Uốn nắn, tạo dáng thế cho cây kiểng bonsai

Bất kể ai ham mê cây kiểng bonsai sẽ cảm nhận khó khăn khi mua một chủng loại cây đặc biệt đã phát triển hoàn toàn, không yêu cầu đến việc chăm sóc, nuôi dưỡng cây.

Sự quyến rũ đam mê của thị hiếu này được đúc kết từ kinh nghiệm để ý cây trồng mọc và gia tăng trưởng, cũng như quá trình can thiệp nhằm uốn nắn cây mọc và gia tăng trưởng theo một phong cách, dáng thế cây đặc biệt. Trong phần này chúng ta sẽ tìm hiểu thêm kỹ thuật làm sao để nuôi trồng một cây mọc và gia tăng trưởng từ ban đầu.

Cấu trúc của một cây kiểng bonsai

Mỗi cây kiểng bonsai là sự pha trộn cân đối của những nhân tố sau: Chậu để trồng cây, lớp bề mặt phân đất trồng, bộ rễ, thân chính, những cành nhánh, tán lá và hoa của cây.

Chậu để trồng cây kiểng bonsai

Một số loại chậu để trồng cây kiểng bon-sai hay gặp

Các yêu cầu ít nhất của một chậu để trồng cây kiểng bonsai là có các lỗ thông thoát nước ở đáy chậu và chậu có các chân đỡ thấp khiến cho nước tưới không bị ứ đọng trong chậu. Chậu để trồng và cây trồng nên kết hợp cùng nhau 1 cách cân đối.

Sự cân đối này phụ thuộc một phần vào quan điểm của cá nhân người nuôi trồng cây kiểng và thời kỳ phát triển của cây trồng. Chẳng hạn, các cây trồng non phù hợp trồng ở các chậu lớn hơn cây nhiều, nó cho phép các cây trồng này sống 1 cách nhẹ nhõm và phát triển mau chóng hơn.

Thông thường các chủng loại cây đã phát triển hoàn chỉnh và đắt tiền đều được canh tác trong các chậu để trồng sang trọng. Lớp men tráng của chậu thường cực kỳ hợp hoặc bổ sung cho màu sắc của cây trồng và lớp vỏ của cây.

Những nguyên tắc sau thường hay được ứng dụng khi chọn kích cỡ của chậu để trồng và cây kiểng bonsai: Hoặc chiều dài của chậu để trồng bằng hai phần ba chiều cao của cây trồng, hoặc chiều cao của cây bằng bằng khoảng hai phần ba chiều dài của chậu để trồng.

Tỉ lệ hài hòa, tương xứng sẽ cân đối hơn nếu đỉnh ngọn cây phát triển tới các cạnh rìa ngoài của chậu để trồng, nhưng không phát triển quá mức độ quy định. Chậu để trồng nên thích hợp với chiều cao phần gốc đáy dưới thân chính của cây có đường kính dầy.

Lớp bề mặt đất trồng cây

Một cây kiểng bonsai đẹp nên có một lớp bề mặt đất trồng phù hợp.

Nếu cây trồng được nuôi dưỡng phía bên ngoài nhà, hoặc sân vườn trong thời tiết ấm cúng, thì một lớp thảm rêu thường phát triển trên bề mặt lớp đất trồng trong chậu. Tuy vậy, không khí khô ráo phía bên trong nhà, sẽ gây cho lớp rêu phủ mặt này khô quắt lại.

Đây chính là nguyên do mà các giống cây cỏ khác được dùng để trồng làm lớp phủ bề mặt đất trồng cây cảnh. Loại cỏ Mother of thousands (Soleirolia Soleirolii) tương đối phù hợp để dùng trồng trong nhà và ngoài nhà, hoặc sân vườn. Các giống cây dương xỉ, cỏ tảo nhỏ và tương đối nhiều loại thực vật khác cũng khá phù hợp cho việc tạo lớp phủ mặt đất cây trồng. Bên cạnh đó lớp bề mặt đất trồng cũng có thể được bài trí bằng các tảng đá nhỏ.

