Cách chăm sóc cây ổi: Tỉa cành, tạo tán cho ổi

1/ Mục đích của việc tỉa cành tạo tán cho cây ổi

Khi cây bắt đầu trồng đến khi ra bông quả, hoạt động đa số là tạo bộ rễ, tạo thành thân chính và bộ khung cành lá. Tuy vậy, nếu để cây tự phát triển thì những cành không đồng đều nhau, cành khỏe, cành yếu. Cành yếu bị che khuất nên không có trái, còn cành khỏe lại mang quá nhiều quả vừa bị kiệt sức, tác động chất lượng vừa dễ bị gẫy đặc biệt khi gió lớn.

Ngoài ra, theo thời gian một vài bộ phận cành lá đã già che lấp những bộ phận cành lá non, hoặc các cành bị sâu hại, hạ hoặc mất khả năng cho trái nữa nếu như không được cắt tỉa thì sẽ gây ảnh hưởng nhiều đến năng suất của cây và chất lượng của quả.

Mục đích tạo hình, tỉa tán là khiến cho bộ khung cây bền vững, sinh ra nhiều cành, nhánh hữu hiệu, tạo vùng không gian mở giúp cây phát triển tốt. Cắt tỉa bớt những cành vô hiệu, cành sâu hại sẽ tạo cho vườn cây thoáng đãng, giúp nhà vườn dễ chăm sóc, thu hoạch, ngăn ngừa được sâu hại gây bệnh. Thông qua tạo hình, tỉa tán chúng ta không chế được chiều cao, đường kính tán và mật độ thích hợp để hỗ trợ cây sinh trường, phát triển tốt.

Mỗi năm, nếu thiếu việc xén và tỉa cành, thì những thân, cành, tượt sẽ mọc đầy, khiến cho lòng tán cây bị thiếu hụt ánh sáng, những chồi cho quả không phát triển được. Vậy nên, sau vài năm trái chỉ cho ở trên và phía ngoài tán, nơi có ánh sáng, còn trong người tán thì không.

– Việc xén và tỉa cành nên thực thi vào lúc sau khi tiến hành thu hoạch trái và trước khi ta bón phân cho cây ổi

Tỉa cành tạo tán sau khi thu hoạch là một biện pháp kỹ thuật không thể không có nếu muốn có năng suất và sản lượng vụ sau. Năng suất thực vật nói chung và cây ăn trái nói riêng được tạo thành từ bộ lá để triển khai quang hợp chuyển năng lượng mặt trời thành những vật chất hữu cơ.

Cây muốn có năng suất thì diện tích lá phải lớn và hạ thiểu được việc những lá che lẫn nhau, muốn vậy phải bằng mọi kỹ thuật kích thích cây ra chồi, lá mới mà tạo cành tỉa tán là kỹ thuật làm không thể không có, tuy vậy với từng loại cây, tuổi cây nên có những cách tỉa cành tạo tán thích hợp.

Bên cạnh đó, việc tỉa cành tạo tán còn phụ thuộc vào tuổi cây, thường thì cứ 3 năm tỉa lại có 1 năm tỉa đau để định hình lại tán làm thế nào cho tán thích hợp với sự phát triển bộ rễ.

Việc tỉa cành, tạo tán còn dựa vào thời gian sau khi thu hoạch, nếu cây thu hoạch vào mùa khô nóng thì chuyện tỉa cành, tạo tán sẽ dễ dàng hơn vì sau khi tiến hành cắt tỉa chỉ cần châm phân, tưới nước thì chồi và đọt non sẽ bật ra ngay; còn nếu thu hoạch trễ, vào mùa mưa thì ngay lúc này nhiệt độ trong không khí và đất đã hạ nên việc đâm cành lá mới khó khăn hơn.

2/ Định hình tán cây ổi

Ổi thuộc loại cây trung bình, cao 5-10m, một cây có khả năng phân nhiều cành. Cành khi non hình vuông có rất nhiều lông mềm, khi già hình trụ và nhẵn. Cây ổi ra bông quả ở cành non, khi đốn cành non ra nhiều, có thể chọn vị trí cho ra bông quả. Nếu như không đốn tỉa, thân chính mọc thẳng, những cành bên không phát triển, ổi cho ít trái. Chính vì thế, để cho cây ổi có trái tốt và thuận lợi cho thu hái quả sau này thì cần cắt bỏ ngọn chính khi cây đạt chiều cao 60-80 centimét để cho cành nhánh phát triển.

Để dễ chăm sóc và thu hoạch quả, nhất là những vườn trồng ổi chuyên canh thì cần khống chế chiều cao cây. Chiều cao cây 3 – 4 năm tuổi nên khoảng 1,5m; 5 – 6 năm tuổi cao 1,6 – 1,7m và 7 – 8 năm tuổi cao 2m.

Đối với các loại cây ổi nên tạo dạng tán hình cầu hay hình nấm để cây nhận được đông đảo ánh sáng.

