Cây đu đủ

Tên khoa học: Carica papaya L.

Giới: Plantae, Angiospermae, Eudicots, Rosids

Bộ: Brassicales

Họ: Caricaceae

Chi: carica

Loài: C.papaya

Đặc tính tất cả cây đu đủ

1/ Nguồn gốc cây đu đủ

– Cây đu đủ có xuất xứ từ khu vực đất thấp nam bộ Mexico qua miền đông Trung Mỹ và Bắc Nam Mỹ. Nó có thể đã được người Tây Ban Nha đưa đến nbsp;Philippines vào khoảng năm 1550. Từ đây nó được đưa vào khu vực nhiệt đới châu Á, châu Phi. Hiện nay, đu đủ được canh tác ở đa phần những nước nhiệt đới như Brasil, Ấn Độ, Nam Phi, Sri Lanka, Philippines, Việt Nam.

2/ Tình hình trồng cây đu đủ ở Việt Nam

– Cây đu đủ được canh tác rộng rãi ở nhiều vùng trên toàn cầu như: Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ. Ở nước ta cây đu đủ được canh tác khắp cả nước, đặc biệt trồng nhiều ở trung du và bán trung địa và những tỉnh ở đồng bằng Sông Hồng.

– Tuy vậy, ngày nay ở nước ta đu đủ chưa được nhận xét là tiềm năng phát triển về kinh tế nên cây trồng này chưa được chú trọng để trồng rộng rãi.

3/ Đặc tính thực vật học cây đu đủ

3/1/ Rễ cây đu đủ

– Rễ cây đu đủ là rễ chùm, có những nhánh rễ đâm ngang tương tự với độ rộng của tán lá, rễ cây đu đủ ăn nông tập trung ở tầng đất từ 0-30 centimét.

– Cây đu đủ có bộ rễ nhỏ, giòn, mềm không có khả năng chịu được ngập úng hoặc khô hạn khi gặp thời tiết không có lợi. Trong đất rễ hoạt động mạnh nên cần tạo lớp đất mặt tơi xốp, nhiều oxy cho bộ rễ phát triển. Rễ đu đủ cực kỳ mẫn cảm với đất chặt, bí, thiếu oxy hoặc đất bị ngập úng.

3/2/ Đặc tính thân cây đu đủ

– Thân cây đu đủ là dạng thân mềm, bán mộc, cây có màu xám xanh hoặc nâu xám, thân không phân nhánh khi đang trong thời kỳ phát triển sinh trưởng. Khi già cây phân nhánh hình thành cây giống. Cây đu đủ có thân rỗng, có những mô yếu, thân hóa gỗ kém. Trong hoàn cảnh sinh trưởng, phát triển tốt cây có chiều cao bình quân từ 3-7m, mang một chùm lá trên phía ngọn.

– Thân đu đủ có kết cấu nổi bật là, phần vỏ sau lớp biểu bì có cấu trúc mạng lưới dầy đặc, bao gồm những bó sợi gỗ có công dụng chống đổ. Sau lớp biểu bì vỏ là những tế bào nhu mô xốp, giòn làm nhiệm vụ dự trữ dinh dưỡng cho cây. Khi cây già cỗi, những tế bào này bị thoái hóa làm thân rỗng. Ở trên thân có rất nhiều chồi bên, có thể phát triển thành chồi, xong đa phần ở trạng thái ngủ. Cùng trồng trong một điều kiện như nhau, thân cây cái sinh trưởng chậm, cây đực nhanh hơn và cây lưỡng tính thì ở dạng trung gian.

3/3/ Đặc tính lá cây đu đủ

– Lá đu đủ mọc cách, so le, không có lá kèm. Cuống dài 60 – 70 centimét, rỗng. Gân lá hình chân vịt. Thông thường thời gian từ mọc đến lúc lá thành thục khoảng 20 ngày, mùa đông thì dài hơn khoảng 30 ngày. Trong những tháng có nhiệt độ cao, dinh dưỡng nước đầy đủ, đu đủ có thể ra 9 – 11 lá. Về mùa đông từ tháng 11 đến tháng 2 tốc độ ra lá chậm đi nhiều chỉ đạt 1 – 2 lá/tháng.

– Khi cây được 22-27 lá thật cây bước đầu ra 11 hoa, số lá trên cây nhiều hay ít có liên quan chặt chẽ đến năng suất của cây. Một cây trung bình đạt 13 – 17 lá xanh hoạt động thì tỷ lệ hoa đậu trái và quả phát triển bình thường. Nếu đạt được 25 – 30 lá hoạt động thì năng suất sẽ cao và ổn định.

– Trong hoàn cảnh nhiệt đới ở nước ta, nếu có đủ nước thì cả năm có thể mọc lá. Trong 1 năm có thể mọc được 60 lá. Tuổi thọ của lá khoảng trên dưới 4 tháng. Cũng như rễ, lá cực kỳ mẫn cảm với điều kiện thời tiết bất thuận như sương muối, nhiệt độ thấp, úng, hạn, biểu hạn bằng những phản ứng như ra lá chậm, héo rũ, rụng sớm. Người ta tính rằng trên một cây đu đủ sai trĩu quả, một lá đu đủ phải làm nhiệm vụ cung ứng dinh dưỡng cho hai quả trở lên. Cho nên để có thể bảo đảm được cho năng suất cao cần giữ cho bộ lá xanh tốt, không rụng sớm.

