Những điều cần biết về Cây su hào

Tên khoa học: Brassica oleracea.var.Gongyloides

1/ Giá trị dinh dưỡng và ý nghía kinh tế

– Su hào là loại cây rau vụ đông phổ biến ở bắc bộ Việt Nam, có thành phần dưỡng chất phong phú. Thành phần hóa học trong thân củ su hào như sau: Nước: 88%; Protein: 2,8%; gluxit: 6,3%; tro: 1,2%. Những chất khoáng đa phần Ca: 46 mg%; P: 50 mg%; Fe: 0,6 mg%.

– Một số loại vitamin đa phần: carotene -0,15, B₁-0,06, B₂-0,05; PP-0,2 và vitamin C-40,0mg%.

– Là loại cây vụ đông trong yếu, thời gian sinh trưởng ngắn có thể gieo trồng nhiều vụ trong năm, cách trồng trọt giản đơn. Su hào là rau xanh được dùng nhiều, dễ chế biến như luộc, sào, nấu, súp, muối chua, trộn dấm và phơi khô. Su hào cũng có thể xuất khẩu.

2/ Đặc tính thực vật học

2/1 Hệ rễ

– Rễ su hào thuộc loại rễ cạn, rễ chùm, phân bổ ở tầng đất mặt từ 0-30 centimét. Do đó rễ su hào không có khả năng chịu được khô hạn, ngập úng.

2/2 Thân

– Thân su hào là bộ phận dùng đa phần (có thể dùng cả lá non), thân củ phồng to, độ lớn dựa vào đặc tính của giống, khối lượng thân củ từ 50 g (su hào trứng, su hào dọc tăm) đến 0,5-1 kilogam (su hào đại, su hào bánh xe).

3/3 Lá su hào

– Lá dài, cuống lá tròn và phân chia rõ ranh giới với phiến lá, phiến lá có răng cưa, răng cưa sâu và không đều. Gân lá nhỏ và thưa hơn lá cải bắp, lá su hào thường mỏng hơn lá cải bắp và súp lơ nhất là giống su hào Hà Giang.

– Lá trên thân sắp xếp theo hình xoáy ốc, với khoảng cách giữa những lá phụ thuộc và đặc tính của giống.

3/4 Hoa, quả, hạt

* Hoa thuộc hoa thập tự, lưỡng tính, thụ phấn chéo nhờ côn trùng. Chúng cực kỳ dễ lai tạp với những cây trong họ. Sự lai tạp giữa những biến chủng không có ý nghĩa kinh tế. Hoa nhỏ, ra từng chùm, mỗi cây có từ 400-1000 hoa. Đường kính trung bình của hoa từ 1,8-2,8 centimét. Khi qua thời kỳ xuân hóa và ánh sáng thân trong và những hồi nách vươn cao ngồng hoa thẳng khỏe cao từ 60-180 centimét có thể phân thành nhiều nhánh.

* Quả thuộc loại trái cây giác 2 mảnh vỏ, quả sài bình quân từ 8-10 centimét. Một cây có tới 800 quả, khi khô quả thường bị tách đôi vì vậy cần thu hoạch khi quả tiến tới chin vàng.

* Hạt nhỏ, nhẵn, hình cầu, đường kính 1-2 milimét, mặt phẳng hoặc rạn lưới. Tùy mức độ chin màu sắc hạt có thể thay đổi mầu nâu đỏ, nâu sẫm. Các hạt chưa chin đầy đủ thường có màu nâu tươi. Thông thường thời gian cho thu hoạch quả nối dài từ 8-20 ngày. Khối lượng 1000 hạt từ 3,5-6,5 g. Thông thường thời gian bảo quản hạt từ 4-5 năm vẫn giữ được sức nẩy mầm.

4/ Đòi hỏi ngoại cảnh

4/1 Nhiệt độ

– Su hào ưa khí hậu mát mẻ, là loại cây chịu rét, khả năng chụ nhiệt độ không cao. Cây có khả năng phát triển sinh trưởng ở nhiệt độ từ 15-20^oC. Hạt có thể nảy mầm ở nhiệt độ thấp (-5^oC) nhưng chậm, hạt nảy mầm nhanh ở 15-20^oC. Su hào có thể chịu rét, ở giai đoạn 1-2 lá thật cây ó thể chịu nhiệt độ thấp (-2)-(-3)^oC, các giống qua rèn luyện có thể chịu đựng được (-10)^oC.

– Trong hoàn cảnh nhiệt độ cao (trên 28^o)C phối hợp với ẩm độ không khí thấp sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến tiến trình trao đổi chất và chất lượng khi tiến hành thu hoạch, nhiệt độ trên 25^oC trong khoảng thời gian nở hoa sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của nhị, nhụy, hạt phấn và gây hiện tượng rụng nụ.

– Su hào là loại cây 2 năm, để thông qua thời kỳ xuân hóa cần có nhiệt độ thấp. Giống muộn đòi hỏi nhiệt độ thấp nghiêm khắc hơn giống sớm. Những giống thong qua thời kỳ xuân hóa nhanh ở nhiệt độ 3-5^oC, cũng có rất nhiều giống thông qua ở nhiệt độ 10-12^oC, thời gian 30-40 ngày.

