Phương pháp cắt tỉa cành quả cho cây nho

A. Nội dung

1/ Cát cành

1/1/  Mục đích

– Cắt cành là việc làm quan trọng trong nghề trồng nho, để loại bớt đi các bộ phận của cây nho như cành, ngọn, lá…Cây nho ra bông ở các cành non. Nếu như không cắt cành, cây nho vẫn có thể nẩy một vài ít mầm, nhưng không thể đạt năng suất cao. Mục đích của việc cắt cành là:

– Để điều hòa lượng cành gỗ vừa phải, duy trì cây nho ở dạng có ích theo có nhu cầu, có thể quản lý dễ dàng, tạo cơ hội cho cây nho có sức sống tối ưu nhất, ổn định năng suất qua những năm.

– Để có thể bảo đảm cho có các cành quả ở đúng vị trí đã xác định.

– Để gia đẩy mạnh khả năng hấp thụ ánh sáng cho cành quả và để hạ bớt sinh trưởng thái quá của cành vượt.

– Để quả thường có kích cỡ lớn, màu chín đẹp, đạt chất lượng tốt và chín đúng thời gian.

– Để điều chỉnh năng suất của cây nho ở mức độ vừa phải, do đó mà cải tiến được chất lượng của quả, hạ bớt tổn thất do thối quả khi chùm nho quá chắt trên những khu vực mưa nhiều và cho ra các chùm quả thường có độ cứng thích hợp cho việc chuyên chở đi xa.

1/2/ Ảnh hưởng của việc cắt cành

– Muốn tạo được cây nho có bộ cành phù hợp, trước tiên cần phải có một vài hiểu biết ảnh hưởng của nó tới đặc điểm của cây nho, từ đấy người trồng nho nắm được quy tắc cắt cành để vận dụng cho mỗi trường hợp cụ thể.

Ảnh hưởng của cắt cành vườn nho cho trái sai trái

– Khi cây nho bị cắt cành sâu, để cựa gà ngắn hoặc cành tái sinh nhiều, cây sẽ bị hạ khả năng tổng hợp chất hữu cơ, tổng sản phẩm quang hợp sẽ thấp đi do số lượng lá ít. Cho nên, những sản phẩm đồng hóa như đường và tinh bột được hình thành để nuôi dưỡng rễ, thân ngọn, hoa và quả sẽ thấp hơn so sánh với cắt cành dài.

– Trái lại, để cựa gà ngắn cho ra cành khỏe hơn, kích cỡ lớn và phát triển mạnh hơn, nhưng lại ít chồi mang quả. Cho nên, đối với cành có kích cỡ lớn nên để dài hơn và để nhiều chồi hơn hỗ trợ cho kìm hãm bớt sự phát triển của ngọn. Người trồng nho ở Ninh Thuận gọi là cắt “ăn theo”.

– Trong suốt quá trình cắt cành cần điều chỉnh sao cho giàn có năng suất nhiều nhất mà quả nho không bị chậm chín, vẫn bảo đảm có màu đẹp, được coi là “mùa vụ bình thường”.

– Nếu để cây nho ra quá nhiều chùm hoa, năng suất thái quá sẽ gây giảm chất lượng của quả nho cuối vụ và có khả năng làm khô ngọn của chùm hoa. Bên cạnh đó còn tạo ra những dấu hiệu khác như hạ sinh trưởng, không chín gỗ và ít hình thành những mầm mang hoa, mà hậu quả gây giảm sút năng suất trái vụ sau.

Trái nho lớn đều, đẹp do ảnh hưởng của cắt cành

– Thường thì cây nho bị khai thác quá nhiều ở vụ trước đó sẽ bị hạ năng suất vụ kế tiếp tiếp đến.

– Người ta nhận ra rằng tổng diện tích lá và số ngọn trên cây có liên quan trực tiếp tới năng suất. Cây nho có ít ngọn thì ngọn sẽ phát triển nhanh, mạnh, nhưng năng suất thấp hơn cây có rất nhiều ngọn và tốc độ sinh trưởng chậm, chính vì cây có rất nhiều ngọn thì có tổng diện tích lá sẽ lớn hơn.

– Ở trên một cây, các cành lớn, khỏe, nhiều lá cho ra các chùm lớn và cho nhiều ngọn mang hoa ở vụ sau.

