Cách nhân giống cây mai vàng bằng cách ghép

Ghép mai là gắn một phần của cây mai có hoa đẹp vào gốc của cây mai người chơi muốn thay đổi hoa, nhưng có bộ rễ đẹp, để chơi kiểng và chơi hoa.

Ghép mai có cực kỳ nhiều phương pháp ghép như: Ghép xuyên tâm, ghép áp cành, ghép chồi, ghép mắt ngủ… Nhưng hiện tại việc ghép mắt ngủ được đông đảo người dùng nhất, vì dễ làm, dễ thành công, xin nguồn giống dễ…

Mùa ghép mai có thể thực thi cả năm, nhưng do cây mai chỉ phát triển mạnh từ tháng 1 âm lịch đến tháng 7 âm lịch nên thường chỉ ghép mai từ tháng 12 âm lịch đến tháng 4 âm lịch. Nhằm cho chồi ghép phát triển thuận mùa (thiên thời). Nếu ghép vào những tháng khác, chồi ghép chỉ phát triển 1 đến 2 cơi đọt là vào mùa sinh sản, chồi ghép đóng nụ, chậm phát triển kéo theo làm yếu rễ cây mai do không đủ lá quang hợp nuôi rễ, không đủ lá hỗ trợ cây hút nước trong thời điểm mùa mưa dầm tháng 7 – 8 – 9 âm lịch.

+ Có thể ghép mai vào tháng 2 âm lịch, khi cây đã hồi phục trở lại, bắt đầu đâm chồi mới và phát triển nhanh, song kết quả sẽ không cao bằng thời gian cuối tháng 3 trở đi.

Nên ghép mai vào khoảng cuối tháng 3 âm lịch đến khoảng cuối tháng 4, khi cây mai đã hoàn toàn bình phục, bắt đầu cất giữ nhựa trong thân, lá, cành (sau khi sử dụng sức nuôi hoa) và chồi mới phát triển mạnh.

+ Gốc ghép và mắt ghép (cành ghép…) phải cùng loài, hoặc cùng giống cùng nhau thì sau khi ghép cây mai mới sinh trưởng tốt.

– Việc cắt thân ghép vào khoảng tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, mầm ghép có thể ghép được vào thời kỳ đầu mùa mưa (khoảng tháng 4 âm lịch) như bạn nói. Nhưng khi ghép mai người ghép muốn có một giống mai mới, không mấy người đi ghép mắt ghép với thân ghép cùng giống.

1/ Chọn gốc mai vàng ghép

Việc chọn gốc ghép dựa theo thị hiếu của từng người. Thường thì gốc ghép được chọn là gốc mai tứ quý (giống này cực kỳ khỏe, ít sâu hại ), hoặc gốc mai rừng (5 cánh). Bất cứ giống mai vàng nào cũng có thê sử dụng làm gốc ghép. Nhưng tiêu chí đề ra là phải khỏe, dáng đẹp. sau khi chọn gốc ghép xong, khoảng tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, sử dụng cưa cắt hết cành nhỏ, tạo dáng theo ý mình, nếu như không cần dáng của gốc ghép thì cắt ngang thân cách mặt đất khoảng 15 đến 20 centimét. Tưới phân hữu cơ có pha B1 hoặc Atonic kích thích nhảy chồi non. Khi chồi non nhú ra (thường cực kỳ nhiều). Ngắt bỏ các chồi thường mọc không đúng hướng mình định ghép. Bón thúc cho chồi non mập mạnh, khi chồi mới có thân lớn cỡ chiếc đũa là có thể triển khai ghép được rồi.

