Cách nhân giống cây mai vàng bằng cách giâm cành

Giống như nhiều thực vật khác, có thể nhân giống mai bằng phương pháp giâm cành, chiết, tháp hoặc ghép. Một chồi non, một mắt ngủ, khi tháp vào cây cùng họ có khả năng sống và phát triển thành cây mới, cho hoa trái cùng đặc điểm với cây mẹ và có thể cho cây giống khác.

Trước đây khoảng gần một trăm năm, nghệ thuật chiết, ghép và giâm cànhcây kiểng nói riêng và cây ăn quả nói chung còn quá lạ lẫm đối với nghệ nhân thời đó. Do đó, ngày trước ông và bà mình chỉ biết nhân giống mai bằng phương pháp mà hiện nay chúng ta cho rằng thông thường nhất, đó là trồng bằng hạt.

Điểm mạnh: Cây giống giữ được trọn vẹn các đặc điểm của cây mẹ, nhưng không thể sản xuất đại trà với số lượng lớn.

1/ Chọn cây mai giống để lấy cành giâm

Là khâu quan trọng nhất trên cây mai vàng, vì vậy phải thật cẩn thận, đừng nên vì tiếc mà “đụng đâu chọn đó” và cũng đừng nên lấy cành giống vào bất kể khi nào. Nếu cây con không đạt các nhân tố cấp thiết, sau này sẽ sinh trưởng kém, tuổi thọ không cao. Chọn sai thời gian thì tỷ lệ chết rất rộng lớn. Mặt khác, do cây yếu nên thời điểm chăm sóc để cho đạt chuẩn sẽ nối dài, gây giảm hiệu quả kinh tế.

Hiện trạng cây con phải sum xuê (sức phát triển mạnh mẽ) và không có sâu hại. Đặc biệt là các cành dự định cắt gây giống, phải không bị lây nhiễm sâu, bệnh ở lá và cành (nhất là cành), nếu có một số vết đốm ở lá ta có thể tiến hành cắt bỏ.

Việc chọn thời gian để cắt cành giống là cực kì quan trọng. Như chúng ta đều đã biết, ở trên một cây mai sau khi ra chồi và có lá non vào đầu năm thì nó có tình trạng lặp đi, lặp lại rất nhiều lần trong năm theo quy luật là: Chồi và lá non dần dần chuyển sang già, tiếp đến, lại ra chồi và lá non mới. Các đợt như vậy gọi là “pha động” và “pha tĩnh”. Pha động là từ lúc chồi và lá vừa mọc ra cho tới lúc lá nó (sắp già). Pha tĩnh là lúc lá bắt đầu già. Lưu ý pha tĩnh trên cây phải diễn ra gần như tất cả của cây. Vì có trường hợp, ở trên một cây, có phần động và tĩnh xen nhau.

Khi biết chắc cây mai đang trong pha tĩnh trên 90% (nhất là các cành làm giống) ta tiến hành xử lý cắt cành giống. Trong ngày nên tiến hành xử lý cắt cành giống vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Vì cắt vào lúc có nắng, cành giống dễ bị héo. Trường hợp buộc phải cắt vào lúc trời nắng thì vừa cắt xong, nên nhúng cành giống vào nước và giữ ướt tất cả lá cho đến lúc cắt nó thành từng đoạn. Và để có thể bảo đảm cho “chắc ăn”, trước khi cắt cành nên tưới nước vào gốc cho ướt đẫm trước đó khoảng 1 – 2 giờ.

2/ Chọn cành mai giống

Trên cây mai vàng “Dinh dưỡng thường dồn vào một chỗ ở điểm cao nhất của cây và phía có rất nhiều ánh sáng”. Do đó, cành giống chỉ được lấy khi nó đạt đủ hai nhân tố trên. Nếu cành ở phía trên cao mà thiếu hụt ánh sáng hay cành ở vị trí có ánh sáng mà nằm ở phía dưới thấp thì khả năng mọc mầm sẽ yếu hơn so sánh với nếu đủ cả hai.

3/ Thời gian giâm cành

Do đặc tính giâm cànhmai vàng cần nhiệt độ không quá thấp hoặc quá cao (dao động trong khoảng 20 – 300C). Nên nơi nào chủ động được thì có thể giâm cành vào nhiều thời gian. Riêng mùa mưa nên làm mái che mưa (sử dụng nylon trong suốt kèm bên dưới lưới khoảng 2 – 3 tấc). Mục đích không để lượng nước “trời cho” này quá nhiều làm úng thối cành giâm.

Một đặc tính khác cần chú ý là một số loại giống mai vàng vào các tháng 7 đến cuối năm đã có búp hoa ở những nách lá. Nếu vào khoảng tháng 5 dương lịch, các chồi ở những nách lá nhú ra mà chúng ta bón phân (N) nhiều, nó sẽ thành chồi mới, nếu bón phânlân (P) nhiều thì nó sẽ tạo thành búp hoa. Nếu chúng ta lấy cành đã có búp hoa đem giâm thì cành khó ra chồi. Và nếu cành sống thì nó sẽ ra hoa luôn.

