Cây nho

Việt Nam đâu đâu cũng thấy cây nho. Loài cây cho trái và mang lại bóng râm này đã được canh tác ở khắp nơi. Trái nhỏ, chùm nhỏ, vị chua của trái nho đã mang lại cảm giác khó quên đối với mỗi người khi thưởng thức nó.

1/ Nguồn gốc và đặc điểm

– Cây nho (Vitis vinifera) thuộc họ nho (Ampelidaeae) gốc ở những miền ôn đới khô Âu Á (Acmêni – Iran).

Nho là quả mọc trên những cây dạng dây leo thân gỗ. Quả nho mọc thành chùm từ 6 đến 300 quả, chúng có màu đen, lam, vàng, lục, đỏ-tía hay trắng. Khi chín, quả nho có thể ăn tươi hoặc được sấy khô để làm nho khô, cũng như được sử dụng để sản xuất một số loại rượu vang, thạch nho, nước quả, dầu hạt nho.

Cây nho ưa thời tiết khô và nhiều nắng, ẩm độ không khí liên tục thấp. Muốn trồng nho, trước tiên phải tìm hiểu thêm kỹ về điều kiện khí hậu khí hậu. Một đặc tính cực kỳ đáng kể của nho là cần có một mùa khô nóng đủ dài để tích lũy đường. Có thể trồng nho ở các nơi hứng nắng, nhưng được che chắn kỹ, tránh các khu vực có gió bão vì gió lớn có khả năng làm đổ giàn, dập lá, rụng quả.

2/ Giá trị của cây nho

2/1/ Giá trị kinh tế của cây nho

– Theo tài liệu của FAO,75/866 km² trên toàn cầu được sử dụng để trồng nho. Khoảng 71% sản lượng nho được sử dụng sản xuất rượu vang, 27% để ăn dưới dạng quả tươi và 2% làm nho khô.

– Sản xuất nho trên toàn cầu ( năm 86-88) đạt 65 triệu tấn/năm, Trung Quốc 0,699 triệu, Ấn Độ 0,271 triệu. Thái Lan trồng nho trước ta và năm 1972 – 16/000 tấn; sản lượng của Việt Nam thì không đáng kể lắm.

2/2/ Giá trị thực phẩm trái nho đem lại

– 100 g phần ăn được có chứa 0,5 g protein – 9 mg canxi; 0,6 mg sắt; 50 đơn vị quốc tế vitamin A; 0,10 mg vitamin B1; 4 mg vitamin C; tức là trung bình về protein, tương đối tương đối về vitamin B1 còn kém về canxi – vitamin C. Nho được nhận xét là trái cây đắt giá và điểm mạnh của trái nho là mã đẹp, có trái cả năm và được thế giới phương Tây nhận xét cao. Quả nho có chứa một hàm lượng lớn Polyphenol đây chính là chất làm hạn chế quá trình đông vón của tiểu cầu, hạ bệnh nhồi máu cơ tim, chống oxy hóa, đẩy mạnh miễn dịch, trị cao huyết áp,chống lão hóa…

3/ Phân bổ và phân loại tất cả các giống nho

3/1/ Phân loại tất cả các loại giống nho

– Ngày nay có rất nhiều giống nho được nhân giống thành công và cho năng suất cao đẵ được canh tác ở Việt Nam như giống nho ăn tươi NH01-93, NH01-48, NH01-96, giống Cardinal ( nho đỏ) và giống nho làm nguyên vật liệu cho chế biến rượu NH02-90.

1/ Giống Cardinal (nho đỏ) là giống quan trọng của Việt Nam và những nước quanh vùng như Philippines, Thái Lan v.v… có rất nhiều điểm mạnh nổi bật là: từ cắt cành đến chín chỉ khoảng 90 ngày, với 1 tháng ngủ nghỉ trước khi lại cắt để cho ra trái vụ sau, tổng cộng 4 tháng cho 1 vụ, 1 năm có thể thu ba vụ, bên cạnh đó còn mã đẹp, dễ vận chuyển, sinh trưởng nhanh, chất lượng tương đối. Tiêu chuẩn kinh tế quan trọng của người trồng nho ngày nay.

2/ Giống nho ăn tươi NH01-93 có thời gian sinh trưởng từ 110 – 125, có độ Brix tương tự với Cardinal, có mùi hương đặc thù, quả thường có màu tím đen, hình ô van cực kỳ thích hợp sở thích người tiêu sử dụng.

