Sâu xám

Họ ngài đêm: Noctuidae

Bộ cánh vảy: Lepidoptera

Đối tượng cây trồng bị sâu xám hại

Sâu xám hại cực kỳ các loại cây trồng như: Ngô, đậu đỗ, cây bông, cải xanh, cải bắp, cà rốt, cà tím, đậu xanh, rau diếp, khoai lang, cà chua, củ cải, dưa, bầu, bí…

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài của sâu xám hại hoa màu – Agrotis ypsilon:

– Tuổi đời trung bình 50-60 ngày, trong đó thời kỳ sâu non 30-35 ngày: Trứng 4-11 ngày; Sâu non 22-34 ngày; Nhộng 9-13 ngày; Bướm đẻ trứng sau 2-4 ngày.

– Trưởng thành là một loài bướm có thân dài 20-25 milimét. Cánh trước có màu xám đen, gần phía góc mép ngoài có 3 vệt đen nhỏ hình tam giác. Cánh sau màu trắng, mép ngoài màu nâu xám nhạt. Cơ thể có rất nhiều lông màu xám.

– Trứng hình cầu hơi dẹt, có sọc nổi, đường kính khoảng 0.5 milimét, ban đầu có màu nhạt (trắng sữa) sau chuyển sang hồng nhạt, màu đen đến nâu (hoặc tím sẫm).

– Sâu non màu đen nâu, có đường xẻ màu nâu nhạt ở giữa và hai sọc hai bên. Đầu cực kỳ đen, có hai điểm trắng.

– Nhộng có màu nâu cánh gián, cuối bụng có một đôi gai ngắn.

– Sâu non màu xám đen nâu hoặc màu nâu xám, dọc theo hai bên thân có một dãy đen mờ, đầu đen (hoặc nâu sẫm). Ở trên mỗi đốt thân bên trên có 4 u lông nhỏ, bên dưới có 4 u lông lớn. Đốt cuối cùng ở mảnh lưng có 2 vệt màu nâu đậm.

Tập tính sinh sống và gây bệnh của sâu xám hại hoa màu – Agrotis ypsilon

– Bướm hoạt động giao phối và đẻ trứng buổi tối, thích mùi chua ngọt. Đẻ trứng rời rạc thành từng quả phía trên mặt đất, một bướm cái có khả năng đẻ khoảng 800-1000 trứng.

(A) Những pha phát dục của sâu xám; (B) Sâu xám cắn thân cây khoai tây

– Tuổi 2, vào ban ngày sâu ẩn nấp dưới mặt đất ngay dưới gốc cây, hoặc mặt dưới của lá, buổi tối chui lên ăn lá non hoặc gặm chung quanh thân cây non. Từ tuổi 3 – 4 trở đi sâu phá mạnh, cắn đứt ngang thân cây (khiến cây bị khuyết hoặc bị cắn đứt) kéo xuống đất. Mỗi đêm, một con sâu có thể cắn đứt 3 – 4 cây non. Đối với một vài màu trưởng thành có thân đã cứng (cây ngô có 7 – 8 lá) sâu th­ường đục vào thân gần sát gốc ăn phần non mềm ở giữa làm thân cây ngô bị héo và chết. Ruộng hoa màu bị sâu xám gây bệnh trông mất khoảng lỗ chỗ, mật độ cây hạ, tổn thất về năng suất.

Sâu xám; Sâu cắn thân cây giống ; Sâu xám co mình khi bị động

– Sâu thường hay xuất hiện vào thời kỳ cây giống và gây bệnh trầm trọng nhất ở các khu vực đất nhẹ, đất cát nơi sâu non có thể vùi mình dễ dàng. Sâu non có tính giả chết, khi bị đụng vào chúng cuộn lại, lăn ra giả chết. Sâu đẫy sức hoá nhộng trong đất. Chúng phát sinh ở khí hậu lạnh, độ ẩm cao.

