Bọ nhảy

1/ Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài bọ nhảy

– Ở trên cây rau họ thập tự (các giống rau cải, su hào, súp lơ…) thì bên cạnh các loại sâu hại thường gặp như sâu tơ, rầy rệp, bệnh sưng rễ, bệnh thối nhũn vi khuẩn… thì bọ nhảy sọc cong vỏ lạc (Phyllotreta vittata) cũng là một trong những đối tượng liên tục xuất hiện và gây bệnh nhiều cho cây rau.

Bọ nhảy hại rau cải

– Qua theo dõi những nhà khoa học phát hiện ra rằng loại bọ nhảy phá hại những cây họ thập tự thường là một loài bọ nhảy sọc cong. Chúng có tên khoa học là Phyllotetra striolata (có nơi gọi rầy đen), thuộc bộ Cánh cứng (Coleoptera), họ ban miêu (Chrysomelidae),

– Bọ nhảy phân bổ ở nhiều nước trên toàn cầu và phá hại đa phần ở những cây họ thập tự.

– Con đã phát triển hoàn chỉnh là một trong các loại bọ cánh cứng, hình bầu dục, cơ thể dài khoảng 2-2,5 milimét, cánh cứng, màu đen bóng, giữa mỗi cánh có một vạch màu vàng nhạc, cong hình củ lạc, chân sau lớn khỏe, có sức nhảy dài nên gọi là bọ nhảy sọc cong. Chúng có thể nhảy xa và bay cực kỳ khỏe. Một con đã phát triển hoàn chỉnh cái có khả năng đẻ đến 200 trứng, ở phía dưới đất chung quanh vùng rễ chính của cây.

– Trứng của bọ nhảy cực kỳ nhỏ, màu vàng nhạt đẻ phía trên mặt đất gần gốc cây.

– Sâu non màu trắng ngà hoặc màu vàng tươi. Sâu non đẩy sức dài khoảng 5 – 6 milimét, sống và làm nhộng dưới đất.

– Ấu trùng nằm trong đất, có hình ống, màu vàng nhạt, đẫy sức dài khoảng 4 milimét, chúng cắn phá rễ và củ (cải củ), sinh ra các đường lõm ngoằn ngèo, hoặc thành lỗ ăn sâu vào trong củ, trong rễ, khiến cho cây cải bị còi cọc, chậm lớn, củ và rễ dễ bị thối.

Tuổi đời phát triển của bọ nhảy

2/ Thông thường thời gian hoạt động của bọ nhảy

+ Bọ nhảy thường gây bệnh nhiều trong những tháng mùa khô nóng làm tác động rất nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng rau – thậm chí có thể gây mất trắng nếu như không ngăn ngừa, diệt trừ kịp lúc.

+ Bọ nhảy gây bệnh nhiều vào buổi sáng sớm và chiều mát. Trưa nắng thường lẩn trốn ở phía dưới gốc hoặc mặt dưới lá. Bọ nhảy có tính giả chết, khi bị động nhảy cực kỳ nhanh.

+ Bọ có thể gây bệnh trong toàn bộ giai đoạn sinh trưởng của cây cải, nhưng mạnh nhất là khi cải còn nhỏ (sau gieo khoảng 7-10 ngày). Các ruộng cải non nằm chen kẽ với các ruộng sắp thu hoạch hoặc vừa thu hoạch thường bị bọ gây bệnh nhiều, do bọ dịch chuyển từ những ruộng này sang những ruộng cải còn non. Nếu như không kiểm tra tìm ra sớm và phun phun thuốc kịp lúc thì dễ bị chúng gây bệnh cực kỳ nặng, cây cải non mất sức, cực khó hồi phục.

3/ Đặc tính gây bệnh của bọ nhảy

+ Bọ nhảy trưởng thành ăn lá non thành các lỗ tròn nhỏ khắp mặt lá. Bên cạnh đó chúng còn hoạt động nhảy đạp lung tung làm rau giập nát, nhất là trên rau cải có lá mỏng.

+ Sâu non ăn các rễ phụ, đục vào gốc và rễ chính làm cây phát triển kém, nếu mật độ sâu cao có khả năng làm cây đã héo và chết nhất là khi cây đang còn nhỏ.

+ Chúng cắn phá lá sinh ra các lỗ thủng nhỏ, kích cỡ vài milimét, nếu nặng lá rau có khả năng bị thủng lỗ chỗ như tấm lưới, lá te tua, xơ xác.

Rau cải bị bọ nhảy hại

4/ Đặc tính phát sinh của bọ nhảy

+ Bọ nhảy phát sinh và gây thiệt hại mạnh trong điều kiện khí hậu nóng và khô, mật độ hạ đi khi trời mưa nhiều.

+ Ở những tỉnh phía Bắc bọ nhảy sọc cong phát sinh nhiều vào hai đợt tháng 3 – 5 và 7 – 9, trong đó đợt đầu mạnh hơn, ở những tỉnh phía Nam bọ xuất hiện nhiều trong những tháng 2,3, 4/

5/ Giải pháp phòng, trừ bọ nhảy

   Để ngăn ngừa tác hại của bọ nhảy, bà con có thể ứng dụng phối hợp một vài giải pháp sau đây:

– Làm đất: Trước khi có thể trồng, cải, đất cần phải được chuẩn bị kỹ, dọn dẹp sạch tàn tích vụ trước đó ; phơi thật khô đất ít nhất từ 10 – 15 ngày để diệt trừ sâu non và nhộng còn trong đất (kinh nghiệm nếu ẩm độ tương đối của đất thấp bọ nhảy sẽ không trưởng thành được). Nếu có khả năng nên rắc vôi để tạo môi trường không có lợi cho bọ nhảy.

