Cách gieo mạ và chăm sóc mạ

1/ Phân tích các biện pháp gieo mạ

Gieo mạ để cấy, người ta hay dùng hai biện pháp là gieo mạ khô và gieo mạ ướt.

1/1/ Tìm hiểu thêm thế nào là gieo mạ khô

Mạ được gieo lên nguyên vật liệu trải ở phía trên sân, hay gieo lên nguyên vật liệu trải ở nền đất cứng. Sau gieo từ 9-13 ngày thì cuộn từng cuộn mạ hay xúc từng tảng mạ mang đi cấy thì được gọi là gieo mạ khô hay còn có các cách gọi khác như gieo mạ sân (mạ sân), gieo mạ xúc (mạ xúc).

– Mạ được gieo lên nguyên vật liệu trải ở phía trên sân

Gieo mạ lên nguyên vật liệu trải ở phía trên

Hay gieo lên nguyên vật liệu trải ở nền đất cứng.

Gieo mạ lên nguyên vật liệu trải ở nền đất cứng

Nếu gieo trên sân, sau gieo từ 9-13 ngày thì cuộn từng cuộn mạ mang đi cấy

Cuộn từng cuộn mạ mang đi cấy

Nếu gieo trên nền đất cứng, sau gieo từ 10-13 ngày thì xúc từng tảng mạ mang đi cấy.

Xúc từng tảng mạ mang đi cấy

1/2/ Tìm hiểu thêm thê nào là gieo mạ ướt

Gieo mạ ướt còn gọi là gieo mạ dược tức là gieo mạ ở phía dưới ruộng, bao gồm những công việc từ làm đất, gieo mạ, chăm sóc mạ và điều chỉnh mực nước ruộng thích hợp suốt thời gian sinh trưởng của mạ cho đến lúc nhổ mang đi cấy được.

Gieo mạ ở ruộng ướt

2/ Gieo mạ ra sao?

2/1/ Gieo mạ ở ruộng ướt

a. Chuẩn bị đất để gieo mạ

– Dọn dẹp vệ sinh nơi gieo mạ: Trước khi tiến hành gieo mạ cần vệ sinh sạch cỏ dại và tàn dư các loại thực vật cả trong ruộng và chung quanh ruộng gieo mạ, xử lý hết tàn dư các loại thực vật để hạn chế chuột, sâu hại và ốc bươu vàng phá mạ.

Vệ sinh ruộng trước khi tiến hành gieo mạ

– Làm đất nhuyến nhừ:

+ Diện tích đất ướt có khả năng làm thủ công như sử dụng cuốc để cuốc đất

Cuốc đất để gieo mạ

+ Cũng có thể cày đất bằng trâu, bò

Cày đất bằng trâu, bò để gieo mạ

+ Tiếp đến bừa nhuyễn đất

Sử dụng vật dụng bừa đất máng vào con trâu (bò), Người đi đằng sau điều khiển trâu (bò) và vật dụng để làm nhuyễn nhừ đất gieo mạ.

Bừa để làm nhuyễn đất

+ Trục và san cho đất bằng phẳng: Sau khi bừa đất, sử dụng một cây dài 2-2,5 mét, nhẵn nhụi và có đường kính khoảng 10-12 centimét. máng cây này vào con trâu hay bò để làm phẳng đất.

Trục và san ruộng cho phẳng

+ Làm đất bằng một số loại máy làm đất mini: Sử dụng một số loại máy làm đất loại nhỏ để làm đất mạ nhuyễn nhừ và san bằng đất gieo mạ

Làm đất để gieo mạ bằng máy làm đất mini

b. Bón phân lót

– Lượng phân bón: Tuỳ đất mà dùng lượng phân bón lót khác nhau. Có thể bón với lượng 400 kilogam phân chuồng thật hoai mục + 3-4 kilogam đạm urê + 20-25 kilogam supe lân + 2-3 kilogam kali Clorua cho 500m². Nếu đất chua có thể bón thêm 20-25 kilogam vôi bột nữa.

– Bón lót cho đất gieo mạ:

+ Sau khi triển khai làm đất kỹ thì bón 200 kilogam phân chuồng/500 m2, bón xong bừa đất lại 1 lượt.

