Một số loại thiên địch có lợi cho trồng trọt hữu cơ

1/ Thiên địch là gì?

– Thiên địch là các loài có lợi đối với nông nghiệp, chuyên tấn công côn trùng gây bệnh. Chúng thường là các loài săn mồi (ăn thịt), tạo bệnh, tuyến trùng, ký sinh, bán ký sinh lên côn trùng gây bệnh, khiến chúng suy giảm hoặc chết và không còn khả năng tấn công cây trồng. – Mỗi hệ sinh thái nông nghiệp có các nhóm thiên địch khác nhau, giữ vai trò quan trọng giúp hạn chế sự phát triển của quần thể dịch hại.

2/ Một số loại thiên địch có lợi trong trồng trọt hữu cơ

2/1 Nhện có lợi cho cây trồng

– Những loài nhện ăn thịt, nhện lùn, nhện nhảy, nhện lưới, nhện linh miêu… chúng ăn những loài sâu bọ, rệp, sâu bướm, châu chấu, ruồi giấm. Dù sống trên cạn hay dưới nước, nhện đều cực kỳ giỏi trong việc săn mồi là những loài sâu bọ, côn trùng khác. Một con nhện trưởng thành có thể ăn tới 15 con mồi hàng ngày. – Chúng thường sinh sống trên những cây có múi, cây rau màu và cây lúa,… – Chính nhờ đặc điểm săn mồi giỏi mà nó được mệnh danh là vua săn mồi trên mọi môi trường

Nhện giúp ăn sâu bọ, rệp

2/2 Bọ xít thiên địch đối với các loại cây trồng

– Thật ra tên của loại côn trùng này chẳng liên quan đến họ hàng bọ xít mà chúng thuộc chi Nabis. Chúng là loài săn mồi, bắt đa số mọi loài côn trùng nhỏ hơn mình hoặc ăn thịt lẫn nhau khi không có thức ăn khác. – Bọ xít ăn rầy, sâu bướm, bọ trĩ, côn trùng lá, côn trùng thân mềm, ve, sâu bắp cải. Bọ xít thường hay sống trên những loài cây như: Thìa là Ba Tư, thìa là, cỏ linh lăng, bạc hà, cúc hoàng anh, cây ăn trái, cây lúa,… – Bọ xít là một loài côn trùng săn mồi giỏi, nhưng chúng cũng có điểm yếu là thường ăn thịt lẫn nhau hoặc ăn một số loại thiên địch khác nhỏ hơn mình khi không có mồi săn

2/3 Bọ rùa loài thiên địch có lợi cho cây trồng

– Đây chính là nhóm côn trùng đa dạng, chúng có lợi ở cả thời kỳ ấu trùng và trưởng thành. Chúng có hình oval với rất nhiều màu sắc khác nhau: đỏ, vàng hoặc có rất nhiều chấm đen trên lưng. – Một số loại bọ rùa có lợi như: Bọ rùa đỏ (Micraspis sp.); bọ rùa vàng (M. crocea); bọ rùa 6 chấm (Menochilus sexmaculatus); bọ rùa 8 chấm (Hamonia octomaculata). Những loài bọ rùa này cả con đã phát triển hoàn chỉnh và ấu trùng của chúng đều là kẻ thù của một số loại côn trùng gây bệnh như: rầy nâu trưởng thành, rầy cám (rầy non), trứng rầy, hàng ngày mỗi con có thể ăn từ 5-10 con rầy hoặc một số loại công trùng như: rệp sáp, rệp vừng, bọ trĩ, rệp sò, ruồi trắng, bọ mạt, bọ chét. – Chúng thường sinh sống trên những khu vườn cây ăn trái, cây dưa leo, cây rau cải,…

2/4 Những loài ong ký sinh trên những loài sâu non

– Có thể nói đến những loài ong ký sinh như ong kén nhỏ, ong đen, ong xanh mắt đỏ. Chúng thường đẻ trứng vào trứng hoặc sâu non. Tiếp đến trứng ong sẽ phát triển, phá hủy vật ký sinh. Một ngày một con ong có khả năng đẻ được vài chục trứng trên những loài côn trùng gây bệnh khác. – Bên cạnh đó còn có một loài ong ký sinh nữa là ong đa phôi ký sinh sâu cuốn lá. Loài ong này đẻ một trứng vào trứng của sâu cuốn lá. Nhưng một quả trứng ong lúc đầu này mau chóng phân chia thành nhiều trứng, có thể nở thành hơn 200 con ong con. – Loài ong ký sinh này phát triển nhanh khi cấy trứng bên trong cơ thể côn trùng gây bệnh khác. Chúng là kẻ thù chính của những loài sâu non hại cây trồng.

Ong ký sinh vào một số loại côn trùng khác

2/5 Kiến vàng loài thiên địch có lợi đối với các loại cây trồng

– Ở trên trái đất này, ở đâu có sinh vật thì ở đó có kiến. Đa số những loài kiến đều ăn thịt, và món ăn ưa thích là những loài sâu bọ. – Tuy vậy cần chú ý, ở trên một vài đối tượng sâu hại gây bệnh, kiến sẽ là ký chủ trung gian gây lây nhiễm.

Kiến ăn thức ăn là những loài sâu bọ

2/6 Chuồn chuồn kẻ thù của những loài côn trùng gây bệnh

– Có cực kỳ đa số loài chuồn chuồn. Chúng có thể bắt mồi ở phía trên không, hoặc bổ nhào xuống như máy bay trực thăng. Thức ăn của chuồn chuồn phần lớn là côn trùng, sâu bọ. Trước sự tấn công của “không lực chuồn chuồn” thì khó có kẻ nào thoát được.

