Làm thế nào để cắt ngắn thời gian nhân giống lan Hồ Điệp?

Cây lan là cây ít khi được nhân giống hữu tính vì khả năng thụ phấn, tỉ lệ tạo thành hạt, tỉ lệ hạt nảy mầm tương đối thấp. Do đó người ta hay chọn lựa những biện pháp nhân giống vô tính, trong đó biện pháp nhân giống vô tính invitro này càng được dùng rộng rãi vì hệ số nhân giống cao, giữ nguyên vẹn được tính trạng của cây mẹ, ngoài ra lại cũng có thể can thiệp gây đột biến. Tuy vậy, nếu như không có rất nhiều kinh nghiệm thì tỉ lệ thành công của biện pháp này tương đối thấp do khả năng bị lây nhiễm mẫu cao vậy nên phải bảo đảm vô trùng nghiêm ngặt trong cả quá trình, và thời gian nhân giống nối dài dẫn đến rủi ro cao.

Lan Hồ Điệp là một trong các loài hoa cực kỳ được ưa thích cả trong và ngoài nước, đem lại hiệu quả kinh tế cao do hoa có kiểu dáng đẹp, hoa có rất nhiều màu sắc rạng rỡ, sang trọng và lâu tàn.Do đó, công nguyên nhân giống cho hệ số nhân cao là biện pháp hàng đầu để phục vụ nhu cầu hoa lớn của thị trường nhất là vào những dịp lễ tết.

Ngày nay, quy trình, kỹ thuật nhân giống invitro đối với lan Hồ Điệp khó hơn nhiều so sánh với những giống lan khác, do đó tỉ lệ thành công chưa cao, nên cần phải được đầu tư nghiên cứu để quá trình nhân giống hoa được nhanh, bảo đảm hệ số, chất lượng và hiệu quả kinh tế.

Lan Hồ điệp nhân giống bằng cách invitro

Hiện tại, những nguyên vật liệu cho nghiên cứu nhân giống lan hồ điệp là: đỉnh sinh trưởng, phát hoa (Rotor, 1949; Sagawa, 1961; Arditti và Ernst, 1993; Part và cộng sự 1996; Tanaka, 1987…), lá non (Part và cộng sự 2002; Ishii và cộng sự 1998…), chóp rễ (Ichihashi, 1997; Tanaka và cộng sự 1976; Kobayashi và cộng sự 1991…).

Trong đó phát hoa được nghiên cứu nhiều nhất do khi cắt phát hoa không ảnh hưởng nhiều đến sức sống của cây mẹ, bên cạnh đó phần gốc phát hoa còn có những đốt có chứa mắt ngủ nên cực kỳ thuận lợi cho kích thích tạo chồi. Thường thì các phát hoa có từ 3 – 4 hoa nở cực kỳ phù hợp cho bước vô mẫu. Thời kỳ này  chọn lựa phần gốc phát hoa cứng cáp, những mắt ngủ phồng to, khỏe thuận lợi cho việc tiệt trùng mẫu.

Những đoạn phát hoa có chiều dài 50 – 60mm chứa mắt ngủ được cấy lên môi trường giầu khoáng (Murashige và Skoog, 1962) bổ sung chất điều tiết sinh trưởng Cytokynin 6 – BA từ 0.5 – 2/0 mg/L.

Sau 30 ngày nuôi cấy, mắt ngủ mọc dài, tạo lá non và phát triển thành chồi, khi chồi có từ 3 – 4 lá sẽ ra rễ. Để có hệ số nhân cao, những lá non từ chồi đang nuôi trong hoàn cảnh in vitro được cắt nhỏ theo kích cỡ khoảng 10mm x 10mm nuôi cấy tái sinh.Từ 3 – 4 tháng, những tế bào chung quanh mép lá cảm ứng tạo PLBs. Những PLBs phát triển thành chồi và cũng là nguồn mẫu để sản xuất cây giống sau này.

Một qui trình như vậy phải mất gần 1 năm để tạo cây giống hoàn chỉnh.

Nhưng nếu tạo được cụm chồi hoặc PLBs từ mắt ngủ phát hoa sẽ cắt ngắn cực kỳ nhiều thời gian, hạ kinh phí vật tư và hạ đáng kể giá cả con giống. Việc này cũng nghĩa với việc cải tiến biện pháp nhân giống cũng như sự phối hợp nhiều loại chất điều hòa sinh trưởngthực vật lên sự cảm ứng mẫu cấy. Một loạt những nghiệm thức được triển khai nhằm so sánh sự cảm ứng của mẫu cấy. Trong vòng 50 ngày, những cấu trúc tương đương PLBs được tạo thành từ mắt ngủ trên đoạn phát hoa. Sự tái sinh PLBs yêu cầu phải có Cytokinin và Auxin trong môi trường nuôi cấy: MS bổ sung Kinetin 2/2 mg/L, IAA 2/0 mg/L. Còn những mẫu cấy tạo cụm chồi tạo thành sớm hơn, chỉ sau 40 ngày, khoảng 5chồi/cụm.Thành phần môi trường tốt nhất cho biết BA 3/0 mg/L và NAA 0.5 mg/L được phối hợp với môi trường khoáng MS. Qua thí nghiệm này thu được những PLBs và những chồi đồng nhất khỏe khoắn hỗ trợ cho việc tái sinh chồi tạo cây giống mau chóng, cắt ngắn tương đối thời gian nhân giống lan hồ điệp.