– Cây nho có phản ứng cực kỳ khác nhau, nói chung chúng cực kỳ nhạy cảm với những cắt cành. Vậy nên, việc cắt cành dựa nhiều nhân tố như vùng khí hậu, mùa, vụ, giống, chế độ dinh dưỡng khác nhau thì có chế độ cắt cành khác nhau. Nó còn dựa vào tình hình phát triển và sinh trưởng của cây.

– Thường người trồng nho có xu hướng khai thác quá mức, khiến cho cây quá tải với số lượng cành trên cây lớn, khiến cho cây từ từ kiệt sức, giảm kích cỡ chùm, quả và hạ chất lượng.

1/3/ Mùa vụ cắt cành

– Nước ta, trong điều kiện kiện khí hậu nhiệt đới, cây nho sinh trưởng cả năm, có thể tiến hành cắt cành vào bất cứ khi nào trong năm, nhưng lưu ý tránh một vài thời gian không có lợi. Tránh để cho nho nở hoa và chín quả vào đúng lúc nhiệt độ quá cao của những tháng 6 và mùa mưa lớn của tháng 10 (tại Ninh Thuận).

– Với điều kiện thời tiết vùng Ninh Thuận, cây nho có thể cho 3 vụ quả hằng năm. Đây chính là điều kiện ưu đãi của thiên nhiên, hỗ trợ cho ta có thể tăng sản lượng thu hoạch trên đơn vị diện tích. Song những giải pháp phương pháp canh tác kèm theo để duy trì cho cây nho khỏe như cắt cành, bón phân, tỉa cành nách, tỉa bỏ quả “đẹt”.v..v. phải tính toán sao cho thích hợp đây chính là việc vô cùng cấp thiết.

– Thời vụ khuyến nghị cắt cành như sau, (có thể tiến hành cắt ở 3 vụ/năm):

+ Vụ Đông xuân cắt cành vào tháng 11-12-1 dương lịch, vụ này đạt năng suất cao, màu quả đẹp do thời tiết mát, quá trình đồng hóa của cây diễn ra thuận lợi.

+ Vụ Xuân hè cắt cành vào tháng 4-5 dương lịch cũng đạt năng suất cao, nhưng nếu cắt trễ dễ bị héo chùm hoa khi gặp khí hậu nóng vào tháng 6/ Trong trường hợp cắt cành sớm hơn, thời gian quả chín thường rơi vào tháng nóng sẽ dễ bị “cầm màu”. Nói chung nho vụ này quả không đẹp.

Mùa vụ tác động tới năng suất nho

+ Vụ Thu đông, cắt cành vào tháng 9-10, vụ này năng suất đạt thấp hơn những vụ khác. Cây nho vụ này ra bông trong các tháng mưa lớn dễ bị nấm bệnh phá hại, nhất là nấm cuống quả, gây teo một phần hoặc tất cả chùm hoa gây hạ năng suất 1 cách đáng kể, có khi mất trắng.

– Ở nước ta cây nho không có thời kỳ ngủ nghỉ. Giàn nho sau khi tiến hành thu hoạch xong trong khoảng 30-40 ngày thì được cắt lại. Người trồng nho ở Ninh Thuận có tập quán cắt cành sau khi giàn nho đã được bón bổ sung thêm phân và xới hầm nhằm thời gian trước khi nứt mầm.

– Tuy vậy, trong hoàn cảnh gìan nho được chăm sóc tốt, cây nho khỏe, không bị sâu hại, giàn lá đầy đủ và hóa gỗ tốt thì không cần thiết phải bón phân dưỡng trước khi cắt cành mà chỉ cần bỏ khô hầm 15-20 ngày dựa theo khả năng giữ nước của đất. Người ta tin rằng tạo điều kiện ngủ nghỉ tiên quyết cho cây nho trước khi bước vào chu kỳ khai thác mới là cấp thiết.

1/4/ Phương pháp cắt cành

 Phương pháp cắt cành đã được nghiên cứu ở nhiều nước trên toàn cầu, cho những giống cụ thể; được thực thi như sau:

a. Kéo cắt cành có tay cầm dài – b. Kéo cắt cành loại trung bình – c. Kéo cắt cành loại nhỏ

– Vị trí cắt cành:

+ Chọn trong bộ xương cá, các cành lớn khoẻ mạnh, thường có thân tròn cỡ cây viết chì, lóng đều, mắt tốt độ tuổi khoảng 4 tháng;

+ Chiều dài hơn 1m thì cắt ở vị trí mắt thứ 6 – 8 trên cành;

+ Những cành nhỏ, ngắn thì cắt ở vị trí mắt thứ 1-2 để tạo cành dinh dưỡng cho vụ thu hoạch sau.

