Cách trồng cây mía: chuẩn bị hom mía giống

Có rất nhiều giống mía khác nhau, dựa theo điều kiện đất đai từng vùng và thời vụ mà chọn lựa giống mía phù hợp để trồng trọt. Nhân tố giai đoạn đầu ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất của mía đó là giống. Vậy nên, cách chọn giống cũng như tiêu chuẩn của một giống mía tốt là cực kì quan trọng.

Bài viết “Chuẩn bị hom mía giống” giúp người đọc tìm hiểu thêm sơ lược về những giống mía phổ biến, cách nhân giống, tiêu chuẩn của hom giống tốt, chặt hom và vận chuyển hom giống.

1/ Chọn cây giống mía

1/1/ Xác định một số loại giống mía đường đang trồng đại trà trong sản xuất

1). Giống mía VN84-4137

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân lớn trung bình, phát triển thẳng, lóng hình chùy ngược, vỏ màu xanh ẩn tím. Đai sinh trưởng rộng trung bình, đai rễ có 3 hàng điểm rễ xếp không thứ tự. Mắt mầm hình tròn hoặc hình hến tròn, không có rãnh mầm. Phiến lá rộng trung bình, màu xanh đậm. Bẹ lá có rất nhiều lông, màu phớt tím, cổ lá hình sừng bò, lá thìa cong đều. Có một tai lá nhỏ. Lá đứng, dáng ngọn thẳng.

Mọc mầm và đẻ nhánh mạnh, sớm, tập trung. Tỷ lệ mọc mầm tương đối, sức đẻ nhánh cao, mật độ cây hữu hiệu cao (nếu mật độ cây quá cao cây sẽ nhỏ).

Giống mía VN84-4137

Tốc độ vươn lóng tương đối. Khả năng tái sinh tốt, lưu gốc được đông đảo năm. Chịu hạn tốt, kháng sâu hại. Ưa thâm canh và khả năng thích nghi rộng. Năng suất nông nghiệp trung bình đạt trên 80 tấn/ hecta, ở khu vực đất đủ ẩm có thể đạt trên 100 tấn/ hecta.

Chín trung bình, CCS trên 11%.

Hàm lượng đường cao ở đầu vụ, có thể đưa vào ép đầu vụ (CCS đầu vụ đạt khoảng 9 – 10%).

2). Giống mía VN85-1427

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân trung bình, lóng hình trụ, màu xanh ẩn vàng. Khi dãi nắng có sắc tía. Mầm hình tam giác lớn, không có rãnh mầm. Đai sinh trưởng rộng, có 3 hàng điểm rễ xếp không đồng đều. Xuất hiện rễ khí sinh khi gặp hoàn cảnh độ ẩm cao. Phiến lá rộng trung bình, xanh đậm, lá đứng. Bẹ lá nhiều lông, có 1 tai lá. Dáng ngọn thẳng (Hình 5/2).

Giống mía VN85-1427

Đặc tính nông, công nghiệp: Mọc mầm tương đối, đẻ nhánh mạnh, tốc độ vươn lóng trung bình. Mật độ cây cao và đồng đều. Tái sinh tốt. Chịu hạn tốt, có thể chịu úng, không bị nhiễm bệnh than, chịu đựng sâu hại tương đối, không hoặc ít đổ ngã, để gốc tốt. Không hoặc ít trổ cờ. Năng suất nông nghiệp có thể đạt bình quân 80 tấn/ hecta, ở vùng đủ ẩm đạt trên 100 tấn/ hecta. Chín sớm – trung bình sớm, CCS từ 10 – 12%.

Chú ý khi trồng giống VN85-1427: Đây chính là giống mía có thể nảy mầm, tái sinh tốt, song cực kỳ mẫn cảm với môi trường khô hạn ở thời kỳ đầu vươn lóng. Vì vậy cần phải tưới đủ ầm cho mía trong giai đoan đầu vươn lóng – vươn lóng mạnh. Kết quả khảo nghiệm trên ruộng đồng ở khu vực Đông Miền nam cho biết khi trồng giống VN85-1427 trong đầu vụ mưa và thu hoạch vào cuối vụ ép sẽ cho năng suất mía và chữ đường cao hơn so sánh với trồng trong vụ cuối mưa.

3). Giống mía K88-65

Đặc tính: Thân màu xanh hơi vàng, đường kính thân lớn (3,2 – 3,4 centimét ), lóng thân dài trung bình, mắt mầm hơi lồi, phiến lá rộng, màu xnah hơi vàng, bẹ lá có lông, tự bong. Khả năng tái sinh và chống đổ ngã trung bình. Tốc độ sinh trưởng trung bình (hơi chậm ở thời kỳ đầu vụ), ít trổ cờ, mật độ cây hữu hiệu cuối vụ tương đối (> 62/500 cây/ hecta ). Năng suất cực kỳ cao (100 – 140 tấn/ hecta ), chữ đường cao (12-14 CCS). Kháng bệnh thối đỏ thân, bệnh than và bệnh đốm vàng, kháng sâu đục thân tương đối, chịu hạn trung bình. Phù hợp trồng trên đất sét pha cát, giầu mùn.