3/ Giống nho ăn tươi NH01-96 có thời gian sinh trưởng của từ 115 – 120 ngày kể từ thời điểm cắt cành, dài hơn so sánh với giống đối chứng Cardinal. Khối lượng quả biến động từ 5,5 – 7,2 g cao hơn nhiều so sánh với giống Cardinal và NH01-48,  có mùi hương đặc thù, quả thường có màu xang vàng.

4/ Giống nho làm nguyên vật liệu chế biến rượu NH02-90 có thể phát triển mạnh, chịu đựng tốt đối với sâu hại gây bệnh, năng suất thực thu đạt trên 10 tấn/ hecta /vụ. Độ Brix trên 17% và những chỉ tiêu chất lượng thích hợp cho sản xuất rượu vang theo đúng tiêu chuẩn chất lượng của đơn vị sản xuất vang nho. Hiệu quả kinh tế thu được từ 15-35 triệu đồng/ hecta /vụ.

5/ Giống nho NH01-48 là giống nho ăn tươi, khi chín quả thường có màu xanh, hạt ít (từ 1 đến 2 hạt/quả), độ đường cao (độ Brix 17-19%, giống Cardinal từ 13-14%), dễ cho bông, cho năng suất cao và ổn định. Chất lượng của giống này tương tự so sánh với sản phẩm nhập khẩu cùng loại.

3/2/ Phân bổ trồng nho

– Nước ta cây nho được xác định là loại cây chủ lực nên tập trung phát triển ở các khu vực không bị ngập úng, có điều kiện thời tiết và thời tiết đất đai tương đối thích hợp cho cây nho phát triển như những xã Phước Hậu, Phước Sơn, Phước Nam, Phước Thuận và Phước Dân và một phần khu tưới Tân Giang, Bầu Zôn và Lanh Ra (huyện Ninh Phước), Thành Hải và Ðô Vinh (thị xã Phan Rang – Tháp Chàm).

– Ninh Thuận là quê hương của Nho, một đặc sản nổi tiếng trong nước. Diện tích trồng nho của tỉnh khoảng 2/500 Ha tập trung đa phần ở huyện Ninh Phước, Ninh Hải và thị xã Phan Rang – Tháp Chàm, với rất nhiều loại giống nho mới năng suất chất lượng cao, sản lượng mỗi năm ổn định từ 60 – 65 ngàn tấn.

Có 3 kỹ thuật nhân giống nho như sau:

khác nhau. Buộc cành thành từng bó nhỏ, chiều dài gần bằng nhau, có chân cành phải cùng về một phía. Sử dụng giấy ni lông buộc mùn cthích ẩm cho bọc quanh chân cành rồi đặt vào một chỗ mát, có bóng râm nhẹ một hay hai tuần lễ khi mô sẹo sẽ tạo thành, mắt bắt đầu nở thì đem cắm vào bịch. Đất bịch gồm 1 phần cát, một phần phân mùn và 1 phần đất mặt tưới dưỡng ẩm, xịt thuốc trừ sâu hại nếu cần. Khoảng sau một tháng có thể trồng vào vị trí cố định.

– Chiết: Chọn cành lớn đường kính khoảng 12 milimét, bóc đi một khoanh vỏ dài 2 – 3 centimét, cạo cho hết tầng sinh gỗ rồi bó lại như theo lệ thông thường. Nho ra rễ nhanh, chỉ cần một

tháng là có thể tiến hành cắt, đem giâm vào bầu hoặc trồng thẳng.

– Ghép: Ghép mắt hoặc hình khiên hoặc hình cửa sổ đều dễ. Ghép cành trên gốc ghép đã chẻ đôi dọc theo tâm gốc cũng dễ sống. Tuy vậy, ngày nay ở Việt Nam chưa có đòi hỏi ghép, vả lại cũng chưa ai biết trong hoàn cảnh nhiệt đới Việt Nam, giống nho nào sử dụng làm gốc ghép thì tốt.

5/ Trồng và chăm bón nho

– Trồng: Để cây nho phát triển tốt khi trồng nên chọn đất tốt, làm đất kỹ, cầy bừa tạo tầng đất mặt sâu, tạo điều kiện tưới tiêu thuận lợi. Mật độ ưa sử dụng nhất là 2,5 m x 2 m một cây (2000 cây/ hecta ). Hố đào sâu, bỏ nhiều phân hữu cơ đã mục.

