Chia sẻ cách điều tiết (thúc, hãm) cây đào nở hoa đúng đợt tết

Cây đào được xuất hiện giai đoạn đầu ở Mông Cổ cách đây hơn 4/000 năm, không những được biết tới như một trong các loại quả phổ biến mà chúng còn gắn liền với rất nhiều chuyện dân gian và tín ngưỡng, từ một loài thực vật mọc hoang dại trong tự nhiên trở nên một trong những đối tượng cây trồng có giá trị. Tại Việt Nam cây đào được biết đến như là hình mẫu không thể không có trong cái tết cổ truyền của dân tộc. Tại nhiều vùng quê, cây đào đang góp thêm phần giúp người nông dân thay đổi cuộc sống, thế nhưng thay đổi khí hậu với các diễn biến tiêu cực đang làm rối loạn nhịp sinh học của đa số loại cây trồng, trong đó có cây đào. Đào nở sớm, đào nở muộn, nhiều nhà vườn thất thu hàng trăm triệu đồng. Điều tiết đào ra bông đúng tết, biện pháp giải quyết đồng bộ trong trồng trọt nhằm hỗ trợ người nông dân hạ thiếu tới 60% hiện tượng đào nở không đúng tết.

Cây đào có giá trị là loại cây đào ra bông đúng đợt tết Nguyên đán

Biện pháp xử lý đào ra bông đúng tết

Cho dù còn gần một tháng nữa mới đến tết nguyên đán nhưng các cây hoa đào đã bắt đầu nở hoa, đào nở sớm là hiện tượng tương đối phổ biến trong gần 5 năm gần đây tại những làng đào truyền thống.

Diễn biến thời tiết năm nay được biết đến như là tương đối trùng khớp với dự báo của gia đình ông Cao Văn Vĩnh, nên từ trước tết khoảng 50 ngày ông Vĩnh đã cho công nhân vặt tất cả lá đào trên cây, đây chính là công đoạn cuối cùng trong biện pháp xử lý đào ra bông đúng tết. Tuy vậy, đến thời gian này, ông Vĩnh vẫn chưa cam kết được tỷ lệ thành công của các cây đào đã qua xử lý.

Theo những chuyên gia canh tác, nguyên do khiến đào ra bông không đúng tết là bởi quá trình phân hóa mầm hoacủa cây đào tuân thủ một quy luật đặc biệt và dựa nhiều vào điều kiện khí hậu.

Cũng giống như những cây khác, sự ra bông của cây đào là bước ngoặt của của đời sống của thực vật, đó là bước chuyển từ sinh trưởng sinh dưỡng sang thời kỳ sinh trưởng sinh sản. Sự thay đổi này thực chất là sự thay đổi tại đỉnh sinh trưởng của thân lá, từ đấy có thể chuyển từ phân hóa mầm lá sang phân hóa mầm hoa. Nhiệt độ môi trường là nhân tố quan trọng ảnh hưởng nhiều đến sự phân hóa mầm hoa, cụ thể như sau:

Ngưỡng nhiệt độ thích hợp để cây đào phân hóa mầm hoa là từ 18 – 250C. Khi nhiệt độ môi trường vượt ngưỡng thích ứng sẽ gây nên cảm ứng trên lá dẫn tới sinh chuyển Hormone rồi gây cảm ứng ở đỉnh sinh trưởng. Khi nhiệt độ tăng cao sẽ xúc tiến quá trình enzim hoạt tính, ảnh hưởng chuyển tinh bột thành đường cũng như chuyển những hoạt chất khác thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa. Ngược lại khi nhiệt độ dưới ngưỡng quá trình chuyển hóa sẽ chậm lại, từ đấy quá trình phân hóa mầm hoa cũng sẽ chậm theo. Theo phó giám sư tiến sỹ Đặng Văn Đông – phó viện trưởng viện nghiên cứu rau quả: Đa phần những giống đào ở Việt Nam nếu để ra bông tự nhiên thì đào sẽ nở muộn hơn tết âm lịch từ 10 đến 15 ngày, bởi đây chính là thời gian nhiệt độ thích hợp nhất cho việc tạo thành và phát triển mầm hoa, do đó để hoa đào nở đúng đợt tết thì đều phải can thiệp kỹ thuật.

