Chiết vải, nhãn và tiêu chuẩn cây vải nhãn chiết để trồng

1/ Định nghĩa chiết cành? chiết cành là gì?

Chiết cành là một biện pháp nhân giống vô tính khiến cho cành chiết ra rễ ngay trên cành cây mẹ bằng phương pháp lấy đi một khoanh vỏ, đắp lên vị trí khoanh vỏ một lớp đất ẩm tiếp đến bọc nilon dưỡng ẩm, chờ chỗ đắp đất ra rễ đủ tiêu chuẩn thì cắt cành khỏi cây mẹ, tạo được cây giống có thể sống độc lập và mang đầy đủ những đặc điểm di truyền của cây mẹ.

2/ Ưu điểm yếu của biện pháp chiết cành

Là biện pháp tạo được cây giống có những đặc điểm giống như cây mẹ bằng giải pháp nhân giống truyền thống có từ rất lâu trong dân gian.

2/1/ Điểm mạnh của biện pháp chiết cành

– Sinh ra được cây giống giữ được đặc điểm di truyền của cây mẹ

– Cây giống sớm ra bông kết quả

– Cây thấp, tán gọn, phân cành hài hòa, thuận lợi cho chăm sóc và thu hoạch

– Nhanh cho cây con chỉ từ 2 – 4 tháng

– Giản đơn dễ làm

2/2/ Điểm yếu của biện pháp chiết cành

– Hệ số nhân giống thấp

– Không thực thi được với một vài loại cây ăn trái khó ra rễ (na, hồng…)

– Cây giống không có rễ cọc vì vậy khả năng chịu hạn, chống đổ kém

– Cây giống có tuổi thọ ngắn (với cây ăn trái có múi)

– Dễ mang theo mầm sâu hại từ cây mẹ

– Ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của cây mẹ

3/ Thời vụ chiết vải, nhãn

Thời vụ phù hợp cho chiết vải, nhãn là tháng 2- 3 và tháng 8-9

4/ Chọn cây để chiết cành

Chọn cây con đúng mục đích cần nhân, chọn các cây sinh trưởng khoẻ, sạch sâu hại, đạt năng suất cao, chất lượng tốt, ổn định qua nhiều năm

Cây lấy cành chiết có tuổi 7 – 10 năm, tán hài hòa đạt năng suất cao ổn định, sinh trưởng khoẻ, sạch sâu hại.

5/ Chọn cành để chiết

Chọn cành bánh tẻ nằm ở lưng chừng tán, quay ra ngoài sáng (1- 2 năm tuổi), có đường kính từ 1,5 – 2 centimét và cành có 2 – 3 nhánh.

Chọn cành bánh tẻ, sinh trưởng khoẻ, không bị sâu bệnh, cây có cho năng suất cao, ổn định và không có sâu hại nguy hiểm gây bệnh. Chọn các cành có đường kính từ 1 – 2 centimét ở tầng tán giữa phía ngoài bìa tán, không chọn cành la, cành dưới tán và những cành vượt.

6/ Những thao tác triển khai chiết cành

6/1/ Khoanh vỏ, làm sạch tượng tầng

Vị trí khoanh vỏ cách bên dưới chạc của cành khoảng 10-15 centimét

Sử dụng dao cắt khoanh vỏ với chiều dài khoanh vỏ bằng 1,5 – 2 lần đường kính cành. Sau khi bóc lớp vỏ ngoài, sử dụng dao cạo sạch phần tượng tầng tới lớp gỗ.

6/2/ Dùng chất kích thích ra rễ:

Những chất kích thích thường sử dụng là IAA, IBA, aNAA… ở nồng độ từ 3000 – 6000 ppm. Chấm thuốc lên phần vỏ bên trên vết khoanh rộng khoảng 2 centimét để ráo rồi bó bầu

Khoanh vỏ cành chiết

6/3/ Trộn đất để làm bầu

Đất bó bầu chiết phải bảo đảm những đòi hỏi sau: tơi xốp, dưỡng ẩm tốt, không bị vỡ bầu khi đất khô, đủ dưỡng chất vì do đó chọn đất thịt nhẹ, đất cát pha, đất phù sa, đất bùn ao phơi khô nỏ.

Đất để làm bầu chiết

Triển khai trộn đất đã chọn với chất độn (rơm, rác mục hay rễ bèo phơi khô cộng với phân chuồng hoai mục) theo tỷ lệ 2/3 đất +1/3 chất độn rồi nhào với nước bảo đảm ẩm độ 80%, tức là khi nắm đất vào tay đất không tở ra và nước không chảy qua kẽ ngón tay là được.

