Nhu cầu dưỡng chất của cây cà phê, hiện tại đất Tây Nguyên có thừa có Lưu huỳnh?

Đất trồngcà phê ở những tỉnh Tây Nguyên đa số là đất nâu đỏ bazan có tầng đất dày, dốc vừa phải, tương đối tơi xốp, cấu tạo hạt chiếm lợi thế, phản ứng đất đa số thuộc loại chua (pHKCL = 4,0 – 4,7).

Những nghiên cứu khoa học về nhu cầu dưỡng chất của cây cà phê trên đất Tây Nguyên cho biết, cây cà phê cần các nhân tố dinh dưỡng như sau:

• Nhu cầu về đạm (N) đối với các loại cây cà phê

Cho đến bây giờ N được biết đến như là nguyên tố quan trọng nhất đối với cà phê non và cả các cây đang có thể thu hoạch. Cây cà phê cần nhiều đạm nhất vào mùa mưa là lúc sự hình thành và phát triển và cũng là mùa tạo cành, lá mới dự trữ cho sang năm.

Nếu cung ứng không đủ đạm vào ngay lúc này thì đạm sẽ tập trung nuôi quả, sinh trưởng dinh dưỡng ngừng trệ, sự phân cành dự trữ kém, hạ năng suất vụ sau, lượng đạm cà phê cho thâm canh cần từ 300 – 350 kilogam N/ hecta. Nếu đầu tư đạm quá mức khiến cho cây thừa đạm lá mỏng mềm, quang hợp hạn chế, sức đề kháng yếu dễ bị sâu hại tấn công.

• Nhu cầu về lân (P2O5) đối với các loại cây cà phê

Tuy lân không cần nhiều bằng đạm song đóng một vai trò quan trọng quyết định cho bộ rễ cây phát triển từ khi cây cà phê còn non cho tới cây cà phê đang cho trái, lân còn tham dự vào quá trình tăng sự phân hóa mầm hoa, đậu trái, tích lũy dinh dưỡng vào hạt, lân thường hay được bón lót trước khi có thể trồng, cây giống và bón cho cà phê giai đoạn sản xuất trước khi cà phê ra bông cũng như giai đoạn cây mang quả.

 Đất bazan vùng Tây Nguyên thường thiếu lân dễ tiêu, bón lân với tỷ lệ phù hợp (3-2-3 theo thứ tự N, P2O5, K2O) với liều lượng lân từ 200-250 kilogam P2O5/ hecta cây sinh trưởng tốt đạt năng suất cao và ổn định.

• Nhu cầu về kali (K2O) đối với các loại cây cà phê

Khi ở giai đoạn cây con cà phê cần kali không nhiều, khi bước vào giai đoạn kinh doanh đặc biệt những vườn cà phê cao sản, trong giai đoạn phát triển quả cho đến lúc quả thành thục và chín thì nhu cầu về kali của cây nâng cao, nhiều thực nghiệm cho biết bón kali nâng cao năng suất cà phê và hạ tỷ lệ rụng quả, hạ bệnh khô cành, khô quả.

Đất Tây Nguyên vốn đã cực kỳ nghèo kali nếu như không được bón kali sau vài vụ thu hoạch sẽ nghèo kiệt kali rất nghiêm trọng và dấu hiệu thiếu kali xuất hiện trên lá cà phê thành các vệt cháy màu nâu đen từ chóp và dọc hai bên rìa lá, lá già rụng sớm năng suất thấp với mức bón 350-400 kilogam K2O/ hecta sẽ ổn định năng suất cà phê từ 3-4 tấn nhân/ hecta.

• Nhu cầu về những chất trung vi lượng đối với các loại cây cà phê

+ Nhu cầu về can xi (Ca) và ma giê (Mg): Cây cà phê cực kỳ cần can xi, can xi có thành phần dưỡng chất tương đối cao ở những bộ phận của cây, can xi giúp cây điều hòa sinh trưởng, nâng cao khả năng tổng hợp chất khô, lượng can xi cây cà phê lấy đi từ đất thường nhiều gấp 3 lần lượng lân. Đối với đất Tây Nguyên thiếu can xi bởi vậy với mức bón từ 600-700 kilogam CaO/ hecta là vừa, hạ độ chua của đất tạo môi trường thuận lợi cho cà phê phát triển.