– Cho nho leo và cắt tỉa: Sử dụng một cái sào, hoặc cọc gỗ lớn bằng ngón tay cái, cắm gần gốc nho, cắm dựng đứng. Chọn trong những ngọn nho ngọn khỏe nhất buộc cho leo lên giàn. Bao nhiều ngọn phụ, hoặc cành tạo ra sau này cắt hết, sát đến tận nách lá để có một thân độc nhất lớn khỏe. Khi ngọn chính đã lên đến giàn, ngắt búp sinh trưởng để cho những cành cấp 1 phát triển. Một gốc nho chỉ giữ lại một vài cành ổn định, phổ biến là 2, 3 cũng có khi là 1/..4 dựa theo giống nho, trình độ thâm canh, mật độ để trồng.

– Ngọn của thân chính sau khi vươn cao tới giàn thì ngắt đi. Trong những cành mọc từ thân ra chọn lấy hai cành khỏe nhất, buộc vào dây thép cho phát triển theo hai hướng ngược nhau. Hai cành cấp 1 này sẽ trở nên 2 tay, buộc chặt vào dây thép bằng một trong các loại dây có thể tự hủy được (đay, bẹ chuối, vỏ cây leo, dây ni lông v.v…). Không sử dụng dây thép vì sẽ thắt lấy tay, cản trở lưu thông của nhựa. Khi tay đã mọc dài 1 – 1,2 m lại bấm ngọn giữ lại trên mỗi tay một vài cành cấp 2 gọi là cành quả. Cành quả cũng buộc vào dây thép, tránh gió lay, làm rách lá rụng mắt và không cho đè lên nhau.

Cắt tỉa cho dàn nho để đạt tỷ lệ ra quả cao nhất

– Người ta hay trồng vào cuối mùa mưa tháng 12 – 1/ 1 năm sau tay và cành trái đã hóa gỗ, màu nâu, mắt đã nổi rõ, đại bộ phận lá đã chín thì người ta cắt để cho ra trái. Cắt hết cành lá đã có, chỉ giữ lại những bộ phận sau đây:

+ Cành quả để tạo thành trái và gỗ mới.

+ Mầm dự trữ ở chân cành quả để thay thế những cành này vụ sau.

+ Nếu gốc nho đã già, giữ lại một vài cành gần thân để thay cho các tay đã quá già.

– Bao nhiêu lá cắt đi hết. Cành nào quá yếu, mọc chồng cũng cắt. Các vụ sau, kỹ thuật cắt ra quả, cũng giống như vậy.

– Từ khi cắt đến khi trái chín, giống sớm như Cardinal cần độ 90 ngày. Giống muộn như Ribier cần 120 ngày. Sau khi tiến hành thu hoạch trái xong, phải để một thời gian 30 -40 ngày cho cây nho nghỉ, xúc tích dự trữ. Hết giai đoạn ngủ nghỉ 30 – 40 ngày này ngọn và cành nách xanh lại, rễ cái ngả màu hồng, rễ con bắt đầu phát triển dài 1 – 2 centimét, ngay lúc này lại có thể tiến hành cắt ra trái, hoàn tất chu kỳ 1 vụ nho. Như vậy một vụ nhoít nhất phải 4 tháng, và 1 năm nhiều lắm cũng chỉ có thể tiến hành thu hoạch 12: 4 = 3 vụ, chỉ có giống Cardinal thỏa mãn được điều kiện này

– Có 3 vụ cắt ra trái ngày nay là Đông xuân cắt tháng 12 – 1, Xuân hè cắt tháng 4 – 5 và Thu đông cắt tháng 9 – 10, vụ cuối cùng này cho năng suất thấp nhất vì tháng 9 – 10 – 11 – 12 là các tháng mưa tối đa ở Ninh Thuận.

– Xới xáo: Dưới tán giàn nho thường ít cỏ, mặt đất không phơi ra nắng, ít bị mất nước, đóng váng. Tuy vậy điều tra ở Nha Hố cho biết 70% những người trồng nho xới đất mỗi vụ 1 lần để phá bỏ một phần bộ rễ cũ, tái tạo bộ rễ mới phối hợp bón phân, trộn đều vào trong đất.