Sâu xám (Agrotis ypsilon Rott) hại ngô

– Ở những tỉnh phía Bắc sâu xám hại nặng trên hoa màu (nhất là cây ngô) trồng trong vụ đông xuân và vụ xuân. Hoa màu đông xuân gieo sớm đầu tháng 10 – giữa tháng 10 bị hại nhẹ hơn so sánh với gieo vào cuối tháng 10 – giữa tháng 11/

Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ nbsp;sâu xám hại cây trồng:

– Giải pháp trồng trọt, kỹ thuật:

+ Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng, diệt trừ sạch cỏ dại trên ruộng và quanh bờ để hạn chế nguồn ký chủ phụ của sâu.

+ Cày ải phơi đất 2 tuần trước khi có thể trồng, để diệt trừ trứng và nhộng hoặc cho nước ngập vào ruộng, ngâm khoảng 1 ngày đêm tiếp đến tháo cạn, để ráo ruộng trước khi tiến hành gieo trồng.

+ Luân canh cây trồng: Sau vài vụ trồng ngô, rau, đậu… thì luân canh 1 vụ lúa hoặc các giống rau ưa nước như rau muống, rau cần… để diệt trừ nhộng đang sống trong đất và cắt đứt nguồn thức ăn thích hợp cho sâu.

– Giải pháp thủ công:

+ Đối với các ruộng nhỏ, khi mật độ sâu thấp có thể bắt sâu thủ công vào sáng sớm hay chiều tối bằng phương pháp bới đất xung quanh gốc cây bị sâu cắn để bắt sâu.

– Giải pháp sinh học:

+ Không nên phun thuốc để bảo tồn thiên địch trên ruộng đồng như nhện, bọ rùa, ong ký sinh…

+ Sử dụng bẫy bả chua ngọt để bẫy bướm. Kỹ thuật làm bẫy bả chua ngọt: Trộn hỗn hợp gồm 4 phần đường + 4 phần dấm + 1 phần rượu + 1 phần nước. Cho vào trong bình đậy kín sau 3 – 4 ngày thì thêm vào 1% thuốc trừ sâu. Quấn giẻ hay bùi nhùi rơm rạ vào đầu gậy nhúng vào bả cắm trên bờ ruộng. Bướm trưởng thành sẽ bay vào ăn bả chua ngọt và bị chết. Cứ 2 – 3 ngày nhúng bả lại 1 lần.

– Giải pháp hóa học:

+ Tiến hành xử lý đất trước khi tiến hành gieo trồng bằng một số thuốc trừ sâu dạng bột như: Basudin 10G, Vibasu 10H, Furadan 3G, Regent 3G…

+ Sử dụng cám rang thơm trộn với thuốc Vibasu 10G để bẫy sâu. Trộn 2 kilogam cám với 0,5 kilogam thuốc, rải cho 1/000 m² trước khi trời tối. Rải thuốc theo hàng hoặc hốc gần gốc cây.

+ Khi mật độ sâu cao, nên chọn một số loại thuốc hỗn hợp có rất nhiều hoạt chất, nhiều công dụng (tiếp xúc, vị độc, xông hơi, nội hấp, ngấm sâu ) hoặc kết hợp 2-3 loại thuốc trừ sâu có công dụng khác nhau để diệt sâu xám cho hiệu quả rất cao. Có thể sủ dụng thuốc đơn: Basudin 50EC; Shecpain 36EC; Gottoc 250EC hoặc kết hợp hai loại thuốc khác nhau: Diptere 80WP + Karate 2,5EC; Sevin 40% + Sherpa 25EC; Ganoi 95SP + Abamectin 36EC, Regent 800WG + Sokupi 0,36AS… Xịt vào chiều tối, nên cho thêm 10 mililít chất bám dính hoặc 20-30 mililít dầu khoáng hoặc 5 giọt nước rửa chén vào mỗi bình 8-12lít để gia nâng cao khả năng bám thuốc vào cơ thể sâu, sâu chết nhanh, nhiều hơn.

+ Chọn lựa một số thuốc hoá học đặc hiệu như: Padan 95SP; Regent 800WP vv… Dùng theo chỉ dẫn của mỗi loại thuốc.

+ Sử dụng luân phiên những thuốc có hoạt chất Emamectin, Lamda-Cypermethrin với hỗn hợp Chlorantraniliprole + Abamectin…