Cây quất cảnh (tắc)

Tên khoa học: Citrus microcarpa(Hassk)Bunge

Danh pháp 2 phần: Citrus japonica

Thuộc họ cam: Rutaceae

Cây quất (tắc) là hình mẫu của sự sung túc, là hình mẫu của thành tựu cả năm. quất  ở Đông Miền nam Việt Nam gọi là tắc, Tây Miền nam gọi là hạnh.

Có xuất xứ từ châu á nhiệt đới, Trung Quốc, Nhật Bản, được canh tác từ rất lâu ở nước ta để lấy quả làm nước uống, làm mứt ăn hoặc làm cây cảnh để bài trí vào các đợt tết.

Miêu tả sơ bộ về cây quất (tắc)

Cây quất (tắc) cảnh

1/ Đặc tính thực vật học của cây quất (tắc)

1/1/ Đặc tính thực vật học của rễ cây quất (tắc)

– Rễ là bộ phận quan trọng nhất của cây quất, rễ có chức năng hút nước, dưỡng chất nuôi cây và hỗ trợ cây đứng vững.

– Rễ đứng (rễ cái): mọc vuông góc với bề mặt đất, ăn sâu từ 1 – 10 m có công dụng giữ cho cây đứng vững. Rễ đứng còn có thể huy động những dưỡng chất, nước ở những tầng đất sâu cho cây.

– Rễ ngang (có rễ con): phân bổ song song với mặt đất ở độ sâu từ 10 – 100 centimét hay sâu hơn. Rễ này có chức năng hút nước, hấp thu những dưỡng chất…

1/2/ Đặc tính thực vật học của thân, cành cây quất (tắc)

– Bộ phận phía trên mặt đất của cây quất cảnh ngoài thân chính ra, phần còn lại được gọi là tán cây.

– Tán cây gồm những cành chính, cành phụ và các cành nhỏ ở ngoài tán gọi là nhánh. Ở trên thân chính mọc những cành chính, hợp thành khung tán tạo cho cây có một  thế bền vững,  hạn chế được gió bão và các điều  kiện ngoại cảnh không thuận lợi.

– Ở trên cành chính lại phát triển những cành phụ. Ở trên cành chính và cành phụ tiếp tục mọc những đợt cành mới.

Rễ, lá, hoa, quả và hạt cây quất (tắc)

1/3/ Đặc tính thực vật học của lá quất (tắc)

– Lá cây quất làm nhiệm vụ quang hợp tạo ra hợp chất hữu cơ để nuôi cây, lá tốt phân bổ đều khắp tán và có độ thoáng đãng càng thuận lợi cho quang hợp.

 – Lá gồm những bộ phận: cuống lá, phiến lá, chóp lá, gốc lá, biên lá, eo lá. Ở trên lá cây quất chứa những túi tinh dầu.

1/4/ Đặc tính thực vật học của hoa quất (tắc)

– Hoa là cơ quan sinh sản hữu tính của cây gồm cuống hoa, đế hoa, đài hoa, cánh hoa, nhị, nhụy.

– Hoa quất là hoa lưỡng tính (hoa đủ) là hoa có đủ nhị và nhụy các hoa này có thể tự thụ phấn hoặc thụ phấn nhờ côn trùng.

1/5/ Đặc tính thực vật học của quả quất (tắc)

– Quả quất cảnh có hình cầu, phía bên ngoài lớp vỏ chứa những túi tinh dầu. Phía bên trong được chia làm những múi, phía bên trong múi chứa tép và hạt quất.

1/6/ Đặc tính thực vật học của hạt quất (tắc)

– Sau khi tiến hành thụ tinh phôi phát triển tạo thành hạt. Hạt gồm ba phần: vỏ hạt, phôi nhũ và phôi. Phôi trong hạt do mầm phôi, rễ phôi và lá mầm hợp thành.

– Trong quả quất cảnh số  lượng hạt trong một quả khoảng 5 – 10/

– Nắm được kết cấu và đặc tính quả và hạt quất sẽ giúp ích rất rộng lớn đối với công tác chọn cây giống, chế biến, cất giữ và vận chuyển quả.

2/ Đòi hỏi ngoại cảnh của cây quất (tắc)

2/1/ Đòi hỏi về nhiệt độ đối với các loại cây quất (tắc) 

– Cây quất (tắc) có thể trồng ở nhiệt độ từ 12 – 39^oC, trong đó nhiệt độ phù hợp nhất là từ 23 – 29^oC. Nhiệt độ thấp hơn 12^oC và cao hơn 40^oC cây ngừng sinh trưởng.

– Ở các khu vực vào mùa hè nóng nhiệt độ trên 40^oC, cây dễ bị khô héo và rụng lá. Nhiệt độ trong không khí cao có liên quan đến nhiệt độ của đất và vậy nên ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của bộ rễ.

– Bên cạnh đó sự chênh lệch về nhiệt độ ngày và đêm lớn cây phát triển mạnh và khiến cho khả năng tích luỹ vận chuyển đường bột trong quả tăng, thúc đẩy sự tạo thành những sắc tố trên vỏ của quả khiến cho trái đẹp, có màu sắc đúng với đặc thù của từng giống.

– Nói chung ở các khu vực có nhiệt độ bình quân năm trên 20^oC và tổng tích ôn từ 2500 – 3500^oC đều có thể trồng được cây quất (tắc) cảnh.

