Rầy mềm, rầy nhớt, rầy mật, rệp bông

Họ: Aphididae

Bộ: Homoptera

Đối tượng cây trồng bị hại:Cây cà chua, cây vừng (mè), họ dưa, bầu, bí…

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài rầy mềm, rầy nhớt Gossypii glover

(A) Tuổi đời rầy mềm

(B) Rầy mềm hại cải; (C) Rầy mềm hại dưa hấu; (D) Hình dáng rầy mềm; (E) Rầy mềm hại dưa leo.

Thành trùng rầy mềm, rầy nhớt có hai loại

Dạng không cánh: cơ thể dài từ 1,5 – 1,9 mm và rộng từ 0,6 – 0,8 milimét. Toàn thân màu xanh đen, xanh thẩm và có phủ sáp; một ít cá thể có dạng màu vàng xanh.

Dạng có cánh: cơ thể dài từ 1,2 – 1,8 milimét, rộng từ 0,4 – 0,7 milimét. Đầu và ngực màu nâu đen, bụng màu vàng nhạt, xanh nhạt, có khi xanh đậm, phiến lưng ngực trước màu đen. Mắt kép lớn. Ống bụng đen.

Ấu trùng, thành trùng không cánh và có cánh

Đặc tính gây bệnh của rầy mềm, rầy nhớt

Ấu trùng và thành trùng tập trung mặt dưới lá, nhất là đọt non, bông, chồi hút nhựa khiến cho những phần ấy bị khô héo hoặc giữ lại các vết thâm đen trên lá.

Quần thể rầy mềm và dấu hiệu bị hại

• Dấu hiệu gây bệnh của rầy mềm, rầy nhớt đối với cây ớt

Cả rệp đã phát triển hoàn chỉnh và rệp non đều cực kỳ nhỏ, cơ thể mềm, màu sắc thay đổi từ vàng nhạt đến xanh thẫm. Rệp đã phát triển hoàn chỉnh có hai dạng có cánh và không có cánh. Rệp phá hại bằng phương pháp chích hút nhựa làm cây ớt bị chùn đọt, lá cong, xoăn lại, cây phát triển kém, bên cạnh đó rệp còn là côn trùng môi giới lây lan bệnh virus trên ớt.

(A) Rầy mềm chích hút ở mặt dưới lá; (B) Rầy mềm chích hút lây bệnh virus cho cây.

• Dấu hiệu gây bệnh của rầy mềm, rầy nhớt trên cây dưa, bầu, bí

– Rầy gây bệnh trầm trọng nếu tấn công những dây chèo hay đỉnh sinh trưởng. Rầy mềm thường dồn vào một chỗ với số lượng lớn ở đọt non làm lá bị quăn queo và phân tiết ra cuốn hút nhiều nấm đen bao bọc quanh gây ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của trái.

– Rệp sống tụ tập ở chồi non và ở mặt dưới lá khi cây có 2 lá mầm đến khi tiến hành thu hoạch và mạnh nhất sau khi cây đậu quả, tán lá rậm rạp, rệp chích hút nhựa khiến cho ngọn dưa chùn lại, cây phát triển kém, mật độ rệp cao có khả năng làm khô cả lá. Rệp còn là môi giới truyền một số dạng bệnh virus cho cây dưa. Trong thời kỳ có hoa nếu bị loài này tấn công với mật số cao thì hoa dễ bị rụng, nhất là vào giai đoạn cho quả non, gây hiện tượng rụng trái hay trái bị méo mó.

• Dấu hiệu và sự gây hại của rầy mềm, rầy nhớt trên cây bông vải

• Dấu hiệu gây bệnh của rầy mềm, rầy nhớt đối với cây mè (vừng)

Rệp thường bám sát vào những chồi non, hoa và nụ non ít di động đi xa. Khi rệp phát triển thành dịch có thể phá hại rất nghiêm trọng đối với mè ở toàn bộ những giai đoạn sinh trưởng.

Bên cạnh đó, rầy còn là nguyên nhân lây bệnh virus cho cây. Sau cùng khiến cây bị mất sức, lùn và chết.

• Dấu hiệu gây bệnh của rầy mềm, rầy nhớt đối với cây ăn trái  và những cây trồng khác

Chúng gây bệnh bằngcách chích hút chồi non, tập trung đa phần ở mặt dưới lá, làm chồi biến đổi về hình dạng, lá cong queo còi cọc, bên cạnh đó chúng còn tiết mật ngọt làm nấm bồ hóng phát triển. Chu kỳ sinh trưởng nối dài khoảng 7 – 9 ngày, mỗi con cái có thể đẻ trung bình 41 con.

Rầy mềm trên lá ổi

Giải pháp phòng trị rầy mềm, rầy nhớt:

– Bảo tồn những loài thiên địch của rệp như bọ rùa, dòi, kiến, nhện, nấm…

– Trồng bông xen cây trồng khác như bắp, đậu tương,… tạo cơ hội cho thiên địch của rệp cư trú.

– Trong môi trường ẩm ướt, rệp bông cực khó phát sinh thành dịch nên không cần dùng thuốc hóa học để ngăn ngừa, diệt trừ. Trong trường hợp cần phải ngăn ngừa, diệt trừ thì chỉ cần phun cục bộ nơi có mật độ rệp quá cao.

– Tỉa lá già, thiêu hủy lá có rệp gây bệnh. Nhặt và chôn vùi những phần có rầy gây bệnh,  sau khi thu hoạch nên dọn dẹp sạch tàn dư các loại thực vật vì là nơi có chứa lượng lớn trứng và rệp đã phát triển hoàn chỉnh.

– Hạn chế bón nhiều phân đạm, tưới đủ ẩm trong thời điểm mùa khô.

– Nếu mật độ rệp thấp, nên lặt bỏ thủ công.

– Rầy mềm nhân mật số cực kỳ nhanh nên liên tục kiểm tra ruộng đồng để phát hiện kịp lúc và phòng trị đúng lúc thì cũng khá dễ diệt trừ. Có thể dùng một số loại thuốc trừ sâu thông dụng để trị.

– Vì rầy mềm lây bệnh virus nên thuốc trừ sâu chỉ có thể diệt trừ được rầy mà dường như không chống được bệnh, nhưng nếu ứng dụng thuốc sớm, diệt trừ được số lớn rầy ở thời kỳ đầu thì khả năng truyền virus của rầy không nhiều.

– Dùng thuốc trừ sâu nên quan sát đến quần thể thiên địch của rầy mềm.

– Có thể xịt thuốc trừ rệp như dầu khoáng SK 99EC, Sairifos 585 EC hay pha cả hai loại cùng nhau.

– Rầy mềm có tính kháng thuốc cao, khi nhìn thấy vài con trên 1 đọt non cần xịt các thuốc có hoạt chất Pymetrozin…

– Các khu vực bông vải có bệnh xanh lùn thì có thể dùng một số thuốc hóa học để ngăn ngừa, diệt trừ như:  Admire 50 EC, liều lượng 0,6 lít/ hecta ; Mospilan 3EC, liều lượng 0,3 lít/ hecta.