Cách dễ dàng để nhân giống hoa sứ bằng hạt

Cây hoa sứ ở Việt Nam được canh tác phổ biến ở những gia đình, nhân giống đa phần bằng cách giâm cành. Biện pháp này giản đơn. Chỉ việc lấy nhánh già của cây sứ đem phơi cho khô mủ tiếp đến đem trồng, điểm mạnh là giữ nguyên tính trạng của cây mẹ. Nhưng tốc độ nhân giống chậm, gốc sứ lại chậm phát triển, không lai tạo được những giống sứ mới.

Một biện pháp nhân giống tương đối phổ biến ngày nay đó là gieo hạt. Hạt sứ có được do thụ phấn tự nhiên hoặc thụ phấn nhân tạo. Thông thường những gia đình trồng một số cây sẽ ít bắt gặp cây hoa sứ đậu quả, muốn có quả sứ phải tiến hành xử lý thụ phấn cho hoa.

Quả của cây hoa sứ

Trái lại, ở những vườn sứ lớn thì chuyện cây sứ đậu quả xẩy ra liên tục sau mỗi đợt hoa. Cũng có cây đậu quả nhiều (hoa chùm, cuống hoa lớn, hoa có mùi hương cuốn hút côn trùng), cũng có cây cực khó đậu quả tự nhiên (cuống hoa nhỏ lại ít hoa trên một chùm).

Trái sứ cũng có rất nhiều hình dáng khác nhau. Những giống sứ có màu đỏ thì cho quả thon, dài, vỏ có màu hơi nâu đỏ. Những giống sứ có màu trắng, sáng thì cho quả ngắn hơn, vỏ có màu xanh. Những giống sứ hoa sọc thì cho quả ngắn, mập.

Mỗi cặp trái có từ 150 đến 300 hạt. Nếu sứ đậu đồng thời nhiều trái thì chỉ nên lưu lại từ 2 – 4 cặp để có thể bảo đảm chất lượng hạt phía bên trong và không ảnh hưởng nhiều đến cây.

Trái sứ khi sắp thu hoạch được sẽ ngả sang màu nâu sậm, chớm xuất hiện vết nứt dọc theo thân. Ngay lúc này, ta sử dụng một sợi kẽm mảnh hoặc dây nylon để giữ lớp vỏ này lại, tránh sự thâm nhập từ phía bên ngoài (côn trùng, nước tưới…) đồng thời để giữ không cho hạt bay đi.

Sau khoảng thời gian từ 2 – 3 tuần, trái sứ sẽ khô hoàn toàn, ngay lúc này ta có thể tiến hành thu hoạch trái để lấy hạt. Hạt sứ nằm dọc hai bên vỏ. Có loại hạt dài, có loại hạt tròn và mập. Hai đầu hạt có chùm lông tơ. Trong tự nhiên, chùm lông tơ này hỗ trợ cho hạt sứ có thể lây lan được. Khi tiến hành thu hoạch, ta ngắt bỏ chúng đi. Hạt sứ tránh để quá lâu sau khi tiến hành thu hoạch, sẽ gây giảm tỉ lệ nảy mầm và sức sinh trưởng của cây sứ con sau này.

Hạt cây hoa sứ

Chuẩn bị chất trồng: Chất trồng để gieo hạt bao gồm hỗn hợp tro trấu (40%), bột dừa (30%), vỏ trấu tươi (10%). Ủ trong khoảng thời gian trên 7 ngày. Tại đây tôi khuyên đừng nên sử dụng đất sạch để gieo hạt.

Có thể gieo hạt trong khay ươm hay trong chậu nhựa, mỗi chậu có thể gieo một hạt hay nhiều hạt. Khi cây sứ con đạt chiều cao từ 4 – 5 centimét thì tách ra từng chậu nhỏ. Cho chất trồng vào khay ươm hay vào chậu, tưới cho ướt đẫm trước 1 ngày đêm. Trước khi tiến hành gieo hạt cần ngâm hạt trong nước ấm từ 6 – 8 giờ, đồng thời loại bỏ các hạt lép. Sử dụng que tạo rãnh để gieo hạt, nên đặt hạt nằm ngang.

Cây sứ con hạn chế trồng trong chậu quá lớn, rễ bị lạnh nên cũng phát triển chậm. Rễ chưa kịp hút dưỡng chất trong đất trồng thì đã bị nước tưới cuốn trôi đi. Phụ thuộc vào kích cỡ cây mà thay chậu cho thích hợp.

Ươm cây hoa sứ giống từ hạt

Nếu gieo trong ly nhựa (loại 300 – 350 mililít ), khi cây đạt chiều cao 4 – 5 centimét thì bổ sung phân bò hoai, bóp nhuyễn hoặc bánh dầu bột để bổ sung dưỡng chất cho cây. Đến lúc nào thấy rễ cây đâm lan ra đầy ly, tới chỗ thoát nước, thì thay sang loại chậu có đường kính lớn hơn chậu cũ từ 3 – 6 centimét.

Hơn thế nữa, việc thay chậu theo từng bước như vậy giúp định hình bộ rễ cây sứ, sau này sinh ra các gốc sứ có hình dạng đẹp. Cũng hạn chế dùng phân hóa học trong khoảng thời gian này, sẽ làm cây sứ phát triển nhanh nhưng gốc sứ không “cứng cáp”, dễ bị úng.