Phương pháp ngăn ngừa tình trạng sâu năn hại lúa

1/ Đặc tính của Sâu năn hại trên lúa

– Sâu năn (Orseolia oryzae), thuộc họ muỗi năn (Cecidomyidae), bộ hai cánh (Diptera).

– Con đã phát triển hoàn chỉnh là một trong các loại muỗi có hình dáng và kích cỡ gần giống như con muỗi thường, con cái bụng có màu đỏ sáng, chúng hoạt động và giao phối vào buổi tối, vào ban ngày thường ẩn lấp trong khóm lúa gần mặt nước hoặc trong những bụi cỏ. Mỗi con muỗi cái có khả năng đẻ hàng trăm quả trứng ở mặt dưới của lá lúa hoặc trên bẹ lá, trên mặt nước khoảng 10-20 centimét.

Sâu năn (muỗi hành) tác nhân gây hại nguy hiểm trên cây lúa

– Trứng của muỗi cực kỳ nhỏ mắt thường khó phát hiện. Lúc mới đẻ trứng có màu trắng sữa, sau chuyển dần sang màu đỏ tím. Sau khi đã nở sâu non (dòi) yêu cầu phải có giọt sương hoặc nước mưa đọng trên lá, bẹ lá mới dịch chuyển bằng phương pháp lách qua mép lá hay chui trực tiếp từ ngọn vào để cắn phá điểm sinh trưởng, khiến cho điểm sinh trưởng biến đổi về hình dạng thành hình ống (giống như cọng hành hoặc cọng cỏ năn), rồi nằm ở phía bên trong. Khi sắp vũ hóa, nhộng dịch chuyển dần lên gần ngọn lá hành đục lỗ chui ½ thân mình ra ngoài lột bỏ vỏ nhộng thành muỗi rồi bay đi.

– Sau khi nhộng vũ hóa ngộn ống hành vàng héo dàn thâm khô và cụt đi.

2/ Đặc tính của lúa khi bị sâu năn gây bệnh

– Cây lúa bị hại có màu xanh thẫm, cổ áo sít lại, cứng, lá ngắn và dựng đứng. Lá đọt tuy trở thành ống hành nhưng cây lúa vẫn tiếp tục đẻ nhánh được, các cây lúa đã bị hại thì không cho bông.

– Điều khó khăn nhất trong việc ngăn ngừa, diệt trừ muỗi gây lá hành là không phát hiện được sớm ruộng sâu bị hại, vì khi thấy cọng hành cũng là lúc sâu đã gây bệnh xong. Do đó muốn tìm ra sớm sâu cần thăm ruộng lúa liên tục (ở thời kỳ lúa đẻ nhánh), khi tìm thấy có các cọng hành giai đoạn đầu cần lưu ý đến các cây có màu sắc lá xanh sẫm, những lá bên trên ngắn lại, phần thân ở gốc phồng to (hơi tròn), hơi cứng, lấy lưỡi dao lam chẻ dọc thân cây lúa, nếu cây đã bị lây nhiễm sâu thì sẽ thấy sâu non (con dòi) nằm ở phía bên trong điểm sinh trưởng của cây lúa.

3/ Phương pháp hạn chế hiên tượng sâu năn gây bệnh trên cây lúa

Để ngăn ngừa tác hại của sâu những bạn có thể ứng dụng phối hợp một vài giải pháp chính sau đây:

– Trước khi xuống giống cần dọn dẹp sạch lúa chét, cỏ dại trên ruộng và chung quanh bờ vì đây là các cây kí chủ phụ quan trọng làm cầu nối cho sâu từ vụ trước đó chuyển qua vụ sau khi trên ruộng đồng chưa có mặt của cây lúa.

– Đừng nên gieo cấy lai rai chen kẽ nhiều thời vụ trên cùng một cánh đồng tạo nguồn thức ăn thường xuyên cho sâu trên ruộng đồng.

– Hạn chế bón phân quá muộn để ngăn ngừa cây lúa đẻ nhánh lai rai từ đấy cắt hạ bớt được nguồn thức ăn thường xuyên trên ruộng đồng của sâu.

– Ở các ruộng thường bị sâu gây bệnh mỗi năm nên hạ bớt lượng phân đạm và kali, đồng thời đẩy mạnh thêm phân lân so sánh với các ruộng bình thường khác.

– Đừng nên gieo sạ quá dày, chỉ nên gieo sạ khoảng 120-150 kilogam lúa giống cho một ha là vừa.

– Hạn chế dùng thuốc trừ sâu ở thời kỳ đầu của cây lúa để bảo vệ thiên địch của sâu như một số loại ong kí sinh trứng, kí sinh sâu non (dòi), kí sinh nhộng.

– Khi phát hiện ruộng chớm bị sâu gây bệnh, nên tạm thời tháo cạn nước ruộng để ngăn ngừa sự phát tán phát triển của sâu.

Nếu ruộng bị sâu gây bệnh thì có thể sủ dụng một số thuốc trừ sâu dạng hạt như: Regent, Padan, Basudin… rải vào ruộng để diệt trừ sâu. Về liều lượng và hướng dẫn sử dụng thuốc những bạn có thể đọc chỉ dẫn của hãng sản xuất thuốc có in sẵn trên vỏ bao bì.