Cách trồng, chăm sóc và điều chế cây ba kích tím

Ba Kích là loại cây lâu năm, dạng dây leo cuốn. Rễ hình trụ tròn, cong queo, thắt thành từng đoạn như ruột.. Thân tròn, phân nhánh nhiều. Cành non có lông màu nâu khi già nhẵn không còn lông. Lá đơn, mọc đối chéo chữ thập, có cuống. Phiến lá hình elip thuôn dài, lá non có lông màu tím, lá già màu xanh không lông. Cụm hoa nhỏ, màu trắng ngà ở nách lá hay đầu cành. Quả khi non màu xanh, chín màu hồng. Mùa hoa: Tháng 4 đến tháng 12/

Cây Ba Kích mọc hoang ở hầu hết toàn bộ những tỉnh miền núi phía Bắc. Bên cạnh đó cây còn có ở Trung Quốc, Lào, Ấn Độ và Triều Tiên.

Cây Ba Kích thích nghi với rất nhiều điều kiện sinh thái khác nhau. Ở thời kỳ trưởng thành cây thích sáng, khi cây non dưới 2 tuổi cây ưa bóng. Cây sinh trưởng tốt ở điều kiện nhiệt độ từ 22,5° – 23,1°C, Ẩm độ không khí  từ 82- 89%. Lượng mưa từ 1420,7 – 2574,5 mm trên năm. Ba kích phù hợp với đất feralit đỏ vàng và đất feralit giàu mùn trên núi, đất thịt ẩm mát.

Cây sinh trưởng sau 5 đến 7 năm  được thu dược liệu, năng suất  8- 12 kilogam củ tươi/gốc,  cây càng để lâu năm sản lượng càng cao chất lượng càng tốt

    

Kĩ thuật trồng và chăm bón cây ba kích

3NTV-VTC16: Cách trồng và chăm bón cây ba kích tím

Ba Kích là loại cây dược liệu có thể trồng bằng hạt hay bằng hom thân. Trong sản xuất cây con thông thường trồng bằng phương pháp gieo ươm từ hạt.

• Nhân giống bằng hạt

Có thể ươm hạt giống trực tiếp trên ruộng đồng. Nhưng tối ưu nhất là gieo ươm trong thùng cát, trước khi ươm cát phải được làm sạch, tiệt trùng bằng phương pháp sấy nóng hay rang rồi để nguội.

Hạt Ba Kích đem ngâm nước 24 giờ, loại bỏ các hạt nổi và hạt lép.  Hạt vớt lên trộn đều với cát theo tỷ lệ 1/5, Đổ cát không đầy đáy thùng, tiếp đến rải đều lượng hạt giống đã trộn với cát lên phía phía trên mặt, cuối cùng rải một lớp cát mỏng lên nữa, xịt nước cho đủ ẩm, đậy kín, để trong vườn ươm có mái che.

Khi hạt trong thùng bắt đầu mọc mầm, đổ cát và hạt ra, chọn các  hạt đã mọc mầm cho vào bầu( đất trong bầu trộn với phấn chuồng tỉ lệ đất phần là 3:1), các hạt chưa mọc mầm cho vào thùng ủ tiếp.

Sau khi cây mầm đã  được canh tác vào vào bầu, đem bầu xếp thành luống ở vườn ươm. Luống chìm 1/3 bầu để giữ bầu khỏi đổ và dưỡng ẩm tốt.

Phải vệ sinh Vườn ươm sạch sẽ, rào chắn cẩn trọng.Liên tục tưới nước dưỡng ẩm cho cây, diệt trừ sạch cỏ dại, che nắng cho cây giống không để ánh nắng trực tiếp chiếu vào.

Khi Cây cao 20 – 30 ngọn bắt đầu leo, thân mập khoẻ, không có biểu hiện sâu hại, là có thể đưa ra trồng ở ruộng sản xuất.

