Cách lên luống, gieo hạt trồng đậu nành (đậu tương ) và lạc (đậu phộng)

1/ Lên luống, rạch hàng hoặc bổ hốc trồng đậu nành (đậu tương )

1/1/ Đối với vụ xuân

1/1/1/ Đối với đất chuyên màu tưới tiêu thuận lợi

Khi triển khai thâm canh cày sâu 15- 20 centimét, bừa 1-2 lần cho đất nhỏ và tơi xốp rồi nhặt sạch cỏ dại trước khi lên luống. Lên luống rộng 70-80 centimét, rãnh luống rộng 30-40 centimét, chiều cao của luống 15 -20 centimét. Ở phía trên mặt luống rạch 2 hàng dọc theo chiều dọc của luống 2 hàng cách nhau 35-40 centimét. Độ sâu của rạch dựa theo tính chất đất đai và ẩm độ của đất.

Ví dụ: Đất đủ ẩm tơi xốp thì rạch hàng sâu từ 3-5 centimét. Ngược lại đất khô thì bà con nên đánh rạch sâu hơn để dưỡng ẩm cho đất.

1/1/2/ Đất chuyên màu không thuận lợi cho việc tưới tiêu

Loại đất này là đất bãi ven song đối với vùng đồng bằng, đất nương rẫy, đất đồi đối với vùng trung du miền núi, đất vùng bán sơn địa không gieo cấy lúa xuân. Làm đất đòi hỏi tơi xốp, nhặt sạch cỏ dại. Lưu ý khi lên luống phải đánh luống theo chiều dốc của ruộng, luống lên rộng 1,5- 2,0m, rạch hàng theo chiều dọc hoặcchiều ngang của luống, với khoảng cách giữa những hàng từ 40-50 centimét.

Khi rạch hàng phải dựa trên ẩm độ của dất và tính chất đất đai.

Ví dụ: Đất ẩm thì lên rạch hàng nông còn đất khô hạn thì rạch hàng sâu

1/2/ Lên luống, rạch hàng hoặc bổ hốc đối với đậu nành (đậu tương ) vụ hè thu

Đậu nành (đậu tương ) vụ hè thu bà con nên ứng dụng cách làm đất ít nhất đối với đất ướt tiến hành xử lý cày lật xá tạo luống cứ 7-8 xá cày hình thành 1 luống, san phẳng mặt để đảm bảo thoát nước tốt.

Lên luống trồng đậu nành (đậu tương )

Bề mặt luống rộng 1,2 m, rãnh rộng 30 – 40 centimét, sâu 20 – 25 centimét. Sử dụng đòn gánh hoặc thanh gỗ nặng hình tam giác chém ngang luống hoặc sử dụng cuốc hình thành rạch ngang sâu 2 – 3 centimét, rạch cách nhau 30 centimét. Tra hạt theo hốc 2 – 3 hạt với khoảng cách hốc cách hốc 7 – 12 centimét. Sử dụng số hạt thừa khoảng 100 gr, nên gieo thêm 1 m2 mạ ở đầu bờ để dặm sau 5 – 7 ngày khi gieo (khi cây giống chưa có lá thật) dặm vào những chỗ khuyết mật độ.

Rạch hàng trồng đậu nành (đậu tương )

1/3/ Trồng đậu nành (đậu tương ) đông bằng cách gieo vãi

Đậu nành là loại cây dễ tính, phù hợp với rất nhiều chân đất, có tính chịu hạn tuy vậy không chịu ngập úng. Việc chủ động chọn lựa khu vực đất trước khi tiến hành gieo trồng cực kì quan trọng.

– Ruộng trồng đậu nành phải chủ động điều tiết nước. Bảo đảm ruộng không bị khô, hạn, ngập úng. Đất có ẩm độ vừa phải, bảo đảm khi gieo hạt không bị ngập chìm sâu dưới đất nhưng bề mặt mặt phải được tiếp xúc nhiều với đất.

– Khi tiến hành thu hoạch lúa bà con giữ lại gốc rạ càng cao càng tốt, đây chính là nguyên vật liệu bao phủ cho đậu nành giúp dưỡng ẩm giúp hạt đậu nành  thuận lợi trong suốt quá trình nảy mầm, mọc và phát triển sau này.