Có thể sủ dụng gốc mai vàng (loại mai đang được canh tác phổ biến ở Miền nam ), hoặc tối ưu nhất là gốc mai tứ quí vì loại này sinh trưởng khỏe, dễ ghép, dễ thành công, đủ sức mang trên mình nhiều giống mai khác. Các gốc này càng lớn càng tốt, sử dụng cưa cắt ngang thân cây cách mặt đất khoảng vài tấc đến một mét (dựa theo thế của cây sau này định tạo là cao hay thấp) sau khi cưa, chăm sóc (bón bổ sung phân, tưới đủ nước) chu đáo để cây nẩy tược, chờ cho tược lớn cỡ điếu thuốc lá là có thể ghép được (để cho dễ phân biệt tạm gọi mỗi tược mới ra sau này là một gốc ghép, còn gốc cây mẹ vừa mới được cưa bỏ phần ngọn là thân chính).

Một gốc ghép có thể cùng lúc ghép nhiều giống mai khác nhau, chú ý những giống mai khỏe như Giảo, Mai trâu… ghép dưới thấp, những giống trung bình như mai xanh, mai hương… ghép ở giữa. Những giống thể trạng yếu như mai trắng, mai cúc, mai 50, 120 cánh… ghép trên phần ngọn. Cách bài trí phải cân đối, bảo đảm những mầm ghép sẽ phát triển hài hòa.

Kiểm tra xem những chồi ghép đã sẵn sàng chưa, bằng phương pháp như sau: Sử dụng mũi dao nhỏ, sắc, tách thử một chút vỏ trên mầm thân ghép. Nếu nhận thấy giữa phần vỏ và phần thân gỗ dễ dàng tách rời nhau, có vẻ láng ướt nhựa. Như vậy là thời gian ghép tối ưu nhất đã đến.

Chọn cây giống và ý tưởng ghép: Trong dân gian ngày nay có tương đối nhiều loại mai đẹp như: Bạch mai (hoa màu trắng), Hồng mai (hoa màu vàng hồng), Thanh mai (hoa màu phớt xanh), Huỳnh mai (hoa màu vàng). Riêng Huỳnh mai ai cũng có rất nhiều loại từ 9, 12, 24/.. cho tới 60 cánh, thậm chí có loại lên đến 150 cánh. Chúng ta có thể sưu tầm và lựa chọn loại nào ưng ý để làm giống ghép vào gốc ghép (để dễ phân biệt phần này tạm gọi là cành ghép).

Cành giống: lấy mắt ghép chọn các cành khỏe khoắn, ở trên các cây mai không bị sâu bệnh, nằm ở vị trí đủ ánh sáng. Chọn cành không già, không non. Nếu được cành có tuổi tương tự với mầm tại gốc ghép là tối ưu, những mắt cuống lá phải còn xanh, hơi phồng lên (trường hợp lá đã rụng). Nếu trường hợp lá chưa rụng, sử dụng kéo cắt lá đi (chừa lại phần cuống lá). Sử dụng dao sắc kiểm tra xem vỏ và phần thân gỗ có dễ dàng tách rời nhau không (giống như phần kiểm tra tại thân ghép). Nếu khi tách ra hai phần không hề dễ dàng mà cố tình ghép thì 99% sẽ thất bại.

Những cây con nếu ở gần gốc ghép thì thuận lợi nhất. Nếu giống ghép ở cách xa gốc ghép, chuẩn bị sẵn một bịch nilon, sau khi tiến hành cắt cành có mắt ngủ, nhúng vô nước, kéo ra cho vào bao nilon cột lại.

Một vài biện pháp ghép tương đối giản đơn, thích hợp với cây mai:

2/ Biện pháp ghép áp

Ghép áp là dễ thành công nhất vì cây mai cực kỳ dễ liền da. Ngay ngoài thiên nhiên, 2 cây mai mọc sát vào nhau, lâu ngày 2 cây mai tự dính liền vào nhau. Ứng dụng cách này, chỉ cần đem 2 cây mai: 1 cây có hoa đẹp, 1 cây có hoa xấu nhưng bộ rễ đẹp để gần nhau, lấy dao cạo vỏ 2 mặt kề nhau, rồi lấy dây buộc chặt lại, không tưới ướt chỗ ghép, để như vậy khoảng 1, 2 tháng thì 2 cây mai sẽ dính liền da lại cùng nhau ở chỗ ghép.

