Tìm hiểu thêm về điều kiện đất đai và đòi hỏi dinh dưỡng của cây sắn (cây khoai mì) (cây khoai mì)

1/ Đặc tính đất trồng sắn

Trước đây có rất nhiều ý kiến tin rằng nbsp;cây sắn (cây khoai mì)  là loại cây trồng phá hại đất. Đa số những khu vực trồng sắn đều là khu vực đất có vấn đề và con người đã khai thác cực kỳ có hiệu quả đặc điểm quý của cây trồng này. Cho biết khả năng chống chịu tuyệt diệu của cây sắn (cây khoai mì) trong hoàn cảnh đất nghèo dinh dưỡng, đất chua, đất có hàm lượng nhôm và mangan cao. Bộ rễ sắn có thể phát triển sâu tới 2,5m để hút nước và dinh dưỡng. Cây sắn (cây khoai mì) có hệ thống cố định cacbon cho phép cây tiếp tục quang hợp có hiệu quả trong hoàn cảnh thiếu hụt nước nối dài. Do đó cây sắn (cây khoai mì) có thể hấp thụ dinh dưỡng để tạo thành nên năng suất ở các khu vực đất nghèo dinh dưỡng mà ở đó những cây trồng khác khó có khả năng sống sót. Bởi vì việc này mà cây sắn (cây khoai mì) đã biến thành đối tượng chọn lựa độc nhất cuối cùng của người dân trước khi bỏ hóa.

Về nhu cầu dưỡng chất, để sinh ra được một tấn chất khô, cây sắn (cây khoai mì) cần lượng dinh dưỡng N và P ít hơn so sánh với một vài cây trồng. Nhưng đòi hỏi về K lại cao hơn.

Để đạt được năng suất 15 tấn sắn củ tươi và 15 đến 18 tấn thân lá, cây sắn (cây khoai mì) đã lấy đi lượng dinh dưỡng trung bình là 74 kilogam N, 16 kilogam P, 87 kilogam K, 27 kilogam Ca và 12 kilogam Mg.

Như vậy rõ rệt với tập quán sản xuất quảng canh, độc canh sắn đã khiến cho đất mất sức sản xuất. Sự suy thoái đất, khiến cho đất hạ hàm lượng mùn, tăng độ chua và gia tăng cườ ng quá trình xói mòn, rửa trôi khiến cho hiện trạng mất hài hòa dinh dưỡng ngày càng trầm trọng và đất trồng sắn mau chóng bị cạn kiệt dinh dưỡng.

Do khả năng thích nghi và chống chịu tốt của cây sắn (cây khoai mì) nên đa số những khu vực trồng sắn trên toàn cầu đều có các nhân tố bất thuận ổn định.

Cây sắn (cây khoai mì) được canh tác trên đất dốc

1/1/ Đặc tính của đất trồng sắn Việt Nam

Sắn được canh tác ở đa số những tỉnh trong cả nước, từ những khu vực đất cao nguyên màu mỡ như vùng Tây Nguyên đến những khu vực đất cát dọc bờ biển trung bộ và những khu vực đất dốc ở khu vực những tỉnh mi ền trung, miền núi phía Bắc. Đa số những khu vực trồng sắn của nước ta đều là khu vực đất đã bị thoái hóa, đất nghèo dinh dưỡng và có độc tố như chua, mặn, phèn.

1/1/1/ Tính chất vật lý của đất trồng sắn

Số liệu nghiên cứu ở mộ t số vùng sắn đại diện chỉ ra rằng đất trồng sắn ở những tỉnh thuộc Đông Miền nam đa số là đất sét, hàm lượng sét từ 51,5% đến 74,0%. đất trồng sắn ở tỉnh Yên Bái và Phú Thọ có hàm lượng sét tương đối cao từ 55,2% đến 57%. Ngược lại ở Thừa Thiên Huế và Thái Nguyên đa số là đất cát, tỷ lệ cát chiếm từ 54,0% đến 58,7%. Những khu vực của tỉnh Tuyên Quang, Yên Bái cũng có tỷ lệ cát tương đối cao từ 44,0 đến 46,6%.