Bừa lại đất sau khi tiến hành bón phân chuồng lần 1

+ Rải đều nốt 200 kilogam chuồng còn lại cho 500 m² đất. Sử dụng cào răng dài vùi trộn phân vào trong đất.

Sử dụng cào răng trộn phân vào trong đất

+ Trộn xong phân chuồng vào trong đất, bón tiếp trên diện tích của 500m² lượng phân 20-25 kilogam supe lân + 2-3 kilogam kali Clorua + 3-4 kilogam đạm urê. Bón xong sử dụng trang hoặc cây vùi khoả phân vào trong đất.

Sử dụng cây khỏa vùi phân vào trong đất

c. Lên luống

– Sử dụng cuốc (hay trang) đánh những đường rãnh để lên luống rộng từ 1,2-1,4m, rãnh sâu 20 centimét, rộng 20-25 centimét.

Lên luống để gieo mạ

– Tiếp đến xoa (gạt) cho mặt luống bằng phẳng, không đọng nước để gieo mạ.

Lên luống và san phẳng đất phía trên mặt luống để gieo mạ

d. Gieo mạ

– Mang mống mạ (hạt lúa giống nảy mầm) đến nơi gieo: Sau khi lên luống, san phẳng mặt luống, mang mông mạ đến nơi gieo, trường hợp lên luống nhanh, có thể gieo ngay thì mang mống mạ theo luôn.

Mang mống mạ đến nơi gieo

– Mật độ gieo: Gieo 50-60 gam giống/m² (18-22 kilogam /sào Miền bắc 360m²).

+ Lượng hạt gieo những giống lúa thuần để cấy cho 01 ha ruộng trong vụ Hè thu, vụ Mùa là 40-60 kilogam (1,5-2,2 kilogam để cấy cho 360m²) và Vụ Đông Xuân: 60 – 70 kilogam (2,2-2,5 kilogam để cấy cho 360m²).

+ Lượng hạt gieo cho những giống lúa lai để cấy cho 01 ha ruộng là: 24-30 kilogam (1,0-1,1 kilogam để cấy cho 360m²).

– Tiến hành xử lý gieo mạ: Khi gieo, tay nghịch mang vật dụng đựng mống mạ, tay thuận gieo mống mạ đều lên mặt luống đất mạ.

Gieo đều mống mạ trên ruộng ướt

Chú ý: Chia lượng mống mạ để gieo làm 2 lần. Lần 1 gieo 70% lượng mống mạ, lần 2 gieo bổ sung 30% lượng mống mạ còn lại cho đều.

Gieo lại lần 2 cho đều

e. Chăm sóc mạ sau gieo

– Gieo mạ xong cần đậy lưới để chống chuột, chống rầy phá mạ

Đậy lưới chống chuột và rầy

– Che nilon chống rét:

Vụ Đông Xuân ở bắc bộ nếu trời rét thì phải bao phủ nilon (màu trắng, trong suốt) để chống rét cho mạ. Cách che nilon lần lượt như sau:

+ Làm khung đỡ nilon trên luống mạ: Sử dụng những nan tre đủ độ cứng, cắm thành các khung hình bán nguyệt trên luống mạ để đỡ nilon khi bao phủ.

+ Có thể cắm khung trước hay sau khi tiến hành gieo mạ đều được, nếu cắm khung trước, khi cắm khung xong vẫn gieo mạ bình thường ở phía trên luống mạ đã được cắm khung đó.

+ Phủ nilon lên khung:

Sau khi tiến hành gieo xong, kéo nilon phủ lên khung, đầu tiên cố định một đầu nilon trên khung rồi dần dần kéo nilon phủ lên phía trên khung đã được cắm.

+ Phủ nilon kín khung trên luống mạ, kéo nilon kín hết tất cả khung.

Cắm khung trên luống mạ

Gieo mạ trong khung

Kéo nilon phủ lên khung

Phủ nilon kín khung

+ Sau cùng trùm kín nilon cả hai bên đầu của khung. Khung này có công dụng che gió rét và ngăn sương muối cho mạ. Mạ được phát triển sinh trưởng ở phía bên trong khung sẽ không bị hại bởi giá rét và sương muối.