Tiếp theo chỉ cần cưa bỏ ngọn của cây mai có hoa xấu và cưa dời phần gốc của cây mai có hoa đẹp đi là đã có 1 cây mai ghép, gốc là gốc của cây mai có hoa xấu, ngọn là ngọn của cây mai có hoa đẹp, sẽ ra bông đẹp theo ý muốn.

Trên một gốc, có thể ghép áp nhiều nhánh sẽ có cây mai có rất nhiều nhánh, ra nhiều loại hoa, màu sắc khác nhau cực kỳ đẹp.

3/ Biện pháp ghép chẻ ngọn

Ghép áp cực kỳ dễ nhưng hay bị gãy chỗ ghép vì chỉ liền da mà dường như không có gỗ.

Còn ghép mai chẻ ngọn có thêm một phần gỗ nên dính chặt hơn.

Kỹ thuật ghép: Cũng để 2 cây mai kề gần nhau, thay vì cạo vỏ, ta vót nhọn gốc ghép như cây nêm, chẻ 2 ngọn cây mai có hoa đẹp, chặt chồng lên cây nêm bên gốc ghép, làm thế nào cho 2 mí vỏ cây vừa khớp với nhau, lấy dây quấn, buộc thật chặt lại, không tưới ướt chỗ ghép, vài tháng sau, chỗ ghép sẽ liền da, dính chắc lại, chắc hơn là ghép áp.

Tiếp đến chỉ cần cưa cắt dời gốc cây mai có hoa đẹp đi, là sẽ được cây mai ghép thep ý muốn.

Với biện pháp này, những nghệ nhân còn ghép các cây mai cùng họ, như cây cần thăng với cây tắc, sẽ được 1 cây cần thăng ra trái tắc, trông cực kỳ lạ mắt.

Ghép cây mai vàng và cành ghép đã dính

4/ Biện pháp ghép mắt (ghép bo – chồi ngủ)

Ghép mắt là biện pháp ghép dễ thành công, giản đơn và đẹp nhất đối với các loại cây mai ngày nay.

Nhưng phải chuẩn bị gốc ghép lâu vì gốc ghép là loại cây mai mà chúng ta lựa chọn để làm kiểng sau này. Phải lựa cây có gốc đẹp, vô chậu, cưa bỏ hết tàn, nhánh, ngọn. Tiếp đến đợi những chỗ cưa lên tượt non, nếu nhiều tượt non thì phải lảy bỏ bớt, chỉ chừa 3,4 tượt là đủ, để làm gốc ghép. Khi tượt non lớn khoảng bằng đầu đũa là ghép được.

Mắt ghép, chọn loại hoa giống đẹp mà ta muốn có hoa sau này theo ý muốn, nếu như không sẵn có, phải tìm mua hoặc xin nhánh nhỏ kích thước bằng đầu đũa, mang về ghép liền, không nên để lâu sẽ khô nhựa, ghép không dính được.

Kỹ thuật ghép như sau:

– Bên gốc ghép, lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 milimét, rộng 2 milimét, khắc chỗ nào cũng được, và tách bỏ miếng vỏ hình chữ nhật đó.

– Bên mắt ghép, cũng lấy mũi dao nhọn, khắc 1 hình chữ nhật dài 3 milimét, rộng 2 milimét, bao lấy một cuống lá đã rụng (trường hợp còn lá, phải cắt ngắn cuống lá và cột dây chừa cuống là, cuống lá sẽ héo rụng sau). Cẩn trọng tách lấy miếng vỏ cây hình chữ nhật này, đặt ngay lên hình chữ nhật bên gốc ghép đã tách bỏ vỏ.

