhiều năm, axit humic tích lũy trong đất để giúp đất nâng cao khả năng giữ dưỡng chất, khả năng giữ nước, là nguồn thức ăn cho những vi sinh vật có lợi rất nhiều cho đất. Đây chính là phương pháp để hạ thiểu thiệt hại dưỡng chất để duy trì độ phì nhiêu của đất và bảo đảm phát triển vững chắc của thiên nhiên.

* Humate: là muối kim loại của humic hoặc fulvic. VD: K-Humate, Na-Humate, Ca-Humate, Mg-Humate… muỗi loại muối Humate có chứa những kim loại khác nhau có đặc điểm khác nhau.

+ Muối Humate tiêu biểu được dùng trong nông nghiệp và thương mại nhiều nhất là muối Kali Humate, thường thì Kali Humate được sản xuất bằng phương pháp cho KOH vào nước chứa Axit humic.

Phản ứng hóa học:

RCOO-H (Axit humic) + KOH = RCOO-K (Kali Humate) + H₂O

Màu đen không tan trong nước  -> Màu nâu đen tan trong nước

+ Muối Amon Humate cũng được ưa thích dùng trong nông nghiệp: Sử dụng nước amoniac để hoạt hóa than bùn, bằng phương pháp than bùn nghiền nhỏ trộn với 2 -3% nước amoniac rồi ủ khoảng 5 – 6 giờ là phản ứng có thể xẩy ra hoàn toàn.

2/ Thành phần nguyên tố và kết cấu của Axit Humic:

+ Thành phần Axit Humic

Thành phần nguyên tố của axit humic đa phần bao gồm C, H, O, N. Hàm lượng những nguyên tố này khác nhau dựa vào loại đất, thành phần hoá học của tàn dư sinh vật, trong điều kiện mùn hoá: C: 56,2% – 61,9%; H: 3,4% – 4,8%; O: 29,5% – 34,8%; N: 3,5% – 4,7%.

+ Phân tử lượng của Axit Humic

Ở các điều kiện khác nhau, nguồn gốc và cách thức tạo thành axit humic khác nhau nên axit humic không có công thức và phân tử lượng cố định. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy phân tử lượng của axit humic có thể dao động từ 400 – 100.000, trung bình khoảng 50.000 – 90.000 đơn vị cacbon.

+ Cấu trúc của axit humic, công t​hức hóa học của axit humic

Cấu trúc tiêu biểu của Axit humic (chứa những thành phần như quinon, phenol, catechol và những đường đơn) và bột Axit Humic

Axit humic không phải là một cấu trúc đơn mà bao gồm nhiều mạng lưới cấu trúc. Mỗi mạng lưới cấu trúc bao gồm nhiều đơn vị cấu trúc. Ðơn vị cấu trúc là phần phân tử axit humic tạo thành khi phân huỷ chúng và có kết cấu tương đối giản đơn. Mạng lưới cấu trúc là một phần phân tử axit humic có chứa toàn bộ những đơn vị cấu trúc, công thức và kích cỡ của một số loại này khi phân huỷ axit humíc bằng benzolcacbonic như bảng sau:

Công thức và phân tử lượng của đơn vị và mạng cấu trúc mùn của một vài loại đất

Loại đất	Ðơn vị cấu trúc		Mạng lưới cấu trúc
	Công thức	Phân tử lượng	Công thức	Phân tử lượng
Ðất Potzon	C16H17O8N	354	C173H183O92N11	3885
Ðất xám	C14H14O7N	299	C71H59O32N4	2090

3/ Tính chất hóa lý của Axit humic, Humate:

Axit humic hoà tan tốt trong những dung dịch kiềm loãng NaOH, Na₂CO₃, Na₄P₂O₇.10H₂O… Tuỳ theo nồng độ và loại đất mà những dung dịch thu được có màu anh đào đến màu đen. Axit humic không hoà tan trong nước và axit vô cơ.

Muối của Axit humic (Humate) toàn hoàn toàn trong nước, dung dịch có màu vàng nâu đến nâu đen.

4/ Công dụng của Axit humic đối đất với cây trồng:

Hầu hết các loại đất cát đều có cấu trúc mở (thông hơi) vậy nên có thể hút, có khả năng thoát nước dễ dàng. Cấu trúc mở này và đặc điểm thấm hút tự do của đất cát cũng cho phép đa số những dinh dưỡng trong phân bón được sử dụng có thể dễ dàng xuyên qua mặt đất. Bề mặt của phân tử cát khó có thể giữ nước và chất dinh dưỡng. Kết quả là, những chất dinh dưỡng bị trôi hết vào mạch nước ngầm và cây không thể hấp thu được. Dưỡng chất bị mất do bị rửa trôi như thế đã gây nên tổn thất lớn về kinh tế cho người trồng cây và gây tổn thương cho môi trường.

