Đòi hỏi sinh thái của cây mận

– Theo GS.TS Trần Thế tục tin rằng thời tiết thuận lợi cho việc ra bông và thụ phấn, thụ tinh là trong giai đoạn ra hoa có rất nhiều ngày nắng ráo, tiếp đến lại có mưa rào rồi trời lại quang.

– Nhiều nghiên cứu thấy rằng: Thời tiết khí hậu tháng 12, tháng 1 có tương quan chặt chẽ đến năng suất mận. Vì mận là loại cây ôn đới nên cực kỳ cần có mùa đông lạnh để phân hóa mầm hoa, vì vậy, trong tháng 1 nhiệt độ thấp (khoảng 70^oC), ẩm độ không khí thấp (<73%) thì năm đó mận được mùa.

– Mỗi giống khác nhau đều phù hợp với một vùng sinh thái khác nhau và yêu cầu điều kiện sinh thái chặt chẽ hơn. Đối với giống mận chua đòi hỏi điều kiện sinh thái không chặt chẽ bằng những giống mận ngọt. Vậy nên, khả năng thích nghi rộng hơn nên vùng phân bổ rộng hơn. Những giống mận ngọt như: Mận Tam Hoa, mận hậu (mận bắc), mận Tả Van, mận Tả Hoàng Ly… yêu cầu sinh thái chặt chẽ hơn vì vậy vùng phân bổ hẹp hơn.

– Những nhân tố khí hậu như: nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, ánh sáng… Các nhân tố này ảnh hưởng đồng thời và chịu tác động lẫn nhau và mức độ tác động có liên quan chặt chẽ đến bản chất những giống.

Mận hậu (mận bắc) Sơn La

1/ Đòi hỏi về nhiệt độ của cây mận

– Cây mận thuộc loại cây ôn đới và á nhiệt đới, các giống mận cho sản phẩm tốt, quả lớn đều thuộc loại chịu lạnh, chỉ có một số ít loại mận quả nhỏ, chua không đòi hỏi khắt khe nhiệt độ lạnh có thể ra bông.

– Mận Châu Á nói chung đòi hỏi 700 – 1000 giờ ở nhiệt độ 70^oC. Nghĩa là khoảng 1 – 1,5 tháng lạnh dưới 70^oC để thoát qua thời kỳ ngủ, giúp quá trình phân hoá hoa diễn ra hoàn toàn. Bắc bộ Việt Nam chỉ có những khu vực núi cao mới có thể trồng mận cho hoa quả bình thường. Mận có thể chịu lạnh ở O^oC trong một thời gian dài, khi nghỉ đông nhiệt độ dưới OoC không ảnh hưởng nhiều đến quá trình lớn lên ở thời kỳ sau. Khi mận ra bông nếu nhiệt độ xuống đến O^oC hoặc có tuyết sẽ gây ảnh hưởng lớn, làm bông rụng, lá non bị thương tổn nhiều.

– Mận Châu Âu và Châu Mỹ tổng tích ôn lớn hơn 1000^oC ở nhiệt độ dưới 6,5^oC. Tuy vậy với điều kiện vùng ôn đới của Châu Âu và Châu Mỹ hoàn toàn thoả mãn đòi hỏi nhiệt độ lạnh của mận trước khi ra bông. Mận chỉ có thể chịu đựng được nóng trong khoảng thời gian ngắn (trừ một số loại giống mận chua), ở nhiệt độ 35^oC mận bắt đầu có dấu hiệu bị hại, cây ngừng sinh trưởng; Đặc biệt khi nhiệt độ ấm lên, một số loại sâu bệnh (bọ nẹt, rệp…), vi khuẩn, nấm (chảy gôm), rám lá phát triển mạnh.

2/ Đòi hỏi về ẩm độ của cây mận

– Điều kiện thời tiết ở vùng xuất xứ của cây mận có lượng mưa mỗi năm là 1/650mm trong đó tháng mưa tối đa (tháng 6) là 263 milimét, tháng khô nhất (tháng 1) là 94m. Độ ẩm không khí ở vùng này vào tháng 6 là 83%, tháng 1 là 46%.

– Mận là loại cây chịu khô hạn tốt nhưng mận cần nước để đâm chồi nảy lộc, nếu mưa nhiều ở giai đoạn nở hoa thì tác động lớn tới sự ra bông đậu trái. Nhiệt độ thấp và môi trường ẩm là điều kiện quan trọng cho giai đoạn quả mận phát triển. Thiếu hụt nước vào tháng 3,4 thì quả rụng nhiều, quả bị nứt, quả nhỏ và mùi vị kém. Nếu mưa nhiều và độ ẩm không khí quá cao trong giai đoạn quả chín thì quả sẽ bị nứt vì vậy phải bảo đảm nhu cầu về chế độ nước cho cây mận.

