Nhân giống cây có múi: Nhân giống bằng cách gieo hạt

1/ Chuẩn bị nguyên vật liệu và đất để gieo hạt

1/1/ Hạt giống cây có múi

Số lượng hạt tuỳ theo hạt mới hay cũ, số cây loại không đạt chuẩn.

– Hạt mới: số lượng thông thường gấp hai số cây dự định sản xuất

– Hạt mới: số lượng gấp 3 lần hoặc hơn

Hạt cây có múi chuẩn bị ươm

1/2/ Nhà lưới

Nhà lưới 2 cửa ngăn chận được rầy chổng cánh, lưới đen hạ 50% ánh nắng,

1/3/ Khay gieo hạt

Cao 20-25 centimét, đáy khay có lỗ thoát nước hoặc bao PE trong, đường kính 6-8 centimét, cao 8-10 centimét

1/4/ Đất (Giá thể)

– Giá thể ươm hạt:

+ Tro trấu hoặc hỗn hợp mụn xơ dừa, cát hạt lớn, tro trấu và trấu mụt theo tỷ lệ 2:2:3:3 trộn sẵn trước khi tiến hành gieo từ 1-2 tháng,

+ Cát xây dựng được rửa sạch và tiệt trùng.

– Tiệt trùng:

Sử dụng 1 lít Formol 40% pha với 10lít nước tưới cho 1m3 giá thể có độ dày 5-7 centimét. Trùm kín lại sau 17 ngày sau có thể dùng giá thể này.

Giá thể gieo hạt

1/5/ Nẹp tre, bầu ươm

– Nẹp tre hoặc gỗ 0,5x 2,0 centimét ( dài x rộng), chiều dài nẹp tre tuỳ theo kích cỡ khay

– Bầu ươm màu đen loại nhỏ 0,5lít, loại lớn 3,5 – 4,5lít ( đường kính 13-14 centimét, cao 25-30 centimét

2/ Gieo hạt cây có múi

Gieo trong nhà lưới hai cửa, bên trên có che thêm lưới đen nhằm hạ 50% ánh nắng.

Trước tiên, lấy hạt ra khỏi nơi tồn trữ lạnh trước lúc gieo vài giờ để nhiệt độ ổn định bằng nhiệt độ trong khu vực phòng, tiếp đến ngâm hạt trong nước nóng 560 C trong 10 phút. Gieo hạt trên khay, ở trên bồn cách đất hoặc trong bầu PE nhỏ.

Sự nẩy mầm của hạt cây có múi thường mất khoảng từ 2 đến 8 hoặc 10 tuần. Việc này sẽ tạo sự cạnh tranh trong sự sinh trưởng của bộ rễ, ánh sáng và dinh dưỡng đối với hạt nẩy mầm sau.

Hạt gieo trong khay: dưới đáy trải một lớp sỏi dầy 4-5 centimét, tiếp đến cho giá thể vào đầy khay, không nén nhưng tưới nhẹ để làm ẩm giá thể. Nên gieo hạt theo từng hạt, mỗi hàng cách nhau 8-10 centimét, hạt cách nhau 2-3 centimét, sâu 1-2 centimét.

Khay gieo hạt

Có khả năng làm một tấm ván mỏng bằng gỗ hoặc bằng nhựa, ở trên đụt lỗ có đường kính 1, 25 centimét, những lỗ có khoảng cánh như trên. Hạt gieo trên luống ươm qua những lỗ này

Luống ươm hạt

Cây giống gieo từ hạt trên giá thể là cát

– Gieo trong túi PE: Chọn hạt mẩy, mỗi bầu gieo một hạt, gieo sâu 1-2 centimét.

Túi PE gieo hạt

3/ Chăm bón cây con trước và sau khi nẩy mầm

3/1/Trước khi nẩy mầm

Chỉ cần đủ ẩm, hạn chế tưới vào buổi chiều mát (dịch bệnh dễ phát triển)

Để ý hạt nẩy mầm và điều chỉnh lượng nước tưới thời kỳ cây giống

Kiểm tra côn trùng hại hạt nẩy mầm như kiến, dế…

3/2/ Sau khi nẩy mầm

3/2/1/Tưới nước, bón phân

Tưới vừa phải ẩm để giúp hạt nẩy mầm tốt. Sử dụng thùng tưới vòi sen có tia nhỏ để giúp tránh hạt bị nước xói. Khi có 50-70% cây giống lên thì giở lưới hạ nắng dần. Cây có 2 lá thật sử dụng ure pha loãng (0,5%) tưới đểu lên cây mỗi tuần 1 lần lúc chiều mát, sáng hôm sau tưới lại bằng nước sạch

Chú ý:

– Phòng ngừa chuột, dế ăn hạt, cây giống

– Phòng ngừa thối cổ rễ ở cây giống

4/ Ra ngôi cây giống

Có 2 cách

– Cấy 2 lần: sau khi tiến hành gieo khỏang 8 tuần, chọn cây tốt cấy vào bầu loại nhỏ 0,5lít. Loại bỏ những cây có hình dáng sau:

* Hình dạng, chiều cao cây,lá, gai không giống thông thường

* Có rễ uốn cong hoặc bị xoắn, rễ cọc không giống thông thường.

