Cách nhân giống và chăm bón cây sâm dây thời kỳ vườm ươm

Cách nhân giống và chăm bón cây sâm dây thời kỳ vườm ươm

Cây sâm dây thườnng mọc không tập trung ở những tỉnh miền núi phía Bắc nước ta. Các năm trước đây được người dân thu hoạch triệt để nên hầu hết tỷ lệ cây còn lại trong tự nhiên là cực kỳ ít. Việc trồng và nhân giống cây sâm đất trở thành cấp thiết để bảo tồn, làm dược liệu, … là việc làm cần thiết ngày nay.

Là loại cây dược liệu đem lại hiệu quả kinh tế cao và là loại cây thuốc quý có tính dược lý cao trong việc hỗ trợ giúp tăng cường sức khỏe. Để sản phẩm sâm dây có đạt chất lượng tốt thì đòi hỏi kỹ tuật gieo trồng phải phục vụ thích hợp với đặc thù sinh lý, sinh hóa của cây. Vậy để nhân giống thành công cây sâm dây cần chú ý một vài kỹ thuật như sau:

Mô hình ươm cây sâm dây đáng giá hàng tỷ đồng

1/ Chọn vị trí làm vườn ươm cây sâm dây

– Chọn vị trí làm vườn ươm cần bảo đảm nơi gần nguồn nước sạch, thuận lợi giao thông, địa hình tườn đối bằng phắng, có khả năng thoát nước tốt, không bị ngập úng.

– Vườn ươm được làm vững chắc, có mái che mưa, có trang bị lưới đen hoặc có thể tiến hành phủ rơm rạ lên luống để ngăn ngừa bớt một phần ánh sáng và giữ ẩm độ cho đất ươm.

– Đất vườm ươm là đất tốt, giàu chất dinh dưỡng. Đất được cày bừa kỹ, diệt trừ sạch cỏ, lên luống rộng 100 – 200 centimét, cao 15 – 20 centimét, rãnh rộng từ 30 – 35 centimét.

– Giá thể phủ trên đất ươm sử dụng để ươm hạt có độ dầy phía trên mặt luống ít nhất 5 centimét. Giá thể phải tươi xốp, có khả năng thoát nước tốt. Có thể trộn giá thể với tỷ lệ gồm: Đất (đất phù sa, đất màu); xỉ than (mùn cưa, xơ dừa); phân chuồng hoai mục (phân vi sinh) được trộn phối theo tỷ lệ: 1/4 đất + 1/2 xỉ than + 1/4 phân chuồng hoai mục. Sau khi tiến hành trộn đều theo tỷ lệ trên thì cần triển khai xử lý nấm bệnh tồn tại trong giá thể bằng những dung dịch như Daconil 75 WP (1 g/l nước) hoặc dung dịch Ridomil Gold 68 WG (nồng độ 3 g/l nước) xịt đều vào giá thể đã trộn (40 – 50 l/m³ giá thể).

Mô hình nhân giống cây sâm dây

2/ Kỹ thuật thu, bảo quản hạt giống

– Hạt giống được thu từ cây mjej khỏe khoắn, không bị sâu bệnh hại, đã được 3 năm tuổi trở lên.

– Triển khai thu hái quả chín, có vỏ màu tím sẫm thì hạt có thể nảy mầm tốt hơn. Thông thường thời gian quả chín từ tháng 11 – 12 mỗi năm, nên thu hoạch quả vào giữa tháng 11 là tối ưu.

– Quả được thu hái về đem phơi khô, tách lấy hạt, tiếp tục phơi hong gió 2 – 3 ngày. Hạt có thể mang gieo luôn hoặc trường hợp bảo quản tốt thì vẫn bảo đảm tỷ lệ nảy mầm trong vòng 1 năm, tuy vậy gieo hạt ngay sẽ cho tỷ lệ nảy mầm cao nhất.

