Cách trồng, chăm sóc, chế biến và dùng cây trinh nữ hoàng cung

1/ Cách trồng và chăm bón cây trinh nữ hoàng cung

1/1/ Chọn khu vực trồng cây trinh nữ hoàng cung

Cây Trinh nữ hoàng cung là loại cây có xuất xứ khí hậu nhiệt đới nóng ẩm nên việc chọn đất trồng dễ dàng, đa số là cung ứng đủ ẩm và thoát nước tốt. Trinh nữ hoàng cung là loại cây phàm ăn ưa đất có tầng trồng trọt dầy, giầu mùn và có thành phần cơ giới nhẹ: Đất thịt nhẹ, đất cát pha và nhất là đất phù sa cổ được tạo thành từ những sông lớn hoặc đất ở phía dưới chân rừng, đồi và những thung lũng cạn. Cây có khả năng trồng ở trên nhiều loại đất khác nhau như: Đất thịt nhẹ, đất cát pha, đất phù sa hoặc đất đồi… Tuy vậy, cây phát triển mạnh nhất trên đất thịt nhẹ, nhiều mùn và thoát nước tốt.

Cây trinh nữ hoàng cung phát triển mạnh nhất trên đất thịt nhẹ, nhiều mùn và thoát nước tốt

1/2/ Giống và cách nhân giống cây trinh nữ hoàng cung

Cây được tách ra khỏi cây mẹ và đã sinh trưởng độc lập gồm đầy đủ những bộ phận của một cây hoàn thiện đó là có rễ, thân, lá. Cây con phải đạt chiều cao 20 centimét trở lên, cây sạch bệnh (không có bệnh, sâu, mầm mống của sâu hại ).
Cây Trinh nữ hoàng cung có tỷ lệ đậu trái thấp, vì vậy nhân giống bằng cách hữu tính hiệu quả không cao. Thường nhân giống bằng cách vô tính (tách chồi con ở cây mẹ) hoặc nhân giống bằng cách nbsp;in vitro (nuôi cấy mô). Nếu thu gom được hạt, hạt được gieo trồng tập trung vào vườn ươm, sau 3 – 4 tháng hạt mới mọc lên thành cây giống, cây giống mọc từ hạt thông thường cực kỳ yếu, lá non, nhỏ và mỏng. Khi đưa cây ra trồng, cây lên chậm và kém phát triển, tốn không ít công chăm sóc, vì vậy trong sản xuất thường ít tận dụng thêm nguồn giống từ hạt, thông thường trồng bằng cây giống tách từ gốc mẹ.

Đối với các loại cây được nhân giống bằng cách in vitro: Sau khi cây đưa ra khỏi ống nghiệm, cây phải trải qua 3 – 4 tháng ngoài vườn ươm, khi cây có bộ rễ mới, đủ lá và kích cỡ củ đạt 1 – 1,5 centimét.

1/3/ Thời vụ để trồng cây trinh nữ hoàng cung

Cây Trinh nữ hoàng cung thuộc loại cây trồng dễ tính, có thể trồng bất cứ thời điểm nào trong năm, chỉ cần cung ứng đủ ẩm cho cây. Tuy vậy, thời vụ phù hợp nhất cho cây là trồng vào vụ xuân (từ tháng 2 đến tháng 4 mỗi năm ).

1/4/ Đất trồng và cách làm đất

Chọn những nơi đất không bị úng ngập vào mùa mưa bao gồm cả úng tiểu mãn. Vạc bờ cuốc góc và diệt trừ sạch cỏ dại trước khi cày bừa. Cày sâu 20 – 25 centimét bừa nhỏ (theo cách làm đất thông thường).
Cắt luống theo hướng Đông Tây phối hợp với chiều thoát nước của đất vào mùa mưa: Vun luống còn rộng mặt luống 80 centimét, rãnh 40 centimét, chiều cao luống 25 – 30 centimét. Bổ hốc so le hoặc nanh xấu cây cách cây và hàng cách hàng là 40 x 40 centimét.

1/5/ Phân bón và cách bón phân cho cây trinh nữ hoàng cung

Phân chuồng: 1500 – 3000 kilogam /sào (1000m2) (15 – 30 tấn/ ha) bón lót tất cả. Phân đạm và phân lân bón thúc sau khi tiến hành trồng 45 ngày và bón phối hợp xới xáo sau mỗi lần thu hoạch dược liệu (4,5 lần /năm) 1 lần cách nhau 2 – 2,5 tháng. Tổng lượng phân là 160 kilogam đạm urê thị trường và 160 kilogam lân sunfat/ hecta /năm.
Cuối năm bón xung quanh gốc cây lượng phân chuồng sử dụng cho sang năm để cây có điều kiện dưỡng ẩm, phủ ẩm gốc cây tạo cơ hội cho mùa xuân sang năm cây phát triển sinh trưởng tốt hơn.