Quy trình điều tiết đào ra bông đúng tết đã được trung tâm nghiên cứu và phát triển hoa cây cảnh viện nghiên cứu rau quả bàn giao cho người dân từ nhiều năm nay. Bên cạnh điều kiện khí hậu việc can thiệp kỹ thuật cũng ảnh hưởng đến hơn 50% tỷ lệ đào ra bông đúng tết. Quy trình điều tiết đào ra bông đúng tết trải qua 3 thời kỳ:

– Thời kỳ thứ nhất là chăm bón cây

– Thời kỳ thứ hai là kích thích phân hóa mầm hoa

– Thời kỳ thứ ba là kích thích nụ nở thành hoa

Những giải pháp kỹ thuật cần phải được thực thi đồng bộ qua những thời kỳ

Người trồng có thể chọn lựa tuổi cây thích hợp theo mục đích dùng, theo đó đối với các loại cây đào ghép có thể chọn cây để xử lý khi cây đào đạt từ 1 năm tuổi trở lên, ở thời kỳ chăm bón cây được biết đến như là thời kỳ tập trung chăm sóc để quá trình lớn lên sinh dưỡng của cây diễn ra 1 cách thuận lợi. Bộ lá phát triển đồng đều, không bị sâu bệnh. Vào thời gian trung tuần tháng 7 âm lịch người trồng bắt đầu can thiệp kỹ thuật để kích thích cây phân hóa mầm hoa.

Đến thời gian phân hóa mầm hoa tại đỉnh sinh trưởng của lá và ngọn cây đào sẽ tiết ra một trong các loại Hormone sinh trưởng, sau khi tạo thành chúng dịch chuyển khắp những bộ phận của cây trồng và có xu hướng dịch chuyển xuống bộ rễ, bằng giải pháp cách khoanh vỏ quá trình vận chuyển những Hormone sinh trưởng xuống bộ rễ sẽ bị ngăn ngừa.

Như vậy những nhà khoa học đã xác định được loại Hormone được sản tạo ra từ đỉnh sinh trưởng có chức năng điều tiết sự ra bông trên cây đào. Tuy vậy hàm lượng hoạt chất này nhiều hay ít lại dựa vào độ tuổi của cây và kỹ thuật chăm sóc thời kỳ trước đó. Đối với các loại cây đào trồng lâu năm hoặc được chăm sóc tốt hàm lượng Hormone tích tụ thường nhiều hơn vậy nên chúng sẽ có thể nở sớm hơn và ngược lại các cây đào mới trồng và chăm bón kém hơn nữa thì hàm lượng Hormone thường thấp, do đó dựa trên hiện trạng của cây phối hợp với theo dõi và dự báo thời tiết người trồng cần ra quyết định khoanh vỏ vào thời gian sớm hoặc muộn hơn so sánh với quy trình chuẩn là tuần thứ hai hoặc tuần thứ ba của tháng 7 âm lịch.

Ở thời kỳ thứ ba, khi những mầm hoa được tạo thành, các mầm hoa này có thể phát triển thành hoa đúng vào thời gian tết hay không thì người trồng cần tiếp tục can thiệp kỹ thuật, đó là giải pháp tuốt lá.

Sau khi tính toán, những nhà khoa học đưa ra thời gian tuốt lá chung cho những giống đào là từ khoảng trước tết từ 50 – 55 ngày.

Những nhà khoa học gọi chung giải pháp khoanh vỏ và tuốt lá là giải pháp cơ học, tuy vậy để việc điều tiết sinh trưởng cho cây đào hiệu quả nhất cần phải can thiệp giải pháp hóa học bổ trợ, bản chất của biện pháp này dùng những chất hóa học để điều chỉnh mầm hoa phát triển nhanh hơn hoặc chậm hơn.