3/ Cách gieo hạt sâm dây

– Chọn thời gian gieo phù hợp trong năm: Nếu gieo hạt trên luống để tạo củ trên luống, tiếp đến lấy củ đem trồng thì tiến hành xử lý gieo ngay sau khi thu hạt. Nếu gieo hạt để sản xuất cây giống thì gian gieo phù hợp nhất vào tháng 2 – 3, lúc đó thích hợp với thời vụ để trồng vào mùa mưa tháng 5 – 6 mỗi năm.

– Xử lý hạt trước khi tiến hành gieo: Đem hạt ngâm vào nước ấm 54^oC (2 sôi 3 lạnh) trong khoảng thời gian 6 – 8 giờ. Trong toàn bộ thời gian ngâm duy trì nhiệt độ nước ngâm bằng phương pháp pha thêm nước ấm. Sau ngâm xong vớt hạt để ráo và đem ủ vào trong túi vải sạch đến khi hạt nứt nanh rồi đem gieo. Trong khoảng thời gian ủ cách 8 – 10 giờ rửa hạt lại và ủ bảo đảm ẩm độ cho hạt nảy mầm.

– Gieo hạt với lượng 50 – 60 gram trên 4 m² trên luống có phủ giá thể gieo đã được chuẩn bị sẵn. Gieo xong bổ sung giá thể lớp mỏng để trùm kín hạt giống. Triển khai phủ rơm rạ dưỡng ẩm cho đất. Tưới phun sương cho đất 1 ngày/lần. Trong toàn bộ quá trình ươm cần duy trì ẩm độ từ 70 – 75% cho đất để tạo cơ hội cho hạt nảy mầm.

– Hạt sâm dây có kích cỡ nhỏ, do đó nên gieo hạt vào khay hay gieo lên luống để tạo cây mạ trước khi cấy vào bầu hoặc vĩ xốp.

Nhân giống cây sâm dây bằng cách gieo hạt

4/ Cách cấy cây sâm dây  tạo củ

– Chuẩn bị vĩ xốp 84 lỗ hoặc vầu có kích cỡ 5 x 10 centimét hoặc luống ươm tạo củ với thành phần giá thể như trên. Đối với luống ươm tạo củ mật độ cấy cây cách cây 8 – 10 centimét.

– Thời vụ cấy thích hwpj là lúc khí hậu ẩm mát. Không cây vào thời gian quá nắng, mưa lớn hoặc khô rét.

– Cây mạ cấy cần đạt chuẩn như cây đồng đều, khỏe khoắn, mập, không bị nhiễm sâu hại gây bệnh, sau gieo từ 20 – 30 ngày, cây đạt chiều cao từ 3 – 4 centimét, có 2 – 3 cặp lá, đủ rễ, chồi.

– Trước khi bấm cây tiến hành xử lý tưới nước đủ ẩm cho cây gieo tránh bấm gây ảnh hưởng nhiều đến bộ rễ của cây. Khi cây cần cấy nông đến cổ rễ, không cây sâu đến thân hoặc cây nông quá hở cổ rễ đều ảnh hưởng nhiều đến phát triển sinh trưởng của cây sau này.

– Sau khi cấy xong, tưới nước đủ ẩm cho chặt gốc và che tủ chống nắng, mưa gió cho cây cấy cho đến lúc cây xanh, bén rễ và khôi phục trở lại.

Cấy cây sâm dây tạo củ

5/ Cách chăm sóc cây

5/1 Chăm bón cây sau gieo (từ sau gieo đến cây mạ đạt 2 – 3 lá)

– Tiến hành xử lý che tủ phía trên mặt luống để dưỡng ẩm, chống đóng váng và hạt giống không bị nổi phía trên mặt luống. Phải liên tục kiểm tra hạt nảy mầm và dần thảo dỡ dụng cụ bao phủ để cho ánh phát minh điều kiện cho cây quang hợp.

– Sau gieo cần chú ý kiến, chim, chuột gây thiệt hại. Tưới phun sương duy trì ẩm độ cho hạt nảy mầm, tưới 2 – 3 lít/m², ngày tưới từ 1 – 2 lần.

