Một vài tính chất của đất trồng có thể trồng ngô ở Việt Nam

1/ Nhóm đất cát

Có 3 loại đất cát phổ biến ở Việt Nam: Đất cồn cát trắng và vàng (Cc); đất cồn cát đỏ (Cđ) và đất cát biển (C); ngày nay nbsp;đất cát biển được dùng trồng ngô nhiều nhất. Đất cát biển có lớp mặt màu trắng hoặc trắng xám, nếu ở nơi cao thường có một tầng màu vàng hoặc loang lổ đỏ vàng, nhiều nơi có kết von, đất có thành phần cấp hạt thô, hàm lượng sét ít, nghèo dinh dưỡng, khả năng giữ nước và những dưỡng chất thấp, hiện tượng rửa trôi và bốc hơi mạnh. Tuy nhiên nhờ có mạch nước ngầm ở nông mà khả năng cung nước cho cây trồng tương đối bởi thế cho nên biết sắp xếp cây trồng hợp lý có thể cho năng suất cây trồng cao và đem lại giá trị kinh tế cao.

2/ Nhóm đất phù sa

Đất phù sa được tạo thành do sản phẩm bồi đắp của những hệ thống sông, là nhóm đất chủ lực cho sản xuất lương thực và cây ngắn ngày khác, Nhóm đất phù sa được chia nhỏ ra:

Đất phù sa hệ thống sông Hồng, đất phù sa hệ thống sông Cửu Long và đất phù sa hệ thống sông khác.

• Đất phù sa hệ thống sông Hồng

Đất có màu nâu tươi, màu mỡ, thành phần cơ giới trung bình, pH từ trung tính đến hơi kiềm, độ no bazơ cao, hàm lượng N, P, K tổng số cũng như dễ tiêu cao, so sánh với đất phù sa những hệ thống sông khác. Do đó, đây chính là đất tuyệt vời cho các loại cây trồng.

• Đất phù sa hệ thống sông MêKông

Đất tiêu biểu có màu nâu (gần giống màu phù sa sông Hồng), thành phần cơ giới từ trung bình đến nặng (thịt sét) và sự ửu Long (thay đổi theo chiều sâu phẫu diện cũng như trên toàn khu vực không sắc nét. Đất thường hơi chua, hàm lượng mùn đạm trung bình, lượng kali cao. Đây chính là đất phì nhiêu và cực kỳ phù hợp với rất các loại cây trồng, nhất là lúa và ngô.

• Đất phù sa hệ thống sông khác

Bao gồm đất phù sa của những hệ thống sông khác như: Đất phù sa hệ thống sông Thái Bình, sông Mã, sông Chu, sông Lam, sông La, sông Kiến Giang, sông Hương, sông Vệ, sông Ba, sông Đồng Nai….Trừ đất phù sa sông Thái Bình và sông Ba, đất phù sa những sông khác có thành phần cơ giới nhẹ hơn so sánh với phù sa hệ thống sông Hồng, đất phù sa hệ thống sông Cửu Long. Hàm lượng mùn, đạm, lân, kali tổng số cũng thấp hơn hai loại trên. Tuy vậy, đất phù sa hệ thống sông khác đều phù hợp cho việc trồng cây lương thực.

3/ Nhóm đất xám phai màu

Đất phai màu thường phân bổ ở địa hình cao, thành phần cơ giới nhẹ cực kỳ thuận lợi cho quá trình rửa trôi và khoáng hóa. Do bị rửa trôi đất có hàm lượng mùn cực kỳ ít, nên đất có màu trắng, trắng xám, chua và nghèo những dưỡng chất. Nhóm đất xám phai màu có một số loại: Đất xám phai màu trên phù sa cổ, đất xám phai màu glây trên phù sa cổ và đất xám phai màu phát triển trên sản phẩm phong hóa của đá macma axit và đá cát.

• Đất xám phai màu trên phù sa cổ:

Được phân bổ ở các thềm phù sa cũ cao chừng 15-20 m, địa hình bằng phẳng hoặc bậc thang, cả năm không nghập nước. Thành phần cơ giới từ phía trên mặt xuống sâu đều nhẹ, thịt nhẹ, cát pha đến cát. Đất có độ phì tự nhiên không cao: hàm lượng những nguyên tố dưỡng chất trong đất thấp nhất là nguyên tố kali, chất hữu cơ đã nghèo lại có tốc độ khoáng hóa nhanh, dung tích hấp thụ thấp, độ bão hòa bazơ thường nhỏ hơn 50% dẫn tới khả năng điều hòa dinh dưỡng cực kỳ hạn chế. Tuy đất có độ phì tự nhiên thấp, nhưng lại có độ phì nhiêu hiện thực cao nếu biết ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật. Đất xám phai màu có rất nhiều điểm yếu nhưng đất xám phai màu vẫn là đất quý vì: có địa hình bằng phẳng không bị úng, đất có khả năng thoát nước tốt, đở tốn công làm đất, có nguồn nước ngầm tốt lại ở nông nên có thể khai thác để tưới. Đất phai màu cực kỳ phù hợp với hoa màu trồng cạn nhiều cây công nghiệp quý, cây ăn trái và nhất là ngô.

• Đất xám phai màu glây trên phù sa cổ

Loại đất này có xuất xứ phát sinh giống loại trên nhưng ở địa hình thấp hơn, thường ngập nước vào mùa mưa. Chế độ trồng trọt tiêu biểu là một vụ lúa – một vụ màu. Lớp đất mặt thường là thịt nhẹ, màu xanh trắng. Tầng đế cày hơi chặt và bắt đầu có glây. So sánh với đất xám phai màu trên phù sa cổ, đất này có hàm lượng mùn cao hơn, những chất dinh dưỡng cũng tương đối hơn.

– Đất xám phai màu phát triển trên sản phẩm phong hóa của đá macma axit và đá cát: Đất chua, nghèo dinh dưỡng và dễ bị khô hạn. Ngoại trừ một ít đất có thể sủ dụng sản xuất nông nghiệp ở vùng thềm thấp, còn ở địa hình cao hơn nên để phát triển lâm nghiệp.

4/ Nhóm đất đen nhiệt đới

Là nhóm đất tạo thành ở địa hình cao; đồng thời có hai quá trình chính xẩy ra ; tiến trình tích lũy chất hữu cơ và tiến trình tích lũy kiềm. Nhóm đất đen có một số loại đất sau: Đất đen cacbonat, đất đen trên sản phẩm dốc tụ bazan và đất đen trên tuff bazan. Đất phù hợp cho các loại cây: ngô, đậu đỗ, mía và các giống cây ăn trái.

5/ Nhóm đất đỏ vàng (Đất Feralit)

Là nhóm đất phân bổ hầu hết khắp những tỉnh Trung du và miền núi của cả nước. Đây chính là nhóm đất chiếm diện tích lớn nhất của Việt Nam và đóng góp vào vai trò quan trọng trong những lĩnh vực kinh tế, xã hội…Nhóm đất này có một số loại sau: Đất nâu tím trên đá macma bazơ và trung tính, đất nâu đỏ trên đá macma bazơ và trung tính, đất nâu vàng trên đá macma bazơ và trung tính, đất đỏ nâu trên đá vôi, đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất, đất vàng đỏ trên đá macma axit, đất vàng nhạt trên đá cát và đất nâu vàng trên phù sa cổ.

• Đất nâu tím trên đá macma bazơ và trung tính

Loại đất này thường phân bổ thành những vệt nhỏ chen kẽ với một số loại đất nâu đỏ, được tạo thành ở chân những dãi đồi thấp của đất nâu đỏ. Cách tính chất của đất tương đương như đất nâu đỏ nhưng ít chua hơn và độ phì nhiêu tự nhiên tương đối hơn. Đất cực kỳ phù hợp cho nhiều loại cây trồng như: Ngô, đậu đỗ, cây công nghiệp và cây ăn trái.

• Đất nâu đỏ trên đá macma bazơ và trung tính

Đất nâu đỏ trên đá macma bazơ và trung tính (bao gồm một số loại đá như: bazan, spilit, điabazơ, anđêzit, poocphyrit…). Đa phần đất đã được đưa vào dùng để trồng cây công nghiệp hoặc trồng cây lương thực. Độ dốc phổ biến từ 3-150. Đất có tầng cực kỳ dầy (có nơi > 10 m), phẫu diện tương đối đồng nhất, thành phần cơ giới nặng. Lượng nước hút ẩm tương đối cao, ẩm độ cây đã héo đối với ngô lớn. Ẩm độ hữu hiệu tương đối cao, song về mùa khô nóng nhiều trường hợp ẩm độ của tầng mặt xuống bên dưới ẩm độ cây đã héo. Đất chua, chữa số pH 4-4,5, hàm lượng mùn tương đối, lân tổng số giầu. Đất cực kỳ phù hợp cho cây ngô, tuy vậy cần chú trọng những giải pháp dưỡng ẩm cho đất.