Tán cây hình nấm

3/ Chia sẻ cách tỉa cành ổi

3/1/ Xác định cành cần tỉa

+ Cành vượt mọc đứng, cành phía bên trong tán;

+ Cành ốm yếu, cành bị sâu hại ; cành khô

+ Cành mọc quá gần mặt đất;

+ Cành mọc đan chéo nhau;

+ Cành già mất khả năng cho trái ;

+ Cành ở ngoài tán…

+ Những ngọn cành ở độ cao 1m

+ Những cành ngọn 5-10 centimét

3/2/ Chuẩn bị vật dụng cắt cành

– Kéo cắt cành loại nhỏ: Chuyên sử dụng để cho cắt cành, sạch sẽ, không rỉ sét, lưỡi cong, có tay cầm, có lò so trợ lực để cắt những cành nhỏ, gần vị trí đứng thao tác.

Kéo cắt cành loại nhỏ

– Cưa cầm tay: Sử dụng cắt cành lớn. Đòi hỏi lưỡi cưa phải sắc, sạch (không bị han gỉ), răng cưa đều, sử dụng để cắt các cành mà kéo không cắt được. Nếu cắt thân lớn, sử dụng cưa có răng lớn, đường mở răng rộng để dễ dàng thao tác.

Cưa cắt cành

– Kéo cắt cành loại cán dài: Sử dụng để cắt các cành ở phía trên cao.

Kéo cắt cành loại cán dài

– Thang: Sử dụng để cắt hoặc kéo các cành quá cao

Thang sử dụng để cắt cành

3/3/ Chọn kỹ thuật cắt cành

Trên cây ổi có một số loại cành:

– Cành cấp 1: mọc ra từ thân chính

– Cành cấp 2: mọc ra từ cành cấp 1

– Cành cấp 3: mọc ra từ cành cấp 2

Một số loại cành trên cây ổi

Mức độ tỉa cành phụ thuộc vào tình hình sinh trưởng, tuổi cây và mùa vụ để lựa chọn đốn đau hay cắt nhẹ, cụ thể như sau:

– Cắt cành cấp 3:

Cách tỉa cành này nhằm lưu lại những cành cấp 2, cắt bỏ 5-10 centimét ngọn cành.

Mục đích của việc cắt tỉa nhẹ là để tiến hành loại bỏ các cành không có trái, những cành sâu hại, hạ những cành và búp hoa mới ra để tập trung dinh dưỡng nuôi quả bảo đảm cho cây có khả năng cho quả cả năm.

Cắt cành cấp 3

– Cắt tỉa cành cấp 2: Cách tỉa cành này nhằm lưu lại những cành cấp 1 và thường ứng dụng khi tỉa cành xử lý cho ra quả trái vụ từ tháng 10 đến tháng 4/

Cắt tỉa cành cấp 2

– Cắt tỉa nặng (đốn đau): Cánh cắt tỉa này ứng dụng để trẻ hóa cây với các vườn cây đã già, thời gian cho quả trên 10 năm. Tiến hành xử lý cắt hết cành nhánh và đốn bỏ một phần thân chính.

Cắt tỉa nặng (đốn đau)

3/4/ Tiến hành xử lý cắt cành

– Sau khi tiến hành thu hoạch cắt những cành sau:

+ Cắt bỏ các cành mọc xà, cành mọc ở phía dưới không cho quả hoặc trái nhỏ.

+ Cắt bỏ các cành la, cành vượt không cho quả, các cành mọc cao quá cũng cần bỏ.

+ Tỉa bỏ các cành mọc chồng chéo lên nhau tạo tán cây thoáng đãng và dùng tốt ánh sáng mặt trời.

+ Tỉa bỏ các cành khô, cành bị sâu hại.

Cành cần tỉa bỏ

– Cắt tỉa cành xử lý ra bông:

Ổi có thể ra bông trái cả năm, tuy vậy trong sản xuất để có sản lượng tập trung vào thời gian ổn định, ngăn ngừa sâu bệnh gây thiệt hại cũng như bán được giá đắt, ổi được tiến hành xử lý ra bông hàng loạt.

– Trường hợp nhánh ổi chưa ra bông, sử dụng kéo bấm bỏ đọt sao cho trên nhánh đó chỉ còn mang 3 cặp lá kép.

Tỉa cành trước khi ra bông

– Đối với nhánh ổi đã ra bông, nếu nhận thấy mới có 1 cặp hoa (nụ) thì bấm bỏ đọt nhưng chừa bên trên cặp hoa đó một cặp lá để có thể ra thêm một cặp nụ mới từ cặp lá đó.

Cành ổi ra bông – tỉa cành ổi sau khi ra 1 cặp hoa

– Sau khi trên nhánh ổi có đủ 2 cặp nụ thì cắt đọt hết, không chừa cặp lá nào bên trên cặp nụ trên cùng nữa để nhánh ổi có thể tập trung dinh dưỡng nuôi quả.

