Đồng (Cu) – Copper

Tên chung của một số loại phân cung ứng Đồng cho cây trồng.

1/ Ảnh hưởng của Đồng đến quá trình sinh lý sinh hóa của cây trồng:

Đồng ảnh hưởng nhiều đến nhiều qua trình sinh lý sinh hóa của cây như quá trình cố định N, sự khử nitrat, sự phân giải, sự khử CO2, sự tổng hợp clorofin tổng hợp những chất điều hòa sinh trưởng, sự thoát hơi nước, sự chuyển hóa gluxit, tạo những mô mới thân lá rễ, và ảnh hưởng nhiều đến tính chịu hạn, chịu lạnh, chịu nóng của cây.

Đồng ảnh hưởng nhiều đến sự tổng hợp nhiều loại chất đường bột, hợp chất có đạm, chất béo, clorofin và những sắc tố khác, vitamin C và những enzim.

* Dấu hiệu thiếu đồng trên cây trồng:

Thiếu đồng mất màu xanh giữa những gân lá, lá liên tục héo rũ, dễ rụng

Thiếu đồng, xuất hiện những đốm màu vàng và quăn phiến lá, đầu lá chuyển trắng, số hoa tạo thành ít bị ngăn ngừa, cây yếu dễ bị nấm xâm nhập, gây hại.

Tình trạng thiếu đồng thường hay xuất hiện đối với các loại cây lúa gây nên hiện tượng trắng lá và những hạt đầu bông không thụ phấn (lúa bị rơm đầu), đẻ nhiều nhưng dảnh thành bông ít và tìm thấy ở những cây hòa thảo khác.

Dấu hiệu thiếu đồng trên cây ngô, lúa mì, khoai tây, dưa chuột

Sự bón nhiều đạm đã làm xuất hiện tình trạng thiếu đồng có gây hạ năng suất và chất lượng cỏ. Bón nhiều lân cũng gây giảm hàm lượng đồng và năng suất cam quýt.

* Dấu hiệu của dư thừa đồng (ngộ độc đồng)

Cây trồng sinh trưởng chậm và úa lá trong dung dịch đồng 8 milimét, 12 mM

Đồng dư thừa là cực kỳ độc hại cho khoai lang, ở nồng độ thấp 5 mM tại vùng rễ đủ để làm cây phát triển chậm đáng kể, Nếu nồng độ cao hơn 20 mM rễ sẽ ngừng phát triển dẫn tới thân lá ngừng phát triển, bộ rễ tổn thất có khả năng làm cây đã héo trầm trọng.  Không như ngộ độc kẽm, có cực kỳ ít hoặc không có vết úa ở lá, cũng không có sắc tố màu đỏ.

Ngộ độc đồng làm xuất hiện những viết trắng khu vực giữa những gân của lá trưởng thành (J. O’Sullivan).

Tác động của việc sử dụng liên tục chất diệt trừ nấm có gốc đồng

Tương đương như độc tính của mangan và kẽm, độc tính đồng cũng có thể gây nên những dấu hiệu của thiếu sắt.

* Đồng trong đất.

Từ năm 1931 người ta đã phát hiện cây có đồng mới phát triển tốt. Từ từ người ta nhận ra rằng cây trồng trên những đất than bùn, đất giầu hữu cơ có tình trạng thiếu đồng. Gần đây tình trạng thiếu đồng xuất hiện ở trên nhiều loại đất khác.

Đồng dễ tiêu thường có rất nhiều trong đất và thường hay được đưa vào trong đất qua phân bón và một số loại thuốc trừ nấm bệnh. Số lượng đồng trong đất dựa vào đá mẹ và hàm lượng Cu trong đất tăng dần qua tiến trình tích lũy sinh vật (cây trồng hút Ci từ những tầng sau đưa lên mặt đất). Lượng Cu dễ tiêu hóa trong đất thay đổi theo lượng chất hữu cơ. Chất hữu cơ trong đất thay đổi theo lượng chất hữu cơ. Chất hữu cơ trong đất phối hợp với đồng thành những phức chất đồng – hữu cơ cây trồng khó dùng. Nếu trong đất lượng N và S cao thì phức hợp đồng – mùn càng bền. Sét cũng có thể hấp thụ những ion đồng, cho dù sự hấp thụ có yếu hơn. Đất giầu hữu cơ lại giầu sét thì sự thiếu đồng càng dễ xuất hiện. Ở nước ta những khu vực thung lũng núi, khu vực đất sinh lầy ven biển, đất than bùn, đất phèn giầu hữu cơ đều có thế có tình trạng thiếu đồng.