– Ruộng gieo đậu nành đất phải đủ ẩm, không nhão bùn, đi hơi dính chân là được. Đào rãnh chung quanh ruộng thuận lợi cho việc thoát nước.

– Chia ruộng thành những luống theo chiều thoát nước, luống rộng từ 1,5 – 2m. Sử dụng cuốc hoặc trâu bò cày tạo rãnh thoát nước giữa những luống để khi mưa thoát nước nhanh và không bị ngập úng gây thối hạt hoặc chết cây giống.

– Đất ruộng lúa bằng phẳng, tưới tiêu chủ động có thể ứng dụng biện pháp gieo thẳng vào gốc rạ. Cắt rạ sát gốc, sử dụng cày vét chung quanh ruộng, cày rạch luống thoát nước, cứ 1,5 m/luống, mỗi gốc rạ tra 2 hạt, sử dụng hỗn hợp đất trộn phân úp lên phía trên, sau 3 – 4 ngày hạt sẽ mọc. Cách này tuy nhanh, nhưng năng suất thấp hơn kỹ thuật làm đất ít nhất, nếu gặp mưa lớn dễ gây úng, khó thoát nước.

Đối với ruộng có đủ ẩm độ theo đúng tiêu chuẩn thì bà con tiến hành xử lý gieo vãi đều hạt đậu nành tiếp đến sử dụng bánh lồng hoặc thùng phi đè dập rạ để giữ ẩm độ cho hạt nảy mầm.

– Đối với chân ruộng khô: nếu có khả năng thì tưới chàn 1 lần rồi tháo nước tiếp đến gieo hạt và sử dụng máy cày con hoặc thùng phi để dập rạ như trên (nếu như không có điều kiện tưới tràn thì có thể gánh nước tưới đều hoặc sử dụng bình bơm thuốc sâu phun cho ướt đều mặt ruộng để giữ ẩm độ cho hạt nảy mầm được thuận lợi).

– Đối với chân ruộng còn sụt bùn: phải triển khai làm luống như luống mạ để thoát hết nước tiếp đến tiến hành xử lý gieo hạt và sử dụng liềm cắt gốc rạ để trùm kín hạt cho hạt nảy mầm được thuận lợi.

– Đối với chân ruộng bị khô, không có điều kiện tưới nước: Thì chạy máy lồng dập rạ trước 1 lần rồi mới gieo hạt, khi gieo xong lại chạy lại lần nữa; nếu gặp trời hanh khô cần phải tưới nước đủ ẩm để tạo cơ hội cho hạt nảy mầm được tốt hơn.

Ngày nay, gieo đậu nành đông trên đất 2 lúa theo biện pháp không làm đất có 2 cách là gieo trực tiếp vào gốc ra và gieo vãi phía trên mặt luống.

– Gieo hạt vào gốc rạ: Ứng dụng các chân ruộng cắt rạ sát gốc. Mỗi gốc rạ tra 1-2 hạt. Điểm mạnh: Gieo trồng bảo đảm được mật độ và dễ chăm sóc thời kỳ cây giống. Điểm yếu: Nếu tra hạt vào giữa gốc rạ hạt không tiếp xúc với đất sẽ khô và chết. Sau khi tiến hành gieo bà con nên sử dụng đất bột (hoặc trộn lẫn với trấu) để lấp gốc kín gốc rạ. Bà con có thể sủ dụng rạ để trùm kín mặt luống để hạt không bị khô để có thể bảo đảm mật.

– Gieo vãi: Vãi đều hạt phía trên mặt luống bảo đảm mật độ 45-50 cây/m².

Tiếp đến sử dụng liềm cắt sát gốc rạ để trùm kín hạt cho hạt nảy mầm được thuận lợi. Biện pháp gieo hạt này nhanh nhưng dễ bị trôi hạt nếu mà gặp mưa lớn sau khi tiến hành gieo.