– Việc bấm đọt được triển khai liên tục 1-2 tuần/lần.

Tỉa cành ổi sau khi ra 2 cặp hoa

– Đốn đau: Để trẻ hóa các vườn cây đã già, sử dụng kéo hoặc cưa cắt hết một số loại cành.

Chỉ giữ lại một đoạn gốc của cành lớn ra trong năm trước

Cành lớn được lưu lại

Sau khi đốn đau sẽ phát sinh nhiều cành

Nếu là những cành vượt thì ta nâng được tán cây cao dần lên. Còn các cây đã lớn, tán quá rộng, có hình dù thì đốn cụt, có công dụng thu nhỏ tán lại bằng các cành mới.

– Sau khi cành mọc lại triển khai tỉa cành, tạo tán như bình thường, cây sẽ tiếp tục cho quả

Những cành mới phát sinh sau khi tiến hành cắt

Bộ tán mới sau khi tiến hành cắt

– Tỉa nụ, hoa và quả

Các hoa và quả nhỏ sẽ gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng quả nên cần phải được tỉa bỏ liên tục.

– Với các cụm hoa thường mọc đôi nên lưu lại một hoa. Trong trường hợp hoa thường mọc ba nên lưu lại hoa nằm ở giữa, chỉ nên lưu lại 2-4 hoa trên 1 cành mang quả.

Tỉa bỏ bớt hoa

– Tỉa quả: Sau khi đậu quả, thì tỉa bỏ các trái nhỏ, trái mọc sát nhau chỉ nên lưu lại 1-2 quả tối ưu nhất.

Quả thường mọc sát nhau cần – Tỉa bỏ bớt trái tỉa bỏ

– Để giữ cho cây phát triển sinh trưởng tốt, đạt năng suất cao thì trong 10 tháng giai đoạn đầu cần tỉa bỏ nụ và quả ra lứa giai đoạn đầu.

Tỉa bỏ trái khi dưới 10 tháng

3/5 Chăm sóc, đánh giá sau khi cắt tỉa

– Sau khi tiến hành cắt cành xong cần phải tiến hành kiểm tra gọt nhẵn vết cắt. Kiểm tra những vết cắt không đúng cách để giải quyết ngay.

Gọt nhẵn vết cắt

Kiểm tra vết cắt

– Quét sơn, vôi hoặc một trong các loại thuốc trừ nấm cho vết cắt có đường kính ≥ 1 centimét. Hoặc có thể sủ dụng băng keo nilon cuốn vết cắt cành lại cho nước và sâu hại không tấn công vào vết thương.

Nếu cắt ngọn để khống chế chiều cao cây: Quét hỗn hợp Agri-fos + Mancozeb để phòng bệnh và sử dụng vỏ chai thuốc cắt đôi rồi úp lên vết cắt.

– Sau khi đốn tỉa cành cần phối hợp vệ sinh làm cỏ, thu gom các cành vừa đốn đem xử lý đốt bỏ để hạ nguồn sâu, bệnh phát tán cho vụ sau.

– Cây sau cắt tỉa cực kỳ dễ bị nhiễm bệnh xì mủ thân, thối rễ làm chết cây, nên phun thuốc để phòng bệnh xẩy ra.

– Bón phân và tưới nước hỗ trợ cây nhanh khôi phục, có thể sủ dụng phân bón gốc hoặc phân bón lá.

– Thăm nom vườn liên tục để phát hiện sâu hại gây bệnh sớm cũng như những cành mới mọc ra sai vị trí thì tiếp tục cắt tỉa.

4/ Tạo tán cho cây ổi

– Để có bộ tán đẹp và hài hòa thuận lợi cho việc chăm sóc và thu hoạch thì khi cây khoảng 4-6 tháng tuổi, tiến hành xử lý cắt ngang thân chính ở độ cao 60- 80 centimét từ mặt đất.

Cắt ngọn ở vị trí 60 centimét

– Lưu lại 3-4 cành mọc theo những hướng khác nhau để làm bộ khung chính cho cây các cành này gọi là cành cấp 1/

Cắt lưu lại 3 cành

– Khi cành cấp 1 cao 45-60 centimét tiến hành xử lý bấm ngọn.

Cành cấp 2 khống chế chiều dài khoảng 30-45 centimét là phù hợp nhất.

Trên mỗi cành cấp 1 giai đoạn đầu chỉ nên lưu lại 3 cành cấp 2 luân phiên nhau trên cành.

Những cành cấp 1 còn lại cũng giữ lại những cành mang quả luân phiên nhau.

Những vị trí cắt tạo cành

Để có bộ khung đều cần dùng dây và tre cột giữ cành và uốn ngọn các cành mọc vượt xuống thấp tạo với thân chính một góc 45-60^o

Cành cấp 1 tạo với thân chính góc 45-60^o

– Sau khi tạo tán cây ổi có bộ tán tròn đều.

Bộ tán cây ổi tròn đều