Đất đai, địa hình và gió ảnh hưởng nhiều đến sinh trưởng, phát triển của cây dược liệu

1/ Điều kiện về đất đai

Đa phần cây thuốc ưa đất thịt pha cát tơi xốp. Các nới nhiều cát sỏi rời rạc, nhiều sét dính nặng, hay đọng ngập nước đều không thể trồng cây thuốc có năng suất, đạt chất lượng tốt. Ở khu vực đất chua, tuy cây mọc được nhưng thiếu vôi thì bộ rễ kém phát triển. pH đóng vai trò ổn định, có loại cây thuốc ưa đất axit, có loại lại ưa đất kiềm. Để phát triển tốt Bạch truật cần pH: 5 – 6,5/ Quế: 4,5 – 5,5; Sả: 6 – 7; Hồi 4,5 – 5,5/ Các cây trồng ở vùng đồi núi thường ưa đất chua, ví dụ trên đất xám feralit độ pH của chè là 4 – 5/ Một số loại đất nhiều cát, sỏi, rời rạc, nhiều sét, đất nặng hay đọng nước, đất chua… đất thuốc sinh trưởng kém.

Trên trong thực tế cho biết đất trồng cây thuốc phải dựa theo chủng loại, mùa vụ và dựa trên quỹ đất của địa phương mà chọn. Đòi hỏi cơ bản của đất trồng cây thuốc là thoát nước (có mực nước ngầm thâp), gần hệ thống tưới tiêu. Cây thuốc là loại cây trồng không phù hợp với ngập úng (trừ 1 số cây thủy sinh như Trả tả, Dừa nước,…đặc tính của đa phần các giống cây thuốc là rễ ăn không quá sâu, cực kỳ cần nước trong suốt quá trình lớn lên ).

Đối với cây lấy củ, cây ngắn ngày nên chọn loại đất cát pha thịt nhẹ, các giống cây lấy củ dài ngày nên chọn đất thịt nhẹ có thành phần dưỡng chất cao, có thể giữ nước, có tầng trồng trọt dầy, pH 5 – 7/ Các giống cây lấy lá và dùng toàn thân nen chọn đất giàu chất dinh dưỡng, tâng trồng trọt vừa phải có thể tích lũy nước cao, nhưng có điều kiện tiêu úng khi cấp thiết.

Độ pH đóng vai trò ổn định ảnh hưởng nhiều đến nguồn dinh dưỡng, những chất độc kim loại và hoạt động vi sinh vật trong đất. Chủ yếu các cây thuốc ưu đất có pH 5 – 6,5, các cây thuốc trồng ở vùng đồi núi thường ưa đất chua.Các cây phù hợp trên đất xám feralit có độ pH thấp như Quế, Hồi: 4,5 – 5,5; Chè: 4 – 5/ Một vài ưa đất kiềm trung tính như Sả 6 – 7/

Nói chung cần chọn đất và thiết kế ruộng đồng trồng cây thuốc cho thích hợp với điều kiện trong thực tế của tập quán trồng trọt và điều kiện thích nghi của cây. Tuy vậy muốn tăng độ phì nhiêu, tơi xốp của đất cần phải dùng phân bón. Phân bón bao gồm những nguyên tố đa lượng N, P, K, những nguyên tố trung lượng Ca, Mg, Cl và những nguyên tố vi lượng Fe, Cu, Mg, Mn,… Chọn đất trồng cây thuốc gắn liền với bón phân hữu cơ và vô cơ.

2/ Điều kiện địa hình và gió

Độ cao tác động lớn đến chế độ ánh sáng, nhiệt độ và lượng mưa. Có các hoa cỏ mọc ở vùng biển như: Hương phu, Dừa, Trám, Đinh hương, Mù u, Trân Châu,… nhiều cây mọc vùng đồng bằng như Bạc hà, Hương nhu, sen, Ngải cứu, Xạ can, Xuyên tâm liên, Địa hoàng, Phòng phong, Bồ công anh, Sài đất, Tía tô,…

Nhiều cây khác mọc ở miền núi cao, có độ cao so sánh với mặt biển như: Bạch chỉ phát triển và sinh trưởng ở độ cao 800 – 1500m, Bình vôi, Bảy lá một hoa, Ruột gà, Bắc sa sâm ở độ cao 1/000 – 1/500m; Đỗ trọng, Bạch Truật, Tam thất, Nhân Sâm ở độ cao 2/000m.

Tuy vậy nhân tố này không cố định như vậy. Ngày nay di thực và thuần hóa được một vài cây từ nước ngoài ở các khu vực ôn đới về miền núi nước ta, rồi từ miền núi về đồng bằng như Sinh địa, Bạch chỉ, Đương quy, Bạch truật.

Nói chung thì độ cao ảnh hưởng nhiều đến độ ánh sáng, nhiệt độ và lượng mưa bao gồm chịu tác động của sườn núi và độ dốc.

Gió là một nhân tố khí hậu có công dụng điều hòa mưa và hạ nhiệt độ, gió cấp 2 – 3 có ích gây giảm nhiệt độ. Ví dụ: Mùa hè có lợi rất nhiều cho sinh trưởng của cây sả. Tuy vậy gió bảo sẽ gây đổ giàn che, dây leo cây thuốc, cũng như gió lốc gây hỏng cây, vậy cần phải có giải pháp kỹ thuật thích hợp để khỏi bị hư hại.

Độ cao và chất lượng dược liệu: Địa hình cao, nhiệt độ hạ dẫn tới khả năng sinh trưởng, phát triển của vùng nhiệt đới, á nhiệt đới nối dài, nâng cao khả năng tích lũy những vật chất khô. Đồng thời địa hình cao nhiều ánh sáng đỏ và đỏ xanh làm tăng chất lượng dược liệu. Ngược lại cây có xuất xứ ôn đới nếu tiến hành trồng ở vùng đồng bằng nhiệt độ cao cây sinh trưởng quá nhanh gây giảm chất lượng dược liệu.