Nông nghiệp hữu cơ là gì? – Phần 2

Luân canh

Toàn bộ những hệ thống trồng trọt hữu cơ đều căn cứ vào việc ứng dụng hệ thống luân canh cây trồng tốt.

Luân canh cây trồng có nghĩa là có thời gian để độ màu mỡ của đất trồng được tích lũy và có thời gian để cây trồng được tăng trưởng, hấp thu tốt dưỡng chất.

Luân canh cây trồng cũng khống chế cỏ dại và bệnh, hỗ trợ cho những loài thiên địch có ích sống được ở phía trong trang trại.

Một số loại luân canh

– Chuyển đổi cây trồng

– Bỏ hoang với cỏ hoặc bụi cây

– Luân canh với cây họ đậu

Phân xanh

Phân xanh là cây được canh tác đa phần để làm đất trồng tốt, để tái tạo dưỡng chất thực vật, chất hữu cơ và cũng cực kỳ có lợi trong quản lý trang trại hữu cơ.

Chúng thường cố định đạm, tuy vậy không phải luôn như vậy. chúng có thể được canh tác cùng với cây trồng khác hoặc được dùng như cây che bóng. Chúng ngăn cản dưỡng chất bị rửa trôi khỏi đất trồng giữa các mùa vụ chính.

Nguyên vật liệu thực vật để làm phân xanh cũng có thể được cắt từ thực vật hoặc cây trồng ở chỗ khác trong trang trại và có thể được ủ xuống đất trồng hoặc dùng để tủ gốc cho cây trồng.

Phân xanh giúp:

– Tạo và tái tạo dưỡng chất thực vật và chất hữu cơ

– Nâng cấp cấu trúc đất trồng

– Nâng cấp khả năng giữ nước của đất trồng

– Khống chế xói mòn đất trồng

Cuộc sống tự nhiên

Điều đặc biệt là tạo điều kiện để đa số loài động vật và thực vật có lợi sống trong trang trại hoặc vườn. Việc này có vẻ như một lời mời đối với cỏ, sâu và bệnh khi người nông dân liên tục dành nhiều thời gian để khống chế cuộc sống tự nhiên hoang dã. Tuy vậy, động vật và thực vật trong tự nhiên hiếm khi bị tổn thất từ các vấn đề sâu hại nặng. Toàn bộ những loài đều có chỗ của bản thân và số lượng của một loài do loại khác gây giảm xuống.

Việc này không có nghĩa là thiên nhiên có thể khống chế được trang trại, với cây trồng đang đấu tranh để tồn tại.

Người nông dân phải học cách nhận ra côn trùng và những động vật khác có thể ăn và khống chế sâu. Chúng cũng cần phải được giúp đỡ và bảo vệ bằng phương pháp cung ứng cho chúng các gì chúng cần để sinh trưởng và sinh sản.

Nguồn nước

Trong các khu vực đất trồng khô cằn, việc dùng nguồn nước cẩn trọng là một phần bên trong trồng trọt hữu cơ và cũng quan trọng như bất cứ kỹ thuật nào trong trồng trọt hữu cơ.

Như với các người lực khác trong trang trại, hệ thống hữu cơ nên cố gắng dùng nước sẵn có trong hệ thống, không dùng nước nhiều hơn mức tự nhiên có thể cung ứng.

Có rất nhiều phương pháp để dùng nguồn nước cẩn trọng, bao gồm:

– Dùng bậc thang, hệ thống tưới tiêu cẩn trọng, bể hoặc khu vực có chứa nước mưa.

– Khả năng giữ nước của đất trồng phải được nâng cấp bằng phương pháp bón chất hữu cơ vào trong đất trồng.

– Tủ gốc giúp giữ nước trong đất trồng bằng cánh ngăn bề mặt đất trồng khỏi bị khô và trở thành nóng quá.

Đa dạng hóa gen

Trong một trong các loại cây trồng có thể có khá nhiều sự khác nhau giữa những cây, một vài có thể cao, một vài có sức đề kháng với bệnh. Sự đa dạng lớn nhất là trong các loại cây trông truyền thống do người nông dân trồng và lưu giữ hạt giống tại địa phương.