Làm đất kỹ để ngăn ngừa nbsp;mầm bệnh từ đất

– Thời vụ gieo trồng và thu hoạch cải trong mỗi khu vực đừng nên nối dài, vì sẽ tạo cơ hội cho bọ nhảy chu chuyển gây bệnh thường xuyên. Cách tốt nhất từng cánh đồng nên luân canh cải với những cây khác họ.

– Không nên trồng các giống rau thuộc họ thập tự thường xuyên trong nhiều năm trên một khu đồng, khu ruộng, đôi khi nên luân canh với các cây khác như ngò, hành, dưa leo, bầu, bí mướp… Giải pháp này phải được đông đảo chủ ruộng cùng thực thi trên diện tích rộng thì mới đem lại kết quả cao.

– Khi tiến hành thu hoạch nên chừa lại một diện tích nhỏ ở giữa ruộng, cuốn hút bọ tập trung vào đó rồi phun phun thuốc hủy diệt trừ (bỏ cả rau), ngăn ngừa mật độ bọ cho những vụ sau.

– Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng: Ngay sau khi tiến hành thu hoạch cần cuốc đất phơi ruộng, dọn dẹp những tàn tích mang về ủ phân hoặc chôn để diệt trừ sâu non và nhộng còn tồn tại.

– Cần phải tiến hành kiểm tra ruộng cải liên tục (nhất là khi cây cải còn non), hoặc vào các lúc những ruộng chung quanh đang thu họach, để phát hiện và phun phun thuốc diệt bọ kịp lúc.

Tiến hành xử lý phun thuốc hoá học khi mật độ bọ nhảy phá hại nhiều

– Xịt thuốc hoá học:

  Giải pháp cuối cùng khi bọ nhảy phá hại nhiều là xịt thuốc hoá học:

+ Có thể dùng: Olong 55WP; Diaphos 50EC; Sherzol 205EC; Biocin 16WP hoặc 8000SC; Vibasu 50EC… để phun xịt (vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát), hoặc sử dụng Diaphos 10G; Sago-Super 3G; Vibasu 5H; Sargent 6G… tiến hành xử lý đất trước khi tiến hành gieo trồng để diệt trừ ấu trùng (liều lượng và hướng dẫn sử dụng những bạn có thể đọc chỉ dẫn của hãng sản xuất có in trên nhãn thuốc). Nhớ phải tuyệt đối đảm bảo thời gian cách ly của thuốc để giúp tránh ngộ độc cho người ăn. Với cải ngắn ngày như cải xanh, cải trắng, cải thìa nếu bọ nhảy phá ở 10 – 15 ngày xưa thu hoạch nên dùng những thuốc Hopsan, Selecron, Polytrine, Forvin; bọ nhảy phá 5 – 7 ngày nên dùng thuốc Match, Vertimex, Bassan phun xịt trừ. Nếu còn 3 ngày nữa thu hoạch, mà bọ nhảy xuất hiện nhiều có thể dùng thuốc Success 25 SC. Chú ý: nếu bọ nhảy xuất hiện cùng với sâu tơ hay sâu ăn tạp, cách tốt nhất là sử dụng Polytrin, Match, Success cùng lúc có thể trừ 2 – 3 đối tượng.

+ Thời gian xịt thuốc: Bọ nhảy trưởng thành ban ngày hoạt động mạnh, cực khó trừ nhưng đêm ít hoạt động và thường dồn vào một chỗ giữa nõn cải nên tiến hành xử lý phun thuốc lúc chập tối sẽ cho hiệu quả ngăn ngừa, diệt trừ cao nhất. Để ngăn ngừa bọ nhảy chu chuyển gây thiệt hại vụ kế tiếp, thì khi tiến hành thu hoạch cũng có thể để một diện tích nhỏ, để bọ nhảy tập trung lại và dùng thuốc hóa học phun tưới kỹ vào chập tối để diệt. Sử dụng thuốc hạt rải xuống hốc hoặc phía trên mặt đất trước khi có thể trồng, rau để diệt trừ sâu non.

+ Sau khi xử lý phun rải thuốc, cần phải bón thêm phân để cây cải nhanh khôi phục.

6/ Các khó khăn gặp phải khi xịt thuốc phòng, trừ bọ nhảy:

   Việc ngăn ngừa, diệt trừ bọ nhảy hay gặp nhiều khó khăn, vì chỉ sau khi xử lý phun thuốc một thời gian ngắn, bọ nhảy lại phát triển trở lại bởi các nguyên do chính sau đây:

+ Thứ nhất, bọ nhảy trưởng thành có tính chu chuyển mạnh nên khi xịt thuốc trừ ở ruộng này, bọ nhảy có khả năng di chuyển sang những ruộng lân cận, hết mùi thuốc bọ nhảy tiếp tục trở lại phá tiếp.

+ Thứ hai, là việc xịt thuốc chỉ có công dụng với bọ nhảy trưởng thành chứ không có công dụng với sâu non và nhộng ở phía dưới đất nên có thể sau khi xử lý phun, bọ nhảy tiếp tục xuất hiện và phá trở lại.