Những nghiên cứu chỉ ra rằng khi pH đất được tăng lên hàm lượng đồng dễ tiêu hạ xuống. Bởi vậy rắc vôi cải tạo độ chua cũng dễ dẫn tới tình trạng thiếu đồng.

Người ta còn nhận ra rằng có quan hệ nghịch giữa lượng Al và đồng dễ tiêu. Khi hàm lượng Al được tăng lên cây hút đồng ít đi. Người ta cũng nhận ra mói quan hệ tương đương giữa đồng và sắt.

Một số loại đất chua, nhiều sắt, nhôm di động càng dễ xuất hiện tình trạng thiếu đồng.

2/ Một số loại nguyên vật liệu dùng sản xuất phân có đồng

* Có hai nhóm đa phần:

Những hợp chất hòa tan trong nước: Đồng sunfat ngậm phân tử nước (CuSO4/H2O), có tỷ lệ Cu 35% ở dạng bột hoặc dạng viên. Đồng sunfat ngậm 5 phân tử nước (CuSO4/5H2O) có tỷ lệ Cu 25% ở dạng bột hoặc viên. Phức đồng (Cu.EDTA) ở dạng bột hoặc viên có 15%Cu.

CuSO₄.5H₂O và CuEDTA

+ Những hợp chất tan trong axit xitric: Đồng (II) oxit (CuO) chứa 75% Cu, đồng (I) oxit (Cu₂O) chứa 89% Cu; sunfat hydroxit đồng (CuSO₄.3Cu(OH)₂.2H₂O) chứa 53% Cu ở dạng bột hoặc viên; đồng silicat ở dạng thủy tinh (silicat đồng) ở dạng bột; muối đồng amôn chứa 30% đồng.

CuO và Cu₂O

+ Những hợp chất trên có thể sủ dụng trực tiếp làm phân bón hoặc sản xuất phân đa nguyên tố có chứa đồng. Quạng pyrit Cu chứa 0,3-0,6% Cu cũng được dùng như một trong các loại nguyên vật liệu để sản xuất những lọa phân đa nguyên tố có chứa đồng và có chứa lưu huỳnh hoặc để bón trực tiếp.

* Dùng phân có đồng

Có thể cung ứng đồng cho cây bị thiếu đồng theo 2 cách:

+ Sử dụng dung dịch xịt lên lá. Một số loại muối đồng tan trong nước được pha với nồng độ tương tự 0,02-0,05% CuSO4 xịt từ 600-1000 lít 1 hecta, hoặc ngâm hạt giống trong vòng 6-12 giờ trước lúc gieo.

+ Sử dụng những muối đồng không hòa tan trong nước chỉ hòa tan trong axit xitric như đồng oxit và những silicat, những muối đồng amôn phootphat. Lượng bón tương tự 10-25 kilogam Cu/ hecta.

Cu bón nhiều năm đễ tích lũy và gây độc. Nhiều khu vực trồng cây nho do sử dụng dung dịch boócđô (hỗn hợp sunfat với vôi) qua nhiều năm để chữa bệnh nho đã tích lũy nhiều đồng đến mức gây độc đồng. Những vườn rau thường sử dụng thuốc trừ sâu bện có đồng cũng thường hay xẩy ra hiện tượng độc thừa đồng.

Sự thừa đồng thường gây nên sự thiếu hụt chất sắt và kẽm và liên quan đến sự cung ứng N và Mo. Tạo sựu hài hòa giữa Cu, Fe, Zn, Mo và N là điều kiện cấp thiết ngăn ngừa độc hại do thừa đồng. Đó cũng là cơ sở của kỹ thuật dùng kết hợp những vi lượng.