Trùm kín nilon cả hai đầu của khung

– Duy trì nilon khi chăm sóc mạ:

+ Khi phải bao phủ nilon để chống rét cho mạ, lúc thực thi những thao tác để chăm sóc mạ như: Bón phân, tưới nước, ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại cần mở nilon để thực thi những thao tác chăm sóc, thực thi xong lại bao bọc kín nilon như cũ.

Duy trì nilon khi chăm sóc mạ

Lưu ý:

* Khi nhiệt độ ngoài trời xấp xỉ 20^oC, cần phải mở ni lon của một đầu hoặc hai đầu khung che luống mạ ra, chiều tối phải đậy lại.

Mở ni lon của một đầu hoặc cả hai đầu khung che – Chiều tối phải đậy lại

* Khi nhiệt độ ngoài trời ≥ 25^oC, cần lật mở nilon sang 1 bên.

Mở nilon che mạ sang 1 bên

* Hoặc khi nhiệt độ ngoài trời ≥ 25^oC, cũng có thể lật hết ni lon che.

Chú ý: Ban ngày mở, đến chiều tối phải đậy lại để giúp tránh mạ bị rét vào buổi tối.

Mở hết ni lon khi nhiệt độ ≥ 25^oC

+ Cứ duy trì khung để mạ phát triển và sinh trưởng ở phía bên trong khung nilon cho đến lúc cấy được.

Duy trì che cho mạ đến khi cấy được

+ Tuy vậy đến gần ngày cấy nên mở hết ni lon từ 3-5 ngày để luyện mạ.

Mở hết nilon che để luyện mạ

– Chăm sóc mạ gieo ướt khi không phải che nilon chống rét

+ Tưới nước cho mạ:

Liên tục kiểm tra duy trì ẩm độ cho mạ bằng phương pháp tưới hay dẫn nước vào ruộng mạ.

Tưới nước duy trì ẩm độ cho mạ

Dẫn nước vào ruộng để duy trì ẩm độ cho mạ

– Bón thúc cho mạ:

+ Khi mạ có 2-4 lá, bón thúc lượng phân 2-3 kilogam kali Clorua và 2-3 kilogam urê.

+ Nếu cây mạ đanh dảnh, hơi có màu vàng thì bón thêm 2 kilogam ure/500 m2 trước khi nhổ đi cấy từ 2-3 ngày gọi là bón tiễn chân mạ.

– Ngăn ngừa, diệt trừ sâu cho mạ gieo ở ruộng ướt:

Thời gian thời kỳ mạ cực kỳ ngắn nên sâu ít khi kịp phát triển để phá mạ, chính vậy chỉ cần sử dụng thuốc trừ sâu, rầy để xịt phòng trước lúc nhổ mạ:

Sử dụng thuốc Anfaza 250WDG – 250SC

Công dụng: Diệt rầy nâu, bọ xít, bọ trĩ; rầy xanh.

Tác dụng: Lưu dẫn, sau khi xử lý phun thuốc từ 2-4 giờ, hoạt chất sẽ lưu chuyển trong cây lá, bảo vệ hữu hiệu cây trồng từ 3-4 tuần. Các phần non mới mọc sau khi xử lý phun thuốc cũng được bảo vệ an toàn. Không bị rửa trôi bởi nước tưới, nước mưa.

Liều lượng: Pha 1g/bình 8 lít. Phun 3 bình/ 1/000m².

Chú ý: Phun 4 ngày trước khi nhổ mạ để cấy.

2/2/ Gieo mạ khô (mạ sân, mạ xúc)

Gieo mạ sân là biện pháp gieo hạt giống lúa trên nền sân tráng bằng xi măng hoặc nền đất cứng có trải nilon. Khi hạt giống phát triển thành cây mạ rồi mới đưa ra ruộng cấy. Mạ sân là một kỹ thuật cải tiến của cách làm mạ cấy thông thường gieo ở phía dưới ruộng ướt.

Để cấy trên diện tích 1 ha thì nguyên vật liệu để gieo cấy mạ sân bao gồm: 30- 50 kilogam hạt giống, 15 – 20 bao vụn xơ dừa, 3 bao đất bùn đáy ao, mương, sông, 1 – 1,5 kilogam DAP, diện tích mặt bằng 80 – 100m².

