Cây Mắc ca

Tên khoa học: Maccadamia

Chi: Macadamia tetraphylla và Macadamia integrifolia

Giới: Plantea

Bộ: Proteales

Họ: Proteaceae

1/ Nguồn gốc cây Mắc ca

Cây Mắc ca được tìm ra vào năm 1857 tại rừng cây bụi ở Queensland. Cây mắc ca giai đoạn đầu được canh tác tại Úc năm 1858 bởi W.Hill đem về trồng và được tỏa ra ra toàn thế giới từ đấy. Cây được canh tác tại trà và phát triển làm kinh tế chỉ mới 20 năm gần đây.

Cây Mắc ca được đưa về Việt Nam trồng từ năm 1994 và được canh tác giai đoạn đầu được thử nghiệm là Bà Vì, Đăk Lawk, Sơn La, Phú Thọ. Trải qua nhiều năm thực nghiệm, viện nghiên cứu khoa học EaKamat đã nhân giống thành công 3 loại giống Mắc ca H2, OC và 508 là các giống đạt năng suất cao được canh tác ở Tây Nguyên.

2/ Đặc tính thực vật học cây Mắc ca

Rễ cây Mắc ca:

Cây mắc ca là thuộc 2 lá mầm nên có bộ rễ chùm, rễ cọc kém phát triển dù rằng cây được canh tác bằng hạt hay bằng cành giâm. Bộ rễ Mắc ca tập trung ăn sâu ở tầng đất mặt từ 0-30 centimét. Do cây phát triển nhanh, tán rộng, bộ rễ ăn nông nên cây chịu bão kém, nếu tiến hành trồng cây cho kinh tế cần phải trồng xen canh với các giống cây khác để giúp tránh gió.

Thân cây Mắc ca:

Là thân gỗ, thường xanh, sống lâu năm. Cây có chiều cao từ 2-18m, tán tỏa ra 15m. Trong hoàn cảnh cây sinh trưởng, phát triển tốt, trong điều kiện chăm bón cây tốt cây có tuổi thọ lên đến 100 năm tuổi. Cành Mắc ca có dáng tròn đều, có rất nhiều bì khổng, vỏ nhám không xẻ cành, vết cắt trên vỏ có màu đỏ tối, gỗ cực kỳ cứng.

Lá Mắc ca:

Lá cứng, hình bầu dục. Dựa theo mỗi loại giống cây Mắc ca mà lá có kích cỡ khác nhau, trung bình có chiều dài từ 70-120 centimét. Có 3 hoặc 4 lá mọc cách theo đường xoáy ốc.

Lá cứng, mép lá lượn sóng, mặt lá thường uốn lượn, lá nguyên mép hoặc có răng cưa, thỉnh thoảng răng cưa nhọn cứng như gai. Gân nổi cực kỳ dễ thấy.

Hoa cây Mắc ca:

Hoa mọc theo chuỗi, mỗi hoa dài 12-30 centimét. Màu sắc hoa của cây mắc ca thường có màu trẳng điểm hồng, một vài hoa thì lại có màu tím hồng, phụ thuộc vào giống cây. Hoa Mắc ca là hoa lưỡng tính nên không thể tự thụ phấn cho cây được, mỗi chuỗi có khoảng 200-300 bông nhưng tỉ lệ đậu hoa cho trái chỉ 15% bông. Tuy vậy, phụ thuộc vào phương pháp chăm sóc cây và tỉ lệ thụ phấn của cây mà cây cho trái đậu chỉ khoảng 5-7%.

Hoa Mắc ca mọc thành chùm có màu trắng pha hồng

Hoa tự đuôi sóc mọc ra từ cành 1,5 đến 2 tuổi, có khi cành 3 tuổi vẫn trổ bông, tập trung đa phần ở đầu cuối đoạn cành. Hoa mọc thành chùm đôi hoặc 3-4 bông trên 1 cuống hoa chung dài 3-4 milimét, mỗi bông dài khoảng 12 milimét.

Nhuỵ cái cực kỳ dài, trước khi hoa nở vòi nhị cái dài ra cực kỳ nhanh, uốn cong và lách ra khỏi búp cánh rồi vươn thẳng. 4 nhuỵ đực đính trên 4 cánh giả và chỉ bật ra được khi hoa đã nở, nhị đực uốn cong xuống dưới cách xa đầu nhuỵ cái. Vậy nên kết hợp nhiều giòng để thụ phấn chéo nhờ côn trùng là cấp thiết.

Quả cây Mắc ca:

Quả thường có kích cỡ dài khoảng 2,5 centimét, nặng 8-9g, vỏ của quả dầy. Quả Mắc ca mọc thành chùm, mỗi chùm có 2-5 quả, có chùm cho hoa đậu trái cao thì đạt tới 15-20 quả/chùm. Vỏ của quả gồm 2 lớp gồm lớp vỏ ngoài láng bóng tạo ra bởi các tế bào dạng sợi và lớp áo lót tạo ra bởi tế bào nhu mô, khi lớp áo này chuyển màu từ trắng sang nâu rồi đen là biểu hiện cho biết trái đã chín. Trong sản xuất người ta hay dựa trên đặc tính này để nhận xét độ chín của quả.

Qủa Mắc ca mọc thành chùm

Hạt cây Mắc ca:

Hạt cứng, dầy 2-5 milimét, nhân tạo ra bởi 2 tử diệp hình bán cầu có chứa phôi nhũ và phôi hình cầu cực kỳ nhỏ gắn giữa 2 tử diệp và nằm sát châu khổng (lỗ nẩy mầm). Tuy cực kỳ nhỏ nhưng phôi thành thục vẫn có đủ trục phôi, mầm thân và mầm rễ. Đây chính là bộ phận thu hái chính của cây Mắc ca, nhân chứa cực nhiều những dưỡng chất, vitamin và những dưỡng chất cung ứng cho sức khỏe.