Chuồn chuồn có thể bắt mồi ở phía trên không

2/7 Muồm muỗm loài thiên địch có lợi cho cây trồng

– Trông gần giống châu chấu, cào cào nhưng chúng không ăn thực vật… Chúng thường hoạt động mạnh về đêm và thức ăn ưa thích của chúng là sâu đục thân, bọ rầy lá và bọ rầy thân.

2/8 Bọ đuôi kìm loài thiên địch đối với các loại cây lúa

– Đặc tính của bọ đuôi kìm có màu đen bóng, giữa cái đốt bụng có khoang trắng và có điểm trắng đầu đỉnh râu. – Chúng thường hay sống trên ruộng khô và làm tổ dưới đất ở gốc cây lúa. Loài bọ này chui vào những rãnh sâu đục thân đã đục để tìm sâu non. Thỉnh thoảng chúng trèo lên lá để tìm mồi sâu cuốn lá. Chúng có thể ăn 20 – 30 con mồi /ngày.

2/9 Bọ ngựa vua săn mồi hảo hạng

– Đây chính là một trong các loài săn mồi “hảo hạng”, có thể chúng ít khi về không khi vác các “thanh kiếm” răng cưa sắc nhọn đi kiếm mồi, nạn nhân là các loài sâu bọ gây bệnh cho lúa cũng như cây trồng nông nghiệp.

Bọ ngựa là côn trùng săn mồi thượng hạng

2/10 Bọ cánh cứng ba khoang

– Bọ cánh cứng ba khoang (Ophionea nigrofasciata) là một loài côn trùng thân cứng hoạt động mạnh. – Đặc tính sâu non có màu đen bóng, trưởng thành có màu nâu đỏ chúng thường tấn công ổ sâu cuốn lá và một số loại sâu non bộ cánh vảy, chúng thường hay xuất hiện trên cả ruộng lúa và ruộng cây màu.

2/11 Kiến ba khoang loài thiên địch hữu hiệu cây trồng

– Kiến ba khoang (Paederus fucipes) có màu nâu đỏ, giữa lưng có một vạch lớn màu đen chạy ngang qua hình thành 1 khoang đen. Chúng thường trú ẩn trong bờ cỏ, đống rơm rạ mục nát ngoài ruộng, chúng làm tổ dưới đất và đẻ trứng. Khi ruộng lúa xuất hiện rầy nâu, sâu cuốn lá, chúng tìm đến chui vào tổ sâu ăn thịt từng con. – Trung bình mỗi kiến ba khoang có thể ăn từ 3-5 con sâu non/ngày. Loài kiến này cũng thường hay xuất hiện trên ruộng cây màu. – Bên cạnh đó còn có những loài Ruồi ký sinh, ruồi giả ong, thiêu thân xanh, ong ký sinh cũng hỗ trợ ích trong việc săn bắt côn trùng gây tổn thương.

3/ Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu đối với thiên địch

– Thuốc hóa học là “thần dược chữa bách bệnh” của người trồng trọt, khi có thể diệt trừ nhanh loài gây bệnh trên vườn. Tuy vậy, thuốc hóa học thường mang phổ công dụng rộng nên vô tình diệt trừ luôn thiên địch.

4/ Thiết lập lại trật tự tự nhiên cho nhiều loại thiên địch

– Xây dựng hệ thống trồng trọt đa dạng và tạo thành một hệ sinh thái khép kín với những giải pháp: – Luân canh cây họ đậu, rau màu nhằm hạ sức ép bệnh, ké dòng di cư của côn trùng gây bệnh. – Trồng xen, trồng ven bờ các giống cây họ cúc, họ sả để xua đuổi côn trùng và tạo nơi trú ngụ cho côn trùng khi điều kiện khí hậu không có lợi hay xịt thuốc hóa học.

– Tận dụng những mô hình như nuôi cá, tôm trên ruộng vừa ngăn ngừa và diệt trừ bệnh vừa tăng thu nhập từ vật nuôi. – Hạ nhiều nhất mức độ dùng thuốc trừ sâu, vì đây chính là nguyên do chính gây thiếu hụt mật số thiên địch. Người sản xuất có thể dùng thuốc trừ sâu sinh học, thuốc trừ sâu tự nhiên như hoa cúc khô, lá cây thuốc lá (có chứa nicotine), cây dây mật, ớt cay giã nhuyễn hòa với nước, để thay thế. – Thả thiên địch: Đối với thiên địch là côn trùng, việc thả nhằm mục đích duy trì mật số khi luân canh gián đoạn, dập dịch đang phá hại,… – Bên cạnh đó có thể nhân nuôi và thả vi khuẩn hay nấm như Bacillus, nấm xanh, nấm trắng… Tuy vậy, hiệu quả của hoạt động này cực kỳ chậm, thường từ 2-3 tuần để thấy kết quả rõ ràng và cần không dùng một số loại thuốc trừ nấm và vi khuẩn. – Những loài thiên địch đóng vai trò cực kì quan trọng trong việc cân bằng hệ sinh thái, đặc biệt thiên địch còn góp thêm phần không hề nhỏ trong việc quản lý dịch hại trong trồng trọt nông nghiệp hữu cơ. Trồng trọt nông nghiệp hữu cơ vừa giúp bảo vệ những loài thiên địch đồng thời cũng nhận lại được ích lợi từ các loài thiên địch này.