Giải pháp phòng ngừa cỏ dại hiệu quả

A. Cỏ dại và giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ cỏ dại

1/ Phân loại cỏ dại

1/1/ Theo điều kiện sống

Đó là sự phân loại dựa trên điều kiện sinh sống của hoa cỏ như cỏ chịu hạn, chịu mặn, ưa nước, chịu phèn,…

1/2/ Phân loại theo chu kỳ sinh trưởng (chu kỳ sống): Có hai nhóm cỏ, hàng niên và đa niên.

– Cỏ hàng niên: là một số loại cỏ hoàn tất tuổi đời (từ hạt đến nảy mầm ra bông tạo hạt) trong một hoặc hai mùa trồng trọt trong 1 năm. Một số loại cỏ này thường chết vào mùa khô nóng sau khi hoàn tất tuổi đời của chúng. Chẳng hạn như cỏ cỏ chác, cỏ lác, lồng vực, đuôi phụng,…

(A) Cỏ lồng vực; (B) Cỏ đuôi phụng; (C) Cỏ lác

– Cỏ lâu niên: là các loại cỏ sống lâu dài hơn 1 năm. Loại cỏ này cực khó diệt trừ vì có thân ngầm hoặc thân bò phía trên mặt đất, có bộ rễ, củ phát triển sâu, khả năng sinh sản vô tính mạnh. Chẳng hạn như cỏ tranh, cỏ cú, cỏ gấu….

1/3/ Phân loại theo hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Cỏ lá hẹp (còn được gọi là cỏ một lá mầm) và cỏ lá rộng (còn được gọi là cỏ hai lá mầm)

– Cỏ một lá mầm: có các đặc điểm chung là loại lá hẹp, dầy, mọc xiên, mặt lá có lông, rễ thường là rễ chùm, ăn nông, đỉnh sinh trưởng được bọc kín trong bẹ lá. Tuy vậy, trong group này cũng có một vài loại cỏ có đặc điểm hơi khác như cỏ cói lác lá hẹp nhưng mềm, mỏng và trơn. Cỏ lồng vực, đuôi phụng, cỏ túc; hoặc một vài khác có lá mọc thành 3 hàng dọc theo thân, thân thường cứng và có 3 cạnh: Cỏ cháo, cỏ chác, lác vuông, lác hến, cỏ năng…

– Cỏ hai lá mầm: có các đặc điểm chung là thường có lá rộng, nằm ngang, mỏng và mềm; rễ thường là rễ cọc, ăn sâu, đỉnh sinh trưởng để lộ ra ngoài. Cỏ xà bông, rau mương, rau mác bao, rau bợ, cỏ vẩy ốc, cỏ đồng tiền…

1/4/ Phân loại theo đặc tính thực vật:

– Nhóm cỏ hoà bản: cỏ có bản lá hẹp, dài, gân phụ song song với gân chính chạy dài từ đầu lá tới cổ lá. Thân thường tròn và bọng ruột, lá mọc cách, đính trên thân theo hai hàng. Rễ thường là rễ chùm, ăn nông. Một vài loại thuộc nhóm hòa bản: Cỏ lồng vực, đuôi phụng, cỏ túc, cỏ chỉ, cỏ mần trầu, cỏ gà, cỏ cú …

– Nhóm cỏ chác lác: lá hẹp nhưng ngắn hơn cỏ hoà bản, thân thường đặc ruột có góc cạnh tam giác, lá đính trên thân theo ba hàng kiểu xoắn ốc. Một vài loại thuộc nhóm chác lác: Cỏ chác, cỏ lác rận u du), lác vuông, lác hến, cỏ năng, …

– Nhóm cỏ lá rộng: lá rộng, nằm ngang, mọc đối, mặt lá ít lông, gân lá sắp xếp theo rất nhiều kiểu hình khác nhau. Một vài loại thuộc nhóm lá rộng: Cỏ xà bông, rau mương, rau mác bao, rau bợ, cỏ vẩy ốc, cỏ đồng tiền, …

(D) Cỏ cháo; (E) Rau mác; (F) Cỏ xà bông.

2/ Khả năng gây bệnh của cỏ dại

– Gây hạ năng suất và chất lượng của cây trồng: do có bộ rễ phát triển cực kỳ mạnh, đa phần được phân bổ ở lớp đất mặt nên dễ dàng cạnh tranh với cây trồng về dinh dưỡng, ánh sáng và nước khiến cho cây trồng thiếu điều kiện sinh sống nên phát triển và sinh trưởng kém, cho năng suất, chất lượng nông sản thấp.

– Là ký chủ của sâu hại: Những hoa cỏ dại cùng họ có các đặc tính giống cây trồng là các ký chủ phụ cực kỳ tốt cho sâu hại.