Do đó, khi muốn lấy cành giâm vào các tháng cuối năm thì trước đó nên sử dụng các loại phân bón có tỷ lệ đạm (N) cao hơn những chất khác, để kích thích cây mai ra chồi mà khó kết thành búp hoa.

4/ Phương pháp cắt, gọt cành giâm

4/1/ Độ lớn của cành

Độ lớn của cành mai để giâm đừng nên lấy cành có đường kính quá lớn, chỉ nên chọn cành có độ lớn bằng chiếc đũa ăn cơm trở lại (đường kính tương tự 0,5 mm). Vì cành mai lớn tuổi khó sống.

4/2/ Độ dài của cành

Dựa theo độ lớn của từng đoạn cành mà chọn chiều dài theo quy tắc là: Đường kính nhỏ thì cắt ngắn, đường kính lớn thì dài. Độ dài nhất của cành khoảng 15 centimét, độ ngắn nhất khoảng 12 centimét. Nếu ngắn quá cành khó ra rễ và dài quá cành dễ bị khô.

Lưu ý: khi cắt nên có trừ hao ở 2 phần trên đầu và gốc, vì vết cắt bị giập cần phải cắt gọt lại.

4/3/ Độ tuổi của cành

Độ tuổi của cành mai để giâm được tính bằng tháng. Ở trên một cành thì phần trẻ có xu hướng mọc nhanh hơn phần già. Chúng ta nên chọn cành có tuổi từ 4 – 10 tháng tuổi để giâm (cành có lá cuối cùng đang trong giai đoạn pha tĩnh). Một cành, chúng ta có thể tiến hành cắt ra được đông đảo đoạn.

4/4/ Cắt gọt cành giâm

Cắt bỏ hết lá bên trên, chỉ chừa lại 1 lá gần vết cắt phần gốc khoảng 1 centimét. Chỉ nên cắt lá chứ không được lặt (lảy), vì làm như vậy cành có khả năng bị xước phần da. Nếu trường hợp những lá chừa lại quá lớn thì hãy tỉa bớt ½ hoặc 1/3/

Vết cắt ở 2 đầu nên sử dụng dao thật bén gọt lại, để tiến hành loại bỏ các phần bị giập.

Riêng vết cắt bên trên phải có độ nghiêng nhằm né đọng nước dễ sinh bệnh.

4/5/ Xử lý chất kích thích ra rễ

Trong hoàn cảnh bình thường, nếu đã làm đúng những đòi hỏi đề ra thì tỷ lệ sống đạt khoảng 60%. Để nâng cao tỷ lệ sống cành giâm hơn thì nên sử dụng chất kích thích ra rễ có tên thương mại là Viprom pha khoảng 10 mg trong 1 lít nước vào các cành giâm (phần gốc) khoảng 2 – 3 tiếng đồng hồ rồi đem ra giâm.

4/6/ Cách giâm cành

Dù dùng loại giá thể nào đổ vào chậu thì tiên quyết ta cũng phải sử dụng que đục (xoi) lỗ trước rồi mới cắm cành giâm vào chất trồng (chiều sâu không quá 1 centimét ).

Nếu như không khi cắm cành giâm vào chất trồng sẽ làm trầy xước lớp vỏ lụa phía bên ngoài và sau mấy ngày sẽ chuyển màu đen. Dục lỗ quá sâu cũng dẫn tới hiện trạng nêu trên.

Cành mai có thể được giâm trong bầu với giá thể chỉ dùng tro trấu

Cành mai giâm trong bầu

5/ Chăm sóc cành giâm

Cành mai giâm vào chậu trong thời kỳ đầu cực kỳ dễ bị nấm mốc, vi khuẩn thâm nhập vào vết cắt,… Mặt khác, do chưa có rễ nên không hút nước được, nó sẽ dễ bị teo tóp lại. Do đó, thời kỳ này phải hết sức kỹ lưỡng trong mỗi công việc gồm:

– Nước tưới cho cành giâm

Trước tiên phải nắm chắc độ pH nguồn nước tưới (nên dao động trong khoảng 5,5 – 6,5). Nên liên tục kiểm tra sự dao động pH, vì giếng đào hoặc khoan có sự thay đổi pH thường xuyên (nhất là ở khu vực có rất nhiều giếng). Có thể nói sáng, trưa, tối khác nhau thường xuyên,… Riêng nước máy dùng tưới vườn ươm tuy pH có cao, nhưng nhận thấy cành giâm vẫn ra tốt.

Nói chung, nước là nhân tố quan trong “nhất nước….” mà. Vậy nên, chúng ta phải hết sức lưu ý đến các gì liên quan đến nó từ pH, độ mặn, phèn,…

– Kỹ thuật tưới nước cho cành mai vàng giâm

Việc tưới nước trong ngày bao nhiêu lần và mỗi lần là bao nhiêu nước trên 1m², nó còn khó hơn “mò kim đáy biển”.