Gieo vãi đậu nành (đậu tương )

Chăm sóc cho đậu nành (đậu tương ) gieo vãi

2/ Lên luống, rạch hàng hoặc bổ hốc trồng lạc (đậu phộng)

2/1/ Đối với vụ xuân

Đất phù hợp nhất là đất có thành phần cơ giới là thịt nhẹ chủ động tưới, dễ thoát nước. Cày sâu 25-30 centimét, bừa kỹ và nhặt sạch cỏ dại trước khi lên luống rạch hàng. Luống rộng 1,3 m (cả rãnh), sau khi lên luống hoàn chỉnh bảo đảm mặt luống rộng 1,0 m được gieo thành 4 hàng dọc theo chiều dài luống.

Ngày nay ở một vài địa phương có tập quán trồng lạc (đậu phộng) theo hàng thì bà con rạch hàng, với khoảng cách hàng cách hàng 25 centimét và hốc cách hốc 18-20 centimét gieo 2 hạt/hốc. Còn nếu bà con bổ hốc thì không cần rạch hàng mà chỉ bổ hốc theo mật độ khoảng cách tương đương như cách rạch hàng.

Đối với đât bãi bằng phẳng có thể trồng thành băng rộng 2-3 m, tiếp đến rạch hàng gieo, giữa những băng nên có rãnh thoát nước. Hạt lạc (đậu phộng) sau khi tiến hành gieo được phủ 1 lớp đất dầy 3-5 centimét, đất phải bảo đảm đủ ẩm sau khi tiến hành gieo.

Trồng lạc (đậu phộng) theo hàng

Trồng cây lạc (đậu phộng) theo băng

Để thoát nước tốt cũng như tưới khi cấp thiết và dùng nguyên lý hiệu ứng hàng rìa, cách hoàn hảo nhất là nên làm luống rộng 0,6m, rãnh 0,3m. Rãnh cao 10-12 centimét.

Gieo hai hàng dọc luống cách mép luống 10-15 centimét, với khoảng cách: hốc x hốc = 13-15 centimét, mỗi hốc 2 hạt. Nếu đất cát pha thoát nước tốt có khả năng làm luống rộng 1m, rãnh 0,3m, rãnh cao 7-10 centimét. Gieo 4 hàng dọc luống khoảng cách: Hốc x hốc = 18-20 centimét /hốc, mỗi hốc 2 hạt.

Rạch hàng bổ hốc trồng lạc (đậu phộng)

2/2/ Đối với vụ hè thu

Đất trồng lạc (đậu phộng) phải bảo đảm độ đồng đều, ruộng đồng cao, mặt luống phẳng không úng cục bộ, đất tơi xốp, nhỏ, sạch cỏ dại, tia quả đâm xuống đất cũng như thu hoạch dễ dàng, hạ tỷ lệ đứt tia, sót quả khi tiến hành thu hoạch. Sau khi cày bừa xong triển khai lên luống. Chiều rộng 1 – 1,2 m. Chiều cao 15 – 30 centimét.

Rãnh rộng 20 – 30 centimét

Trên đất cát ven sông, bãi phù sa triển khai trồng lạc (đậu phộng) theo băng rộng: 2,5 – 3 m và giữa những băng để rãnh rộng: 20 – 30 centimét

2/3/ Đối với vụ thu đông

Trồng lạc (đậu phộng) thu đông nhằm cung ứng nguồn giống cho vụ xuân sang năm do đó nó sẽ cắt ngắn thời gian bảo quản giống. Thông thường thời gian bảo quản giống lạc (đậu phộng) thu – đông chỉ có 1 – 2 tháng trong hoàn cảnh nhiệt độ thấp và khô của mùa đông. Nên lạc (đậu phộng) thu đông để cây giống có sức nảy mầm cao.

Hạ lượng giống phải chuẩn bị ở vụ xuân, nên tăng lượng lạc (đậu phộng) hàng hoá của lạc (đậu phộng) xuân. Vì hệ số nhân của lạc (đậu phộng) thấp chỉ khoảng 10 – 12%, nếu để lạc (đậu phộng) xuân làm giống cho vụ sau thì cần lượng giống chiếm 10% sản lượng. Nhưng để lạc (đậu phộng) thu đông làm giống thì chỉ cần 1 – 2% sản lượng. Vậy nên nâng cao đáng kể lượng lạc (đậu phộng) thương phẩm.