– Nâng cao kinh phí sản xuất: như tốn công làm cỏ, diệt trừ cỏ bằng hoá chất…

3/ Biện pháp xác định loại cỏ dại

– Bước 1: Thăm đồng, thăm nom vườn liên tục

Khi phát hiện có cỏ dại trên vườn, cần để ý xem đó là cỏ nào.

– Bước 2: Đối chiếu với miêu tả và hình ảnh của cỏ dại.

– Bước 3: Nhận dạng loại cỏ dại

So sánh kỹ đặc tính của những bộ phận hoa cỏ trên vườn, tiếp đến xác định đúng tên loại cỏ dại.

4/ Xác định các thời điểm làm cỏ

Dựa trên những thời kỳ phát triển của cây.

– Thời kỳ cây giống: thời kỳ này có cực kỳ nhiều loại cỏ dại phát triển, vì đất còn trống nhiều. Hoa cỏ sẽ cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng với cây, ảnh hưởng nhiều đến quang hợp và sự phát triển của cây.

– Thời kỳ cây đã phát triển hoàn chỉnh và cho trái: Cây có rất nhiều lá, khỏe, cỏ dại hầu hết phát triển ở phía chen vào lá cây, ngay lúc này chỉ diệt một vài loại cỏ cạnh tranh nước, dinh dưỡng và là nơi cư trú của dịch hại như cỏ chỉ, cỏ cú, cỏ tranh, cây sậy.

5/ Giải pháp phòng ngừa cỏ dại

– Không để cỏ tạo hạt trên ruộng.

– Dùng giống không lẫn hạt cỏ.

– Dọn dẹp vệ sinh nông cụ sạch cỏ trước khi dùng.

– Sử dụng phân hữu cơ đã hoai ủ.

– Sử dụng lưới chắn hạt cỏ khi cho nước vào ruộng.

– Có thể nhổ cỏ thủ công, làm đất, dùng nước phù hợp.

– Sử dụng thuốc hoá học: Sofit 300EC, Solilớn 320EC…

6/ Diệt trừ cỏ gây bệnh cây công nghiệp, cây ăn trái

6/1/ Làm cỏ và công dụng của việc làm cỏ

– Cỏ dại cạnh tranh về nước, dinh dưỡng, ánh sáng đối với cây trồng, vì vậy diệt trừ sạch cỏ hỗ trợ cho vườn cây phát triển sinh trưởng tốt cho năng suất, chất lượng cao hơn.

– Làm cỏ để ngăn ngừa được nơi trú ngụ, nguồn thức ăn phụ, nguồn phát tán của đa số loại sâu hại gây bệnh cây trồng.

– Ở trên vườn Bơ nếu có rất nhiều cỏ dại khiến cho việc thu hoạch gặp khó khăn hơn.

Nhiều cỏ dại khiến có thể thu hoạch gặp khó khăn

6/2/ Xới đất

Xới đất là công việc khiến cho lớp đất phía trên mặt luống và chung quanh vùng gốc cây được tơi xốp, thoáng đãng, không bị dí chặt, có những công dụng sau:

– Xới đất khiến cho lớp đất mặt quanh bộ rễ thoáng đãng, tơi xốp, tạo cơ hội cho bộ rễ cây trồng phát triển thuận lợi, nâng cao khả năng hút dưỡng chất và hút nước.

– Xới đất góp thêm phần diệt trừ cỏ dại, ngăn ngừa sự cạnh tranh về dinh dưỡng, nước, ánh sáng của cỏ dại đối với các loại cây trồng.

– Xới đất, phá váng khi cây trồng còn nhỏ giúp cây sinh trưởng, phát triển nhanh hơn.

– Góp thêm phần chuyển hóa nhanh, nhiều những dưỡng chất ở tầng đất mặt để có thể cung cấp cho cây.

– Khi bón phân thúc cho nhiều loại cây trồng phải phối hợp với việc xới đất, có công dụng đảo trộn, san lấp kín phân bón; góp thêm phần khiến cho phân chuyển hóa nhanh cung ứng dinh dưỡng cho cây, đồng thời chống được sự rửa trôi, xói mòn làm mất phân bón.

6/3/ Vun gốc cho cây công nghiệp, cây ăn trái

Vun gốc cho cây là việc đưa một lớp đất tơi xốp lấp cao, kín vào gốc cây. Vun gốc cho cây có những công dụng sau:

– Vun gốc giúp cây trồng phát triển sinh trưởng thuận lợi, rễ cây ăn sâu vào trong đất để hút nước và dinh dưỡng.

– Ngăn ngừa tình trạng cây bị nghiêng đổ khi còn thời kỳ kiến thiết cơ bản.

– Dưỡng ẩm cho khu vực đất để rễ cây hoạt động tốt.

Cây Bơ được vun gốc

7/ Cách làm cỏ, xới đất và vun gốc cho cây công nghiệp, cây ăn trái

7/1/ Cơ sở để xác định số lần làm cỏ, xới đất và vun gốc

– Đặc tính, tính chất đất: Đối với những cây trồng trên đất có khả năng thoát nước kém, đất bí, dí chặt kém tơi xốp, đất dễ mất nước thì phải liên tục xới đất để dưỡng ẩm và khiến cho đất tơi xốp hơn.

– Đặc tính thời tiết: Trời mưa nhiều, đất dễ bị dí chặt nên cần xới đất nhiều hơn để đất thoáng đãng tơi xốp.

– Tình hình phát sinh, phát triển của cỏ dại trong vườn.

7/2/ Những giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ cỏ dại trên vườn cây công nghiệp, cây ăn trái

7/2/1 Ngăn ngừa, diệt trừ cỏ dại trước khi có thể trồng,

Để ngăn ngừa tác hại của cỏ dại trên vườn Bơ cần phải ứng dụng tổng hợp nhiều những giải pháp khác nhau như:

• Giải pháp trồng trọt, thủ công

– Cày bừa làm đất kỹ để chôn vùi hạt cỏ xuống bên dưới tầng đất sâu.

– Thu gom sạch sẽ cỏ dại trước khi tiến hành làm đất đưa ra khỏi vườn cây, đốt thiêu hủy.

– Dùng phân hữu cơphân chuồng, phân rác) hoai mục, không có thân, hạt cỏ dại.

– Không để cỏ già rụng hạt nhiều trên vườn Bơ.

– Dọn dẹp vệ sinh công cụ sạch cỏ trước khi dùng.

• Giải pháp dùng thuốc hóa học

– Một số loại thuốc trừ cỏ: thuốc Ametrex, Gesapa, Atranex, Mizin, Ansaron, Maduron, Diuron; Gramoxon, Pesle…

* Một số thuốc trừ cỏ được khuyến nghị dùng trong vườn cây công nghiệp, cây ăn trái như Roundup 480SC, Dream 480SC, Agamaxone 276SL, Ally 20DF liều lượng, nồng độ và khả năng diệt trừ cỏ theo chỉ dẫn của hãng sản xuất.

• Ưu điểm yếu của việc trừ cỏ bằng giải pháp hóa học

Biện pháp dùng thuốc hóa học giúp trừ cỏ hoàn toàn, kinh phí thấp nhưng điểm yếu là ảnh đến hệ vi sinh vật trong đất, gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, ở trên vườn cây có một vài loại cỏ phát triển và sinh sản cực kỳ nhanh như cỏ cú, cỏ chỉ và cỏ tranh nên cần dùng thuốc để diệt.

Chú ý: Khi thực thi công việc pha thuốc, xịt thuốc, đòi hỏi người thực thi phải đeo găng tay, ủng, khẩu trang, kính để có thể bảo đảm an toàn lao động. Khi phun, người phun hướng vòi xịt vào luống phía bên tay phải để giúp tránh đi vào vùng đã xịt thuốc.

Tránh phun ngược với chiều gió.  Rửa tay kỹ sau khi xử lý phun thuốc.

Trong dùng thuốc, một số loại thuốc diệt trừ cỏ tuyệt đối không dùng 2,4D vì có rất nhiều ảnh hưởng xấu đến một số loại trái cây và đối với sức khỏe con người cũng như môi trường sống.

7/2/2/ Ngăn ngừa, diệt trừ cỏ dại sau khi tiến hành trồng – Xới đất phối hợp làm cỏ bón phân.

Vườn Bơ chưa làm cỏ

– Cuốc cỏ chung quanh gốc cây.

– Dọn dẹp vệ sinh vườn cây, phát dọn dẹp sạch cỏ trên tất cả diện tích đang trồng.

Vườn Bơ được diệt trừ sạch cỏ

7/3/ Cách làm cỏ phối hợp xới đất

– Khi cây trồng còn nhỏ triển khai diệt trừ sạch cỏ dại, xới đất chung quanh gốc cây với bán kính 0,5m, xới sâu 10 centimét, phối hợp phá váng để làm tơi xốp lớp đất mặt chung quanh gốc cây.

Cây Bơ chưa xới đất

– Khi cây 2 – 5 tuổi, diệt trừ sạch cỏ, xới đất sâu 10 – 15 centimét làm tơi lớp đất chung quanh gốc với bán kính 1m.

– Khi làm cỏ, xới đất không được làm thương tổn gốc cây.

7/4/ Kỹ thuật vun gốc

– Ở trên nền đất có khả năng thoát nước kém, cây trồng sinh trưởng chậm và dễ bị nhiễm bệnh thối rễ.