1/6/ Mật độ, với khoảng cách trồng cây trinh nữ hoàng cung

Khoảng cách trồng: 30 x 30 centimét.

Lượng cây con: 75/000 cây/ hecta

1/7/ Cách trồng cây trinh nữ hoàng cung

Cây trồng theo hốc đã được bón phân chuồng, trồng 2 hàng lệch nhau hay theo kiểu nanh sấu. Đảo đều phân và đất theo từng hốc, đặt thẳng cây con vào chính giữa hốc đã được đào sẵn, lấp đất đều chung quanh cho kín bề mặt của thân giả khoảng 1 centimét, ém đất chung quanh củ cây con để cây khỏi bị lay gốc và để đế củ tiếp giáp với đất sẽ chóng đâm rễ hơn.
Trước khi có thể trồng, cần cắt bỏ hết phần rễ của cây con để kích thích việc ra rễ mới và cần cắt bỏ hết phần lá của cây con chỉ chừa lại 1-2 centimét, nhằm né sự mất nước tạo cho cây nhanh ra lá mới.

1/8/ Chăm sóc và quản lý ruộng đồng

Liên tục kiểm tra ruộng đồng để có thể cung cấp đủ ẩm cho cây và phát hiện sâu hại sớm để kịp lúc xử lý. Cần thường kì làm cỏ sạch ruộng, phối hợp xới xáo và bón phân thúc cho cây sau mỗi lần thu hái. Sau 1 5 ngày kể từ thời điểm trồng cây con, độ ẩm đất trồng phải thường xuyên bảo đảm từ 75 – 80%. Sau thời gian trên, ẩm độ đất có thể thấp hơn (khoảng 60 – 65%). Liên tục thăm kiểm tra ruộng trồng, nếu phát hiện có cây giống bị chết cần giặm lại cây mới để có thể bảo đảm mật độ, với khoảng cách trồng.
Cuối năm thứ hai nếu có mong muốn lấy cây con thì bới gốc cây mẹ ra để tách lấy cây giống đem làm giống.

1/9/ Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại trên cây trinh nữ hoàng cung

Liên tục kiểm tra ruộng trồng Trinh nữ hoàng cung, nếu nhận thấy có sâu non xuất hiện, mật độ sâu cao do sâu có thể gối vụ ta phải tiến hành xử lý phun thuốc. Cây Trinh nữ hoàng cung có sâu phá hại chính là một loài sâu ăn tạp (Brythys crini) gây thiệt hại từ tháng 4 -10 mỗi năm, cao điểm tập trung gây thiệt hại của sâu vào các tháng giữa mùa hè nắng nóng xen với mưa lớn.

Diệt sâu bệnh: Ta có thể sủ dụng một số loại thuốc nội hấp hoặc ngấm sâu thuốc thảo mộc (Fastac 5 EC, Tập kỳ, Thần tốc) cho hiệu quả diệt sâu Brithys crini Fabricius cực kỳ cao, có thể đạt được hiệu quả trên 90%. Tuy vậy, tránh hiện tượng sâu gối vụ, ta nên phun nhắc lại 10-15 ngày/lần. Phun xịt ướt cả 2 mặt lá và bề mặt luống. Xịt vào ngày nắng, vào buổi chiều, khi cây đã khô sương. Nồng độ phun theo hướng dẫn trên nhãn thuốc. Nếu ít sâu, có thể sủ dụng biện pháp bắt thủ công vào buổi sáng sớm và chiều tối.

Bệnh gây hại: Bệnh đốm đen, đốm cháy lá, mốc phấn trắng, vàng lá sinh lí nhưng mức độ gây bệnh không lớn.

Có thể sủ dụng thuốc ngăn ngừa, diệt trừ là: TP – ZEP 18 EC có xuất xứ từ thảo mộc phun theo chia sẻ cách trên nhãn bao bì của hãng sản xuất.

Dược liệu Trinh nữ hoàng cung là loại lá nên cần tuân theo ứng dụng đúng nguyên tắc về thời gian cách ly theo khuyến nghị của hãng sản xuất với mỗi loại thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) mới được thu hoạch được liệu.