1/1/2/ Tính chất hóa học của đất trồng sắn

Đối chiếu với bảng phân nhóm về hiện trạng dinh dưỡng đất:

+ Độ pH: Trung bình

+ Ai (%): Từ thấp đến cao (Thái Nguyên, Yên Bái và Phú Thọ)

+ Ca: đa số những khu vực trồng sắn đều thừa Ca

+ Mg: những khu vực dư thừa Mg là Bình Phước, Bà Ria – Vũng Tàu, Hòa Bình,

+ K: cả những khu vực trồng sắn đã nghiên cứu đều cực kỳ thiếu kaly.

2/ Đòi hỏi dinh dưỡng của cây sắn (cây khoai mì)

2/1/ Nhu cầu dưỡng chất đạm của cây sắn (cây khoai mì)

Cây sắn (cây khoai mì) phản ứng mạnh với phân đạm tới một lượng tối thiểu ổn định, mức độ đó còn dựa vào mức độ những dưỡng chất khác, nhất là Kali. Dư thừa đạm thúc đẩy phát triển thân lá và hạ phát triển củ, tăng tỷ lệ HCN và hạ tỷ lệ tinh bột trong củ.

Cây sắn (cây khoai mì) ưa hấp thu đạm dưới dạng NH3/ Khi trồng sắn không bón phân, khả năng cung ứng đạm dựa vào sự phân hủy vật chất hữu cơ và hệ vi sinh vật đất.

Nhu cầu đạm nhiều nhất để tạo thành và phát triển thân lá. Đến tháng thứ 6 sau trồng, cây sắn (cây khoai mì) đã hấp thụ 94% nhu cầu đạm của chu kỳ sinh trưởng. Phản ứng với đạm thể hiện rõ ràng ở những khu vực đất trồng sắn của châu Á hơn châu Mỹ Latinh và châu Phi. Dấu hiệu thiếu đạm, dấu hiệu rõ ràng trên đất cát và đất có tỷ lệ chất hữu cơ thấp. Thiếu đạm khiến cho sinh trưởng của cây hạ rõ ràng, thân, cành, lá nhỏ và lá có màu vàng. Do đó, năng suất củ bị hạ rõ ràng. Trái lại, bón quá nhiều đạm khiến cho sinh trưởng thân lá tăng 1 1 % nhưng lại gây hạ năng suất củ tới 4 1 % (hiện tượng sắn bị lốp). Lượng đạm bón tốt nhất phụ thuộc vào trong đất và giống sắn.

2/2/ Nhu cầu dưỡng chất lân của cây sắn (cây khoai mì)

Nhu cầu về lân trong dung dịch đất của cây sắn (cây khoai mì) thấp hơn cây bộ đậu và khoai tây. Chính vì khả năng hấp thu lân từ đất có hàm lượng lân dễ tiêu thấp của cây sắn (cây khoai mì) tốt là nhờ sự cộng sinh của nấm – rễ Mycorrhyze. Phản ứng của sắn với bón lân phụ thuộc vào hàm lượng lân dễ tiêu hóa trong đất, quần thể nấm Myconhyze và giống sắn. Điều kiện đất chua và kiềm ảnh hưởng nhiều đến khả năng cung ứng lân cho cây. Bón thừa lân không gây hạ năng suất. Giữa N –  P và P – K có ảnh hưởng mang tính chất bổ sung. Trong đất cực kỳ nghèo lân với lượngvừa phải có công dụng gia tăng rõ ràng năng suất củ và hàm lượng tinh bột.

Ở châu Á, dấu hiệu thiếu lân không rõ, chính vì đa số đất trồng sắn thường có hàm lượng lân dễ tiêu.