* Có biểu hiện dịch hại ở rễ, thân, lá.

* Thân cây không thẳng, có vết tích ở vỏ, thân, lá.

* Chỉ chọn cây phôi tâm: Mỗi hạt đa phôi còn độ nẩy mầm tốt có thể có thể sản tạo ra hai cây giống hoạc hơn thế nữa. Trong số này chỉ một cây hợp tử, nó có các đặc tính khác cây mẹ. Số cây còn lại có xuất xứ phôi tâm nên giống hệt cây mẹ.

Cấy cây vào bầu theo trình tự sau

+ Nhổ cây lên khỏi khay,

+ Cắt ngắn các rễ còn 5-6 centimét

+ Đặt rễ xuống lỗ soi sẵn trong bầu, lỗ sâu 7-8 centimét,

+ Lấp và ém giá thể lại rồi kéo nhẹ lên một chút để giúp rễ không bị cong,

+ Sử dụng bình xịt nước giữ lá ướt trong 1 đến 2 ngày.

Sau khi cấy 3-4 tháng, cây được cấy chuyền qua bầu ươm lớn 3,5-4,5 lít. Lần cấy này ngoài những tiêu chuẩn dùng để chọn lựa trên, còn phải bỏ những cây kém phát triển.Gốc ghép là chanh Volkamer khoảng 6-8 tháng sau khi tiến hành gieo hạt là cò thể ghép được, ngay lúc này đường kính gốc ghép 6-8mm tại nơi ghép.

– Cấy 1 lần: Chọn cây giống như cách trên rồi cấy vào bầu ươm lớn 3,5-4,5 lít và chăm sóc cho đến lúc ghép

Những túi chuẩn bị cấy con

5/ Chăm bón cây con ngoài vườn ươm

5/1/ Bón phân cho cây có múi trong vườn ươm

Trong vườn ươm(nhà lưới), chia 2 thời kỳ:

+ Bón căn bản: điều này được thực thi khi kết hợp giá thể và hoàn tất trước khi dùng 1-2 tháng. Mỗi m³ giá thể được trộn đều với:

– 2,65- 10 kilogam phân supe lân

– 1 kilogam vôi

– 2 kilogam dolomite

– 250g magiê, 80gFe, 60g Mn, 60gZn, 25g Cu

Có thể kết hợp thêm cho mỗi m³ giá thể phân có chứa N, K

+ Bón bổ sung: bón 1 tuần 1 lần hoặc 2 tuần 1 lần

Dùng phân bón NPK có thêm nguyên tố trung, vi lượng như 20-20-15, 20-10-10 + TE, 16-16-8 một số loại phân này hoà tan vào nước và tưới với lượng 1 kilogam.20.000 cây lúc nhỏ tăng dần lượng phân đến 1 kilogam.2000cây, khi cây cao 1 -1,2m. Mỗi cây tưới 100 – 200 mililít, cách nhau 1-2 tuần.

5/2/Tưới nước cho cây có múi trong vườn ươm

Không tưới nhiều, nước bảo đảm chất lượng, tiệt trùng nguồn nước tránh một số loại nấm bệnh.

5/3/ Kiểm tra sâu hại

Dịch hại: để ý liên tục, nhện, bọ trỉ, loét, hiện tượng thối rễ, rệp sáp…

6/ Ưu, khuyết điểm của biện pháp gieo hạt

6/1/ Ưu điếm.

– Dễ làm, ít tốn kém

– Hệ số nhân cao

– Cây có bộ rễ cọc, phù hợp vùng có mực thuỷ cấp cao, gió mạnh

– Cây giống không mang các bệnh virus do cây mẹ truyền sang (những bệnh do virus thường không truyền qua hạt)

6/2/ Khuyết điểm

– Cây có rất nhiều gai

– Thời gian sinh trưởng dài hơn cây chiết hoặc cây ghép và cây có kích cỡ lớn

– Cây giống không mang các đặc điểm giống cây mẹ lúc đầu.

Do một số loại giống cây có múi thuộc nhóm hạt đơn phôi và lại là phôi hợp tử, nên cây giống không giống cây mẹ lúc đầu. Hơn thế nữa có giống cho quả không hạt hoặc cực kỳ ít hạt. Do đó, việc sản xuất cây giống bằng hạt cực khó khăn. Vậy nên, việc trồng cây có múi bằng hạt ngày nay trở thành hạn chế và cũng đừng nên lập vườn trồng cây bằng cây con gieo bằng hạt nhằm kinh doanh vì cực khó tiêu thụ.

Tuy vậy, việc sản xuất cây có múi bằng gieo hạt ngày nay cực kỳ cần vì dùng làm gốc ghép

Quy trình để sản xuất cây giống làm gốc ghép có thể tóm tắc.

Tóm tắc quy trình để sản xuất cây gốc ghép bằng cách gieo hạt