Giống mía K88-65

Chú ý: Đây chính là giống mía có tiềm năng cho năng suất cực kỳ cao, thời gian (mía chín) tương đối ngắn, nối dài chỉ khoảng 2 tuần. Vì vậy cần theo dõi chặt chẽ thời gian mía chín (bằng vật dụng brix kế cầm tay) để có kế hoạch thu hoạch mía kịp lúc, tránh hiện trạng mía bị rớt chữ đường hoặc chưa đạt chữ đường cao. Bên cạnh đó, đây chính là giống mía có lông tơ, tuy thưa như tương đối cứng, vì vậy khi tiến hành thu hoạch, bốc, vác, cần mang bao tay đủ dầy để ngăn ngừa lông mía gây bệnh da.

4). Giống mía K95-156

Đặc tính: Đây chính là một trong 5 giống mía tối ưu nhất của Thái Lan ngày nay. K95-156 có thân màu xanh vàng, lóng thân dài, đường kính thân tương đối, phiến lá rộng, dài và hơi rủ xuống, bẹ lá bong dễ bóc. Cho năng suất cao (120 – 130 tấn/ hecta ), chữ đường cao (10 – 13 CCS). Có thể chịu sâu đục thân, chịu hạn. Chống chịu tốt các loại bệnh than, bệnh thối đỏ tốt. Phù hợp trồng ở khu vực đất cao giầu mùn (Hình 5/5).

Giống mía K95-156

5). Giống mía SUPHANBURI 7

Đặc tính: Cho năng suất cao (>110 t/ hecta ), CCS cao (11-12). Để gốc tốt. Chịu hạn, chịu úng tương đối. Kháng bệnh than, thối đỏ, vàng gân lá. Không trổ cờ. Tuổi mía thu hoạch khoảng 12 tháng.

Giống mía SUPHANBURI 7

6). Giống mía KU60-3

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân cây lớn (đường kính thân từ 2,8-3,3 centimét ), lóng hình trụ, nối hơi zigzag, màu xanh ẩn vàng. Mầm hình tròn, dẹt, đỉnh mầm có chùm lông, có cánh mầm rộng đóng nửa trên của mầm, không có rãnh mầm. Đai sinh trưởng hẹp, lồi

Đai rễ có 2 – 3 hàng điểm rễ xếp không đồng đều, điểm rễ rõ. Bẹ lá màu xanh, có sáp phủ, có ít lông, tự bong, 2 tai lá trong ngắn, hình tam giác. Cổ lá hình sừng bò. Lá thìa ngắn. Phiến lá dài, rộng, lá dầy, cứng, mép lá sắc, lá đứng, màu xanh đậm.

Đặc tính nông nghiệp và công nghiệp: Mọc mầm khỏe, mầm lớn, đẻ nhánh mạnh, tốc độ vươn lóng nhanh, mật độ cây cao, có thể chịu đựng sâu đục thân; kháng bệnh đốm vàng, rỉ sắt, kháng trung bình bệnh than; chịu hạn, chịu úng tương đối, không bị đổ ngã, ít trỗ cờ, khả năng tái sinh của mía gốc cực kỳ tốt. Cho năng suất cao, có thể đạt trên 110 tấn/ hecta. Hàm lượng đường cao, CCS có thể đạt 12 – 14%.

Giống mía KU60-3

7). Giống mía QĐ15

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân trung bình mọc thẳng, màu vàng, dãi nắng màu tím nhạt, có sáp phủ, có vết nứt sinh trưởng. Bẹ lá màu xanh ẩn tím, có sáp, nhiều lông, tự bong. Mầm hình trứng, nằm sát sẹo lá, đỉnh mầm vượt quá đai sinh trưởng. Đai sinh trưởng hơi lồi, hẹp. Đai rễ rõ, rộng có 2 – 3 hàng điểm rễ xếp không đồng đều. Có 2 tai lá, tai lá trong dài hình mác, tai lá ngoài ngắn hình tam giác. Phiến lá dài, rộng trung bình, mỏng mềm, mép lá sắc, màu xanh.

Đặc tính nông nghiệp và công nghiệp: Mọc mầm nhanh, tỷ lệ mọc mầm cao, tập trung, vươn lóng nhanh, mật độ cây hữu hiệu cao, lưu gốc tốt, có trỗ cờ ít. Năng suất đạt 90 tấn/ hecta, CCS đạt trên 12% là giống chín trung bình muộn.