– Lấy dây nylon mềm quấn buộc kín hết mắt ghép. Xong, cắt bỏ bớt phần ngọn trên tượt vừa mới ghép, chỉ chừa lại vài ba lá là đủ để cho cây thở, không tưới ướt chỗ ghép, đem để trong mát hay che nắng.

Khoảng 15 ngày sau, mở dây nylon ra, thấy mắt ghép còn tươi và dính vào gốc ghép là đạt. Nếu mắt ghép khô héo bung ra là chết, phải ghép lại chỗ kế bên.

Tiếp đến, cứ để như vậy, một không bao lâu sau, chỗ mắt ghép sẽ nảy mầm, ra chồi non, ta cắt bỏ hết phần còn lại của tượt gốc ghép, để tập trung nuôi dưỡng chồi non.

Một gốc ghép có thể ghép nhiều loại mai, nhiều màu khác nhau, cực kỳ đẹp.

Chuẩn bị: cành giống, kéo cắt cành, dao ghép, dây quấn

Vật dụng ghép

Mở cửa sổ: Tại phần thân ghép sử dụng dao tách một miếng vỏ hình chữ nhật (kích cỡ khoảng 0.5 x 1 centimét theo chiều dọc của mầm ghép (chú ý càng sát gốc mầm càng tốt, tách bất cứ chỗ nào, không cần thiết phải là vị trí cuống lá). Tách xong tạm thời chưa lấy miếng vỏ ra vội (tránh khô nhựa).

Mở cửa sổ

Tại phần giống ghép ở vị trí cuống lá, có mắt lá như đã trình bày trên cũng tách lấy 1 mắt lá của cành mai giống (mai giảo, mai cúc,…), nhớ chừa cuống lá lại cho dễ thao tác.

Lấy mắt ghép

Đặt vào cửa sổ: Mau chóng lấy miếng ghép áp khít vào thân ghép (sau khi đã lấy miếng vỏ tách sẵn tại mầm ghép ra, quay mắt ngủ lên phía trên, nếu muốn sau này cành mai hướng lên phía trên, nếu muốn có cành mai lạ mắt có thể quay mắt ngủ xuống bên dưới, sau này bạn sẽ có một cành mai đâm xuống bên dưới tiếp đến mới ngóc lên).

Đây chính là công đoạn quan trọng nhất, miếng ghép phải thật khít, không nên để dính nước.

Lảy bỏ cuống lá

Quấn dây: Mau chóng sử dụng dây nilon (loại trong, giúp mầm cây có khả năng quang hợp được). Buộc chặt, kín mắt ghép không để nước mưa lọt được vào (đừng nên thắt nút trên mắt ghép). Cắt bớt mầm thân ghép (giữ lại khoảng 20 centimét, có 3 đến 4 lá) hỗ trợ cây tập trung dinh dường nuôi mầm ghép.

Nhớ quấn từ dưới lên như lợp nhà, để nước không lọt vô vết ghép, thao tác phải nhẹ nhàng:

Quấn dây

Kết thúc quấn dây:

Kết thúc quấn dây

Đưa cây vào chỗ mát, 3 ngày đầu chỉ tưới gốc, không phun tưới lên cây. những ngày sau tưới ướt cả cây luôn. Khoảng 10 ngày sau đưa cây ra nắng lại. Sau 15 ngày có thể mở dây nilon để biết kết quả. Khi mở ra nếu miếng ghép khô tự rơi ra. Coi như phải làm lại, kiểm tra cả quá trình xem có sai sót gì không??? Nếu miếng ghép dính chắc, còn tươi coi như bạn đã thành công. Việc còn lại là chăm sóc cho mầm cây phát triển. Khi mầm ghép lên được khoảng 2 đến 3 centimét, ta cắt nốt phần còn lại của mầm ghép (cắt cách mắt ghép khoàng 2 centimét ), bôi vôi vào vết cắt tránh sâu hại

5/ Biện pháp ghép chồi non

Biện pháp này, gồm những bước như sau:

– Lấy mũi dao nhọn, rạch chữ T bên gốc ghép, tách nhẹ 2 mí vỏ cây giữa chữ T ra.