Muốn tưới mấy lần thì chúng ta phải dựa trên tình hình cụ thể của từng ngày. Nếu gió nhiều và nắng nhiều gây giảm ẩm độ nhanh thì phải tưới rất nhiều lần và ngược lại. Vấn đề được đề ra là: Chất trồng trong chậu phải thường xuyên ẩm ướt và ẩm độ không khí trong vườn ươm phải đạt gần 100%.

Vật dụng tưới, chúng ta nên sử dụng thùng tưới có voi sen (xa tưới cây) và có lỗ nhỏ để tưới vào chậu. Còn việc tưới để tạo ẩm độ trong không khí thì hãy sử dụng bét phun sương. Lưu ý trong khoảng thời gian đầu khi cành chưa ra rễ và chồi (phải giữ lá của cành giâm thường xuyên ướt).

– Ngăn ngừa, diệt trừ dịch hại (trong vườn ươm) mai vàng

Do nhiều thứ nấm (mốc) và vi khuẩn cực kỳ “khoái” ẩm độ cao nối dài, do đó môi trường ẩm ướt và nhiệt độ trong vườn ươm mai cực kỳ tuyệt vời cho chúng sinh sôi nảy nở. Nhằm ngăn ngừa sự phát triển của chúng gây bệnh cho cành giâm, (tiên quyết ) chúng ta phải xịt thuốc chữa bệnh để ngừa trước.

Cành mai giâm thường bị một vài nấm làm đen gốc (có khi cả cành). Chúng ta sử dụng loại thuốc phổ rộng có tên thương mại là Coc – Man phun cách nhau khoảng 5 ngày 1 lần. Liều sử dụng nên 2 gói cho 1 bình 8 lít. Vì môi trường vườn ươm ẩm ướt, nếu sử dụng 1 gói, thuốc bị loãng sẽ kém hiệu lực.

Dù chúng ta có xịt ngừa cỡ nào đi nữa thì chắc chắn cũng sẽ có một vài cành “tử ẻo”. Vì loại thuốc trên chỉ có công dụng tiếp xúc phía bên ngoài, nếu nấm đã chui từ vết cắt luồn sâu vào phía bên trong cành rồi thì thuốc này “bó tay chấm com” luôn. Vậy nên, đôi khi chúng ta nên sử dụng thuốc có tên thương mại là Viben – C phun chen kẽ với Coc – Man. Liều lượng pha cũng gấp hai để có thể bảo đảm hiệu lực.

Các cành nào đã bị bệnh thì phải nhổ bỏ ra khỏi vườn ươm. Vì để lâu nguồn gây bệnh sẽ lây lan làm phát tán trong vườn ươm.

Khi cành giâm bước đầu ra chồi non, chúng ta sử dụng một trong hai loại thuốc có tên thương mại sau đây để xịt ngừa bọ trĩ: Lannate hoặc Admire. Trường hợp nếu có sâu cắn lá non thì sử dụng Lannate, vì loại thuốc này còn diệt trừ được đông đảo loài côn trùng khác.

Lưu ý trước khi xịt một số loại thuốc này nên để lá và cành ráo nước để thuốc không bị loãng.

– Bón phân cho cành giâm mai vàng

Trong khoảng thời gian cành chưa ra chồi và lá, tuyệt đối không được bón phân. Vì lá là nơi quang hợp để tiêu hóa phân bón, nhưng cây chưa có lá mà bón phân vào thì vài bữa….”đen thui”.

Chúng ta chỉ nên bón phân khi số lá mới đã có màu xanh. Và chỉ nên bón phân bằng phương pháp phun qua lá hoặc pha vào nước để tưới. Dù chúng ta tưới hay phun thì nồng độ phân bón nên thấp hơn một chút để an toàn cho cành giâm (vì sẽ có hiện tượng lá xanh không đều ). Ví dụ: Một số loại phân hóa học (loại bón lá) có công thức 30 – 10 – 10, liều sử dụng chỉ định 1 gam pha với 1 lít nước, mỗi tuần phun 1 lần. Nhưng chúng ta nên pha 1 gam với 2 lít nước và phun mỗi tuần 2 lần.

Riêng phân hữu cơ bón lá như đạm cá, Dynamic hãy chờ lúc nào lá đã trưởng thành (xanh đậm) rồi mới sử dụng đến (vì ngay lúc này cây giống đã có sức đề kháng). Một số loại phân hữu cơ bón lá kể trên cực kỳ tốt cho cây. Nhưng trong hoàn cảnh vườn ươm thường xuyên có ẩm độ cao thì nó cũng là “mồi ngon” cho nấm mốc và vi khuẩn. Do đó, khi cành giâm đã cứng cáp, chúng ta bón một số loại phân này thì cũng rất nên pha chung với thuốc ngừa bệnh, vừa tiện, vừa an toàn.

Cây mai chiết