Giống mía QĐ15

8). Giống mía quế đường 21 (QĐ94-119)

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân cây cao, đường kính thân lớn trung bình – lớn, lóng mía dạng ống, vỏ thân lóng màu vàng nhạt, tím nhạt hoặc tím đậm (khi dãi nắng). Ở trên bề mặt lóng có phủ một lớp phấn màu trắng. Không có rãnh mầm và khe nứt sinh trưởng. Ruột thân hơi bị bấc, có 3-4 hàng điểm rễ sắp xếp không theo thứ tự nào. Mắt mầm hình tròn nhô lên, khi già có màu vàng nhạt. Lá mía có màu xanh lục nhạt – đậm, chiều rộng trung bình. Phiến lá dầy, cứng và ngắn. Lá non mọc thẳng vút, đầu lá vươn thẳng, lá giá vươn ra ngoài và cực kỳ dễ bị bong. Bẹ lá màu tím. Tai lá trong có dạng kim dài, tai lá ngoài có dạng chữ nhật, dầy, màu tím.

Đặc tính nông công nghiệp: Có thể nẩy mầm cực kỳ tốt và đều. Mầm mía mập mạp, khỏe, mọc nhanh và mạnh. Mật độ cây cao, tương đối đồng đều. Khả năng đẻ nhánh, lưu gốc tốt. Mía ít trổ cờ. Là giống chín sớm, có thể chịu hạn tốt, có chữ đường tương đối cao, đạt trung bình khoảng 14,94% trong khoảng thời gian từ tháng 11 – tháng 2 sang năm, cao hơn so sánh với giống Quế đường 11 (14,37%), nhưng thấp hơn so sánh với giống mía ROC16 (15,29%).

Chú ý khi trồng giống Quế đường

Đây chính là giống mía có khẳ năng mọc mầm và đẻ nhánh cực kỳ tốt, nên hạn chế trồng dầy. Giai đoạn đầu mía sinh trưởng cực kỳ nhanh, vì vậy cần phải bón phân, tưới nước sớm và tập trung hơn so sánh với những giống khác. Lưu ý vun gốc liên tục và kịp lúc để ngăn ngừa mía bị đổ ngã. Bên cạnh đó, do bộ lá mía có màu xanh lục quá đậm nên cũng cần lưu ý ngăn ngừa, diệt trừ một số loại sâu tấn công gây bệnh.

Giống mía quế đường 21 (QĐ94-119)

9). Giống mía quế đường 24 (QĐ94-116)

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Cây cao (có khi đạt tới 3 m), đường kính thân lớn trung bình (đạt khoảng 2,8 centimét ). Thân cây không bị rỗng ruột, không có vết nứt sinh trưởng, không có rãnh mầm. Ở trên bề mặt lóng có phủ một lớp phấn trắng. Có 4 -5 hàng điểm rễ sắp xếp không theo quy luật nào. Mắt mầm hình bầu dục, có cánh mầm hình tam giác. Lá mía có màu vàng lục, phiến là rộng và dài, lá tự bong khi già. Tai lá trong ngắn, có dạng kim, tai lá ngoài dài hơn hình chữ nhật.

Đặc tính nông công nghiệp: Đây chính là giống mía chín sớm, hàm lượng đường cực kỳ cao (đạt trung bình khoản 15,38%), năng suất mía cao và ổn định (trung bình đạt khoảng 95,2%). Khả năng nảy mầm tốt, đồng đều. Sinh trưởng nhanh ở giai đoạn đầu và giữa. Mật độ cây hữu hiệu cao, đồng đều. Khả năng lưu gốc tốt.   Hình 5/10/ Giống mía quế đường 24

Chú ý khi trồng Quế đường 24: Đây chính là giống mía có đường kính thân lớn trung bình, nhưng mật độ cây hữu hiệu cao, khả năng lưu gốc tốt, chịu hạn tương đối, vì vậy có thể trồng ở các khu vực đất khô hạn hoặc nơi có trình độ thâm canh trung bình. Quế đường 24 là giống mía phát triển mạnh ở thời kỳ đầu sau khi mọc mầm, vì vậy hạn chế bón lót nhiều phân, mà nên tập trung phân vào bón thúc lần 1/ Quế đường 24 là giống mía chín sớm nhưng có thể giữ đường lâu dài, vì vậy có thể tiến hành thu hoạch suốt cả vụ ép. Bên cạnh đó, đây chính là giống chống chịu với bệnh tốt, nhưng do có bộ lá xanh nên chỉ cần chú ý đối với việc ngăn ngừa, diệt trừ sâu bệnh. Ở vùng trống gió, nên vun gốc sớm để ngăn ngừa mía đổ ngã.

Giống mía quế đường 24

10). Giống mía VĐ93-159

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài: Thân lớn, mọc xiên, lóng hình trống, thóp ở đai sinh trưởng, thân có màu xanh ẩn vàng, dãi nắng màu vàng, không có vết nứt sinh trưởng. Mầm hình trứng dài, mắt mầm nhỏ, mầm mọc cách sẹo lá, đỉnh mầm nằm ngang với đai sinh trưởng, có rãnh mầm nông. Đai rễ có 2 – 3 hàng điểm rễ xếp không đồng đều, điểm rễ mờ. Bẹ lá màu xanh ẩn vàng, có rất nhiều lông. Có hai tai lá dài hình lưỡi mác. Phiến lá dài, rộng, mỏng, mềm, màu xanh sáng, hơi rũ.