1/10/ Chế độ luân canh hoặc xen canh

Lá cây chiếm đất quanh năm vì vậy hàng năm không luân canh, tuy vậy ruộng trồng 3 – 4 sang năm có thể chuyển sang ruộng khác, ruộng cũ luân canh 1 vụ lúa nước, diệt trừ cỏ dại và mầm mống sâu hại trong đất.
Có thể xen canh với cây ngô, cây đậu nành, cây Mã đề, cây Diệp hạ châu vào thời kỳ đầu khi cây mới trồng hoặc vào thời kỳ cuối thu và vụ đông khi cây tạm ngừng sinh trưởng.
Có thể trồng xen canh với cây Kim tiền thảo là cây thân bò ngắn ngày để ngăn ngừa bớt cỏ dại và gia nâng cao năng suất cây trồng trên một đơn vị diện tích đất.

2/ Thu hoạch, chế biến và bảo quản cây trinh nữ hoàng cung

2/1/ Thu hoạch cây trinh nữ hoàng cung

Thu hoạch đợt giai đoạn đầu sau trồng 100 – 200 ngày (dựa theo tuổi của củ cây giống trồng), thu hoạch đợt đầu có thể chất lượng và năng suất dược liệu chưa cao. Cây đủ tiêu chuẩn là trồng được 1 năm trở đi, thường khi cây có 6 -8 lá thật, kích cỡ lá dài 50 – 70 centimét, rộng 10 – 12 centimét, lá dầy ta nên thu hoạch. Khi thu, giữ lại 2 – 3 lá ngọn. Khi cây đã được 1 năm tuổi trở đi, phụ thuộc điều kiện thời tiết thời tiết, kỹ thuật chăm sóc và ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại có thể tiến hành thu hoạch lá 1,5 – 2 tháng/lần.

2/2/ Chế biến cây trinh nữ hoàng cung

Dược liệu nhất thiết phải được nhặt sạch cỏ dại, những cây tạp, loại bỏ cây bị hại, thối mốc để không gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng và giá trị thương phẩm của dược liệu. Lá sau khi tiến hành thu hoạch phải được rửa sạch và phơi trên sân sạch cho đến lúc bẻ cong ở phần cuống lá thấy gãy giòn là được Dược liệu sau khi khô có màu vàng nhạt hoặc xanh nhạt, lá có hương thơm nhẹ và không bị đen, ẩm, mốc, độ ẩm đưa vào bảo quản đạt khoảng 12 – 13% độ thủy phần.
Dược liệu để nơi khô mát và bảo quản trong túi nilon, không nên để ẩm lá sẽ bị mốc, mất mùi, gây giảm chất lượng dược liệu.
Có thể sủ dụng ngay lá khô, tươi để nấu uống trực tiếp hoặc được chế trở thành một số loại chè nhúng, chè tan và viên nang thuốc.
Năng suất và thương phẩm dược liệu: Phụ thuộc vào chất đất, kỹ thuật chăm bón mà cây Trinh nữ hoàng cung cho năng suất khác nhau. Đối với loại đất phù sa hoặc thịt nhẹ, nhiều mùn, bón phân đầy đủ, cung ứng đủ ẩm. Cây trồng 1 năm có thể cho năng suất trung bình 600 kilogam lá khô/1năm/1 sào ( 6/000 kilogam/ hecta ). Những sang năm năng suất được tăng lên từ 2 – 3 lần so sánh với lần đầu tiên. Cây càng lâu năm (tức là tuổi 2 – 3 có thể cho năng suất 200 kilogam.1năm/1sào (20.000 kilogam/ hecta ), chất lượng dược liệu đạt tương đối cao.

2/3/ Vận chuyển và bảo quản

Đòi hỏi bao đóng gói: Phải nhất thiết đóng gói dược liệu bằng túi polyetylen loại dầy khó rách, tiếp đến buộc chặt đầu bao bì để giúp tránh không khí thâm nhập làm ẩm, mất hương thơm, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng dược liệu.
Đòi hỏi của kho bảo quản: Kho phải được đặt ở nơi cao ráo, thoáng mát, có cửa thoáng đãng, trang bị kệ sắt để đặt sản phẩm, kệ cách tường kho và cách sàn kho 20 – 30 centimét để giúp tránh ẩm và mối mọt. Thông thường thời gian bảo quản dược liệu: Dược liệu khô đóng gói kỹ trong hoàn cảnh kho bình thường, có thể bảo quản được 2 năm. Trong hoàn cảnh bảo quản ở dược liệu ở kho lạnh thì thời gian bảo quản có thể nối dài lâu dài hơn.
Đòi hỏi và điều kiện vận chuyển: Bao hàng đưa lên xe vận chuyển không được rách, cách tốt nhất ngoài đóng thêm 1 lớp bao tải để khi vận chuyển trên đường tránh rách nát, làm hỏng dược liệu. Xe vận chuyển là xe chuyên dụng, phải có bạt che mưa nắng an toàn cho dược liệu.