– Nhiệt độ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng và sự phát triển của quả quất (tắc). Thường ở nhiệt độ cao, trái chín sớm, nhanh rụng, màu sắc trái chín không đẹp. Ở nam bộ thường có biên độ nhiệt giữa ngày và đêm không cao nên khi chín vỏ trái thường còn màu xanh, tuy vậy nhân tố tạo màu sắc khi chín còn tác động bởi giống trồng.

2/2/ Đ
òi hỏi về lượng mưa đối với các loại cây quất tắc 

– Lượng mưa mỗi năm cần cho cây quất (tắc) ít nhất là 875mm trong trường hợp không tưới. Nhiều tác giả tin rằng lượng mưa phù hợp cây quất (tắc) từ 1000 -1400mm/năm và phân phối đều.

– Ở Việt Nam lượng mưa trung bình mỗi năm từ 1500 mm – 1800 milimét. Nhưng có hai mùa mưa nắng nên vào mùa nắng phải tưới, vào mùa mưa phải có giải pháp chống úng.

– Cây quất (tắc) cảnh là cây thích ẩm nhưng không có khả năng chịu được úng vì rễ của cây cây quất (tắc) cảnh thuộc loại rễ nấm (hút dưỡng chất thông qua hệ nấm cộng sinh), vậy nên nếu ngập nước, đất bị thiếu oxy rễ sẽ hoạt động kém, ngập lâu sẽ bị chết thối, làm rụng lá, trái non.

Việc này giải thích vì sao trồng cây quất (tắc) cảnh trên đất bằng cây có tuổi thọ không cao bằng trồng trên đất dốc. Những giai đoạn cần nước của cây cam quýt là những giai đoạn: bật mầm, phân hoá mầm hoa, ra bông và phát triển quả. Nói chung, lượng mưa ở những khu vực sản xuất nông nghiệp ở nước ta từ 1400- 2500mm/năm, xét về tổng số là đủ thậm chí thừa so sánh với nhu cầu của cam quýt. Tuy vậy, lượng mưa lại phân bổ không đồng đều giữa những tháng trong năm tạo ra hiện trạng thừa nước và thiếu hụt nước ở những thời kỳ sinh trưởng khác nhau của cây cam quýt, vì vậy cần có những giải pháp kỹ thuật dưỡng ẩm, tưới nước bổ xung trong giai đoạn khô hạn.

2/3/ Đòi hỏi về ánh sáng đối với các loại cây quất (tắc)

– Cây quất (tắc) cảnh không ưa ánh sáng trực tiếp, cường độ ánh sáng phù hợp 10/000 – 15/000 lux (tương tự với ánh sáng lúc 8 giờ sáng và 4 – 5 giờ chiều trong ngày mùa hè).

– Cường độ ánh sáng quá cao sẽ làm nám trái, mất quá nhiều nước, sinh trưởng kém dẫn tới tuổi thọ ngắn.

2/4/ Đòi hỏi về đất đai đối với các loại cây quất (tắc)

Cây quất (tắc) cảnh có thể trồng ở trên nhiều loại đất khác nhau, chỉ cần loại đất có khả năng thoát nước tốt và thoáng khí là có thể trồng được quất (tắc), tuy vậy trồng trên đất xấu, việc đầu tư sẽ phải cao hơn. Đất trồng cây quất (tắc) phù hợp và kinh tế đó là:

– Đất có tầng dầy từ 1m trở lên.

– Đất thịt pha cát hoặc đất thịt có thể thoáng đãng và thoát nước tốt.

– Đất giầu mùn (hàm lượng mùn trong đất từ 2,5-3 % trở lên), hàm lượng những dưỡng chất N, P, K, Ca, Mg… đạt từ trung bình tương đối trở lên (N: 0,1% – 0,15 %; P2O 5: 5 – 7 mg/100g đất; K2O: 7- 10 mg/100g đất; Ca, Mg: 3 – 4 mg/100g đất ).

– Độ chua pHKCL = 5,5 – 6,5, nhất là phải thoát nước tốt (tốc độ thẩm thấu của nước từ 10 – 30 centimét /giờ), thành phần cơ giới: cát pha hoặc thịt nhẹ (cát thô đến thịt nhẹ chiếm 65 – 70%). Địa hình hơi dốc từ 3 – 8o.

Trên trong thực tế những khu vực trồng quất (tắc) cảnh có tiếng đều là các khu vực nằm ven sông suối, ở trên một số loại đất phù sa cổ, phù sa được bồi và không được bồi hàng năm, đất sa thạch cuội kết, có thành phần cơ giới nhẹ, xốp, có khả năng thoát nước tốt và giàu chất dinh dưỡng. Vì vậy, việc chọn đất trồng quất (tắc) cảnh phải lưu ý tới những tiêu chuẩn về dinh dưỡng và loại đất. Trong các trường hợp không có điều kiện chọn lựa thì cần phải có đầu tư cải tạo bằng phương pháp tăng hàm lượng chất hữu cơ, làm những công trình tưới tiêu hợp lý…

Một cây quất (tắc) bonsai thế long thăng – một trong các  chậu quất (tắc) bonsai có thế đẹp độc nhất vô nhị được cho thuê với giá bạc triệu ở Tứ Liên