– Tưới: Là một kỹ thuật quan trọng cùng với phân bón quyết định năng suất. Tưới chỉ cấp thiết vào vụ nắng và về mùa mưa có khi cũng phải tưới. Đất thịt tưới nhiều nước hơn nhưng số lần tưới ít thường cách 10 – 15 ngày tưới 1 lần, nhưng giai đoạn ra hoa quả, sau 7 – 10 ngày đã lại cần phải tưới. Đất cát tưới một lượng nước ít hơn nhưng số lần tưới phải nhiều hơn, thường 5 – 7 ngày phải tưới 1 lần ; khi lá nhiều, ra bông quả – mỗi lần tưới chỉ cách nhau 3 đến 5 ngày.

– Bón phân: Là một giải pháp kỹ thuật quan trọng bậc nhất, lại khó nắm vững vì phải dựa trên phân tích ở phòng thí nghiệm mới thật chuẩn xác.

Nghiên cứu về bón phân cho nho từ trước đến nay chỉ làm sơ sài và các chỉ dẫn dưới đây dựa trên kết quả điều tra của Nha Hố ở phía trên 30 vườn nho chọn theo tính chất tiêu biểu.

– Lượng phân trên đây chỉ tính cho một vụ – năm làm 3 vụ vậy 1 ha 1 năm bón tới: 75,9 T phân chuồng; 8/085 kilogam đạm SA; 5/085 kilogam supe lân; 2/160 kilogam KCl

– Một ha trung bình có 2/000 cây vậy mỗi cây 1 vụ bón 12,65 kilogam phân chuồng 1/350 gam đạm SA, 850 gam supe lân, 360 gam KCl, tính quanh năm mỗi gốc nho bón tới 37,95 kilogam phân chuồng, 4/050 gam đạm SA, 2/550 gam supe lân và 1/080 gam KCl. Về tỷ lệ một số loại phân N:P:K, nếu tính trong 1 tấn phân chuồng hoai tốt có 5 kilogam N, 3 kilogam P2O5, 6 kilogam K2O thì tổng cộng, một vụ, một ha nho đã bón 666 kilogam N, 415 kilogam P2O5, 440 kilogam K2O, tỷ lệ N:P:K đã bón là 1,6: 1: 1,1/

– Nếu đem tỷ lệ N:P:K so sánh với ở những nước khác ví dụ Philippines theo kế hoạch bón phân ở Cebu City (1974) là 1,3: 1: 1,2 thì không có sự khác nhau lớn, N vẫn bón nhiều nhất rồi đến K rồi đến P.

– Về thời gian bón ở Ninh Thuận, đạm bón 1/2 trước khi cắt 1/2 còn lại bón vào giai đoạn ra lá, nở hoa, quả lớn và chín là thích hợp ; tuy vậy, bón tới 20% vào giai đoạn quả lớn và chín có thể hơi muộn.

– Lân: bón 2/3 vào trước khi cắt cành là thích hợp, nhưng còn tới gần 25% bón vào kỳ quả lớn và chín có thể cũng hơi muộn.

– Kali bón 45% trước khi cắt, 44% khi quả lớn và chín cũng khá hợp lý nhưng vẫn bón hơi muộn.

Nói chung kỹ thuật bón của người trồng nho ở Ninh Thuận ngày nay tương đối hợp lý và cũng đã dựa trên kinh nghiệm vài chục năm chăm sóc cho nho. Chưa có thí nghiệm tỷ mỷ, nên chưa thể có khuyến nghị chuẩn xác nhưng có thể có thể cải tiến theo hai hướng chính: bón sớm hơn một chút đặc biệt với lân và kali và gia tăng tỷ lệ kali lên chút ít, đừng nên chỉ dựa trên đất đai màu mỡ ở ven sông Dinh.

Nho là quả chứa đựng nhiều dưỡng chất, công dụng nho mang tới cho sức khỏe có liên quan đến việc chống lão hóa, hạn chế ung thư, tim mạch.

Trong thành phần dưỡng chất của quả nho có rất nhiều chất chống oxy hóa, giúp phòng chống và loại bỏ những gốc tự do gây bệnh cho cơ thể. Các chất chống oxy hóa này chứa đựng nhiều trong hạt và vỏ của quả Nho.

Sau đây chính là 15 công dụng của nho đối với cơ thể.

