Cách trồng và chăm bón cây điều đạt năng suất cao

Cây điều là loại cây công nghiệp dài ngày, có tiềm năng về chất lượng và năng suất cao. Ngày nay, hạt điều cực kỳ có giá trị cao, hạt điều được sản xuất và nhập khẩu sang những nước trên toàn cầu. Để có thể có được cây điều đạt năng suất cao bà con cần hiểu rõ được cách trồng cũng như phương pháp chăm sóc cây điều. Thông tin bên dưới Thư viện cây trồng sẽ chia sẻ cách bà con kỹ thuật trồng và chăm bón cây điều đạt năng suất cao.

1/ Đòi hỏi ngoại cảnh cây điều

– Ánh sáng: Điều là loại cây thích sáng hoàn toàn và ra quả ở đầu cành nên những cây  trồng đơn độc hoặc trồng với mật độ phù hợp, đảm bảo chế độ ánh sáng đầy đủ cây cho năng suất tương đối cao. Trong khoảng thời gian cây ra bông càng yêu cầu nhiều ánh sáng. Trung bình cây điều cần khoảng 2/000 giờ nắng/năm. Ở miền núi, nhất là ở các thung lũng có núi non che khuất thường hay xuất hiện sương mù buổi sáng và buổi chiều gây giảm cường độ ánh sáng, cây điều ở đó có thể vẫn phát triển bình thường nhưng ra bông đậu trái cực kỳ kém, sản lượng không đáng kể lắm. – Nhiệt độ: Điều là cây có xuất xứ từ vùng nhiệt đới, do đó điều cực kỳ mẫn cảm với nhiệt độ thấp và sương giá. Điều có thể sinh trưởng trong khuôn khổ giới hạn nhiệt độ tương đối rộng nhưng chỉ sinh trưởng, phát triển tốt trong hoàn cảnh nhiệt độ từ 24-28⁰C. Tuy vậy muốn có cho năng suất cao, thì đừng nên chọn các khu vực có nhiệt độ trung bình mỗi năm dưới 20⁰C. – Lượng mưa:  Từ 1/000-2/000 mm/năm là phù hợp nhất. Sự phân bổ mưa trong năm lại ảnh hưởng nhiều đến tiến trình ra hoa đậu trái hơn là tổng lượng mưa. Mùa điều ra bông kết trái thường nối dài khoảng 2 tháng, vào thời kỳ này đòi hỏi thời tiết phải thật khô ráo. Nếu ở thời kỳ này nhất là vào giai đoạn cây trổ bông nếu gặp mưa, dẫu chỉ là mưa nhỏ cũng đủ làm phấn hoa bết lại, khó bám dính vào côn trùng truyền phấn làm cho quá trình thụ phấn bị ngưng trệ, sự thụ tinh không xẩy ra được. Mặt khác, hoa điều chứa đựng nhiều mật ngọt, gặp hoàn cảnh ẩm ướt sẽ là môi trường có lợi cho nấm bệnh tiến triển gây hư hỏng những chùm  hoa và cho những trái non đang tạo thành. Do đó chế độ mưa phù hợp cho cây điều ra bông đậu trái là có hai mùa, mùa mưa và mùa khô nóng phân biệt rõ ràng và khô  nối dài 4-5 tháng. Trong thời điểm mùa mưa cây điều sinh trưởng, tích lũy dưỡng chất để khi bước vào mùa khô nóng sẽ ra bông đậu trái thuận lợi. – Đất đai: Cây điều trồng được ở trên nhiều loại đất khác nhau. Tuy vậy, cây điều chỉ sinh trưởng và đạt năng suất cao ở các khu vực có tầng đất sâu, thành phần cơ giới nhẹ, có khả năng thoát nước tốt. Cây phát triển tốt trên đất sét pha cát không có tầng đất cái, với mực nước ngầm ở độ sâu từ 3-6m. Cây điều cũng có thể phát triển tốt trên đất cát pha, vì đặc điểm thoát nước tốt, cho dù loại đất này có độ màu mỡ không cao. Đất đỏ cũng phù hợp cho cây điều phát triển và sinh trưởng tốt. Trồng điều trên một số loại đất sét nặng, bí chặt, đất feralit vùng đồi có tầng đá nổi hoặc tầng sỏi kết gần phía trên mặt ; đất cát rời rạc có tầng nước ngầm ở quá sâu thì cây vẫn sống nhưng không phát triển được và cho cho năng suất cực kỳ thấp.