Bộ rễ cây

Các thay đổi đa dạng của loại cây sanh, si Ficus phát triển mạnh mẽ lớp mặt ngoài bộ rễ cây

Một cây kiểng bonsai đẹp nên có bề mặt bộ rễ cây đẹp, sống động, bám dính chặt vào trong đất trồng. Đây chính là nét đặc thù của các cây trồng nhiều năm mọc và gia tăng trưởng trong điều kiện tự nhiên của cây. Bộ rễ của cây là một trong các nhân tố quan trọng nhất trong phần thiết kế tạo dáng thế một cây kiểng bonsai, có thể thấy các bộ rễ thật sự là bản chất cho hầu hết các loại cây kiểng bonsai. Một sự sắp xếp tuyệt vời có thể được hoàn thiện nếu mà bộ rễ từ thân cây phát triển và mọc thẳng cắm xuống đất không tham dự vào sự tạo thành một rễ cái có nhu cầu và được cắt xén ngắn hơn mỗi lần cắt xén rễ. Nếu việc này được thực thi chuẩn xác, bộ rễ mọc hai bên hông thân cây sẽ phải cung ứng cho toàn thân những chất dinh dưỡng như cây yêu cầu và sẽ đạt được độ mạnh như mong chờ.

Thân chính của cây

Cây si Ficus Microcarpa với thân chính và những cành nhánh của cây cực kỳ ấn tượng (bộ sưu tập của Ruger)

Phần thân chính của cây nên có đường kính dầy nhất ngay tại gốc và thuôn dần lên bên trên. Nó thường hay được hoàn thiện bằng phương pháp tỉa xén phần thân chính của cây 1 cách nghiêm túc khi cây vẫn còn non. Cành nhánh nằm sát nơi cắt cành ngọn trở nên một thân nối phụ thay cho thân chính và thành đỉnh ngọn cây. Khoảng cách giữa các lần tỉa xén cây càng lớn hơn. Các vết cắt lớn cho biết biện pháp nuôi trồng, chăm dưỡng cây nhằm đa phần ưu tiên sinh ra và hoàn thiện độ dầy đường kính một thân cây. Đây chính là một biện pháp hợp lý và được dùng rộng rãi trong việc phát minh một cây trồng phù hợp cho nghệ thuật trồng cây kiểng bonsai. Các vết cắt tỉa nên được tiến hành xử lý bằng những chất trám vết thương chuyên sử dụng để cây lành lặn vết thương càng sớm càng tốt.

Một cây kiểng bonsai phát triển tốt và có dáng đẹp thường không lộ rõ rệt các vết cắt tỉa. Do đó bất kể các dấu vết cắt tỉa cây trước đây gần như hiện thực sẽ không thấy được.

Các cành nhánh của cây

Loại cây Ulimus Parvifolia (bộ sưu tập của Thonessen)

Một cây kiểng bonsai tuyệt vời đều có các cành nhánh cây cứng cáp, khỏe khoắn, tương ứng với các cành nhánh phụ nhỏ hơn. Càng có rất nhiều cành nhánh phụ, cây càng phát triển toàn diện hơn. Một cây kiểng bonsai có dáng thế đẹp có các cành nhánh dầy, cứng cáp ngay tại phần thấp, phía dưới thân cây chính và những cành nhánh nhỏ hơn trên đỉnh ngọn cây. Các cành nhánh từ thân chính của cây mọc chĩa ra ngoài và phân chia nhỏ ra các nhánh nhỏ hơn về hướng đầu ngọn cây. Các cành nhánh phụ ngày càng nhẹ, mỏng hơn, mọc dài, xa hơn từ phần cứng cáp, nặng nề của một cành nhánh. Việc này được thực thi bằng phương pháp đều đặn tỉa xén nghiêm túc mỗi cành nhánh theo một thời gian cách quãng, tương đương như thân cây chính. Cành nhánh phụ nằm sát nhất với chỗ cắt tỉa sẽ trở nên đầu ngọn của cành nhánh của cây.