• Thời vụ để trồng cây ba kích

Gieo ươm hạt nên vào tháng 1 mỗi năm,  để vụ xuân hè tháng 5-7 có cây giống đạt chuẩn đem đi trồng, bảo đảm tỷ lệ cây sống cao, sinh trưởng thuận lợi

• Cách làm đất trồng cây ba kích

Đất trồng phải được cày ải. Cày ải xong, sau  5 – 7 ngày phải bừa ải để dưỡng ẩm cho đất. Đến thời vụ để trồng Ba kích phải bừa lại để đất nhỏ, tơi xốp, loại bỏ những tạp chất trên ruộng, lên luống cao 20 centimét, rộng 60 centimét,  bổ hốc phía trên mặt luống trước khi có thể trồng, kích cỡ 25 x 25 centimét sâu 20 centimét. Nếu tiến hành trồng đất đồi dốc không cần cày làm đất  mà cuốc hố theo hàng, cây cách cây  1m, hàng cách hàng 1,5-2m, hố rộng  40 x 40 centimét sâu 30 centimét. Cuốc hố trước khi có thể trồng, tối thiểu từ 1 ngày.

• Phân bón cho cây ba kích

Bón lót:  dùng phân chuồng hoai mục 15 – 20 tấn/ hecta.

Bón thúc: 3 năm đầu khi cây mới trồng, bón thúc vào tháng 5 sau khi đã làm cỏ vun gốc,  tưới phân chuồng pha loãng (3 – 5 tấn/ hecta /năm) hoặc  phân đạm urê pha loãng 20% (80 kilogam/ hecta /năm).

• Chăm sóc và quản lý ruộng đồng

Cây trồng xong cần làm giàn che nắng ngay và tưới nước dưỡng ẩm thường xuyên trong  khoảng 7-10 ngày.  Nên tưới cây vào buổi sáng tránh tưới vào buổi chiều,  khi phát hiện cây chết cần trồng giặm ngay. Mỗi năm  nên làm cỏ, xới đất, vun gốc vào tháng 5 và tháng 8/

Khi cây vươn ngọn cần cắm giàn cho cây leo. Vào cuối năm thứ hai, đầu năm thứ ba, cắm giàn leo cho từng gốc, mỗi gốc gồm 3 cọc mỗi cọc dài 1,5-2 m cắm theo hình chóp mũ

• Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại gây bệnh trên cây ba kích

Sâu bệnh hay gặp là rệp làm thui ngọn, lá non, ngăn ngừa, diệt trừ bằng phương pháp rắc tro bếp vào gốc, bệnh nấmmắt cua làm đốm lá  chữa bằng phun xịt trừ bằng dung dịch boocđô.Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại bằng phương pháp vệ sinh vườn tược sạch sẽ, có khả năng thoát nước kịp lúc và triệt để sau mưa.

• Thu hoạch ba kích

Cây trồng sau 5 -7 năm có thể tiến hành thu hoạch được. Thời vụ thu hoạch sau khi quả chín (tháng 10- 11). Khi tiến hành thu hoạch cần cố gắng không làm sây sát, đứt đoạn rễ.

• Biện pháp điều chế ba kích

Củ đào về rửa sạch cắt bỏ rễ con, phơi nắng nhẹ  khoảng 2 ngày đến khi phần thịt rễ dẻo lại, ẩm độ còn khoảng 50 %, ép nhẹ cho dẹp phần thịt rễ. Tiếp đến tiếp tục phơi cho khô hẳn cắt thành đoạn 10-13 centimét.

Chế thường: Ba kích sau khi tiến hành thu hoạch rửa sạch, bỏ lõi. Có thể đồ cho mềm để bỏ lõi. Thái đoạn dài 3 – 4 centimét. Phơi khô ẩm độ không quá 13%.

Ba kích tẩm rượu: Ba kích sau khi đã sơ chế ở phía trên, tẩm rượu, ủ nửa tiếng để ngấm đều. Sao nhỏ lửa tới khô.

Ba kích tẩm muối: sau khi bỏ lõi, thái lát đem Ba kích. Tẩm với nước muối 5%, ủ nửa tiếng đến 1 giờ. Sao nhỏ lửa đến khi dược liệu chuyển màu vàng. Hoặc đun trực tiếp Ba kích với nước muối theo tỷ lệ: 1 kilogam muối cho 10 kilogam Ba kích, đun trong 2 giờ, đến khi Ba kích chuyển màu đen là được, rồi đem phơi khô.

Mọi chi tiết xin liên lạc:

Viện nghiên cứu cây đàn hương và thực vật quý hiếm (ISAF)

Điện thoại: 0462942824

Di động: 0973/407/000

E-mail: danhuongando@gmail.com