2/ Thời vụ để trồng điều

– Trồng vào thời kỳ đầu mùa mưa, ngay khi đất được hưởng lượng nước mưa đầu vụ trở thành mềm, dễ làm. Như thế cây sẽ có điều kiện sinh trưởng thuận lợi suốt cả mùa mưa. Ở Lâm Đồng, thời vụ để trồng điều phù hợp nhất là khi mùa mưa ổn định, thường bắt đầu trồng vào tháng 6 đến 15 tháng 8 dương lịch.

3/ Cách trồng cây điều

3/1/ Chọn cây giống cây điều

– Đặc tính một số loại giống điều lựa chọn: Giống điều phải đạt những tiêu chuẩn sau: Cho năng suất cao và ổn định (1,5-2 tấn/ hecta ); Tỷ lệ nhân lớn hơn 28%; Kích thước hạt ít hơn 170 hạt/ kilogam ; Số trái/chùm từ 5-10 trái. Tỷ lệ chồi ra bông lớn hơn 75%, cây sinh trưởng khỏe, lây lan đều và ít sâu hại. – Vậy nên ngày nay phần lớn những hộ trồng trọt thường dùng những giống điều ghép, ngoài những giống đã được định danh và cho phép lưu hành trên thị trường như giống điều PN1, giống điều AB29, giống điều AB0508, MH4/5, MH5/4…

Chọn cây giống điều đạt năng suất cao

3/2/ Cách nhân giống điều

– Nhân giống hữu tính (từ hạt) + Chọn hạt giống lớn, đều, đủ độ già từ các cây mẹ có thông số như đã nói trên + Phơi hạt 2-3 nắng cất giữ nơi khô thoáng để duy trì tỷ lệ nảy mầm + Trước khi ươm hạt cần thả hạt trong nước muối 3-5%, loại bỏ các hạt nổi + Ngâm hạt trong 24-48 tiếng, rửa lại bằng nước sạch + Hạt có thể ươm trực tiếp trong bầu ươm không cần qua khâu ủ hạt chờ nảy mầm + Khi đặt hạt vào bầu ươm, cho chiều cong úp xuống, cuốn hạt quay về bên trên, lấp đất vừa phủ hạt. Sau khoảng 45-60 ngày có thể đem ra trồng + Điểm mạnh của nhân giống từ hạt là dễ triển khai, kinh phí thấp, tỷ lệ sống cao, thỉnh thoảng có thể lai sinh ra giống năng suất vượt trội nhờ lợi thế lai, điểm yếu là tỷ lệ phân ly giống cao, khó đạt được năng suất có nhu cầu – Nhân giống vô tính (ghép chồi) + Để duy trì được đặc điểm của cây mẹ, bà con nên nhân giống bằng cách ghép chồi + Chồi ghép được chọn lựa từ các cây mẹ đã được định danh hoặc có chỉ tiêu giống như đã nêu ở phần trên + Biện pháp ghép chính là ghép nêm chồi, có thể thực thi trên cây giống trong bầu ươm hoặc cây đã trồng ngoài ruộng đồng + Nếu ghép trên cây giống nên chọn các cây có độ tuổi trên 60 ngày trở lên, đường kính thân tương tự hoặc lớn hơn đường kính chồi ghép + Cách ghép tương đương như cách ghép bơ, bà con có thể tham khảo tại bài viết sau >>> Chia sẻ cách ghép chồi bơ + Điểm mạnh của nhân giống vô tính là giữ được gần như toàn vẹn đặc điểm của cây mẹ, điểm yếu là kỹ thuật triển khai phức tạp, tỷ lệ cây sống khi trồng chưa cao.