Đặc tính nông nghiệp và

công nghiệp: Mọc mầm tương đối, đẻ nhánh khỏe, mật độ cây cao, tốc độ vươn cao tương đối, lưu gốc tốt, trỗ cờ ít ở vụ mía tơ, bị bệnh than và nhiễm rệp nhẹ. Năng suất bình quân 80 tấn/ hecta, hàm lượng đường đạt 14% (Hình 5/11).

Ngoài những giống mía trên, còn có một số loại giống mía tốt mới có triển vọng khác như VN96-06, VN96-07, VN96-08, KU60-1, KU60-2, K95-161, K90-54,… Ja 60-5: Nguồn gốc CuBa, C819-67: Nguồn gốc CuBa, F 156: Nguồn gốc Đài Loan, MY 55-14, ROC 10, Quế đường 11/

Bên cạnh đó, một số loại giống mía có năng suất tương đối, hàm lượng đường tương đối cao, khả năng thích nghi tương đối rộng, đó là: Việt đường-54/143, NCo – 310, Cp 39 -74,… thuộc nhóm chín sớm

POJ -3016, POJ 2878, Co 290…thuộc nhóm chín trung bình. F 134, F 156, F 157/.. thuộc nhóm chín muộn.

11). Giống mía VN 84-4137 (giống chín sớm: 10 tháng)

Thân trung bình, vỏ màu xanh vàng ẩn tím (Hình 5/12)

Năng suất tương đối, chử đường CCS đạt 10-11%

Giống mía VN 84-4137

12). Giống mía VN 84-422 (giống chín sớm: 10 tháng)

Thân lớn trung bình, vỏ có màu xanh ẩn vàng.

Năng suất tương đối, chử đường CCS đạt trên 12%.

Giống mía chín trung bình: (11-12 tháng)

Dạng lóng  Tai lá đặc thù

Giống mía VN 84-422

13). Giống mía ROC 10 (giống chín sớm: 10 tháng)

Giống lớn trung bình, vỏ có màu vàng lục (Hình 5/14)

Cho năng suất cao, chử đường CCS đạt>10%

Giống mía ROC 10 (giống chín sớm: 10 tháng)

14). Giống mía ROC 16 (giống chín sớm: 10 tháng)

Thân lớn thẳng đứng, vỏ có màu xanh ẩn tím (Hình 5/15)

Cho năng suất cao, chử đường CCS đạt 12 – 13%.

Giống mía ROC 16

15). Giống mía Quế đường 11

Thân trung bình nhỏ, vỏ có màu tím mốc

Cho năng suất cao, chử đường tương đối.

Giống mía chín muộn: (13-14 tháng)

Giống mía Quế đường 11

16). Giống mía R 570

Thân lớn, vỏ có màu xanh vàng, ít trỗ cờ

Cho năng suất cao, chử đường CCS đạt 10-11%

Giống mía R 570

1/2/ Chọn cây giống mía thích hợp với điều kiện trồng trọt

Một số loại giống mía tốt nhất trước tiên phải có đủ cơ cấu của ba nhóm mía chính: nhóm chín sớm, nhóm chín trung bình và nhóm chín muộn để rải vụ trồng sớm, nhóm chín trung bình và nhóm chín muộn để rải vụ canh tác và nối dài thời vụ chế biến, nhằm tận dụng đến mức nhiều nhất sức lao động và những thiết bị hiện có trong vùng kể cả máy móc nông nghiệp và thiết bị chế biến. Trong cả nhóm phải có vài ba giống để bổ sung cho nhau và giải quyết điểm yếu của nhau, vì giống nào cũng có điểm mạnh và điểm yếu.

Để có giống mía mới, người ta có thể triển khai bằng nhiều biện pháp. Mỗi biện pháp đều có các ưu khuyết điểm riêng và cần có các điều kiện ổn định thích hợp với biện pháp ấy.

a. Các biện pháp tuyển chọn cây giống

Tuyển chọn từ giống mía tốt có sẵn trong nước hoặc những giống mía được nhập nội từ nước ngoài.

Đây chính là biện pháp dễ làm, không yêu cầu cơ sở vật chất phức tạp hoặc cán bộ chuyên sâu. Biện pháp này nhanh chóng có kết quả vì kế thừa được thành tựu khoa học trong nước và trên toàn cầu, mau chóng phục vụ được đòi hỏi của sản xuất trước mắt.

