Cách sử dụng côn trùng có lợi trong nông nghiệp

1/ Cách sử dụng ong mắt đỏ (Trichogramma spp.) ngăn ngừa, diệt trừ sâu bệnh

Ở nhiều nước trên toàn cầu, những loài ong mắt đỏ (Trichogramma spp.) đã được nuôi nhân và dùng có kết quả để ngăn ngừa, diệt trừ một vài loài sâu bệnhcây trồng. Ở một vài nước như Liên Xô (cũ) đã nghiên cứu và ứng dụng qui trình công nghệ dùng nbsp;ong mắt đỏ, ở Mỹ, Philippin, Trung Quốc, Cu Ba và Đức đã có qui trình nhân nuôi bán công nghiệp.

Ong mắt đỏ Trichogramma spp.

Ở Việt Nam từ năm 1988 được sự tài trợ của Tổ chức bánh mỳ Thế giới đã triển khai nghiên cứu qui trình nuôi nhân, tuyển chọn những giống ong mắt đỏ và dùng chúng trong khu vực phòng trừ một vài loài sâu bệnh chính.

Ở bắc bộ nước ta có tối thiểu từ 3 loài ong mắt đỏ là Trichogramma chilonis Ich; T.japonnicum Ash. Ba loài ong ký sinh trứng này đều là đa thực, chúng ký sinh trên trứng của 23 loài bướm khác nhau. Cho đến bây giờ có rất nhiều chủng sinh thái ong mắt đỏ đã được dùng trừ sâu trên các cây trồng khác nhau. Để trừ sâu đục thân ngô Osrtinia spp. Người ta dùng những loài ong T.maidis, T.pretiosum, T.ostriniae và T.nubilabe. Việc dùng nbsp;ong mắt đỏ trong khu vực phòng trừ sâu bệnh đã mang lại nhiều ích lợi hoặc loại bỏ việc sử dụng thuốc hóa học, duy trì những loài thiên địch và chống ô nhiễm môi trường, mang lại giá trị kinh tế cao.

1/1/ Tính năng và công dụng của ong mắt đỏ

Dùng nbsp;ong mắt đỏ làm nguyên nhân sinh học để trừ trứng sâu bệnh, chính vì chúng có phổ ký chủ rộng nên đã dùng nhân thả trừ sâu ở trên nhiều cây trồng khác nhau.

– Trichogramma chilonis có số lượng lợi thế trong những hệ sinh thái ruộng cạn, ruộng rau màu, cây công nghiệp và cây ăn trái với chiều cao từ 2,5m trở xuống.

– T.jap nicum có số lượng lợi thế trong những hệ sinh thái ruộng lúa nước.

– T.dendrolimus có số lượng lợi thế trong những hệ sinh thái rừng trồng, những cây rừng, những vườn cây ăn trái với chiều cao cây trên 2,5m.

1/2/ Biện pháp nuôi nhân ong mắt đỏ

Có 2 biện pháp:

– Nuôi nhân ong mắt đỏ trong khu vực phòng thí nghiệm hoặc xưởng sản xuất qui mô nhỏ căn cứ vào qui trình kỹ thuật đã được nghiên cứu lời khuyên:

Nhiễm ong mắt đỏ

– Tạo cơ hội cho ong mắt đỏ phát sinh và phát triển trong thiên nhiên như không dùng thuốc hóa học ở thời kỳ đầu của cây, nâng cao một vài quần thể tự nhiên và ong sẽ khống chế sâu bệnh và tự chúng sinh sản trong tự nhiên.

1/3/ Cách dùng nbsp;ong mắt đỏ

Nên dùng nbsp;ong mắt đỏ trên mô hình IPM để gia tăng nhanh số lượng trong thiên nhiên, góp thêm phần quản lý dịch sâu bệnh. Thả ong vào lúc bướm sâu bệnh xuất hiện rộ vào những lứa sâu. Ví dụ: đối với sâu cuốn lá nhỏ hại lúa, vụ xuân nên thả ong mắt đỏ vào lứa 2-3; vụ mùa nên thả vào lứa 5-6/ Nên thả vào buổi sáng và theo chiều gió để ong lây lan được xa, đừng nên thả ong vào lúc trời mưa. Sử dụng túi nilon nhỏ nhỏ đựng đàn ong đẻ tránh mưa và gài vào thân cây. Thả ong với số lượng 1,5-2 triệu cá thể/ hecta.

Ở tỉnh Quảng Nam ong mắt đỏ đã được Viện Bảo vệ thực vật bàn giao nuôi nhân để dùng trừ sâu đục thân hại mía và ngô.

Thả ong mắt đỏ trừ trứng sâu đục thân ngô cho hiệu quả tương đối rõ: Ở ruộng thả ong tỷ lệ ổ và quả trứng bị ký sinh là 78,3% và 66,6%; cao hơn so sánh với ruộng đối chứng là 51% và 47,5%. Tỷ lệ cây bị sâu đục thân, tỷ lệ cờ gẫy trên ruộng thả ong mắt đỏ thấp hơn so sánh với đối chứng là 32 và 20%.

Thả ong mắt đỏ trừ trứng sâu đục thân mía tỷ lệ ký sinh ổ và quả trứng đạt 82,6% và 78,6%, cao hơn so sánh với ruộng đối chứng theo tuần tự là 23,5% và 25,3%.