Trộn đất với chất độn để bó bầu

6/4/ Bó bầu

6/4/1/ Chuẩn bị vỏ bầu

Nguyên vật liệu làm vỏ bầu là nilon trắng không bị thủng, kích cỡ tuỳ thuộc vào đường kính cành chiết và kích cỡ bầu khi bó, thường thì có dạng hình chữ nhật chiều dài gấp rưỡi chiều rộng. Ví dụ: Cành cần chiết có đường kính 1,5 centimét thì vỏ bầu có kích cỡ 20 – 30 centimét

6/4/2/ Chuẩn bị dây buộc bầu

Dây buộc bầu có thể sủ dụng bằng lạt tre hoặc bằng dây nilon có chiều dài 30 – 50 centimét, mỗi bầu 3 dây.

6/4/3/ Bó bầu chiết.

Đất đã được chuẩn bị xong chia thành từng nắm có độ lớn nhỏ dựa vào độ lớn của cành chiết, thường đường kính bầu đất khoảng 6- 8 centimét, chiều dài bầu khoảng 10-12 centimét.

Nắm hỗn hợp đất để chuẩn bị bó bầu

Kích cỡ bầu chiết

Sử dụng tay bẻ đôi nắm đất và ốp vào vết khoanh, đất phải trùm lên 2 đầu vết khoanh, phần cành bóc vỏ phải nằm ở giữa bầu

Bầu của cành chiết trước khi bọc nilon

Sử dụng giấy nilon bọc phía bên ngoài bầu đất, gấp 2 mép giấy nilon ở sườn bầu một đến 2 lần để chống bầu chiết bị thoát hơi nước tiếp đến vuốt vỏ bầu ôm sát với bầu đất và sử dụng dây lạt buộc chặt 2 đầu nilon bọc bầu chiết, buộc tiếp một dây còn lại vào giữa bầu.

Bầu của cành chiết sau khi bọc nilon

7/ Cắt cành chiết

Sau chiết cành từ 2 tháng đến 3 tháng, để ý rễ mọc trong túi bầu có mầu vàng, phân nhánh 3 đến 4 lần (rễ cấp 2 và rễ cấp 3) và bao phủ 1/3 – 1/2 bề mặt bầu là có thể tiến hành cắt hạ cành chiết.

Để ý những cành chiết trên vườn để chọn các cành chiết có bộ rễ đủ tiêu chuẩn để cắt cành đem giâm.

Các bầu chiết được đánh dấu để khi cắt mau chóng và chuẩn xác dựa trên 2 tiêu chuẩn sau:

– Có thời gian chiết được từ 2 tháng đến 3 tháng

– Khi bầu chiết có rất nhiều rễ mầu vàng, phân nhánh 3 đến 4 lần (rễ cấp 2 và rễ cấp 3) và bao phủ 1/3 – 1/2 bề mặt bầu.

Vị trí cắt cành cách gốc bầu chiết 0,5 – 1 centimét.

Bầu chiết có bộ rễ đủ tiêu chuẩn để cắt cành

8/ Xử lý cành chiết

Triển khai theo những bước sau:

– Cành chiết cắt xong đưa vào nơi thoáng mát

– Tiến hành xử lý cắt bỏ bớt 2/3 đến 3/4 số lá trên cành

– Cắt bớt chiều dài các cành nhỏ qúa dài trên cành chiết

– Bó cành chiết thành từng bó từ 5 – 10 cành,

– Vận chuyển cành chiết về vườn giâm

– Ngâm nước để diệt trừ kiến và bổ sung nước cho bầu chiết sau cắt

– Xếp dày cành chiết ngọn hướng lên phía trên ở khu vực thoáng mát, không nắng

9/ Giâm cành chiết

9/1/ Chuẩn bị vườn giâm cành chiết

Vườn giâm cành chiết đất phải được làm nhỏ, lên luống và xử lý mầm bệnh như làm đất gieo hạt và triển khai căng lưới đen che bớt 50 -75% ánh sáng

Vườn giâm cành chiết có lưới che

9/2/ Giâm cành chiết

Ngâm bầu của cành chiết vào nước sạch từ 5 đến 10 phút để tiến hành loại bỏ kiến ở phía trong bầu chiết và để bầu chiết hút nước đủ ẩm

Bó những cành con của cành chiết lại bằng lạt hoặc dây nilon để cành chiết khi xếp vào luống giâm đỡ tốn diện tích

Tháo giấy nilon bọc bầu chiết tiếp đến nhúng bầu chiết vào dung dịch bùn ao hoặc phù xa sền sệt có pha thêm 1% phân supe lân để lớp bùn bám đều quanh bầu chiết

Xếp cành chiết thành luống trên vườn giâm đã được che nắng

Tiến hành xử lý tưới phun 3 – 5 lần /ngày khi nhìn thấy phía trên mặt bầu chiết rễ tiếp tục tái sinh thì triển khai giâm cành.