Đất phì nhiêu luôn có hàm lượng chất hữu cơ  rất rộng lớn. Lượng chất hữu cơ này khiến cho tất cả các loại đất có thể lưu lại và sinh ra các dưỡng chất cấp thiết cho cây trồng. Các chất hữu cơ có giá trị kinh tế cao cho cây trồng như thế có cực kỳ nhiều trong muối Axit Humic gồm nhóm Cacbonxilic và hoá chất phê-no-lic. Chính các phân tử có bề mặt tích điện âm này có thể lưu lại toàn bộ những chất dinh dưỡng nbsp; trong phân bón. Muối Axit humic cũng có thể giữ nước cực kỳ tốt giống như chất hữu cơ.

– Công dụng quan trọng nhất của Axit humic là khả năng giữ nước: Do sự tích điện phía bên trong và trên bề mặt rất rộng lớn, humic có chức năng như là miếng bọt biển hút nước. Các miếng bọt biển này có thể giữ được lượng nước gấp 7 lần so sánh với đất mặt. (Tham khảo thêm bài: Axit humic – Sự quan trọng đối với với độ màu mỡ của đất và sức khỏe cây trồng)

– Giữ khoáng dưỡng chất trong cấu trúc chelate, nâng cao khả năng hút dưỡng chất trong đất của cây trồng, ngăn ngừa nhiều nhất sự rửa trôi khoáng dưỡng chất trong đất:

Axit Humic giữ một lượng lớn dưỡng chất từ phân bón vào trong đất (thành dạng Humate) cho đến lúc cây trồng sẵn sàng dùng chúng.

Axit humic có hiệu quả cao trong việc tạo vòng càng với rất nhiều dưỡng chất và quan trọng hơn, trong việc giữ nước

Axit humic giúp bẻ gãy mối kết hợp giữa những dưỡng chất trong đất, khiến cho cây trồng dễ hấp thụ hơn.

RCOO-H (Axit humic) + Dinh dưỡng = RCOO-Dinh dưỡng (Humate) + H+

Rễ cây + RCOO-Dinh dưỡng (Humate) = Rễ cây – Dinh dưỡng + RCOOH (Axit humic)

Axit Humic hiện diện trong đất giữ một lượng lớn những vi lượng và những da lượng chung quanh rễ cây để có thể cung cấp toàn bộ những dưỡng chất cấp thiết cho rễ mau chóng hấp thụ và hỗ trợ cây trồng phát triển tốt nhất. Axit Humic cũng nâng cấp ẩm độ và khả năng giữ nước của đất. Giúp đỡ cho nông dân và người trồng có thể đạt được vụ mùa lớn thông qua việc dùng hiệu quả hơn một số loại phân bón và duy trì độ phì của đất lâu dài.

Những công dụng quan trọng khác được ghi nhận của Axit humic đối với các loại cây trồng:

+ Xúc tiến nbsp;quá trình nảy mầm hạt giống

+ Nâng cấp nbsp;bộ rễ cây khỏe

+ Làm thức ăn vi khuẩn có lợi trong đất

+ Cải thiện sinh lý học thực vật

+ Hạ nbsp;độ mặn vượt quá trong đất

+ Tăng khả năng nbsp;giữ dinh dưỡng của đất

+ Hạ căng thẳng môi trường (hệ đệm gúp pH ổn định)

+ Tăng sức đề kháng của cây với sâu bệnh và các điều kiện bất lợi như nóng, rét, hạn, úng, chua phèn…

Bên cạnh đó nếu được hấp thu trực tiếp qua lá chúng sẽ giúp tăng cường sự quang hợp của cây do kích thích sự hoạt động của các men tham dự trong quá trình quang hợp.

5/ Những nguồn cung ứng Axit humic:

1/ Khai thác từ những mỏ than bùn tại Việt Nam:

– Ở nước ta đã phát hiện và thăm dò nhiều mỏ than bùn, trong đó vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã thăm dò 8 mỏ than bùn (ở những tỉnh Cà Mau, Kiên Giang, Hậu Giang, Long An) với trữ lượng khoảng 500 triệu m³. Than bùn ở những mỏ này có đạt chất lượng tốt, hàm lượng mùn trung bình 40 – 50%, axit humic 20 – 30% và nhiều dưỡng chất khác.

– Những mỏ than bùn điển hình ở Việt Nam:

+ Những mỏ than bùn điển hình ở Đồng bằng Miền nam: Than bùn đầm lầy ven biển cổ, mỏ than bùn Phú Cường – Tân Hòa, mỏ than bùn Bình Sơn, mỏ than bùn U Minh,  than bùn đầm lầy ven biển mới, than bùn Cần Giờ, than bùn Ba Hòn, than bùn đoạn sông bỏ, than bùn lòng sông cổ, mỏ than bùn Láng Le, mỏ than bùn Tân Lập, mỏ than bùn Lung Lớn, mỏ than bùn Đông Bình… + Những mỏ than bùn điển hình ở Đồng bằng ven biển Miền trung: Than bùn đầm lầy ven biển cổ,  mỏ than bùn Phong Nguyên, mỏ than bùn Bình Phú, mỏ than bùn Bàu Bàng. Mỏ than bùn Hảo Sơn…