3/3/ Chuẩn bị đất trồng cây điều

– Sau khi kiểm tra thổ nhưỡng loại trừ các chỗ có lớp đất mặt quá mỏng hoặc có quá nhiều đá, đất có khả năng thoát nước kém hoặc đất có các nhân tố không có lợi khác và triển khai dọn dẹp sạch thực bì hoang dại trên tất cả lô đất của vườn điều. Các giống cây bụi thích sáng, mắc cỡ, cỏ tranh là các loài cây hoang dại phát triển cực kỳ mạnh trong thời điểm mùa mưa và chết hàng loạt vào mùa khô nóng lại có thể tái sinh mạnh hơn vào sang năm vừa làm đất phai màu thêm vừa gây nguy cơ cháy là nhân tố không có lợi cho vườn điều. Đối với loại cây bụi lớn có hệ rễ ăn sâu sử dụng máy ủi sạch tiếp đến cày tơi lại 1 lần và bừa 1 lần, đối với các loại cây bụi nhỏ và cỏ dại có thể cày 1 lần và bừa 1 lần. Công việc làm sạch thực bì phải được tiến hành xử lý vào đầu mùa mưa khi đa phần các giống cây, cỏ dại mới tái sinh hàng loạt và chưa kịp ra bông, kết hạt. – Đối với đất đồi núi không cày bừa được phải chặt cây đánh gốc rồi mới cuốc hố trồng theo bậc thang tại chỗ để ngăn ngừa hiện trạng xói mòn rửa trôi đất trong thời điểm mùa mưa. Việc làm đất kỹ lưỡng và kịp lúc vụ kinh phí có thể hơi cao, song tính toán lâu dài thực ra lại rất hiệu quả vì hạ được công chăm sóc sau này đồng thời tạo cơ hội cho vườn điều sinh trưởng thuận lợi và sớm được thu hoạch. – Thiết kế vườn điều: Để đảm bảo việc chăm sóc và bảo vệ đất, vườn cây cần phải được được thiết kế, xây dựng trước khi có thể trồng,. Trong suốt quá trình phân chia lô trên vườn điều phải lưu ý đến đường vận chuyển. Việc chuẩn bị hố trồng phải được đánh dấu trước để đảm bảo khoảng cách trồng đúng như dự định. – Thiết kế băng chống xói mòn: Trên các khu vực đồi, có độ dốc lớn cần triển khai làm bậc thang cho từng gốc điều. Cách tốt nhất là triển khai làm bậc thang tại chỗ bằng phương pháp lấy phần đất ở phần dốc bên trên gốc cây (a) đem đắp vào gốc  cây phía dốc phía dưới (b) bán kính vòng bậc thang rộng khoảng 1,5 m.

3/4/ Mật độ và khoảng cách trồng điều

– Điều cực kỳ mau cho thu hoạch nhất là điều ghép, sau khi tiến hành trồng khoảng 18 tháng là bắt đầu có bông, một số loại giống cao sản năm thu bói có thể đạt từ 5-8 tạ/ hecta – Vậy nên để tận dụng nhiều nhất năng suất và hạn chế lãng phí đất trống, khi trồng điều bà con có thể trồng dầy lúc đầu, về sau khi cây giao tán thì tỉa bỏ bớt những cây ở giữa. Khoảng cách lúc đầu là 8x6m hoặc 10x5m (tương tự mật độ là 200 cây/ hecta ) về sau tỉa thưa những cây ở giữa tạo khoảng cách 8×12 hoặc 10x10m (tương tự mật độ là 100-120 cây/ hecta )

3/5/ Đào hố và chuẩn bị hố trồng điều

– Trước khi có thể trồng, nên thiết kế để định hướng và định cự ly trồng cho chuẩn xác. Nếu tiến hành trồng theo hàng, cấp thiết kế những hàng theo hướng Bắc – Nam để cây tận dụng nhiều nhất điều kiện ánh sáng cho sự phát triển bộ  tán lá và sự ra bông kết quả sau này. Đào hố theo hình hộp có kích cỡ 50x50x50 centimét hoặc 60x60x60 centimét. Khi đào hố cần lưu ý để lớp đất mặt tơi xốp, nhiều mùn sang 1 bên miệng hố, phần đất dưới sâu để riêng ở miệng hố bên kia. – Đào hố xong, trộn lớp đất mặt đã để riêng với 10-20 kilogam phân chuồng hoai + 0,5 kilogam phân lân để bón lót. Sau khi đã trộn đều, kéo xuống lòng hố. Việc trộn phân lấp hố phải hoàn tất trước khi có thể trồng, tối thiểu từ 20 -25 ngày.