Đặc tính thân, lá, hoa, quả và hạt cây đu đủ

3/4/ Đặc tính hoa đu đủ

– Hoa đu đủ thường hay mọc ở nách lá, và thường có 3 loại hoa khác nhau: hoa lưỡng tính, hoa đực và hoa cái. Tuy vậy đối với từng loại hoa có những đặc tính khác nhau, phụ thuộc vào loại hoa khác nhau. Mức độ hữu tính của hoa trên cây cực kỳ đa dạng và dễ bị tác động do thời tiết. Do đặc tính mang hoa, thường thì có ba loại cây đu đủ.

– Đặc tính của 3 loại hoa chính:

+ Hoa đực: Mọc thành chùm có cuống dài đến 1m. Hoa đực thường nhỏ, 5 cánh đài, 5 cánh vành dính lại thành một hình ống. Số nhị đực thường là 10/ Cuống nhị đính ngay ở cổ ống hoa. Nhị cái thoái hóa chỉ còn là một bầu nhỏ, nhụy nhỏ như sợi chỉ. Ở đáy ống hoa có mật, côn trùng lấy mật sẽ mang phấn đi thụ phấn cho những hoa cái và hoa lưỡng tính.

Hoa đực mọc thành chùm có cuống dài 1m

+ Hoa cái: Hoa cái rất lớn, ít nhất cũng gấp 4,5 lần hoa đực. Hoa có 5 cánh rời nhau, không có chỉ nhị, bầu hoa cực kỳ phát triển. Nuốm chia thành 5 mảnh chứng minh bầu do 5 lá noãn hợp thành. Mỗi mảnh rìa xoăn như hình mào gà, nâng cao diện tích của nuốm, vậy nên có thể đón nhận được phấn dễ dàng hơn. Các hoa này cần thụ phấn mới đạt năng suất cao, xong cũng có thể đơn tính sinh (không qua thụ tinh) phát triển thành quả nhưng quả nhỏ, kém ngọt. Quả thường tròn, khoảng trống lòng quả lớn, thịt quả mỏng.

+ Hoa lưỡng tính tiêu biểu: Hoa lưỡng tính có kích cỡ trung gian, lớn hơn hoa đực nhưng nhỏ hơn hoa cái. Hoa lưỡng tính có 5 cánh nhưng cánh không rời hẳn nhau như ở hoa cái mà dính cùng nhau ở phần dưới của cánh hoa thành một ống. Ống ngắn hơn ở hoa đực và chỉ đính cùng nhau trên khoảng 1/3 chiều dài của cánh hoa, còn ở hoa đực thì đính cùng nhau trên 2/3 chiều dài của cánh hoa.

Hoa lưỡng tính có cả nhị đực và bầu trong có noãn. Bầu dạng dài và chỉ nhị gắn trên cánh hoa. Hoa có 10 nhị đực. Bầu có thể có 5 lá noãn hoặc chỉ có 2 đến 3 lá noãn.

3/5/ Quả và hạt cây đu đủ

– Dạng quả đu đủ thường phụ thuộc vào loại hoa đã thụ phấn:

+ Hình trứng hay hình cầu: Do hoa cái phát triển, mỏng cơm, bọng ruột, trái lớn và tròn.

+ Hình thon dài: Do hoa lưỡng tính hình thành, dầy cơm, nhiều hạt và ngon ngọt. Loại trái cây này thường dài 20 – 40 centimét, đường kính 5 – 15 centimét, trọng lượng 0,5 – 4 kilogam. Trong sản xuất ngày nay, do đu đủ trồng từ hạt, chưa tạo giống thuần nên độ đồng đều của quả trên vườn chưa cao.

Đặc tính hoa cây đu đủ

– Hạt: Quả đu đủ mang trung bình 300 – 500 hạt. Quả đu đủ đủ độ già thường có khoảng 60 – 70% hạt sẽ mọc thành cây. Hạt già có màu xám hoặc đen và thường chìm trong nước. Phía bên ngoài hạt có lớp vỏ lụa mỏng, cản thấm nước nên cần chà bóc vỏ trước khi tiến hành gieo. Hạt chứa dầu. Trọng lượng 1/000 hạt nặng khoảng 2 kilogam.

4/ Đặc tính sinh học cây đu đủ

Quả đu đủ chứa đựng nhiều dưỡng chất, trong 100 g thịt quả chín chứa đựng nhiều nước (86,6%), bột (12,1%), protem (0,6%) và có tương đối nhiều chất khoảng như: Kali (204 mg), Canxi (34 mg), Phốt-pho (llmg).

Nổi bật là, quả đu đủ cung ứng lượng vitamin phong phú: vitamin A (450 mg), Canxi (74mg), Vitamin Bị (0,03), Vitamm pp (0,5 mg), Vitamin B2 (0,04 mg). Bên cạnh đó, quả đu đủ tươi còn được sử dụng như một trong các loại rau nấu ăn hằng ngày.

Một vài nơi còn trồng đu đủ để lấy nhựa cây. Papain có trong đu đủ là một trong các loại enzym có thể phân giải protein nhanh, ứng dụng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm.