Ích lợi của cỏ dại đem lại cho cây trồng và giải pháp quản lý

Giữ cỏ trong vườn là một giải pháp hữu hiệu để bảo vệ và tăng chất lượng đất. Trước đây, các người làm nông nghiệp luôn có quan niệm rằng cỏ dại là kẻ thù, bởi nó sẽ cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng chính. Và luôn phải vất vả để diệt trừ cỏ bằng việc cuốc xới hay phun phun thuốc. Nhưng quan niệm này đang dần thay đổi khi người làm vườn nhận ra các ích lợi đặc biệt mà cỏ dại đem lại cho đất trồng.

1/ Cỏ dại là gì?

– Cỏ dại là các thực vật mọc ở nơi mà chúng ta không có nhu cầu. Thực chất, “cỏ dại” là một khái niệm chức năng và thực vật không phải khi nào cũng là cỏ dại. Thực vật chỉ được biết đến như là cỏ dại khi chúng gây trở ngại cho hoạt động của con người, chẳng hạn như trong trồng trọt nông nghiệp. – Cùng một trong các loại, thực vật mọc trong tự nhiên sẽ không phải là cỏ dại, mà thậm chí được biết đến như là một loài thực vật có lợi khi nó không cản trở những hoạt động khác. Trong sản xuất thông thường, nông dân thường cố gắng dọn dẹp sạch toàn bộ cỏ dại trên ruộng và ngày càng dùng nhiều thuốc diệt trừ cỏ hơn. – Là nông dân hữu cơ, bạn phải nắm rõ các không có lợi của cỏ dại, nhưng cũng nhận thấy chúng có các ưu thế ổn định. Cỏ dại là một phần bên trong hệ thiên nhiên và nó đấu tranh để duy trì cân bằng. Trên thực tế, toàn bộ những nhân tố tích cực của cây phân xanh cũng có thể có ở cỏ dại. Tuy vậy, có sự khác nhau là cỏ dại cực khó loại bỏ nếu chúng ta không cần chúng nữa.

Cỏ dại trong khu vườn cây ăn cỏ

2/ Cỏ dại là một trong các chỉ số nhận xét đất

– Cỏ dại là chỉ số để nhận xét độ phì nhiêu và cấu trúc của đất. Khi điều kiện đất thuận lợi thì sự phát triển của cỏ dại mạnh hơn cây trồng chính và đó là biểu hiện không tốt cần phải xử lý. – Ví dụ cỏ dại có thể tận dụng độ mặn cao nhưng cây trồng chính lại cực khó và bị ảnh hưởng không tốt. Cỏ dại có khả năng sống sót tốt trong đất có ít dưỡng chất, như loại Imperata cylindrica. Loại cỏ này do đó là các chỉ số tốt để nhận xét độ phì nhiêu của đất. – Sự hiện diện của một số loại cỏ khác cho thấy mức độ rắn chắc, sự úng nước, đất chua hay có thành phần vật chất hữu cơ thấp v.v..

3/ Các ích lợi cỏ dại đem lại cho khu vườn

– Bao phủ, bảo vệ đất trồng, ngăn ngừa được xói mòn rửa trôi lớp đất mặt. – Giúp đất dưỡng ẩm tốt hơn, đưa được nước và dinh dưỡng vào sâu hơn, ngăn ngừa sự bốc hơi nước khi nắng nóng. – Rễ cỏ giúp đất tơi xốp, thoáng khí, đưa được đông đảo O₂  và CO₂ vào tầng đất sâu, giúp rễ cây trồng hô hấp và hấp thụ dinh dưỡng dễ hơn. – Cỏ giúp điều hòa dinh dưỡng đất, khi được cắt tỉa hay chết đi tự nhiên, cỏ trả lại dinh dưỡng cho đất. Rễ cỏ, xác cỏ khi phân hủy nâng cấp lượng hữu cơ trong đất, giúp đất giầu mùn và phì nhiêu hơn. – Giữ cỏ giúp tạo môi trường thuận lợi cho hệ sinh vật đất phát triển, hoạt động nâng cao chất lượng đất hiệu quả hơn. Giúp bảo vệ cây trồng trước sự tấn công của nấm bệnh. – Việc bao phủ mặt đất giúp hạn chế quá trình rửa trôi những kim loại kiềm cũng góp thêm phần ổn định pH đất. – Là nguồn phân xanh cung ứng dinh dưỡng cho những cây trồng khác. – Một vài loại cỏ có thể cố định nitơ tự nhiên, bổ sung đạm cho cây trồng chính và cải tạo đất trồng. – Một vài loại khác có thể xua đuổi tuyến trùng, côn trùng gây bệnh hay cuốn hút những loài thiên địch. – Cỏ dại còn là nguồn thức ăn cho nhiều loại vật nuôi và còn là các bài thuốc sử dụng trong đông y.

4/ Các loại cỏ nên giữ trong vườn

4/1/ Cỏ bản địa

– Trước tiên chúng ta ưu tiên một số loại cỏ bản địa mọc tự nhiên trong vườn. Mỗi vùng miền, từng loại đất sẽ có một trong các loại cỏ mọc. Một số loại có này sẽ xuất hiện và phát triển tùy từng nền đất. Một số loại có lá dài, thân, rễ cứng như cỏ tranh, cỏ chỉ, cỏ gà,… sẽ mọc ở các khu vực đất khô cứng, ít tơi xốp. Một số loại cỏ lá tròn đa phần mọc ở các nơi đất ẩm, có độ phì cao.