3/6/ Cách trồng điều

– Khi mưa ổn định, đem cây giống đã đủ tiêu chuẩn xuất vườn ra trồng. – Đối với đất xám hàm lượng sét cao, có khả năng thoát nước kém phải vun đất đắp gốc để nước không đọng trong hố trồng sau các cơn mưa lớn. – Khi trồng, rải 10-20g Furadan/hố (để ngăn ngừa kiến mối phá hại cây giống ), triển khai móc trộn lại hố, đặt bầu cây xuống cạnh hố sử dụng dao sắc cắt bỏ đi khoảng 2-3 centimét dưới đáy bầu, đặt bầu cây xuống chính giữa hố, rạch 1 đường theo chiều dọc của bầu và kéo bầu nilon ra, nén chặt đất xung quanh gốc cây. – Trồng xong nếu như không gặp mưa, cần tiến hành xử lý tưới nước cho điều với lượng tưới ít khoảng 20 – 30 lít/hố để rễ và đất trong bầu kết hợp với đất trong hố và cung ứng đủ nước cho cây giống phòng khi gặp hạn trong các ngày đầu.

4/ Cách chăm sóc vườn điều

4/1/ Bón phân cho cây điều

– Có thể chia làm 2 thời kỳ, thời kỳ kiến thiết (1-3 năm) và thời kỳ kinh doanh (năm thứ 4 trở đi). – Ở thời kỳ kiến thiết: Bón phân NPK có lượng đạm và lân cao (N,P cao) chia thành nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau 1-2 tháng, nên hòa vào nước tưới vào gốc. Lượng phân tương ứng hằng năm là 100g/gốc (năm 1), 200g/gốc (năm 2), 300g/gốc (năm 3). Từ năm thứ 2 cây bắt đầu cho bói, thời kỳ cây nuôi quả nên sử dụng phân NPK có lượng Kali cao để gia nâng cao chất lượng trái và hạt. – Ở thời kỳ kinh doanh: Bón mỗi gốc 300-500g phân NPK chia làm 2-3 đợt trong năm, thường là đầu và cuối mùa mưa. Thời kỳ cây nuôi trái bón nhiều Kali, thời kỳ cây ra chồi mới bón nhiều N,P. Khi cây chưa giao tán, bón theo rãnh dựa trên hình chiếu của tán cây xuống đất, khi cây giao tán, bón dọc theo rãnh giữa 2 hàng cây – Bên cạnh đó mỗi năm nên xịt một số loại phân bón lá bổ sung trung vi lượng, 1-2 tháng/lần. Có thể phối hợp pha chung với thuốc trừ sâu để tiết kiệm nhân công – Phân chuồng 2-3 năm bổ sung 1 lần, bón theo rãnh đối xứng quanh cây, mỗi cây từ 20-30 kilogam

4/2/ Tưới nước cho cây điều

– Linh động tùy theo tình hình khô hạn, nếu có khả năng có thể đánh bồn đường kính 2-4m xung quanh gốc để tưới nước hoặc tưới bằng béc phun cũng được.

Cách chăm sóc vườn điều

4/3/ Cắt tỉa cành tạo tán

– Khi cây cao khoảng 0,8-1m, triển khai hãm ngọn, nuôi 3-5 cành chính mọc lên từ thân, tạo tán phát triển hài hòa về những hướng, tiếp đến mỗi năm sau vụ thu hoạch cắt tỉa cành sâu hại, cành khô, chồi vượt sát thân, cành hết khả năng mang trái

4/4/ Làm cỏ

– Thời kỳ cây còn nhỏ, có thể xen canh các giống cây ngắn ngày họ đậu, vừa giúp tăng thu nhập vừa hạ bớt cỏ dại, chú ý khi trồng có thể trồng các giống cây có chiều cao vừa phải, trồng cách cây điều 1-1,5 m để giúp tránh cạnh tranh ánh sáng và không gian sinh trưởng của cây. – Khi cây lớn, phần vỏ và thân đã gỗ hóa, có thể dùng thuốc trừ cỏ tiếp xúc hoặc lưu dẫn để phun xịt mỗi năm

5/ Thu hoạch cây hạt điều

Việc thu hoạch, bảo quản tác động trực tiếp tới chất lượng và giá trị những sản phẩm hạt và trái. Do đó yêu cầu phải thu hái đúng cách, kịp lúc và bảo quản tốt nhằm duy trì nhiều nhất chất lượng sản vốn có của sản phẩm.