Do tránh được điều kiện khí hậu khí hậu không thuận lợi khi gieo hạt. Khi ra bông, tạo thành quả thuận lợi nên năng suất lạc (đậu phộng) thu đông thường cao hơn lạc (đậu phộng) thu, hạt mẩy hơn nên ngoài những việc dùng là giống còn có thể dùng làm lạc (đậu phộng) thương phẩm. Khả năng gia tăng diện tích lạc (đậu phộng) thu đông lớn hơn nhiều so sánh với lạc (đậu phộng) hẻ thu.

Gieo hạt cuối tháng 8 đầu tháng 9 thu hoạch cuối tháng 12 đầu tháng 1/ Giai đoạn này điều kiện khí hậu thuận lợi. Thời kỳ từ gieo đến ra bông nhiệt độ không cao 25 – 280C, độ ẩm ruộng đồng thích hợp vậy nên cây lạc (đậu phộng) đủ điều kiện sinh trưởng dinh dưỡng.

Thời kỳ ra hoa đâm tia gặp hoàn cảnh nhiệt độ 23 – 240C, lượng mưa vừa đủ phù hợp nên thuận lợi cho quá trình tạo thành và phát triển của quả. Giai đoạn phát triển quả vào tháng 11 chưa phải lúc khô gay gắt nhất.

Sang giai đoạn chín nhiệt độ xuống thấp ít gây ảnh hưởng nhiều đến năng suất. Lạc (đậu phộng) thu đông thu hoạch vào cuối tháng 12 đầu tháng 1 mùa khô nóng thuận lợi cho việc phơi và bảo quản. Những bước ứng dụng kỹ thuật bao phủ nilon cho lạc (đậu phộng) thu đông như sau:

TT	Những bước công việc	Đòi hỏi cần đạt được
1/	Lên luống, rạch hàng	– Bề mặt luống bằng phẳng không nên để úng cục bộ, sạch cỏ dại và chiều rộng mặt luống phải phụ thuộc kích cỡ của nilon bao phủ
2/	Bón lót tất cả phân trước khi tiến hành gieo hạt	– Tính toán lượng phân bón phục vụ đủ lượng dinh dưỡng cho cây. – Bón phân vào giữa hàng.
3/	Lấp kín phân	– Phân bón lót phải được vùi kín, không nên để hạt tiếp súc trực tiếp với phân. – San phẳng mặt luống
4/	Xịt thuốc trừ cỏ	– Chọn thuốc thích hợp với cây trồng cạn, không nên để ảnh hưởng nhiều đến sự nảy mầm của hạt giống. – Phun đúng liều lượng và xịt đều trên bề mặt luống.
5/	Bao phủ nilon	– Nilon phải căng phẳng trên bề mặt luống, gạt đất chung quanh mép luống áp vào mép nilon không được hở mép.
6/	Đục lỗ gieo hạt	– Đục lỗ theo chiều dọc của luống theo mật độ và khoảng cách quy định. – Gieo hạt vào lỗ đã đục cứ 2 hạt/lỗ, gieo hạt ở độ sâu 3-4 centimét, rồi lấp kín hạt.

Vụ thu đông phủ nilon trước khi tiến hành gieo hạt nên khi lạc (đậu phộng) bắt đầu mọc lưu ý để ý đề phòng khi gieo hạt bị lấp trong nilon, cây giống dễ bị hỏng khi nhiệt độ đất lên trên cao.

lạc (đậu phộng) trồng bằng kỹ thuật bao phủ nilon không cần xới xáo, làm cỏ nhưng cũng phải lưu ý vét cỏ rãnh (nếu có) và khi hạn cần phải tưới nứơc vào rãnh để lạc (đậu phộng) sinh trưởng, phát triển tốt đạt năng suát cao.

Vụ thu đông lạc (đậu phộng) dễ bị bệnh đốm đen, bệnh gỉ rắt nên lưu ý phun phòng thuốc chữa bệnh hại lá làm rụng lá sớm và hạn chế khả năng chín của lạc (đậu phộng).