Chọn lựa vị trí cắt cành

– Thời gian cắt cành lấy trái dựa vào thời gian thu hoạch (giá thành thị trường) và điều kiện khí hậu (chọn thời gian nắng nhiều, cường độ chiếu sáng cao, tránh mưa bão gây hư hại hoa). Thường thì khi cắt cành khoảng 3 tháng sau thì thu hoạch (quy trình cụ thể như sau: Cắt cành 10 ngày sau nảy mầm, 20 ngày ra bông, 25 – 30 ngày đậu quả, 35 – 60 ngày lớn nhanh, 60 – 80 ngày trái chuyển màu, 90 ngày thu hoạch, 120 ngày sau cắt cành cho ra trái vụ.

– Nên cắt khoảng 2/3 số cành để lấy quả. Vết cắt phải gọn và cách mắt cuối cùng trên đoạn cành còn lại ít nhất phải 3 centimét.

– Cắt hết cành đã có lá, chỉ giữ lại những bộ phận sau đây:

+ Cành quả để tạo thành trái và gỗ mới.

+ Mầm dự trữ ở chân cành quả để thay thế những cành này vụ sau.

Tháo tác cắt cành nho

– Nếu gốc nho đã già, giữ lại một vài cành gần thân để thay cho các tay đã quá già

– Các vụ sau, kỹ thuật cắt ra quả, cũng giống như vậy.

Vườn nho đã được cắt cành xong

– Từ khi cắt đến khi trái chín, giống sớm như Cardinal cần độ 90 ngày. Giống muộn như Ribier cần 120 ngày. Sau khi tiến hành thu hoạch trái xong, phải để một thời gian 30 – 40 ngày cho cây nho nghỉ, xúc tích dự trữ.

– Hết giai đoạn ngủ nghỉ 30 – 40 ngày này ngọn và cành nách xanh lại, rễ cái ngả màu hồng, rễ con bắt đầu phát triển dài 1 – 2 centimét, ngay lúc này lại có thể tiến hành cắt ra trái, hoàn tất chu kỳ 1 vụ nho.

Vườn nho đa niên đã tỉa cành

– Như vậy một vụ nho ít nhất phải 4 tháng, và 1 năm nhiều lắm cũng chỉ có thể tiến hành thu hoạch 12: 4 = 3 vụ, chỉ có giống Cardinal thỏa mãn được điều kiện này. Ngày nay ở Ninh Thuận người ta tin rằng chỉ làm 3 vụ/năm mới kinh tế, đó là một trong các nguyên do giống Cardinal chiếm gần 100% diện tích.

– Tuy vậy, phải có kinh nghiệm mới chọn đúng khi nào phải cắt, mầm nào lẩy đi, mầm nào giữ lại. Những chuyên viên về nho đều tin rằng phương pháp cắt là một giải pháp quan trọng vì cây nho không ra quả ở các gỗ già và bình thường phải có mùa đông lạnh để cây có thời gian ngủ nghỉ, xúc tích dự trữ trong rễ, trong thân và bình thường nho chỉ có 1 vụ ra trái.

– Ở nhiệt đới không có rét, thời gian ngủ nghỉ sau khi tiến hành thu hoạch cực kỳ ngắn. Tuốt lá cắt cành gần như là một giải pháp “cưỡng bức” tiên quyết cây nho phải ra trái hai, ba vụ. Cái giá phải trả là không có chất dự trữ xúc tích trong bộ rễ, cây nho chóng kiệt, phải bón phân nhiều hơn và đời sống bụi nho ngắn đi chỉ còn 5 – 7 năm so sánh với mỗi năm, bảy chục năm ở những nước ôn đới.

a. Vườn nho sau cắt cành 5 ngày – b. Vườn nho sau cắt cành 7 ngày

– Khả năng cho năng suất của cây nho chỉ tăng trong một giới hạn ổn định. Do đó, để có thể bảo đảm cho cây khỏe mạnh, có chu kỳ khai thác dài cần lưu ý duy trì số lượng cành trong một giới hạn ổn định thích hợp với sự phát triển của cây.

a. Vườn nho sau cắt cành 10 ngày – b. Cột nho sau cắt cành 15 ngày

– Nên xén bỏ bớt các cành gỗ yếu, cành già 1-2 năm thấy khó có thể mang quả và các cành bị rệp vảy hoặc các côn trùng khác cũng như nấm bệnh gây phá hại, chỉ giữ lại các cành lớn, khỏe. Phối hợp cắt để cành mang quả với cắt tạo cành mới để nuôi dưỡng được cây và lấy cành mang quả cho mùa tới.