2/3/ Nhu cầu dưỡng chất kali của cây sắn (cây khoai mì)

Sau mỗi vụ trồng, cây sắn (cây khoai mì) lấy đi từ đất lượng kali rất rộng lớn nhưng nó cũng trả lại đáng kể thông qua những lá rụng. Ảnh hưởng qua lại giữa N và K bao giờ cũng quan trọng. Khi dinh dưỡng kali không đủ, đạm gây hạ năng suất. Trong một giới hạn, khi dinh dưỡng kali đầy đủ, tăng dinh dưỡng đạm thì năng suất tăng. Bón kali quá nhiều dẫn tới lãng phí, tuy không ảnh hưởng nhiều đến năng suất nhưng có thể dẫn tới đói magiê và kết quả là hạ hàm lượng magiê trong lá và hạ năng suất. Bón kali không chỉ nâng cao năng suất củ mà còn nâng cao hàm lượng tinh bột của củ.

Ở một vài nước châu á, những nghiên cứu cách bón NPK lâu năm cho biết phản ứng của cây sắn (cây khoai mì) rõ ràng với đạm, kali và ít có nghĩa đối với bón lân.

2/4/ Nhu cầu của cây sắn (cây khoai mì) đối với nhân tố dinh dưỡng Canxi và Magiê

Triệu chứng hiện hữu thiếu Canxi hiếm khi nhìn thấy ở phía trên ruộng đồng, trừ một vài loại đất cực kỳ chua, hàm lượ ng Canxi trao đổi < 0,25 mililít.100gr. Cây sắn (cây khoai mì) có thể có phản ứng đối với bón Ca. Magiê là thành phần cơ bản của diệp lục và đóng góp vào vai trò quan trọng đối với quang hợp của cây. Ở trên đất  vô cùng chua nên bón kết hợp cả Ca và Mg.

2/5/ Nhu cầu của cây sắn (cây khoai mì) đối với những nhân tố vi lượng

Kẽm (Zn): Cây sắn (cây khoai mì) cực kỳ mẫn cảm với thiếu hụt Zn, đặc biệt rõ ràng ở thời kỳ sinh trưởng lúc đầu. Nếu thiếu Zn trầm trọng cây bị chết hoặc năng suất cực kỳ thấp. Ở trên đất kiềm, bón phân Zn (ZnSO₄.7H₂O) không có hiệu quả, chính vì Zn kết tủa cực kỳ mau chóng.

Đồng (Cu): Dấu hiệu thiếu đồng chỉ thấy trên đất than bùn ở Malaysia – Sắt (Fe) và Mangan (Mn): Dấu hiệu thiếu Fe thường hay gặp là trên đất đá vôi. Trong khi đó dấu hiệu thiếu Mn thấy trên đất cát (dọc bờ biển bắc bộ Braxin, bắc bộ Việt Nam).

Bo: Dấu hiệu thiếu Bo thấy cả trên đất chua và đất kiềm ở CIAT, Côlômbia, bắc bộ Việt Nam, nam bộ Trung Quốc.

Bón phân phối hợp làm cỏ vun gốc cho cây sắn (cây khoai mì)

3/ Chẩn đoán dinh dưỡng

3/1/ Chẩn đoán dinh dưỡng qua phân tích đất

Chẩn đoán dinh dưỡng qua phân tích đất là một biện pháp xác định các thông số về hàm lượng những dưỡng chất có sẵn ở phía trong đất để từ đấy xác định lượng phân bón phù hợp trước khi triển khai trồng sắn. Kết quả phân tích đem so với thang tiêu chuẩn để biết được mức độ thừa thiếu từng nguyên tố dinh dưỡng.

3/2/ Chẩn đoán dinh dưỡng qua phân tích lá

Hàm lượng những dưỡng chất trong lá non của cây sắn (cây khoai mì) có quan hệ chặt chẽ với hiện trạng dinh dưỡng của cây. (Lá thứ 4 và thứ 5 từ trên ngọn xuống ở tháng thứ 3, thứ 4 sau trồng). Qua kết quả phân tích, đối chiếu với bảng tiêu chuẩn để có giải pháp điều chỉnh việc bón phân cho sắn là một tiến bộ trong việc tăng hiệu quả kinh tế sản xuất sắn.