– Một số loại cỏ này sẽ có các đặc điểm sinh trưởng thích hợp với khí hậu và thổ nhưỡng từng vùng miền, do đó khi giữ cỏ hãy ưu tiên giữ một số loại cỏ bản địa. – Ngoài ra có một vài loại cỏ khác mà chúng ta nên phát triển trong vườn như các giống cây cỏ họ đậu, hoa cỏ họ cúc, xuyến chi, yến bạch, ngũ sắc, thài lài, cỏ ba lá, cỏ sả, cỏ vetiver,… Một số loại cỏ này ngoài ích lợi giúp dưỡng ẩm, chống xói mòn, làm tơi xốp đất, phát triển hệ sinh vật đất thì còn đẩy mạnh lượng lớn sinh khối hữu cơ, cố định đạm sinh học, cuốn hút thiên địch và xua đuổi côn trùng gây bệnh.

4/2/ Hoa cỏ họ đậu (đậu đen, xanh, đậu tương, lạc dại, đậu săng, đậu mèo, muồng vàng,…)

– Các giống cây cỏ họ đậu nhờ có vi khuẩn nốt sần cộng sinh ở rễ, có thể cố định nitơ trong tự nhiên để bổ sung đạm cho cây trồng, đồng thời lượng sinh khối cao nên cho nguồn phân xanh rất rộng lớn.

Cây muồng vàng

4/3/ Hoa cỏ họ cúc (cúc vạn thọ, hướng dương, bồ công anh,hoa sao nhái,…)

– Các giống cây cỏ họ cúc được canh tác trong vườn ngoài đem lại ích lợi vè xe phủ, bảo vệ đất, bổ sung nguồn sinh khối thì còn có công dụng cuốn hút thiên địch nhờ có hoa và xua đuổi côn trùng và hạn chế tuyến trùng trong đất.

Cỏ họ cúc

4/4/ Lạc dại (cỏ đậu)

– Lạc dại là loại cây cỏ họ đậu cố định đạm có thể chịu hạn tốt, chịu úng cao, có thể trồng được cả năm.  Lạc dại mọc sát mặt đất nên khả năng bao phủ và dưỡng ẩm cho đất cực kỳ tốt. Đồng thời còn là ký sinh chủ của rệp sáp, giúp chia sẻ sức ép cho cây trồng chính.

4/5/ Cỏ thài lài (rau trai)

– Loài cỏ này mọc phổ biến ở miệt vườn, phát triển nhanh nên cực kỳ phù hợp để trồng trong vườn. Cỏ thài lài thường hay mọc lan phía trên mặt đất, vậy nên có thể bao phủ và dưỡng ẩm rất rộng lớn. Đây còn là một trong các loại dược liệu và là nguồn thức ăn cho nhiều loại gia súc và gia cầm.

4/6/ Xuyến chi (đơn buốt)

– Là loài hoa cỏ bụi  mọc ở những khu vực đồng cỏ, đất hoang. Cây xuyến chi phân bổ đều khắp những khu vực ấm trên toàn cầu. Ở nước ta, xuyến chi phân bổ khắp những tỉnh thành ở các bãi đất trống, ven đường, ven mương, đồng cỏ.

Cỏ xuyến chi

– Cũng như các giống cây cỏ khác, xuyến chi giúp đất dưỡng ẩm, tơi xốp, khi cắt tỉa bổ sung nguồn hữu cơ cho đất, nhất là cuốn hút những loài côn trùng như ong bướm. Và còn là một trong các bài thuốc dân gian được sử dụng nhiều. Vậy nên, xuyến chi cực kỳ phù hợp khi giữ trong vườn.

4/7/ Cỏ sả

Cỏ sả là cỏ có rất nhiều đặc điểm quý: phát triển mạnh, cho năng suất cao, khả năng chịu hạn, chịu nóng và chịu bóng cây tốt, dễ để trồng. Bên cạnh là nguồn thức ăn cho chăn nuôi, có sả còn có công dụng bao phủ dưỡng ẩm, cung ứng một lượng sinh khối lớn nên cực kỳ phù hợp trồng xen trong những vườn cây ăn quả, cây công nghiệp.

4/8/ Cỏ Vetiver

– Cỏ Vetiver được biết đến như là một trong các loại cỏ đặc biệt, đa dụng. Cỏ thích nghi tốt với rất nhiều điều kiện khí hậu và đất đai khác nhau, lại cực kỳ an toàn với môi trường tự nhiên. – Cỏ Vetiver có rễ ăn sâu, gắn kết chặt với đất, chịu được ngập úng. Rễ mọc theo chiều thẳng đứng, ăn sâu không ăn ngang nên không cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng chính. Nhờ thân cỏ cứng cáp mà chịu đựng được những dòng chảy mạnh, vậy nên ngăn xói mòn rất rộng lớn. Cỏ Vetiver còn là ký sinh chủ của rệp sáp, nên khi xen canh trong vườn, cỏ cuốn hút rệp sáp để ngăn ngừa sự xâm hại với những cây khác trong vườn. Đây còn là nguồn sinh khối rất rộng lớn, khi được cắt tỉa phủ mặt