Cành chiết được giâm trong sọt tre hoặc túi nilon thao tác giống như chuyển bầu cây từ bầu nhỏ sang bầu lớn,

Kích cỡ sọt hoặc túi ni lon tuỳ theo bầu chiết lớn hay nhỏ, tiếp đến sử dụng dây nilon để cố định sọt hoặc túi với cành chống xoay bầu làm đứt rễ cành chiết.

Vườn giâm cành vải chiết

Xếp bầu cành chiết thành luống và vén đất giữ bầu chiết hình thành gờ luống giâm rồi tiến hành xử lý tưới nước ở dạng phun mưa hoặc phun sương 3-5 lần /ngày.

Sau 15- 20 ngày triển khai giâm cành ra luống theo hàng với khoảng cách hàng cách hàng 25 – 30 centimét, cây cách cây 25 Î 25 centimét, lấp đất kín bầu, che bớt 50% ánh sáng tự nhiên, hằng ngày tưới nước đủ ẩm để cành cây chiết có thể phát triển bình thường

10/ Chăm sóc cành chiết sau giâm

10/1/ Chăm sóc:

– Tưới nước đủ ẩm cho cây giâm ở vườn ươm

– Dỡ bớt dàn che để mở sáng khi đợt lộc non thứ nhất lá sắp thành thục

– Xới đất phá váng, làm cỏ để cành giâm sinh trưởng tốt

– Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại gây bệnh trên cây giâm trong vườn

– Cắt tỉa cành cây giâm để cây có bộ khung tán hài hòa

– Bứng cây đem trồng khi có điều kiện khí hậu thuận lợi.

10/2/ Cắt tỉa, tạo hình cành chiết trong vườn giâm

10/2/1/ Quy tắc tỉa để tiến hành tạo hình

Tạo 2 – 3 thân chính, tới một độ cao ổn định thì bấm ngọn đi để những chồi bên phát triển

Tạo từ 2- 3 cành cấp 1 mọc đều về những hướng làm những cành chính.

Tạo cho cành hợp với thân một góc 45 độ để chạc cây được khoẻ

Cành cấp 2 nên lưu lại 3- 4 cành mọc xa thân để tán cây được thoáng

10/2/2/ Xác định mức độ tỉa cành tạo hình

Tuỳ thuộc vào khả năng ra cành của từng loài cây để xác định mức độ tỉa cành cho thích hợp, với chồi vượt phải tỉa sạch sát thân.

Khi cây có thân chính cao 40 – 50 centimét, bấm nhẹ trên ngọn để thân chính ra 4 cành cấp 1 về 4 hướng.

Khi cành cấp 1 cao 25 – 30 centimét tiếp tục bấm nhẹ trên đỉnh cành cấp 1 để cây tiếp tục ra cành cấp 2/..

10/2/3/ Tỉa cành non

Bấm ngọn bằng kéo, đòi hỏi cắt đúng vị trí cách đỉnh mầm muốn chừa lại chừng 5 mm có mặt vát nghiêng 45^o và ngược chiều với với mầm muốn chừa lại.

Bấm ngọn cành cấp 1 để tạo thành cành cấp 2 như trên.

11/ Chọn cành vải, nhãn chiết để trồng theo đúng tiêu chuẩn VietGAP

Chọn các cành vải, nhãn chiết để trồng theo đúng tiêu chuẩn sau:

– Đã được nuôi dưỡng trong vườn giâm và đảo bầu trước khi đem trồng từ 15 – 20 ngày.

– Có đường kính gốc từ 1,5 – 2 centimét, có 2 – 3 nhánh, có chiều cao từ 80 centimét – 90 centimét, sạch sâu hại.

Cành được chiết từ cây mẹ có xuất xứ lý lịch rõ rệt có cho năng suất cao, chất lượng tốt được cơ quan thẩm quyền cấp giấy chứng nhận cây con tốt.