Biện pháp này có điểm yếu là không phát minh ra được cái mới, trong suốt quá trình nhân giống nếu như không làm đúng cách, không kiểm dịch chu đáo có thể đem những bệnh nguy hiểm từ nước ngoài vào vùng mía của bản thân, từ đấy có thể gây nên các hậu quả nặng nề đáng tiếc.

b. Tuyển chọn cây giống mía từ cây lai hữu tính

Tùy đòi hỏi mà chọn lựa cây lai thích hợp. Có thể dựa trên một vài tiêu chuẩn sau:

– Giống chín sớm, giống chín muộn, giống có thời gian giữ đường dài, giống có hàm lượng đường cao…

– Giống có thể đề kháng những bệnh phổ biến trong vùng.

– Giống có thể chịu hạn ở vùng đồi.

– Giống chịu chua phèn, ẩm độ cao cho vùng đồi thấp.

– Giống có thể chống đổ, ít tổn thất khi gió bão.

– Giống phù hợp với điều kiện cơ giới hóa.

– Giống chịu được đất xấu, trình độ trồng trọt thấp.

– Giống có thể tái sinh mạnh để lưu gốc được đông đảo năm.

Ngày nay, bộ giống mía Việt Nam còn cực kỳ nghèo nàn. Để rải vụ phù hợp cần tập trung được 3 nhóm giống mía (chín sớm, chín trung bình, chín muộn)

1/3/ Chọn cây giống mía cho năng suất cao, hàm lượng đường cao, kháng sâu hại

Chọn lựa giống mía có thể kháng được sâu hại phổ biến và phá hại rất nghiêm trọng trên mía như bệnh than, bệnh đỏ thân,… để không ảnh hưởng nhiều đến năng suất cũng như kinh phí dùng thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật).

Chọn lựa giống có hàm lượng đường cao, vì mía là nguyên vật liệu cho ngành công nghiệp chế biến đường và đó cũng là tiêu chí mà những nhà máy đường quyết định giá thành thu mua cao hay thấp.

Đồng thời, năng suất mía phải cao thì mới đem lại lợi nhuận cao cho người dân trồng mía.

2/ Chọn mía giống

2/1/ Chọn ruộng mía giống

Ruộng mía giống phải phục vụ các đòi hỏi như sau:

– Đạt độ đồng đều cao

– Bảo đảm về mật độ

– Ít sâu hại gây bệnh

– Thuận lợi giao thông

2/2/ Chọn cây mía giống

Cây mía giống tốt khi:

– Cây lớn và khỏe

– Cây không quá già

– Mắt mầm tốt

2/3/ Chọn hom mía giống

Trong khâu trồng mía, chất lượng hom giữ vai trò ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng của ruộng mía, vì nó tác động trực tiếp tới tốc độ nẩy mầm và mật độ cây – Nhân tố cấu thành năng suất của ruộng mía.

Hom giống tốt thể hiện những chỉ tiêu sau: Mắt mầm không được quá già (có thể lấy cả hom thân và hom ngọn). Thường thì người ta lấy hom giống từ ruộng giống riêng hoặc ruộng mía tốt 7 – 8 tháng tuổi. Đạt độ lớn cấp thiết (tùy mỗi loại giống). Không mang mầm mống của những loài sâu, bệnh gây hại quan trọng. Không được lẫn với những giống khác.

Để có thể bảo đảm chất lượng của ruộng mía, hom giống chuẩn bị xong, trồng ngay là tối ưu. Giống càng tươi trồng càng tốt, không cần thiết phải khiến cho héo hoặc ngâm ủ nối dài. Lượng hom giống trồng cho 1 ha phụ thuộc vào khoảng cách hàng mía. Khoảng cách hàng 1,3 – 1,4m cần 30 – 32 ngàn hom. Khoảng cách hàng 1 – 1,2 cần 34 – 36 ngàn hom, mỗi hom mía có 3 mắt mầm tốt.

2/4/ Nhân nhanh giống mía

Làm ruộng nhân giống: Làm ruộng nhân giống riêng có điểm mạnh là cho nhiều hom giống, hệ số nhân giống có thể 5 – 6 lần. Bên cạnh đó còn sinh ra hom giống đồng điều có chất lượng cao, khống chế đuợc sâu hại.Ở Miền nam, ruộng nhân giống được canh tác vào thời kỳ đầu mùa mưa (tháng 4 – 5) hoặc cuối mùa mưa (tháng 11 – 12).

Khi cây mía được 6 – 8 tháng tuổi thì sử dụng cả cây làm hôm giống. Như vây 1 năm có khả năng làm 2 vụ giống mía, nâng hệ số nhân giống lên 10 – 12 lần. Ruộng nhân giống được canh tác ở mật độ tương đối dầy, với khoảng cách hàng 0.8 – 1/0 m và phải được chăm sóc tốt, sạch sâu hại. Bón đạm vừa phải, tăng lượng lân và kali, liên tục diệt trừ sạch cỏ, bóc những lá già và xịt thuốc ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại. Cây con sau khi bỏ phần lá ngọn, toàn bộ được chặt thành từng đoạn hom, mỗi hom có 2 – 3 mắt mầm.