• Đất nâu vàng trên đá macma bazơ và trung tính

Đất nâu vàng cũng có đầy đủ tính chất tốt như đất nâu đỏ, lại thêm đặc điểm ẩm hơn và nằm trong thời tiết ẩm hơn. Cũng giống như đất nâu đỏ, đất nâu vàng có thể trồng được đông đảo loại: cây lương thực, cây công nghiệp, ăn trái

• Đất đỏ nâu trên đá vôi

Đất đỏ nâu trên đá vôi rất thịnh hành ở bắc bộ Việt Nam. Đất có những dưỡng chất tương đối, thành phần cấp hạt từ trung bình đến nặng, phù hợp với rất nhiều loại cây lương thực và cây công nghiệp trong đó có cây ngô. Khi dùng chúng ta cần lưu ý nhất là dưỡng ẩm cho đất và chống xói mòn.

• Đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất

Đất đỏ vàng phân bổ đa số ở những tỉnh Trung du và miền núi của cả ba miền đất nước. Đất được tạo thành trên một số loại đá sét và đá biến chất nơi có địa hình đồi thoải ít dốc, đất thường có độ dầy trung bình khoảng 0,6-1,2m, phân tầng rõ, kém tơi xốp hơn đất đỏ bazan. Đất cực kỳ chua pH 4-4,5, thành phần cơ giới nặng, tỷ lệ mùn biến động lớn, tầng mùn nói chung không dầy, lân tổng số và dễ tiêu đều nghèo, kali trung bình.

• Đất vàng đỏ trên đá macma axit

Do phân bổ ở địa hình dốc và nằm phía trên đá mẹ axit nên tầng đất mỏng, độ dầy thường dưới 1m. Thành phần cơ giới nhẹ, do bị rửa trôi nên tầng mặt nhẹ hơn tầng sâu. Đất chua pH chung quanh 4, đạm cực kỳ nghèo, lân tầng mặt cực kỳ nghèo, những dưỡng chất dễ tiêu cũng nghèo. Đất dễ bị thoái hóa.

• Đất vàng nhạt trên đá cát

Đất vàng nhạt trên đá cát, dăm kết, cuội kết; thường có tầng đất mỏng < 1m do đá mẹ khó phong hóa. Thành phần cơ giới là cát pha cho tới cát. Đất rửa trôi mạnh nên chua và nghèo những dưỡng chất bao gồm cả tổng số và dễ tiêu; nghèo mùn. Đất cực kỳ khô hạn, thường bị xói mòn mạnh. Đây chính là đất cực kỳ xấu lại phân bổ trên địa hình dốc, dễ bị xói mòn.

• Đất nâu vàng trên phù sa cổ

Phân bổ ở rìa đồng bằng, ở đây có các dải đất hẹp-đất phù sa cổ-mà tính chất đã thay đổi hẳn làm cho ta phải xếp chúng vào nhóm đất đỏ vàng. Địa hình cao hơn hẳn đồng bằng (khoảng 25-30m) và dạng đồi lượn sóng. Đất này tuy nghèo dinh dưỡng, nhiều kết von đá ong, song tương đối thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp do: dầy ; tơi xốp (nếu đá ong ở sâu); tương đối bằng phẳng; có nguồn nước hoặc gần nguồn nước; gần đồng bằng.

Sản xuất ngô trên nhóm đất đỏ vàng cần lưu ý những giải pháp chống xói mòn như: trồng băng phân xanh ngang dốc; trồng xen; trồng gối. Những thành quả nghiên cứu đã xác định những công thức trồng xen; trồng gối tốt sau đây:

– Ngô xen đậu nho nhe, đậu nành, đậu xanh.

– Đậu nành gối ngô hoặc lúa cạn gối ngô.

– Ngô gối vừng thu

– Ngô – lạc thu (Tây nguyên)

Ngoài ra, chúng ta còn phải dùng những giải pháp như: phủ gốc dưỡng ẩm ; dưỡng ẩm cho cây trồng bằng những giải pháp trồng trọt hợp lý. Đẩy mạnh bón: phân hữu cơ (phân xanh, phân chuồng), phân hóa học, vôi…