Mô hình trồng lạc (đậu phộng) bằng bao phủ nilon

4/ Tác động của mật độ, với khoảng cách đến khả năng phát triển sinh trưởng của cây đậu nành và lạc

4/1/ Đối với các loại cây đậu nành (đậu tương )

Sắp xếp mật độ khoảng cách hợp lý là nhằm dùng đạt hiệu quả cao về đất đai, dinh dưỡng và ánh sáng để cho năng suất cao nhất. Xác định mật độ khoảng cách hợp lý để tạo mối quan hệ tốt giữa những cá thể và quàn thể đạt năng suất cao nhất Nếu gieo trồng dầy quá dẫn tới hiện tượng che khuất giữa những tầng lá, cây bị vóng, lốp, số lượng hoa quả ít dẫn tới năng suất thấp. Ngước lại nếu tiến hành trồng thưa quá không bảo đảm số cây trên đơn vị diện tích, gây lãng phí đất đai cuối cùng năng suất không được cao. Việc xác định mật độ khoảng cách hợp lý phải dựa trên những nền tảng khoa học sau:

* Đặc tính của giống

Các giống có thời gian sinh trưởng dài, phân cành mạnh thì trồng thưa. Ngược lại các giống có thời gian sinh trưởng ngắn, ít phân cành thì cho phép trồng dầy hợp lý nhằm nâng cao năng suất.

* Thời vụ gieo trồng

Thời vụ nào có điều kiện nhiệt độ, ánh sáng và lượng mưa phù hợp với đòi hỏi sinh thái của cây đậu nành thì trồng thưa hơn và ngược lại.

Ví dụ: Đối vụ xuân, hè ở những tỉnh bắc bộ trồng thưa hơn vụ đông.

* Đất đai và trình độ trồng trọt

Đối với đất giàu chất dinh dưỡng, chủ động ẩm độ, đất phù sa ven sông thì sẽ trồng thưa hơn đất nghèo dinh dưỡng, phai màu và thường bị khô hạn. Đối với

các nơi có rất nhiều phân chuồng, có trình độ thâm canh cao thì trồng thưa và ngược lại.

4/2/ Đối với các loại cây lạc (đậu phộng)

Mật độ hợp lý đối với các loại cây trồng là mật độ cho phép cỏ thể đạt được năng suất thu hoạch nhiều nhất trên một đơn vị diện tích. Năng suất của cây lạc được xác định theo công thức sau:

Năng suất = số quả/cây X trọng lượng TB quả X Số cây/ đơn vị diện tích.

Đây chính là 1 phương trình cân bằng sinh học có mối quan hệ nghịch giữa mật độ (số cây /đơn vị diện tích) với những nhân tố của năng suất cá thể. Tuy vậy, cân bằng này biểu diễn bằng một đường cong sinh học. Mật độ hợp lý sẽ là mật độ cho tích số trên có giá trị kinh tế cao nhất. Khi đó những giá trị về chỉ số diện tích lá, trọng lượng khô tích luỹ của quần thể cũng đạt trị số phù hợp nhất, nhân tố động dễ ảnh hưởng nhất vào hệ cân bằng này là mật độ. Ảnh hưởng vào mật độ là nhân tố kỹ thuật quan trọng để đạt được năng suất lạc.

Trên thực tế sản xuất ngày nay, mật độ lạc thu hoạch hiện thực trên ruộng đồng thường thấp nên đã hạn chế nhiều đến năng suất của lạc. Muốn đạt được năng suất trên 2 tạ/ hecta những giống lạc đang gieo trồng ở những địa phương phải bảo đảm mật độ 30-35 cây/m2 mặt luống. Khoảng cách hàng cách hàng phù hợp cho những khu vực trồng lạc là 30-40 centimét và tương ứng hócc cách hốc 15-20 centimét. Tuy vậy việc xác định mật độ, với khoảng cách còn dựa vào tập quán trồng trọt của bà con ở từng địa phương khác

5/ Quy kỹ thuật gieo hạt của cây đậu nành và lạc

5/1/ Quy kỹ thuật gieo hạt cây đậu nành

5/1/1/ Gieo theo hàng hoặc hốc

Sau khi lên luống xong sử dụng cuốc san phẳng mặt luống rồi rạch hàng theo chiều dọc hoặc ngang với mật độ và khoảng cách quy định. Bón lót phân chuồng và supelân rồi gieo hạt theo hàng hoặc theo hốc, cuối cùng sử dụng đất bột để lấp hạt độ sâu lấp hạt 3 – 5 centimét tuỳ theo nhiệt độ và ẩm độ của đất.