Cấy mô đơn bội: Có thể dùng biện pháp cấy mô đơn bội để nhân nhanh giống mía với số lượng lớn. Tuy vậy biện pháp cấy mô yêu cầu phải có phòng thí nghiệm, có thiết bị và nhân viên kỹ thuật có kinh nghiệm, kinh phí tốn kém. Ở nước ta biện pháp nhân giống này chưa áp dung trong sản suất.

Một vài biện pháp lai thông dụng

– Biện pháp thụ phấn trong lồng vải: Sử dụng lồng vải che tất cả cờ cay mẹ trước khi ra bông cái nở 2 – 3 ngày. Lồng làm bằng vải bông trắng có khung bằng những vòng sắt hình tròn, hình bầu dục, hình vuông hoặc hình chữ nhật dựa theo cách lai đơn hay lai hỗn hợp. Lồng cho những cặp lai đơn có hình trụ, đường kính khoảng 55 – 60 centimét, chiều cao dựa theo độ dài của hoa, sao cho lồng vải bao bọc kín được hoa mía, bên dưới còn chừa một ít để có thể buộc túm lại khi cấp thiết. Trường hợp lai hỗn hợp phải chứa đựng nhiều hoa mía hơn nên lồng phải lớn hơn và thường sử dụng dạng hình bầu dục hoặc hình chữ nhật. Cắt cờ đực (cây bố) dài 1,5 – 1,8m cắm vào ống tre hoặc lọ tối màu đựng nước, đựng dung dịch sunfurơ hoặc dung dịch Hawai. Buộc hoa đực vào cờ hoa cái trong cùng một lồng vải. Nếu sử dụng nước hoặc dung dịch sunfurơ thì cứ hai ngày thay cờ đực 1 lần. Làm như thế từ 7 – 10 ngày thì hoa cái thụ phấn xong. Trong suốt quá trình thụ phấn mỗi sáng vào lúc 7 – 8 giờ rung nhẹ cho cờ đực tung phấn được tốt. Sau khi tiến hành thụ tinh, từ 28 – 35 ngày, cá biệt có thể đến 45 ngày thì hạt chín hoàn toàn có thể tiến hành thu hoạch được.

– Biện pháp chiết cây: Khi vừa mới ra hoa, bóc một đoạn trong mắt mía, xong sử dụng đất đắp vào, cho nước đầy đủ, lấy giấy nhựa bọc lại và buộc như kỹ thuật chiết cây ăn trái. Sau 6 ngày thì mía đã đứt rễ. Khi rễ ra đến màng giấy nhựa thì cắt trồng vào vị trí giữ lại. Người ta hay chiết cách ngọn 2 – 3 lóng để dễ thụ phấn. Cách này đơn giản, thuận lợi, nơi nào cũng có thể ứng dụng được.

– Thụ phấn nhân tạo: Hàng ngày bao phấn tách, sử dụng giấy bóng đen đặt phía dưới bông cờ, rồi rung cho hạ phấn rơi xuống tờ giấy để thu gom hạt phấn đưa đi thụ phấn. Khi hoa cái nở, sử dụng bút lông rắc phấn hoa lên đầu nhị cái để thụ phấn. Cách này tốn công, chỉ dùng trong trường hợp tối cấp thiết.

– Biện pháp bứng bầu cây đực để gần cây cái: Biện pháp này tối cấp thiết, dễ làm và có kết quả tốt nhưng hơi nặng nhọc và tốn công. Nơi nào có đủ lao động và giá nhân công rẻ thì ứng dụng cách này.

– Biện pháp lai tự nhiên: Trồng xen giữa cây bố và cây mẹ trong một ruộng, hoặc cây mẹ ở giữa, cây bố chung quanh, ở trên một ruộng cách ly. Như thế quá trình lai tự nhiên sẽ được thực thi.

– Biện pháp thụ phấn ngỏ: Bứng bầu hoặc chiết cả hai cây bố và mẹ, đưa tới một nơi cách ly, cho chúng tự thụ phấn, không cần lồng túi.

– Biện pháp đa giao: Trên ruộng trồng một giống cây mẹ, khi ra bông đưa nhiều hoa đực đến để thụ phấn.

3/ Cách chặt hom mía giống

3/1/ Chuẩn bị dao

Dao chặt hom phải sắc bén để hom không bị giập nát. Ngoài ra, cần chuẩn bị đủ số lượng dao tương ứng với số nhân công thực thi việc chặt hom.

Một số loại dao

Hom giống tối ưu nhất là lấy từ ruộng giống chuyên trồng để làm giống. Khi mía được khoảng 7 tháng tuổi, cây có từ 9 – 12 lóng thì chặt cả cây để làm giống.

Ruộng giống phải chọn đất tốt, đủ ẩm, chủ động tưới tiêu, nếu như không có điều kiện tưới, thì ít nhất phải thoát nước tốt, không bị úng thủy.