5/1/ Xác định độ chín của hạt và quả

– Cần phân biệt giữa chín hình thức biểu hiện ra bên ngoài và chín sinh lý. – Chín sinh lý là thời kỳ hoàn tất sự phát triển của phôi và hạt có thể nẩy mầm để phát triển thành cây khi có điều kiện phù hợp nhưng chưa hoàn  tất quá trình thay đổi hóa sinh phía bên trong sản phẩm thu hoạch. – Chín hình thức biểu hiện ra bên ngoài là thời kỳ quả chín hoàn toàn và thường hoàn tất sau khi chín sinh lý. Do đó để đảm bảo sản phẩm có chất lượng cao cần phải thu hoạch khi quả chín hình thức biểu hiện ra bên ngoài. Với trái điều biểu hiện chín hình thức biểu hiện ra bên ngoài tượng trưng khi màu sắc phía bên ngoài của  quả đã chuyển sang màu đỏ hoặc vàng (dựa theo giống). Ở thời gian này trái có độ chát thấp nhất, thịt trái mềm, mọng nước, ngọt và có mùi thơm đặc thù của trái. Với hạt, biểu hiện chín hình thức biểu hiện ra bên ngoài tượng trưng khi vỏ hạt chuyển từ màu xanh  lá cây sang màu nâu xám. – Thường thì hạt chín muộn hơn quả vài ngày do đó khi hạt chín thì trái đã quá chín và rụng xuống đất. Đối với điều, hạt là bộ phận có hiệu quả kinh tế lớn nhất do đó có thể tiến hành thu hoạch bằng phương pháp nhặt hạt dưới đất sau khi quả rụng sẽ đảm bảo hạt có chất lượng cao nhất. Trước khi sắp bước vào vụ thu hoạch cần dọn dẹp sạch cỏ, lá khô dưới tán cây để dễ phát hiện trái điều rụng.

5/2/ Cách thức thu hoạch

Dựa theo đòi hỏi của sản xuất có thể lựa chọn một  trong hai cách thức thu hoạch sau: – Thu hái trên cây: Nếu cần thu hoạch cả hạt và trái điều thì chuyện thu hái được triển khai ngày ngay trên cây. Biện pháp này thường tốn công nhưng thu được cả trái để dùng vào các mục đích khác. Quả khi hái xuống được tách riêng hạt và trái. Trái cần đưa vào dùng hay chế biến ngay do cực kỳ dễ bị hư hỏng vì quá trình lên men xẩy ra trong vòng 24-36 giờ sau khi thu hái. Đây chính là trở ngại chính trong việc vận chuyển, chế biến trái điều. – Thu nhặt dưới đất: Nếu như không cần dùng trái điều thì để quả rụng xuống đất và thu nhặt quả dưới đất với thường kì 2-3 ngày 1 lần nếu như không mưa hoặc thu nhặt hằng ngày khi trời mưa. Đây chính là cách thức thu hoạch phổ biến ở những vườn trồng điều. Cách thức thu hoạch này tiết kiệm được công thu hoạch và đảm bảo được chất lượng hạt nhưng phải có giải pháp chống thất thu và mất mát.

5/3/ Biện pháp tách quả và hạt

– Quả thu hoạch về phải tách riêng hạt và trái ra. Hạt phải được loại bỏ cuống, làm sạch phần  thịt  trái dính ở cuống hạt và có thể rửa cho thật sạch sẽ. Tiếp đến làm sạch đất cát để không gây trở ngại cho việc phân loại hạt trong suốt quá trình chế biến.

5/4/ Phơi hạt điều

– Sau khi làm sạch, hạt điều được phơi từ 2-3 ngày để đảm bảo ẩm độ hạt xuống bên dưới 9% (bấm ngón tay vào vỏ hạt không có vết) rồi sử dụng sàng (lỗ sàng 1 centimét ) loại bỏ các dị vật trong hạt. Thành quả nghiên cứu cho biết hạt điều ở ẩm độ 9% có thể bảo quản dễ dàng mà dường như không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng nhân điều phía bên trong. Việc sơ chế này cực kì quan trọng cả về mặt kỹ thuật lẫn kinh tế vì hạt điều là nguyên vật liệu cần phải được cung ứng cả năm cho xưởng chế biến. – Nếu hạt có ẩm độ quá cao sẽ bị nấm mốc gây thiệt hại trong suốt quá trình bảo quản mặt khác nhân điều chứa đựng nhiều chất béo (38-47%) cực kỳ bị hư hỏng và màu sắc của  nhân điều sẽ chuyển từ màu trắng sang vàng gây giảm giá trị của sản phẩm. Các nguyên do gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng hạt điều là thu hoạch khi hạt chưa chín hoàn toàn (hạt còn non), ẩm độ trong hạt còn cao (> 9%) và nơi cất giữ không đạt đòi hỏi thoáng đãng và mát.