Thời gian gieo và chăm sóc mạ trên sân là khoảng 9- 13 ngày. Gieo mạ khô cũng phải bảo đảm sao cho cây mạ đủ dưỡng chất, phát triển và sinh trưởng tốt cho đến lúc cấy. Trước khi tiến hành gieo mạ cần chuẩn bị như sau:

a. Chuẩn bị nguyên vật liệu nbsp;- Bùn (sình)

+ Bùn để gieo mạ thường hay được lấy ở đáy ao, mương, sông.

Chú ý: Lấy bùn ở các nơi nước lưu thông có rất nhiều phù sa như sông, mương, đừng nên lấy bùn ở các nơi ao tù, nước đọng… và ở các khu vực đất phèn nặng.

+ Lấy bùn xong, mang bùn đến nơi gieo mạ.

Lấy bùn để gieo mạ

Mang bùn tới nơi gieo mạ

– Chuẩn bị vụn xơ dừa

Vụn xơ dừa là các hạt có đường kinh 1-2 milimét, xốp, nhẹ, nằm ở lớp xơ dừa (giữa vỏ dừa và gáo dừa), vụn này có công dụng gần giống như đất trồng thường sử dụng để làm nguyên vật liệu gieo mạ hay làm giá thểtrồng rau, trồng hoa…

Vụn xơ dừa

– Chuẩn bị phân hữu cơ đã được ủ hoai mục

Phân hữu cơ hoai mục

– Toàn bộ những nguyên vật liệu được tập kết một chỗ

Tập kết nguyên vật liệu để trộn

b. Trộn nguyên vật liệu

Lấy tỉ lệ vụn xơ dừa: 15 – 20 bao vụn xơ dừa, 3 bao đất bùn, 1 – 1,5 kilogam DAP, 3 bao phân chuồng. Tưới nước đủ ẩm (ẩm độ bão hòa) rồi trộn đều, trộn xong vun lên thành đống.

Chú ý: Lượng nguyên vật liệu này gieo được 40-60 kilogam lúa giống và đó là lượng mạ đủ để cấy 2-3 dảnh/khóm cho 1 ha ruộng.

Nguyên vật liệu để gieo mạ sau khi tiến hành trộn đều

c. Trải nguyên vật liệu để gieo lúa

– Nguyên vật liệu là vụn xơ dừa + bùn + phân chuồng + phân DAP đã trộn sẵn.

+ Xúc nguyên vật liệu đã trộn đều lên vật dụng để chuyển từ nơi trộn nguyên vật liệu đến vị trí gieo mạ.

Xúc nguyên vật liệu đã trộn lên xe

+ Sử dụng nilon trải xuống nền sân hay đất cứng.

Trải nilon xuống nền cứng

+ Trải nilon thật phẳng trên nền

Trải phẳng nilon

+ Đổ nguyên vật liệu lên nilon đã trải phẳng.

Đổ nguyên vật liệu lên nilon

+ San đều nguyên vật liệu. Sau khi đổ nguyên vật liệu lên ni lon đã trải, sử dụng cuốc hay xẻng san đều nguyên vật liệu trên tấm ni lon đã trải phẳng.

San nguyên vật liệu trên nền nilon

+ Tưới nước đủ ẩm, lấy tay san lại 1 lần nữa để nơi gieo thành mặt phẳng đều nhau, tránh vị nguyên vật liệu không đồng đều, chỗ dầy, chỗ thưa.

Tưới nước và san phẳng vật liệu trước khi tiến hành gieo

– Trường hợp không có vụn xơ dừa: Có thể sủ dụng trấu để thay thế, sau khi trải lớp bùn mỏng 1,5 centimét, rắc lớp trấu mỏng đều lên phía trên lớp bùn đó (2 kilogam trấu/10m²).

Chú ý: 10m² mạ có thể gieo được 4-6 kilogam mống mạ. Lượng mạ này cấy được 1000 m².

Sử dụng trấu thêm vào bùn

Sử dụng cào răng, cào đều trấu, phân và bùn.

Cào đều trấu, phân và bùn

Tiếp đến lấy cây gạt lại cho thật phẳng trước khi tiến hành gieo hạt.