4/2 Ánh sáng

– Là loại cây ưa ánh ngày dài. Trong suốt quá trình lớn lên, phát triển cây đòi hỏi thời gian chiếu sáng dài, cường độ ánh sáng trung bình. Ở nơi nguyên sản, cây phản ứng với chế độ chiếu sáng 17 giờ/ngày.

– Toàn bộ quá trình lớn lên, nhất là giai đoạn phình củ cây cực kỳ mẫm cảm với ánh sáng. Cây quanh hợp mạnh ở cường độ ánh sáng 20.000-22/000 lux.

– Thời gian chiếu sáng và cường độ ánh sáng tác động rõ ràng đến chất lượng cây giống và chất lượng củ. Ươm cây giống trong hoàn cảnh thời gian chiếu sáng dài sẽ thúc đẩy cây sinh trưởng, vậy nên rút ngắng thời gian ở vườn ươm. Ánh sáng ngắn và cường độ ánh sáng yếu sẽ gây giảm hàm lượng vitamin C trong cây từ 25-30%. Nhưng cũng phải hiểu rằng ánh sáng ngắn lại có lợi rất nhiều cho giống trung bình và giống muộn. Vì trong hoàn cảnh ánh sáng ngắn sẽ nối dài thời gian sinh trưởng, có lợi rất nhiều cho tiến trình tích lũy vật chất trong củ. Cường độ ánh sáng quá mạnh bất lợi cho quá trình tổng hợp vitamin C.

– Để qua thời kỳ ánh sáng, su hào yêu ầu thời gian chiếu sáng dài trên 14 giờ/ngày. Các giống su hào nhập ngoại từ Liên Xô, Hà Lan, … không ra bông ở vùng Đông bằng sông Hồng.Tuy vậy đòi hỏi với ánh sáng cũng bị thay đổi theo giống, quá trình chọn tạo giống và thuần hóa của con người.

4/3 Nước

– Là loại cây rau thích ẩm, ưa tưới, không chịu hạn cũng không có khả năng chịu úng. Hệ rễ cạn, ăn nông, khả năng hút nước ở lớp đất dưới kém.

– Khi đất và không khí thiếu ẩm thì cây su hào sinh trưởng kém, lá nhỏ, củ nhiều sơ vậy nên chất lượng và năng suất đều hạ. Người ta tính toán cho biết 1 cây su hào một ngày đêm tiêu hao gần 10 lít nước. Cho năng suất cao nhất khi ẩm độ đạt 80% và ẩm độ không khí 85-90%. Nhưng nếu nước dư thùa thì hạ chất lượng do nông độ chất hòa tan hạ, hạ khả năng chịu đựng sâu hại hai.

4/4 Đất và dinh dưỡng

– Su hào là loại cây có thể thích ứng rộng rãi ở trên nhiều loại đất, nhưng đất trồng tối ưu nhất là đất cát pha, đất thịt nhẹ và thịt trung bình, đủ ẩm. Cây phát triển kém trên đất nghèo dinh dưỡng và trên đất cát nhiều. Độ pH từ 6-7 phù hợp cho cây sinh trưởng. Ở trên đất chua, độ pH dưới 5,5 cần phân rắc vôi để trung hòa độ chua trong đất.

– Cây phản ứng tốt trên đất bón phân hữu cơ và phân khoáng N,P,K. Những giai đoạn khác nhau cây su hào đòi hỏi N,P,K cũng thay đổi từ giai đoạn đầu đến cuối giai đoạn cây hút 85% đạm, 96% lân và 84% kali. Những giống sớm và muộn cũng phản ứng khác nhau với phân bón. Su hào sớm đòi hỏi 46% đạm, 20% lân, 34% kali, giống muộn dùng nhiều hơn 60-80% đạm, 20-30% lân và 50-60% kali.

– Trong hoàn cảnh thiếu hụt ánh sáng, khí hậu lạnh và khô cần đẩy mạnh bón kali. Su hào cũng cực kỳ mẫm cảm với những nguyên tố vi lượng, đất thiếu Magie lá bị thay đổi màu sắc, ảnh hưởng nhiều đến sinh trưởng cây.

5/ Một số loại giống su hào

5/1 Giống su hào dọc tăm

– Đặc tính của giống là thân lá nhỏ, thân củ nhỏ, vở mỏng, dễ bị nứt khi chin thương phẩm. Thông thường thời gian sinh trưởng 70-80 ngày, năng suất thấp – trung bình đạt 8-10 tấn/ hecta, đạt chất lượng tốt, ăn ngọt. Có thể sản xuất hạt giống ở vùng núi cao.

5/2 Giống su hào SaPa

– Hình dáng củ tròn, đỉnh sinh trưởng hơi lõm, thân củ có màu xanh nhạt, vỏ mỏng. Thông thường thời gian sinh trưởng 90-100 ngày, năng suất đạt 20-25 tân/ hecta, đạt chất lượng tốt, ăn ngon. Có thể sản xuất hạt giống ở vùng núi cao.

5/3 Giống su hào Tiểu anh tư (Trung Quốc)

– Cây có thân lá lớn, lá thẳng, dày, răng cưa nông, mặt lá phủ một lớp sáp mỏng. Thân củ tròn dẹt, vỏ củ dầy. Thông thường thời gian sinh trưởng 95-105 ngày, năng suất đạt 25-30 tấn/ hecta, chất lượng không tốt bằng 2 giống su hào địa phương.