Hom giống

Phải chú ý những tiêu chuẩn sau đây:

– Độ thuần chủng cao (không lẫn giống)

– Sạch sâu, bệnh, rệp

– Được chăm sóc tốt, cây có độ đồng đều cao

– Cây không quá già hoặc quá non (cây bánh tẻ)

Nếu chưa có tập quán hoặc chưa có điều kiện làm ruộng giống riêng thì phải lấy phần ngọn (lúc thu hoạch) có từ 3 – 6 mầm bánh tẻ (không già, không non quá) ở những ruộng mía tơ, thuần chủng, sạch sâu hại rệp để làm giống. Tuyệt đối không lấy hom ở những ruộng bị rệp, hoặc bị những bệnh nguy hiểm để làm giống.

Phải chọn hom tốt đạt những chỉ tiêu sau:

+ Mỗi hom có 3 mắt mầm, mầm không quá dài.

+ Hom đạt độ lớn cấp thiết (dựa theo giống)

+ Hom không mang mầm mống sâu hại quan trọng, không lẫn giống, sây sát hoặc quá già (nên chọn ruộng mía giống 6-7 tháng tuổi).

+ Hom chuẩn bị xong đem trồng ngay là tối ưu.

Chỉ xử lý hoặc ngâm ủ trong trường hợp sau:

+ Một số loại giống mía nẩy mầm chậm.

+ Ở các khu vực có mầm bệnh nấm quan trọng.

3/2/ Xác định độ dài hom

Vị trí làm giống tốt nhất là 6 – 9 mắt trên cùng của cây mía bánh tẻ, tính từ lóng đã trưởng thành trên cùng (mầm đã rõ, lóng đã có sắc tố) đến lóng dưới cùng mà mầm còn sắc tố, chưa có màu nâu, chưa có tình trạng hóa gỗ (hom bánh tẻ).

Chiều dài hom giống: Trong môi trường trời ấm, đất đủ ẩm thì chiều dài hom tối ưu nhất là 2 mắt, hom 2 mắt, tỷ lệ nẩy mầm cao, độ đồng đều của mầm tốt, thời gian nẩy mầm tập trung, không bị cong hom. Song hom 2 mắt thì sức chịu hạn và kháng nấm thâm nhập từ 2 đầu vết chặt đa phần. Vậy nên, nếu tiến hành trồng mía trong những tháng thời tiết bấp bênh, dễ bị hạn hoặc rét thì hãy sử dụng hom 3 mắt để độ an toàn cao hơn, tuy tỷ lệ nẩy mầm có thể hạ chút ít. Trong trường hợp cá biệt tiên quyết phải trồng vào lúc khô rét nối dài thì có thể sủ dụng đến hom 4 mắt.

Chặt thành hom có 2 – 3 mắt hoặc 3 – 4 mắt, nơi có điều kiện thâm canh chặt hom 1 mắt.

3/3/ Xác định điểm chặt hom

Chặt hom ở giữa lóng, tránh chặt ngay mắt mầm vì sẽ làm hư mầm. Vết chặt cần dứt khoát, không khiến cho hom bị giập.

3/4/ Triển khai chặt hom mía giống

Sau khi chọn lựa, sắp xếp, giống phải được chuẩn bị kỹ lưỡng theo những bước sau:

+ Loại bỏ các cây lẫn giống, cây bị sâu hại, cây kém phát triển

+ Chặt bỏ phần gốc quá già, phần ngọn quá non

+ Bỏ sạch bẹ lá

+ Loại bỏ lần 2 các cây con bị thối, không còn tươi, có vết sâu hại

Vùng thiếu lao động hoặc thời vụ quá ngắn, có thể rãi cả cây và chặt hom tại rảnh, chú ý trước khi rải phải bóc sạch bẹ lá.

Chặt và bó hom mía giống

4/ Xử lý hom mía giống

4/1/ Chuẩn bị điều kiện xử lý

Để có thể bảo đảm chất lượng hom giống trồng, sau khi chuẩn bị xong đem trồng ngay là tối ưu. Giống càng tươi trồng càng tốt, không cần thiết phải để cho héo hoặc ngâm ủ rồi mới trồng. Trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, hom giống để càng lâu phía trên mặt đất chất lượng càng kém. Hơn thế nữa, vận chuyển qua lại rất nhiều lần dễ khiến cho mắt mầm bị xây xát, hư hỏng, lại tốn thêm kinh phí và công sức.

Chỉ nên tiến hành xử lý hoặc ngâm ủ hom giống trong các trường hợp sau:

+ Giống mía có đặc điểm mọc mầm chậm cần phải xử lý (hoặc ngâm ủ) tạo điều kiện hỗ trợ cho mầm mọc nhanh hơn.

+ Ở các khu vực thời tiết lạnh (bắc bộ vào mùa lạnh ) nhiệt độ thấp hom giống càng được ngâm ủ cho cương lên rồi đem trồng mầm sẽ mọc thuận lợi.