Tháo tác cột cành nho

Vườn nho cắt cành xong 20 ngày

Ghi nhớ:

* Xác định đúng vụ cắt cành

– Thời vụ khuyến nghị cắt cành như sau, (có thể tiến hành cắt ở 3 vụ/năm):

+ Vụ Đông xuân cắt cành vào tháng 11-12-1 dương lịch, vụ này đạt năng suất cao, màu quả đẹp do thời tiết mát, quá trình đồng hóa của cây diễn ra thuận lợi.

+ Vụ Xuân hè cắt cành vào tháng 4-5 dương lịch cũng đạt năng suất cao, nhưng nếu cắt trễ dễ bị héo chùm hoa khi gặp khí hậu nóng vào tháng 6/ Trong trường hợp cắt cành sớm hơn, thời gian quả chín thường rơi vào tháng nóng sẽ dễ bị “cầm màu”. Nói chung nho vụ này quả không đẹp.

+ Vụ Thu đông, cắt cành vào tháng 9-10, vụ này năng suất đạt thấp hơn những vụ khác. Cây nho vụ này ra bông trong các tháng mưa lớn dễ bị nấm bệnh phá hại, nhất là nấm cuống quả, gây teo một phần hoặc tất cả chùm hoa gây hạ năng suất 1 cách đáng kể, có khi mất trắng

* Xác định đúng vị trí cắt

– Vị trí cắt cành: Chọn trong bộ xương cá, các cành lớn khoẻ mạnh, thường có thân tròn cỡ cây viết chì, lóng đều, mắt tốt độ tuổi khoảng 4 tháng, chiều dài hơn 1m thì cắt ở vị trí mắt thứ 6 – 8 trên cành; những cành nhỏ, ngắn thì cắt ở vị trí mắt thứ 1-2 để tạo cành dinh dưỡng cho vụ thu hoạch sau.

* Chọn đúng đối tượng cắt.

2/ Tỉa cành

2/1/ Mục đích

– Khiến cho cây không bị suy dưỡng chất trong trường hợp quá nhiều quả, hỗ trợ cho quả lớn lớn đồng đều, ít quả “đẹt”, màu sắc và mùi vị thơm, ngọt đặc trương cho giống.

– Để điều chỉnh năng suất cây nho ở mức độ vừa phải do đó mà nâng cấp được chất lượng của quả, hạ bớt tổn thất do thối quả khi chùm quá chặt trên những khu vực mưa nhiều và cho ra các chùm quả thường có độ cứng thích hợp cho việc vận chuyển đi xa.

2/2/ Kỹ thuật tỉa

– Khi hoa xuất hiện, cột cố định cành mang hoa để gió khỏi làm hỏng, khi cành mang hoa dài 1,25 m thì bấm ngọn và tỉa chồi nách trên cùng một cành để cho cây nho tập trung dinh dưỡng nuôi hoa, trái.

– Tiến hành xử lý loại bỏ liên tục các cành yếu (vô hiệu); Duy trì mật độ cành vừa phải 6-8 cành/m2/

– Tùy từng giống nho và điều kiện dinh dưỡng mà lưu lại khoảng 10 – 20 cành xương cá, nếu để dầy quá sinh sâu hại, không tốt. Khi cành xương cá dài khoảng 1,2 m ta bấm ngọn, không cho nho ra ngọn nữa; trên cành xương cá bấm bỏ toàn bộ những chồi nách, nhưng phải giữ cho bộ lá tốt, ở trên một cành phải có tối thiểu từ 1 lá khỏe khoắn.

Thao tác tỉa cành nho

– Bao nhiêu lá cắt đi hết. Cành nào quá yếu, mọc chồng cũng cắt.

 Ghi nhớ:

* Xác định đúng thời gian tỉa

– Sau khi tiến hành thu hoạch xong

* Xác định đúng vị trí tỉa

– Khi cành mang hoa dài 1,25 m thì bấm ngọn và tỉa chồi nách trên cùng một cành để cho cây nho tập trung dinh dưỡng nuôi hoa, trái.

* Chọn đúng đối tượng cắt

– Bao nhiêu lá cắt đi hết. Cành nào quá yếu, mọc chồng cũng cắt.

Vườn nho được tỉa cành đúng quy định đạt năng suất cao

* Bảo đảm mật độ cành/m2

– Duy trì mật độ cành vừa phải 6-8 cành/m2/