+ Những mỏ than bùn điển hình ở vùng núi và cao nguyên: Những mỏ than bùn thuộc tỉnh Lâm Đồng, mỏ than bùn Nông trường Lâm Hà, những mỏ than bùn Da Klou Kia, Kim Lệ, anling, Labbed Nord, Đa Thiện, những mỏ than bùn thuộc tỉnh Đắc Lắc…

2/ Nhập khẩu những sản phẩm Axit Humic, Humate từ Mỹ, Nga, Trung Quốc và một vài quốc gia khác:

+ Axit Humic, Fulvic 70% Mỹ:

Axit humic và Fulvic nhập khẩu từ Mỹ

Đặc tính: Bột mịn màu nâu đen, không tan trong nước, kích cỡ hạt 18 mesh (hoặc Siêu mịn (pulversized <10 microns)

Thông số kỹ thuật: Độ tinh khiết >=95%, Hàm lượng Humic + Fulvic: >=70%, pH = 10; Ẩm độ <=5%

+ Axit Humic 90% Mỹ:

Đặc tính: Bột mịn màu nâu đen, không tan trong nước, kích cỡ hạt siêu mịn (pulversized <10 microns)

Thông số kỹ thuật: Độ tinh khiết >=95%, Hữu cơ >=95%; Humic: >=90%, pH = 10; Ẩm độ <=5%

+ Axit Humic Trung Quốc:

Axit Humic nhập khẩu từ Trung Quốc

Hàm lượng Humic: >= 20%, >= 40%, >= 60%.

Đặc tính: Bột mịn màu đen, không tan trong nước.

+ Natri Humate Trung Quốc:

Đặc tính: Dạng bột hoặc hạt màu đen, độ hòa tan trong nước 430g/L, kích cỡ hạt: 20 – 190mesh, nhiệt độ nóng chảy: 90^oC

Thành phần: Độ tinh khiết: 75 – 90%; Axit Humic: 45 – 60%; pH: 8 – 9; ẩm độ <=5%

Cách sử dụng Axit humic và Humate

• Dùng Axit humic (Humic Acid)

– Sử dụng trực tiếp Axit humic (Humic Acid) để bón cùng với phân chuồng, hoặc làm sản phẩm lót dưới hố chất thải phân của những chuồng trại chăn nuôi heo, gà, bò…, tiếp đến dùng hỗn hợp phân chuồng, humic để chuyển sang hố ủ thêm men vi sinh (bima, Bio, Lactpower…) làm phân bón hữu cơ sinh học cho rau màu, cây ăn quả, cây trồng theo đúng tiêu chuẩn hữu cơ (organic).

– Hoạt hóa Axit Humic với dung dịch kiềm (KOH) để chuyển thành Kali Humate bón cho nhiều loại cây trồng.

– Axit humic sử dụng bón lót trực tiếp cho cây trồng hoặc làm nguyên vật liệu trong sản phẩm phân Hữu cơ: Bã mùn mía, men vi sinh phân hủy Xenlulo, vi sinh khử mùi, hỗn hợp vi lượng vô cơ và vi lượng chelate, lân nung chảy… triển khai trộn, phun đảo, ủ để sản xuất phân hữu cơ khoáng, hữu cơ sinh học, hữu cơ vi sinh…

• Dùng Humate (Kali Humate, Natri Humate)

– Sử dụng làm nguyên vật liệu sản xuất phân bón gốc thượng hạng phân bón lá, phân bón tưới từng giọt.

– Sử dụng phối hợp một số loại nguyên vật liệu khác để bón gốc hoặc xịt lên lá theo tỷ lệ tính toán.

– Nồng độ Humic xịt lên lá được khuyến nghị là 0,03 – 0,05% (300 – 500ppm: tức 3 – 5gram/10 lít nước).

• Đối tượng cây trồng, thời gian dùng

– Dùng cho hầu hết nhiều loại cây trồng, đặc biệt tốt cho cây ăn trái, cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, dứa…).

– Dùng khi cây bị còi cọc, kém phát triển, ngộ độc thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật), ngộ độc dinh dưỡng (bón quá nhiều phân bón), cây trồng bị thương tổn hoặc bị tác động bời thời tiết khắc nghiệt (rét hoặc hoặc hạn hán).

– Phối hợp với một số loại dinh dưỡng khác (đạm, lân, kali, trung vi lượng) để bón thúc cho nhiều loại cây trồng giai đoạn phát triển thân, lá, đẻ nhánh, vươn lóng.

– Dùng phối hợp với Kali để bón cho cây lượng thực, cây ăn trái… vào thời kỳ trước khi ra bông, sau khi đậu trái non, giai đoạn đón đòng cho lúa.

– Dùng đều đặn Humate (Humic) và đúng nồng độ có khả năng làm nâng cao năng suất cây trồng từ 10 – 20% so sánh với đối chứng, nâng cao chất lượng nông sản, nâng cao chất lượng quả (thơm, ngon, bóng, đẹp).