– Mỗi năm, đất ở gốc cây cần phải được vun cao khoảng 20 centimét, phối hợp bón phân chuồng và tủ gốc. Trên thực tế, nếu tiến hành trồng xen với cây cà phê hoặc trồng phân tán thì ít ứng dụng vun gốc.

– Phải liên tục theo dõi vườn, nếu nhận thấy cây trồi gốc lên mặt đất thì phải vun gốc để có thể bảo đảm cây sinh trưởng và phát tiển tốt.

– Nên phối hợp giữa làm cỏ, xới đất, vun gốc với bón phân thúc.

Cây Bơ chưa vun gốc

B. Lúa cỏ và giải pháp quản lý lúa cỏ

1/ Đặc tính sinh lý của lúa cỏ

– Đặc tính quan trọng của lúa cỏ là hạt dễ rụng. Đặc điểm này thể hiện khác nhau giữa những dòng lúa cỏ khác nhau. Miên trạng hạt lúa cỏ có thể thay đổi và lưu tồn lâu trong đất. Bởi vậy sức sống của hạt lúa cỏ thường dài hơn so sánh với lúa trồng.

– Lúa cỏ là loài cỏ mỗi năm, với lượng hạt rơi rụng phía trên mặt đất trước và trong khi tiến hành thu hoạch lúa sẽ góp thêm phần gây bệnh ở vụ tiếp theo.

– Sự nảy mầm của lúa cỏ bị tác động rất rộng lớn ở tuổi hạt, cấu tạo đất, chế độ nước trên ruộng đồng và chiều sâu bị chôn vùi hạt lúa cỏ.

2/ Lúa Khả năng gây bệnh của lúa cỏ

Lúa cỏ có thể gây nên tổn thất rất nghiêm trọng đến năng suất lúa trồng trọt phụ thuộc vào mật độ, loại lúa cỏ với những giống lúa trồng. Giống lúa ngắn ngày thường dễ bị lúa cỏ cạnh tranh hơn so sánh với các giống lúa dài ngày. Một vài nghiên cứu nhận xét các tác động của mật độ cỏ khác nhau. Mật độ 5 – 20 cây lúa cỏ/m², gây nên tổn thất năng suất từ 40 đến 60% năng suất ở giống Oryzica 1 (Fischer và Ramirez, 1993). Ở Arkansas, năng suất của giống semidwarf Lemont đã bị tác động với sự có mặt mật độ lúa cỏ 1- 2 cây/m2/

(A) Lúa cỏ thường cực kỳ dễ rụng khi gặp những nguyên nhân cơ học bất cứ ; (B) Trên đồng thường có cực kỳ nhiều giống lúa cỏ khác nhau; (C) Một số loại giống lúa cỏ có đuôi.

3/ Giải pháp quản lý lúa cỏ

– Giải pháp canh tác, kỹ thuật

+ Dùng giống sạch hạt cỏ, giống xác nhận hay giống nguyên chủng.

+ Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng trước khi tiến hành gieo sạ.

+ Dọn dẹp vệ sinh nông cụ, máy máy móc từ ruộng lúa bị lây nhiễm sang ruộng chưa nhiễm.

+ Làm đất nên tạo điều kiện chôn vùi hạt lúa cỏ dưới độ sâu nhiều nhất để khống chế hạt nảy mầm (6-8 centimét ). Ở những vụ tiếp theo nên làm đất cạn hơn tránh tình trạng những hạt lúa cỏ chôn vùi nổi lên mặt đất và tái nhiễm.

+ Chuẩn bị đất kỹ lưỡng, bằng phẳng.

+ Luân phiên biện pháp sạ lan hoặc sạ hàng và cấy lúa. Với lúa cấy, có thể cho nước vào một số ngày sau khi cấy để quản lý lúa cỏ nảy mầm.

+ Quản lý nước ở độ sâu của mực nước hợp lý.

+ Khử lẫn lúa cỏ liên tục khi nhìn thấy lúa còn sót.

– Giải pháp hóa học

+ Đầu vụ, đưa nước nhữ cỏ, tiếp đến xịt thuốc gốc Glyphosate hay Gramoxone 20SL. Với Glyphosate cần có thời gian cách ly trước khi sạ, ít nhất là 10 ngày.

+ Dùng thuốc diệt trừ cỏ Sofit 300EC (*) ở trước hoặc sau làm đất cộng với giữ nước để diệt trừ lúa cỏ.

Lưu ý, trong trường hợp phun Sofit trong môi trường ngập nước để trừ lúa cỏ, sau khi xử lý phun đển 1 – 2 ngày, tiếp đến khai ráo nước trong ruộng và sạ lúa.