– Vạt một chồi non mới vừa nhú ra, bên nhánh cây con còn cả vỏ cây, gọt thành hình tam giác cân nhọn.

– Nhét chồi non cẩn trọng vào giữa chữ T, cố gắng không làm gãy chồi non.

– Lấy dây nylon mềm quấn chung quanh chồi non, buộc lại, đem để vào chỗ mát hay che nắng, hoặc lấy tíu nylon nhỏ trùm lại không tưới ướt chỗ ghép

– Khoảng 15 ngày sau mở dây nylon ra, thấy chồi non còn tươi, dính vào chữ T là đạt; còn chồi non khô héo, rớt ra là chết, ta ghép chổ kế bên.

Khi chồi non sống, nên cắt bỏ phần ngọn của gốc ghép để nuôi chồi non.

Biện pháp này khó thành công hơn, vì chồi non dễ bị gãy và dễ bị khô héo.

Cũng mở cửa sổ như trên.

Chồi ghép:

Mắt ghép

Đặt chồi ghép vào cửa sổ

Đặt mắt ghép

– Khoảng 1 giờ sau khi ghép kiểm tra lại, bọc nào không có hơi nước thì chắc chắn bọc đó bị thủng. Quan sát thấy cây nào ghép mà đem vô chỗ mát quá (dưới tán cây ăn trái, cây lớn khác….) thì tược ghép bị yếu hơn, cách tốt nhất là che lưới thường sử dụng cho vườn trồng lan có độ cản quang là 50%. Chú ý, khoảng không khí phía bên trong bọc không cần nhiều.

Quấn dây phải nhớ chừa chồi ra ngoài

Quấn dây

Tròng bịch ni lông cho chỗ ghép, đem cây vào chỗ mát (Hình 2/1/78)

Trùm túi ni lông

6/ Biện pháp ghép xuyên thân

Biện pháp này sử dụng để ghép cho nơi nào cây kiểng thiếu nhánh, thiếu tay. Có thể ghép được nhánh lớn bằng ngón tay, để hài hòa cho đủ số tàn nhánh của cây kiểng.

Kỹ thuật ghép:

Khoan một lỗ xuyên qua thân cây (hình 2/1/79), ngay chỗ nào cây thiếu nhánh. Đem cây mai cho nhánh ghép để gần chỗ lỗ khoan, lựa,ột nhánh lớn bằng lỗ khoan, tuốt bỏ hết lá và nhánh phụ của nhánh ghép.

Khoan lỗ xuyên thân

– Lấy nylon mỏng quấn, bao đọt nhánh ghép cho nhỏ lại rồi luồn vào lỗ khoan, kéo lên tới chỗ vừa cạo vỏ, mở nylon ra, lấy dây buộc chặt chỗ ghép, giữ cứng nhánh ghép đừng cho lay động, không tưới ướt chỗ ghép, cũng có thể bôi vào một lớp keo mastic để giữ không cho thấm nước vào.

– Để như vậy vài ba tháng

sau, chỗ ghép liền da, nhánh ghép sẽ dính vào thân cây kiểng, ta phải cưa dần dần hàng ngày một ít, để rời cây cho nhánh ghép đi trồng chỗ khác.

Vết ghép đã liền

Trường hợp không có khoan, có thể đục một đường rãnh bên hông cây kiểng, chỗ thiếu nhánh: Lựa nhánh ghép cỡ bằng đường rãnh, cạo vỏ nhánh ghép, chỗ nào vừa với đường rãnh, áp sát vào đường rãnh và lấy dây buộc thật chặt lại, đừng để cho nhánh ghép lay động. Để như vậy, vài ba tháng sau, nhánh ghép dính vào cây mai kiểng. Tiếp đến, cưa dần dần để dời cây cho nhánh ghép đi trồng nơi khác.