+ Nhu cầu ma giê: Cây cà phê cực kỳ cần cho sự quang hợp, tổng hợp chất khô, đặc biệt đối với cà phê trong giai đoạn kinh doanh thường mang số lượng quả quá lớn, hệ số diện tích lá phục vụ cho nuôi quả không tương xứng thường thấp hơn nhu cầu nuôi quả, ngay lúc này ma giê có một vai trò quan trọng gia tăng hiệu suất quang hợp để cây đủ sức mang quả, ngăn ngừa hữu hiệu quả rụng, trái lớn, nhân chắc, gia tăng sức chống chọi với thời tiết ở Tây Nguyên, mức bón ma giê phù hợp cho cây cà phê từ 80-100 kilogam/ hecta.

+ Nhu cầu lưu huỳnh (S): Lưu huỳnh cũng là thành phần rất quan trọng của cây, trong lá cà phê thành phần lưu huỳnh còn cao hơn cả lân, thiếu lưu huỳnh sẽ tạo bệnh bạc lá, hạ năng suất chất lượng, lượng lưu huỳnh cà phê hấp thụ thấp hơn nhiều so sánh với những chất trung lượng khác nhưng cũng cực kỳ cấp thiết không thể không có được.

Đất Tây Nguyên trước đây thiếu lưu huỳnh, nhưng nay theo TS Nguyễn Đăng Nghĩa, hàm lượng lưu huỳnh trong tầng đất mặt ở Tây Nguyên quá cao (86 ppm) có tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc cho cà phê.

Dùng quá mức lưu huỳnh dẫn tới hiện trạng chua hóa đất và tích tụ lưu huỳnh (Hình ảnh: Minh họa cho hiện tượng ngộ độc lưu huỳnh trên cây trồng)

Giải thích hiện trạng trên tác giả tin rằng “nguyên do là do nông dân thích dùng loại phân có hàm lượng lưu huỳnh cao NPK 16/16/8-13S theo thói quen đã có từ thời xưa giải phóng và lâu ngày S tích tụ lại”.

Ngoài ra mỗi năm nước ta NK hàng vạn tấn đạm SA với hàm lượng 24% (S) để sản xuất NPK đồng thời dùng hàng triệu tấn supe lân với hàm lượng 12% lưu huỳnh. Mấy thập kỷ qua nông dân đã sử dụng một số loại phân trên tạo ra hiện trạng chua hóa đất và tích tụ lưu huỳnh gây ngộ độc.

+ Nhu cầu kẽm (Zn): Trên những vườn cà phê ở Tây Nguyên tình trạng thiếu kẽm tương đối phổ biến (một vài nơi thiếu hụt nghiêm trọng ) ảnh hưởng không tốt đến sinh trưởng và năng suất cà phê, cà phê cần kẽm không nhiều nhưng đây chính là nhân tố không thể không có được, đặc biệt với cà phê trong giai đoạn sản xuất. Nếu cà phê thiếu kẽm thường hay xuất hiện trên lá non ở đầu cành quả hay đầu ngọn thân, lá thường nhỏ có dạng lưỡi dao chích, dọc gân chính của lá hay úa vàng toàn lá.

+ Nhu cầu về Bo (B): Mô líp đen, đồng, sắt, cô ban đây chính là các nguyên tố dinh dưỡng cây cà phê cần không nhiều nhưng cực kì quan trọng trong việc tạo thành những men để xúc tác tổng hợp dinh dưỡng cho trái và nhân. Nếu thiếu Bo, mô líp đen, đồng, cô ban, sắt thì khiến cho lá cà phê ở ngọn, chồi hay chết, lá thường biến đổi về hình dạng cong queo, phần ngọn lá có thể biến đổi về hình dạng thành màu vàng tác động rất nghiêm trọng đến phát triển sinh trưởng của cà phê.