6/1/ Nối dài tuổi thọ, chống lão hóa

Resveratrol là chất có đặc điểm chống oxy hóa có rất nhiều trong nho đã được minh chứng là nối dài tuổi thọ ở đa số loài động vật, Resveratrol kích thích sirtuins, có liên quan đến tuổi thọ.

6/2/ Chống lại ung thư

Một trong các công dụng nho mang tới cho cơ thể đó chính là phòng ngừa ung thư. trong quả nho tươi có chứa resveratrol. Những nghiên cứu trong khu vực phòng thí nghiệm cho biết resveratrol có khả năng làm chậm hoặc ngăn ngừa sự phát triển của khối u trong bạch huyết, gan, dạ dầy, vú, đại tràng, ung thư da và bệnh bạch cầu.

6/3/ Tốt cho hệ tim mạch, huyết áp

Nho có chứa chất xơ và kali, cả hai đều hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến cáo tăng lượng kali trong khi hạ tiêu thụ natri để nâng cấp huyết áp và sức khỏe tim mạch.

6/4/ Hạ cholesterol, mỡ máu, tiểu đường

Những dưỡng chất trong quả nho nhỏ gây giảm sự hấp thu cholesterol. Bên cạnh đó, resveratrol có rất nhiều trong nho đã được minh chứng là nâng cao độ nhạy của  insulin, có thể nâng cấp khả năng dùng glucose của cơ thể và vậy nên gây giảm lượng đường trong máu. Tốt cho bệnh nhân bị tiểu đường.

6/5/ Hạ nguy cơ táo bón

Nho có chứa nước và chất xơ. Các thứ này làm giúp mọi người giữ nước, giữ cho nhu động ruột đều đặn và hạ nguy cơ táo bón.

6/6/ Hạ những dấu hiệu dị ứng

Do công dụng chống viêm của quercetin, một vài người tin rằng tiêu thụ nho làm giúp hạ bớt những dấu hiệu dị ứng, bao gồm sổ mũi, chảy nước mắt và nổi mề đay.

6/7/ Tốt cho sức khỏe của mắt

Nho có chứa chất chống oxy hóa lutein và zeaxanthin, làm giúp duy trì sức khỏe của mắt, chúng có khả năng làm hạ căng thẳng và thương tổn võng mạc, giúp phòng ngừa đục thủy tinh thể và những điều kiện khác.

6/8/ Nâng cấp trí nhớ và sự tập trung

Những nghiên cứu đã cho thấy rằng resveratrol nâng cấp việc học, trí nhớ và tâm trạng với các người ăn nho trong 4 tuần.

6/9/ Chữa trị mụn trứng cá

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Da liễu và Trị liệu, resveratrol làm hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, nhất là khi dùng với benzoyl peroxide như một biện pháp chữa trị tại chỗ. Đây chính là một trong các công dụng của quả nho mang tới cho cơ thể mà ít người biết đến.

6/10/ Tốt cho hệ xương

Nho chứa đựng nhiều dưỡng chất cấp thiết cho sự phát triển của xương, bao gồm canxi, magiê, kali, phốt pho, mangan và vitamin K.

6/11/ Chống lại vi khuẩn, tốt cho hệ miễn dịch

Trong quả nho chứa đựng nhiều vitamin C, khi hấp thu sẽ ảnh hưởng có lợi rất nhiều cho hệ thống miễn dịch của bạn, Bên cạnh đó chiết xuất vỏ nho đã được minh chứng là bảo vệ chống lại vi-rút cúm.

6/12/ Long đờm

Công dụng của nho làm giúp những tế bào  trong phổi giải độc và long đờm, có khả năng làm hạ những dấu hiệu của viêm đường hô hấp.

6/13/ Hạ cân nặng

Ăn nho làm giúp bạn hạ cân, Thực thi theo chế độ ăn nho hạ béo, bạn có thể không những hạ cân mà còn làm sạch cơ thể và loại bỏ những độc tố.

6/14/ Chống lại mệt mỏi

Với một số loại nho sáng màu chứa đựng nhiều sắt, thành phần cấp thiết cho quá trình vận động. Bên cạnh đó nước nho gần như có thể cung ứng năng lượng cho bạn ngay lập tức.

6/15/ Ngăn ngừa bệnh sỏi thận

Công năng của nho được biết tới là gây giảm axit uric và hỗ trợ loại bỏ axit ra khỏi hệ tiết niệu, gây giảm sức ép lên thận, tránh gây sỏi thận.