Loại cây trồng được nhân giống bằng cách nhân giống tân tiến có xu hướng cực kỳ giống nhau và nếu một cây có thien hướng bị nhiễm bệnh, những cây khác cũng bị như vậy. Cho dù một số giống tân tiến mới có thể có sức đề kháng cực kỳ tốt với sâu và bệnh, nhưng cũng cực kỳ nguy hiểm khi chúng ta đưa quá nhiều vào bất cứ giống nào trong số đó.

Trong hệ thống hữu cơ sự đa dạng về giống hoặc “đa dạng về gen” giữa những cây của cùng một trong các loại cây trồng là quan trọng. Việc này giúp cây trồng có thể chống lại sâu, bệnh và đóng một vai trò như một bảo hiểm cho việc thất thu mùa vụ trong điều kiện thời tiết không giống thông thường như hạn hán hoặc lũ lụt. Khi trong tổng hợp nhiều loại cây trồng trong cùng một nương, ruộng hoặc trong những luống xen nhau gọi là “xen canh”, hoặc trồng nhiều giống khác nhau của một vụ là cực kỳ có lợi.

Một nông dân hữu cơ nên:

• Dùng càng nhiều giống cây trồng địa phương càng tốt.
• Trồng nhiều hơn một trong các loại giống cây trồng tân tiến.
• Trồng tổng hợp nhiều loại cây trồng trong cùng một nương.

Chọn lựa cây trồng

Từng loại cây trồng và giống cây trồng có mong muốn riêng của bản thân và ở chỗ này nó sẽ sinh trưởng tốt, nhưng ở khu vực khác nó sinh trưởng không tốt. Những cây trồng khác nhau bị tác động 1 cách khác nhau bởi các nhân tố sau:

– Loại đất trồng

– Khí hậu

– Độ cao

– Loại và khối lượng dinh dưỡng

– Lượng nước cấp thiết

Cây trồng sẽ chỉ cho sản lượng cao và đề kháng với sâu, bệnh tốt nếu chúng được canh tác dưới điều kiện tối ưu nhất.

Các người nông dân hữu cơ học kỹ thuật trồng các loại cây trồng và giống thích hợp nhất đối với điều kiện của địa phương.

Khống chế sâu hại

Các cây trồng khỏe khoắn chịu tổn thất do sâu hại và bệnh làm ra ít hơn, do đó trồng các cây trồng khỏe khoắn là mục tiêu giai đoạn đầu của người nông dân hữu cơ.

Nếu có thể, cây trồng và giống có sức đề kháng tự nhiên đối với sâu và bệnh phải được chọn lựa.

Giống cây trồng tại địa phương thường đề kháng tốt đối với sâu và bệnh địa phương.

Cây được canh tác lúc nào, ở đâu và ra sao đều có thể ảnh hưởng nhiều đến mức độ sâu và bệnh. Ví dụ:

– Cây được canh tác ở một thời gian ổn định để giúp tránh thời gian một trong các loại sâu thường gây bệnh nặng nhất.

– Loại cây này được canh tác cùng với loại cây khác để giúp tránh sâu, ví dụ tỏi.

– Sâu có khả năng bị bẫy hoặc được nhặt khỏi cây trồng.

– Khuyến khích những thiên địch có lợi để khống chế sâu.

Bằng phương pháp lập kế hoạch trồng trọt cẩn trọng và dùng toàn bộ các kỹ thuật có sẵn có thể hạ tổn thất và hạ nhu cầu xịt thuốc cho cây trồng.

Nếu sâu vẫn là một vấn đề nguy hại, để hạ tổn thất, đôi khi một vài sản phẩm tự nhiên có thể được dùng để trừ sâu hoặc ngăn cản sâu bệnh cây trồng.

Tài liệu phục vụ cho Dự án “Phát triển phạm vi cho sản xuất và marketing nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam”

của Trung Ương Hội nông dân Việt Nam kết hợp với Tổ chức ADDA Đan Mạch