+ Ở các khu vực có mầm mống của các bệnh nấm hoặc vi khuẩn quan trọng, hom giống cần tiến hành xử lý để loại trừ khả năng thâm nhập của mầm bệnh.

Trong trường hợp bình thường, hom giống chặt xong đưa trồng ngay, càng nhanh càng tốt, không phải xử lý gì cả. Chỉ cần bóc bẹ để những đai rễ tiếp xúc trực tiếp với đất, để rễ ra nhanh, có lợi rất nhiều cho việc nẩy mầm.

Trong trường hợp cá biệt, hom chặt xong không nên trồng ngay được, phải bảo quản một vài ngày, thì trước khi có thể trồng, nên ngâm nước hoặc tưới nước 24 giờ để tươi trở lại, có lợi rất nhiều cho việc nẩy mầm. Một vài nơi có tập quán ngâm ủ hom trước khi có thể trồng,, xử lý như trên, lúc trồng mía sẽ nẩy mầm nhanh, nhưng làm như vậy tốn công, không cấp thiết.

4/2/ Triển khai xử lý hom giống: Có rất nhiều phương pháp ngâm ủ hoặc xử lý hom giống trước khi có thể trồng,:

a. Đối với giống mía mọc mầm chậm hoặc ở các khu vực thời tiết lạnh:

Bước 1: Mía giống chặt được bó thành từng bó cả cây ngâm trong nước sạch 24 – 48 giờ (dựa theo tình hình cụ thể của mỗi nơi)

Bước 2: Tiếp đến vớt lên dựng đứng cả bó vào nơi kín, mát hai ba ngày. Lưu ý: không dược đặt những bó mía nằm ngang nhằm ngăn ngừa không cho rễ hom đâm ra sớm.

Bước 3: Khi nhìn thấy mắt mầm cương lên thì chặt thành từng hom đem trồng (loại bỏ những hom mang mắt mầm già, hỏng hoặc kém).

b. Đối với các nơi có mầm mống của những bệnh do nấm, vi khuẩn quan trọng

– Hom giống có thể được tiến hành xử lý bằng phương pháp ngâm trong nước 52oC trong khoảng nửa tiếng

– Hoặc ngâm trong nước vôi 1% từ 8 – 24 giờ.

– Hoặc ngâm 5 – 15 phút một trong những dung dịch sau:

+ Sunfat đồng 1%: 1 kilogam phèn xanh/100 lít nước

+ Rovral 2 – 4%: 200 – 400gr/100 lít nước

+ Benlat 2 – 4%: 200 – 400g/100 lít nước Bước 2: Đem trồng.

5/ Bảo quản hom giống

5/1/ Che mát cho hom mía giống

Chuẩn bị một nơi khô ráo, tiến hành xử lý che mát bằng những nguyên vật liệu tạm thời để giúp cố gắng không làm cho hom giống bị khô héo trước khi tiến hành gieo trồng.

5/2 Dưỡng ẩm cho hom mía giống

– Chống mưa (chống ướt) để mía không ra rễ

– Chống nắng để mía lâu khô

– Chống gió để mía lâu khô

– Chống nấm để ngọn lâu hỏng

– Chống nóng (do hô hấp và lên men) để ngọn khỏi chết

Xác định độ tuổi để thu hoạch làm giống, hoặc là phải dựa trên đặc tính của từng giống sao cho mía giống đạt chuẩn và đem lại hiệu quả rất cao. Tuy vậy thời gian cho thu hoạch mía giống không dưới 5 tháng và không quá 8 tháng sau khi tiến hành trồng.

Kỹ thuật thu hoạch mía giống đúng cách là sử dụng dao sắc chặt dứt điểm, không làm dập nứt thân và mầm, giữ nguyên bẹ lá trên thân mía, bó thành bó dưới 15 kilogam và buộc lại thật chặt.

Thu gom và bó gọn hom giống

6/ Vận chuyển hom giống

6/1/ Xếp hom giống lên phương tiện vận chuyển

Vận chuyển hom giống lên phương tiện chuyên chở

Xếp hom giống lên phương tiện vận chuyển

Hom giống được vận chuyển đến nơi trồng bằng phương tiện đường bộ hoặc đường thủy. Tuy vậy, cần bảo đảm sao cho phương tiện chuyên chở có bạt che mát cho hom mía, tránh hom bị khô trong suốt quá trình vận chuyển. Nếu gặp hoàn cảnh thời tiết nóng quá thì hãy tưới thêm nước cho hom để dưỡng ẩm, tránh mất chất lượng hom mía giống.

6/2/ Vận chuyển (tổ chức vận chuyển) hom mía giống tới nơi trồng

Mía giống cần được vận chuyển nhanh đến nơi trồng, cố gắng không làm lẫn giống, bốc xếp giống nhẹ nhàng, gọn gàng và khi vận chuyển đường dài nên che mát. Những ruộng nhân giống nhất thiết phải được luân canh với cây họ đậu và không nên trồng xen canh.

Chở hom giống tới nơi trồng