– Làm cỏ phá váng từ 1 – 2 lần/tuần nhằm tạo đất thoáng đãng, không cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng với cây.

– Phối hợp tỉa dặm cây: Với các cây gieo tẳng không qua thời kỳ cấy để tạo cây giống phải tỉa thưa nơi quá dầy phối hợp loại bỏ các cây mọc kém, sâu hại. Đối với các loại cây gieo trực tiếp vào bầu, vĩ xốp cũng chọn giữ lại 1 bầu/cây mạnh khỏe.

5/2 Chăm bón cây cấy (sau cấy đến khi xuất vườn ươm)

– Thời điểm chăm sóc cây sau cấy đến khi xuất vườn ươm thông thường khoảng 2 tháng. Thông thường thời điểm chăm sóc cây cấy tạo củ cây con đến trồng kể từ thời điểm cấy đến tạo củ cây con đạt chuẩn có đường kính 0,5 centimét khoảng 6 tháng.

– Chế độ ánh sáng cho cây: Che nắng cho cây, sau khi cấy sử dụng nguyên vật liệu che tủ cây. Thời kỳ này cần che nắng đến 70% ánh sáng cho tời khi cây khôi phục. Tiếp đến hạ dần và không sau cấy từ 10 – 15 ngày.

– Chế độ tưới tiêu cho cây: Tháng đầ sau cấy tưới 1 ngày/lần, từ tháng thứ 2 tưới 1 – 2 lần/ngày. Tiếp đến phụ thuộc từng điều kiện khí hậu để lựa chọn số lần tưới sao cho duy trì ẩm độ từ 60 – 70%. Nươc tưới cần bảo đảm nước sạch, không bị nhiễm phèn, tránh tưới vào khí hậu nắng nóng, lượng nươc tưới vừa đủ, không tưới nhiều gây úng chết cây.

– Diệt trừ sạch cỏ dại, xới đất: Đa phần sử dụng biện pháp thủ công như sử dụng tay nhổ cỏ, xới đất phối hợp nhổ bỏ các cây bị hại, còi cọc, cây chết.

– Kỹ thuật bón phân cho cây: Phun phân bón lá theo kế hoạch cho cây 7 – 8 ngày/lần với liều lượng theo hãng sản xuất khuyến nghị. Ngừng phun tối thiểu từ 1 ngày trước khi xuất vườn.

Cây con sâm dây đủ tiêu chuẩn xuất vườn

5/3 Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại gây bệnh trên cây con sâm dây

– Đa phần sử dụng giải pháp trồng trọt như vườn ươm thoáng đãng, có khả năng thoát nước tốt, giữ vệ sinh, phơi ải, tiến hành xử lý đất trước khi tiến hành gieo trồng, …

– Tiến hành xử lý phun phòng bệnh nấm thường kì 1 tháng/lần. Có thể dùng thuốc Ridomil Gold nồng độ 1gram/lít để phun.

Mô hình nhân giống cây sâm dây quy mô lớn

6/ Tiêu chuẩn cây giống sâm dây xuất vườn

– Cây giống xuất vườn cần đạt một vài tiêu chuẩn sau: Cây sinh trưởng tốt, khỏe khoắn, không bị sâu bệnh, không bị xây sát, long rễ, vỡ bầu, cây giống đủ tuổi cây từ 2 – 3 tháng, chiều cao cây đạt từ 12 – 15 centimét, có 3 – 4 lá thật.

– Trước khi xuất vườn để trồng 2 – 3 ngày không tưới nước. Khi lấy cây khỏi vĩ, bầu cần nhẹ nhàng và xếp vào thùng hay khay theo lớp, trán làm cây dập gãy ảnh hưởng nhiều đến phát triển và sinh trưởng của cây sau này. Nên chọn lúc trời râm mát để vận chuyển cây giống là tối ưu.

Cây sâm dây đem lại lợi nhuận lớn cho bà con