Gieo hạt đậu nành theo hàng theo hốc

5/1/2/ Gieo vãi

Biện pháp gieo vãi đậu nành đông phải đượcgieo trên các chân ruộng không bị khô hạn, ngập úng. Đất có ẩm độ vừa phải hạt không bị chìm sâu xuống đất nhưng hạt cũng phải tiếp súc với đất và được phủ bằng rơm rạ. Diện tích trồng đậu nành sau khi tiến hành thu hoạch lúa giữ lại gốc rạ càng cao càng tốt để trùm kín hạt sau khi tiến hành gieo.

Đối với ruộng lúa mùa trước thu hoạch 5 -7 ngày khẩn trương rút nước trong ruộng. Nếu ruộng có nước cứ cách 2- 2,5m tạo rãnh để dẫn thoát nước đồng thời làm lối đi lại để tiện chăm sóc. Tránh để rãnh quá rộng sẽ làm khô ruộng đậu nành trong thời kỳ khô hạn ở cuối vụ.

Để có thể bảo đảm mật độ nên chia hạt giống theo luống và gieo làm 2 lần. Gieo vãi đều phía trên mặt luống. đối với chân ruộng có ẩm độ vừa phải ngay sau khi tiến hành gieo vãi hạt xong sử dụng máy cày Bông Sen lắp bánh lồng và bàn trượt chống lún chạy 1 lượt để đè rạ và vùi hạt đậu nành lấp kín hạt. Đối với ruộng khô trước khi tiến hành gieo phải tưới nước láng qua mặt ruộng rồi rút kiệt nước ngay tiếp đến mới gieo hạt và dập rạ. Trong trường hợp ruộng ướt và lầy bùn thì phải làm rãnh thoát nước rồi sử dụng máy cày dập rạ trước tiếp đến mới gieo hạt để giúp tránh cho hạt không bị úng. Cuối cùng cho máy cày chạy lần 2 để lấp kín hạt.

2/2/ Quy kỹ thuật gieo hạt cây lạc

Cày bừa làm đất tơi xốp nhặt sạch cỏ dại, triển khai lên luống theo kích cỡ đã quy định, tiếp đến rạch hàng hay bổ hốc theo mật độ, với khoảng cách định trước, rồi bón lót phân chuồng, phân lân lấp một lớp đất mỏng kín phân song gieo hạt theo hàng hoặc hốc tiếp đến lấp kín hạt độ dầy lớp hạt 4 – 6 centimét tuỳ theo ẩm độ của đất và thời vụ gieo trồng.

Gieo hạt lạc theo hàng theo hốc

6/ Tác động của độ sâu lấp hạt đến khả năng phát triển sinh trưởng của cây đậu nành và lạc.

Độ sâu lấp hạt gây ảnh hưởng trực tiếp thời gian nảy mầm của hạt giống và chất lượng cây giống từ đấy sẽ gây ảnh hưởng nhiều đến khả năng phát triển sinh trưởng của cây đậu nành sau này. Chính vì thế khi gieo trồng đậu nành bà con cần lưu ý xác định độ sâu lấp hạt phù hợp cho các mùa vụ, mỗi loại đất nhằm hỗ trợ cho hạt nảy mầm nhanh và thuận lợi

Đối với chân đất đủ độ ẩm sâu lấp hạt phù hợp từ 3 – 5 centimét, đối với đất khô không đủ ẩm khi lấp hạt độ sâu từ 5 -7 centimét. Lưu ý không để hạt giống tiếp súc trực tiếp với phân hoá học. Ngược lại gieo trên đất ướt trong vụ hè hoặc vụ đông chỉ cần lấp hạt sâu 2-3 centimét là được. Thậm chí bà con dùng phân chuồng hoai mục cùng với lân, tro bếp hoặc đất bột để lấp hạt càng tốt hỗ trợ cho hạt nhanh mọc.