Những chất điều hòa sinh trưởng được ứng dụng điều tiết sự ra bông của cây đào bao gồm:

+ Chlorormequat Chloride, Cycocel CCC: Hạn chế sinh trưởng, chiều cao, kích thích phân hóa mầm hoa.

+ Paclobutrazol: ức chế sinh trưởng, kích thích phân hóa mầm hoa.

+ Uniconazole – công dụng tương đương Paclobutrazol nhưng hiệu quả và an toàn hơn.

Những chất ức chế sinh trưởng, kích thích phân hóa mầm hoa trên chỉ giúp tăng tỷ lệ nụ, tăng tỷ lệ ra bông, thúc xúc tiến tiến trình ra hoa chứ không thể điều tiết chuẩn xác được thời gian ra bông của cây đào. Do đó để đào ra bông đúng đợt tết, người trồng đào phải ứng dụng song song những giải pháp cơ học và hóa học.

* Những giải pháp phối hợp để thúc đào ra bông: Thắp đèn, tưới nước ấm, che nilon trong khoảng thời gian có gió rét, phun KNO3, ThiOue, MKP… để kích thích nụ đào phát triển.

* Những giải pháp phối hợp để hãm đào ra bông: Che bớt ánh sáng, pha phân urea vào nước lạnh với tỷ lệ 1% xịt vào tất cả thân, lá đào.

• Kỹ thuật điều khiển quá trình cây đào ra bông đúng đợt tết Nguyên Đán

Giải pháp tối ưu nhất giúp điều tiết đào ra bông đúng tết là thực thi tốt những giải pháp cơ học dễ làm phối hợp với việc xử lý hóa chất để điều tiết tiến trình ra hoa của cây đào. Tuy vậy, trước các diễn biến tiêu cực của thời tiết người dân cần phải chủ động các biện pháp ứng phó khi thời tiết biến động.

Ngay lúc này chủ yếu các vườn đào của gia đình nhà ông Chi đã xuất hiện các mầm hoa. Theo ông, đây chính là tín hiệu tốt cho một vụ đào thắng lợi, tuy vậy không do đó mà công tác chăm sóc được phép lơ là. Bên cạnh việc theo dõi thời tiết qua truyền hình, chiếc điện thoại di động có tính năng theo dõi thời tiết đã biến thành thiết bị không thể không có đối với các người trồng đào như ông Chi.

Theo dự đoán, từ thời gian này đến tết, sẽ còn nhiều đợt nhiệt độ hạ sâu, nhịp sinh học của các cây đào được điều tiết thời kỳ trước có khả năng bị đảo lộn.

Theo kinh nghiệm lâu năm của ông Chi, khi trời lạnh đột ngột dưới 9^oC các mầm hoa sẽ ngưng phát triển. Chính vì thế ông đã được chuẩn bị các túi nilon để bao chụp cho tất cả cây đào.

Bên cạnh giải pháp chi nilon cho ngày lạnh, giải pháp đốn rễ và tưới nước lạnh là các biện pháp cho thời gian khí hậu nắng nối dài.

Năm nào cũng vậy, khi bắc bộ bắt đầu tiếp nhận các cơn mưa phùn cũng là khoảng thời gian bận rộn nhất trong năm của những ai nông dân trồng đào ở Gia Xuyên. Gấp gáp, hối hả, tập trung đều thể hiện rõ trên khuôn mặt của những ai nông dân này, mỗi người một công đoạn nhưng tựu chung là để cây đào nở vào đúng đợt tết nguyên đán năm nay.

Theo những chuyên gia canh tác, từ các biện pháp khoa học và những giải pháp thủ công được đưa ra những hộ trồng đào đã phần nào khống chế được sự ra bông trên cây đào. Điều đặc biệt của cây đào là nếu năm nay không ra bông thì những năm tiếp theo nếu được chăm sóc tốt và xử lý đúng quy trình thì cây vẫn ra bông, do đó để có thể bảo đảm hiệu quả kinh tế những nhà khoa học khuyên rằng: Người nông dân nên luân phiên điều tiết sự ra bông của cây đào theo những năm, sao cho trong từng vườn đào phải có tối thiểu từ 5 % số cây ra bông đúng tết.