Chú ý: Tỉ lệ phân chuồng và phân DAP cũng tương đương như ở phân nguyên vật liệu có vụn xơ dừa.

Gạt nền gieo cho thật phẳng

d. Gieo mạ

– Điều chỉnh mầm mạ (mống mạ) để gieo:

+ Mầm mạ gieo trên nguyên vật liệu có vụn xơ dừa, chỉ cần nứt nanh hay ngắn khoảng 1/3-1/4 hạt lúa

Mầm mạ gieo trên nguyên vật liệu xơ dừa

+ Mầm mạ gieo trên nguyên vật liệu là bùn và trấu mềm: Thì có thể để mầm mạ dài

Mầm mạ để gieo trên bùn

+ Có chứa mầm mạ vào thau hay thúng để chuẩn bị gieo

Có chứa mầm mạ vào thau hay thúng

– Tiến hành xử lý gieo mạ: Cũng giống như gieo mạ ở ruộng ướt. Gieo đều mạ trên nền nguyên vật liệu đã được chuẩn bị

Gieo mạ sân

Chú ý: Khi gieo mạ trên nguyên vật liệu có vụn xơ dừa, gieo xong rắc một lớp nguyên vật liệu (đã trộn ở phần trên) mỏng từ 1-1,5 centimét lên phía trên cho kín hạt lúa giống.

d. Chăm sóc sau gieo

– Che mạ sau gieo:

+ Sau khi tiến hành gieo hạt giống cần che nắng, tránh thoát hơi nước và dưỡng ẩm cho hạt giống

Che nắng dưỡng ẩm cho hạt giống

+ Hoặc đậy kín lưới để giúp tránh rầy thời kỳ đầu cho cây lúa.

Đậy kín lưới để giúp tránh rầy

+ Đậy lưới đến 5 ngày sau khi tiến hành gieo.

Mạ gieo được đậy lưới đến 5 ngày

+ Tiếp đến phải mở lưới ra

Mở lưới sau gieo 5 ngày

+ Nếu để sau 5 ngày mạ sẽ mọc qua lưới, lúc nhấc lưới mạ sẽ bị dính vào lưới.

Mạ mọc qua lưới sau 5 ngày

+ Trường hợp sau gieo 5 ngày phải mở lưới nhưng đang đúng lứa rầy lại cần phải đậy tiếp thêm vài ngày nữa, nhưng hằng ngày phải nhấc lưới lên, không nên để mạ mọc xuyên qua lưới. Nhấc lưới lên xong lại đậy xuống ngay, một ngày nhấc được 2 lần thì càng tốt, nếu như không ít nhất hàng ngày phải nhấc được lưới 1 lần.

Nhấc và đậy lưới hằng ngày

+ Mạ được 8-10 không cần thiết phải đậy lưới nữa mà để cho mạ quen với ánh sáng tự nhiên.

Sau 8-10 không phải đậy lưới

– Tưới nước cho mạ

Sau khi tiến hành gieo hạt giống, các hôm trời nắng, mạ khô phải tưới nước đều đặn, 2- 3 lần/hàng ngày. Cho đến lúc mạ cấy được.

Chú ý: Trời mưa thì không phải tưới nước cho mạ.

Tưới nước hằng ngày cho mạ

Mạ sân đã cấy được

– Bón phân cho mạ gieo trên sân:

Khi cây mạ được khoảng 5-7 ngày tuổi, phun phân cho cây. Cây mạ được 9-13 ngày tuổi (cao khoảng 8-10 centimét ) là có thể đem ra ruộng cấy. Sau đây giới thiệu phân để phun là GROWMORE 30-10-10 +TE.

Quy cách: 100gr, 681gr, 1 kilogam

Tác dụng: Giúp tăng trưởng bộ rễ, nâng cao sức đề kháng; sinh trưởng thân lá mạnh, cây cứng cáp.

Liều lượng: Pha 4-8gr cho bình 8lít, phun 1 bình cho 1 sào mạ 360 m².

Phân GROWMORE 30 10-10 +TE

Ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại cho mạ: Khoảng 4 ngày trước khi đưa ra ruộng, cần phun thêm một số loại thuốc ngừa sâu, rầy như phần gieo mạ ướt.