2/ Ong Cotesia Glomerata và Diadegma Semiclausum

Ong Diadegma được nghiên cứu nuôi nhân và khả năng thích ứng trong hoàn cảnh nước ta để ngăn ngừa, diệt trừ sâu tơ hai bắp cải và ong Cotesia trừ sâu xanh bướm trắng trên bắp cải.

Ong Cotesia Glomerata

– Ong Diadegma có thể nuôi nhân trong hoàn cảnh phòng thí nghiệm có điều hòa nhiệt độ với tỷ lệ nở trung bình 44,16%, tỷ lệ cái 35,07%. Nhộng giữ được 5-25 ngày trong hoàn cảnh 70C; ở nhiệt độ 240C ong nở đạt 27-60%. Ong có thể ký sinh trong hoàn cảnh đồng bằng sông Hồng từ 16,7-46,9% sâu tơ (từ tháng 11 đến tháng 3 sang năm ).

– Ong Cotesia có tỷ lệ nở trung bình 70,4%, tỷ lệ cái 21,1%. Ong có thể ký sinh sâu xanh ngoài ruộng đồng (17 ổ kén/200m2 rau bắp cải).

– Ong Diadegma dễ nuôi nhân và dễ thiết lập quần thể ở những khu vực có khí hậu mát cả năm và có độ cao từ 400m trở lên. Ở một vài vùng của Philippin người ta dùng ong Diadegma với 3 lần thả có thể khống chế sâu tơ mà dường như không phải dùng giải pháp hóa học nào.

3/ Kiến vàng trên cây ăn trái

Loài kiến vàng Oecophylla smaragdina là một loài phổ biến ở vườn cam chanh và cây ăn trái khác ở đồng bằng sông Cửu Long. Có tới 90% nông dân trồng cây ăn trái được biết đến kiến vàng là một loài có lợi. Sự có mặt của kiến vàng khiến cho trái có đạt chất lượng tốt hơn (quả bóng, ngọt, nhiều nước) và khống chế sự phát triển của kiến hôi (Dolichodorus thoracicus) là một loài làm quả sượng và khô nước.

Kiến vàng có lợi trên vườn cam chanh

Kiến vàng có thể khống chế 3 loại sâu là rầy mềm (Toxoptera aurantii), rệp sáp (Planococcus citri) và sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella). Ở vườn thả kiến vàng mật độ sâu hạ 38-58 con/cây xuống còn 0-12 con/cây.

Thả kiến vàng thực thi trong thời điểm mùa khô là tối ưu (tháng 12-4). Biện pháp thả kiến vàng là treo tổ kiến vào những ngã 3-4 của cây phía gần tán lá, bổ sung thức ăn như ruột gà, vịt, đầu cá bằng phương pháp treo ở ngã 3-4 của cây. Nên thả từ ngọn xuống để kiến mới xua đuổi kiến hôi và kiến cũ. Nếu kiến ở những chỗ khác nhau thì khi thả phải cách ly bằng mương nước. Chăng dây giữa những cây trong cùng một khu vực để kiến dịch chuyển và sinh sản nhanh quần thể.

4/ Một số loại côn trùng có lợi khác

– Ở trên cây trồng cạn như đậu nành, ngô, rau bắp cải đã xác định được 20 loài côn trùng thiên địch có lợi. Ở trên cây đậu nành có 9 loài bắt mồi ăn thịt va 8 loài ký sinh; trên cây ngô có 9 loài bắt màu và 3 loài ký sinh; trên cây bắp cải xuân có 6 loài bắt mồi và 4 loài ký sinh.

– Ở trên sâu tơ đã phát hiện được 1 loài ký sinh sâu non, 3 loài ký sinh nhộng và 1 loài ký sinh bậc 2 trên sâu non sâu tơ.

– Ở trên lúa đã ghi nhận 24 loài thiên địch, nếu tỷ số nhện/rầy là 1:20 hoặc cao hơn nữa thì chưa phải xịt thuốc diệt trừ rầy nâu.

– Ở trên cây chè đã phát hiện và thu thập được 18 loài thiên địch ở Thái Nguyên. Một số loại sâu bệnh chè có ý nghĩa kinh tế là rầy xanhnhện đỏ, bọ trĩ và bọ xít muỗi. Cần dùng đồng bộ những giải pháp để tạo cơ hội cho một số loại côn trùng có lợi phát triển và khống chế sâu bệnh chè.

Trên cây ăn trái đã thu thập được 111 thiên địch, đa phần chúng thuộc bộ cánh màng. Có 28 loài đã được xác định tên khoa học. thiên địch có hể ngăn ngừa và diệt trừ non từ 1,3-30% sâu vẽ bùa, ký sinh rầy chổng cánh chống được nhiều nhất 47,6% rầy chổng cánh, trứng bướm phượng bị ký sinh tới 83,5%.

Theo tài liệu Sản xuất, chế biến và dùng thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) thảo mộc và sinh học – TS. Nguyễn Tuất, PGS. TS Lê Văn Thuyết – Viện Bảo vệ thực vật – Nhà xuất bản Nông nghiệp (2001)