Một cành cây mọc và gia tăng trưởng nhiều hơn trước khi được tỉa xén, sẽ trở thành dầy cứng hơn. Đây chính là nguyên do vì sao các cành nhánh càng nằm sát đỉnh ngọn của cây kiểng bonsai càng được tỉa xén sớm cây càng thấp hơn và các cành nhánh thấp hơn đều dầy cứng giống như các cành nhánh nằm phía trên một cây lớn mọc tự nhiên.

Tán lá của cây

A.Những lá mọc luân phiên, chen kẽ – B. Những lá mọc đối mặt – C. Những lá mọc xoắn vặn

Theo lẽ tự nhiên, các lá của cây đều phát triển và khỏe khoắn. Các loại lá cây nhỏ, đa dạng của đa số chủng loại cây thông thường hay được tham chiếu với các giống cây không giống nhau. Cho dù kích cỡ của lá có thể thay đổi, tương đối dựa vào thời kỳ phát triển của cây. Một cây trồng non, kích cỡ lá của cây không quá quan trọng, bởi ưu tiên sẽ dành cho sự phát triển dáng thế của cây. Tuy vậy, sự phát triển hình dáng, dáng thế cây thông thường yêu cầu sự mọc và gia tăng trưởng sinh động, khỏe khoắn của cây. Một trong các điều tiếp theo là những lá của cây sẽ mọc và gia tăng trưởng với một kích cỡ bình thường.

Các lá cây càng nhỏ, càng dễ hoàn thiện mối tương quan cân đối giữa kích cỡ của lá và kích cỡ của cây. Các khác nhau đa dạng của loại lá lớn, kích cỡ của lá có thể dược thu hạ nhỏ bằng sự kích thích phân bổ tỏa nhánh của cây. Các cành nhánh của cây phân bổ càng nhỏ, lá của cây càng nhỏ hơn.

1/ Những lá được cắt bỏ ngay tại cuống lá – 2/ Các lá mới nhỏ hơn các chiếc lá được cắt bỏ trước

Một biện pháp quan trọng của sự thu giảm kích cỡ lá bằng phương pháp kích thích phân tỏa nhánh cây là cắt tỉa lá. Việc này có liên quan đến việc tuốt bỏ toàn bộ các lá của cây nhưng lưu lại những cọng, cuống lá, đọt non. Tiếp đến, một cành nhánh mới sẽ mọc và gia tăng trưởng thay thế cành nhánh cũ, nhưng sẽ có các chiếc lá nhỏ hơn các chiếc lá đã được cắt tỉa. Tuy vậy, kỹ thuật này chỉ nên vận dụng trên các cây trồng khỏe khoắn, bởi việc này gây ảnh hưởng nhiều đến cây rât nhiều và có khả năng làm chậm lại sự phát triển thân chính của cây.

Hoa

Một cây lựu Pomegranate đang trổ bông (họ cây Punica Granatum)

Hoa tôn thêm dáng vẻ, diện mạo của một cây kiểng bonsai. Ngược lại nó ít liên quan đến quá trình tạo hình dáng, dáng thế cây. Bởi ngay cả một trong các loại cây hoàn toàn không được uốn nắn sẽ cho hoa trái một khi chúng đạt đến một độ tuổi nào đó. Do đó có một vài hoa chỉ có thể bổ sung thêm cho phần thiết kế dáng thế của cây kiểng mà thôi. Đối với nguyên do này, tính khách quan đa phần trong việc trồng một cây kiểng bonsai đẹp luôn là phát triển hình dáng, dáng thế cây, việc cho hoa nở muộn hơn là sự phù hợp của việc nở hoa. Tỉ lệ tăng trưởng của hoa thường chậm dần lại tới một con số tuyệt đối ít nhất. Nói khác hơn, một cây đang mọc và gia tăng trưởng 1 cách mạnh mẽ, sinh động, sẽ sinh ra cực kỳ ít hoa. Do đó, nếu các cây trồng được nuôi dưỡng, châm phân bóndinh dưỡng với một lượng chất Nitrogen kích thích ảnh hưởng việc mọc và gia tăng trưởng, thì chuyện đơm hoa sẽ bị kiềm chế, nói đúng phải là ngăn không cho, không cho hoa nở.