– Theo giáo sư Vũ Công Hậu thì cây mận có thể thích ứng với thời tiết ẩm, ẩm độ không khí cao. Ở những khu vực khô hạn lượng mưa dưới 300mm/năm nhưng có tưới vẫn cho năng suất cao, đạt chất lượng tốt. Tuy vậy ở vùng núi cao hay có sương mù, ẩm độ cao lá mận hay bị nhiễm bệnh nấm gây bệnh.

3/ Đòi hỏi về áng sáng của cây mận

– Sự ra bông của mận phụ thuộc tương đối nhiều vào nhiệt độ, sự ảnh hưởng của ánh sáng không rõ ràng. Có thể đạt năng suất cao ở điều kiện ánh sáng trực xạ, nơi quang đãng hoặc cho điều kiện bị che cớm ở mức độ nhẹ.

– Ánh sáng lại gây ảnh hưởng tương đối lớn đến khả năng đậu trái của mận. Nhiều kết quả nghien cứu cam kết ánh sáng ảnh hưởng nhiều đến sự điều chỉnh C/N của cây. Các nơi quang đãng nhiều ánh sáng hoặc bị che cớm ở mức độ vừa phải, tỷ lệ C/N cao giúp hoa lớn, tỷ lệ đậu trái cao. Nơi thiếu hụt ánh sáng hoặc bị che râm quá nhiều làm tỷ lệ C/N hạ gây mất hài hòa trong sinh trưởng của cây làm bông rụng nhiều.Nói chung ở những khu vực trồng mận nhu cầu ánh sáng của mận được nhận xét là thoả mãn.

4/ Đòi hỏi về điều kiện đất đai của cây mận

– Riêng đối với các loại cây mận không khắt khe về đất đai, độ pH thích hợp cho cây mận sinh trưởng là: 5,5 – 6,5/ Ở các khu vực đất chua mận vẫn có thể phát triển bình thường nhưng năng suất không được cao, khu vực đất có tầng trồng trọt trên 40 centimét đều có thể trồng mận cực kỳ tốt. Do rễ mận (tầng rễ hút) phân bổ gần với mặt đất nên tầng đất trồng mận không cần phải quá dày.

– Đất trồng mận vừa phải bảo đảm dưỡng ẩm, vừa có thể thoát nước tốt. Theo một vài tác giả, đất thịt chứa đựng nhiều dưỡng chất và nếu có giải pháp thoát nước tốt sẽ cực kỳ thích hợp với sự phát triển, phát triển của cây mận, mận có thể sinh trưởng tốt trên đất phù xa cổ, sa thạch hoặc phiến sa thạch có tầng đất dầy dễ thoát nước. Đất mùn đá vôi có độ pH > 6,0, hàm lượng mùn, dinh dưỡng cao là một trong các loại đất tối ưu nhất để trồng mận.

– Việt Nam, những khu vực Tây Bắc như: Sơn La, Lai Châu, Lào Cai; Vùng Đông Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh, Bắc Kạn đều có thể tròng được mận và thu được năng suất tương đối cao.

5/ Đòi hỏi về dinh dưỡng của cây mận

– Giáo sư Vũ Công Hậu tin rằng: cây mận có mong muốn dinh dưỡng cao nhất, nhất là đạm và kali. Thiếu đạm, những đợt lộc của cây mọc yếu, cành lá nhỏ, màu vàng, rìa lá hơi cong, lá rụng sớm, hoa, quả rụng nhiều. Thiếu đạm quá lâu, cây mọc chậm, tán cây thấp, nhỏ, tuổi thọ cây ngắn. Nhưng nếu thiếu quá nhiều đạm, làm tác động tới quá trình phân hoá mầm hoa vậy nên năng suất, sản lượng đều hạ.

– Giai đoạn mận ra bông cần cực kỳ nhiều kali, nhưng từ khi đậu trái cho tới lúc thu hoạch, hàm lượng kali trong cây hạ dần. Hàm lượng kali trong lá lúc thu hoạch có tương quan thuận với sản lượng; Do đó giữ cho hàm lượng kali trong lá cao cực kỳ có ý nghĩa trong sản xuất.

– Bón phân cho mận tuỳ thuộc vào các điều kiện đất đai, tuổi cây và hiện trạng sinh trưởng của cây được biểu thị qua số đo đường kính tán cây để bón với số lượng phân phù hợp. Bón phân cho mận thường bón hài hòa NPK và bón vào những giai đoạn: Trước lúc ra bông, bón thúc quả và bón sau khi tiến hành thu hoạch. Có thể ứng dụng kỹ thuật bón phân vào trong đất cho rễ hấp thu hoặc bón phân qua lá.

6/ Tác động của nhân tố gió đến cây mận

– Nơi trồng cây mận cần khuất gió, hoặc là phải có vành đai cây chắn gió. Hoa và quả cực kỳ dễ bị rụng do gió bão nên khi xây dựng vườn mận người ta hay lưu ý thiết kế đai rừng tránh gió.