Xác định thời vụ để trồng khoai lang ở Việt Nam

1/ Những căn cứ để xác định thời vụ để trồng khoai lang

Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới, gió mùa, thời tiết nóng ẩm, nhiệt độ cao, mưa nhiều, lượng mưa phân bổ tương đối đều nên cực kỳ thuận lợi cho cây khoai lang phát triển sinh trưởng. Vậy nên có thể trồng trong cả năm. Tuy vậy cũng cần chú ý tới các đặc tính riêng của mỗi vùng khí hậu khác nhau để sắp xếp thời vụ cho phù hợp. Cho nên để sắp xếp thời vụ để trồng hợp lý cũng cần phải dựa trên các nhân tố sau đây:

* Điều kiện ngoại cảnh cụ thể (đa số là nhiệt độ và lượng mưa) có liên quan đến những giai đoạn phát triển sinh trưởng của câykhoai lang.

* Đặc tính của giống: Những giống trung bình và dài ngày thường hay được sắp xếp trồng vào vụ Đông Xuân và vụ Xuân. Những giống ngắn ngày thường hay được trồng vào vụ Đông và vụ Hè Thu. Dựa trên đặc điểm chịu rét hay chịu nóng của giống để phân bổ vào thời vụ phù hợp.

* Điều kiện đất đai và chế độ luân canh cây trồng: Đất ngoài bãi tránh giai đoạn ngập nước, chế độ luân canh 2 vụ hay 3 vụ mà chọn vụ trồng cho phù hợp. Luân canh 2 vụ thì trồng vụ Đông Xuân; luân canh 3 vụ thì trồng khoai lang vụ Đông,…

* Mức độ đầu tư thâm canh và đòi hỏi kinh tế cụ thể của từng địa phương.

Nói chung ở Việt Nam đã tạo thành 4 thời vụ để trồng đa phần.

2/ Những thời vụ để trồng khoai lang ở Việt Nam

2/1/ Vụ khoai lang Đông Xuân

Diện tích trồng khoai lang đông xuân ngày nay ở nước ta chiếm tỷ trọng tương đối lớn so sánh với tổng diện tích trồng khoai lang trong cả nước. Nói chung vụ Đông Xuân có thể trồng được ở toàn bộ những khu vực trừ những tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên.

Diện tích trồng khoai lang đông xuân tập trung đa phần trên đất trồng trọt 1 lúa – 1 màu.

Thời vụ để trồng tháng 11 – 12, thu hoạch tháng 4 – 5/

Khoai lang đông xuân có các ưu điểm yếu chính sau đây:

• Điểm mạnh

– Nằm trong cơ cấu luân canh 2 vụ: Lúa mùa – khoai lang đông xuân nên thời vụ không khẩn trương, bảo đảm làm đất kỹ, nhất là có điều kiện làm ải.

– Thời gian sinh trưởng dài (5 – 6 tháng) nên có thể dùng những giống dài ngày có tiềm năng cho năng suất cao.

– Nói chung những thời kỳ phát triển sinh trưởng (nhất là sinh trưởng thân lá và phát triển củ) nằm trong hoàn cảnh ngoại cảnh tương đối thuận lợi.

– Thời kỳ củ lớn nằm trong hoàn cảnh nhiệt độ phù hợp, chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm tương đối lớn, có mưa xuân, thời gian lớn của củ dài nên có lợi rất nhiều cho quá trình phồng to của củ; khi tiến hành thu hoạch nhiệt độ cao, không có mưa nên cho năng suất cao.

• Điểm yếu

– Bắt đầu tháng 12 trở đi nhiệt độ bắt đầu hạ, thường bị rét và hạn, có gió mùa Đông Bắc nên nếu tiến hành trồng muộn khó bén rễ, tỷ lệ dây chết cao.

– Những thời kỳ sinh trưởng đầu nằm trong thời điểm mùa khô hanh nên bộ phận phía trên mặt đất sinh trưởng chậm, khả năng tạo thành củ kém.

– Vào thời kỳ cuối khi nhiệt độ và lượng mưa tăng dần đã thúc đẩy thân lá phát triển mạnh mà dường như không có xu hướng hạ xuống (cá biệt có năm thân lá vẫn được tăng lên đều đặn cho đến lúc thu hoạch) bất lợi cho quá trình vận chuyển, tích lũy vật chất khô vào củ.

Để giải quyết các điểm yếu trên cầp ứng dụng những giải pháp kỹ thuật sau:

– Tranh thủ trồng sớm vào đầu tháng 11 để lợi dụng được điều kiện nhiệt độ và ẩm độ đất còn tương đối cao.

– Đối với thời vụ này để giúp tránh những ảnh hưởng không tốt của điều kiện nhiệt độ thấp sau khi đặt dây lưu ý nên lấp đất sâu khoảng 5 – 7 centimét và phải ấn chặt dây.

– Cần điều tiết việc tưới nước và bón phân một cách hợp lý nhằm thúc đẩy sự phát triển hài hòa giữa hai bộ phận trên và dưới mặt đất.

2/2/ Vụ khoai lang Đông

Khoai lang vụ Đông đa phần được canh tác ở vùng đồng bằng trung du Miền bắc và Bắc khu 4 cũ. Với sự xuất hiện của các giống lúa ngắn ngày và sự tạo thành vụ lúa xuân, cơ cấu mùa vụ gieo cấy lúa đã có các thay đổi. Diện tích gieo cấy hai vụ lúa trước đây (lúa chiêm và lúa mùa) đã chuyển đổi dần thành cơ cấu ba vụ trong năm: Lúa xuân – lúa mùa sớm – cây vụ Đông. Sự tạo thành khoai lang vụ Đông cũng được xuất phát từ đấy và được canh tác đa phần trên diện tích tăng vụ vùng hai vụ lúa hoặc một vụ lúa – một màu, khoai lang đông được canh tác tháng 9, thu hoạch cuối tháng 1, đầu tháng 2 sang năm. Trồng khoai lang đông có các ưu điểm yếu chính sau đây:

• Điểm mạnh

– Khoai lang đông nằm trong cơ cấu luân canh 3 vụ: Lúa xuân – lúa mùa sớm – khoai lang đông nên đã có công dụng:

+ Gia tăng hệ số dùng ruộng đất.

+ Tăng tổng sản lượng thu hoạch trên một đơn vị diện tích gieo trồng tăng thu nhập cho người nông dân.

+ Cải tạo và bồi dưỡng đất.

– Thời gian sinh trưởng ngắn (trên dưới 4 tháng) có thể chọn những giống ngắn ngày hoặc trung bình có cho năng suất cao để trồng.

– Tận dụng thời gian nhàn rỗi sau khi gặt mùa sớm, tạo công ăn việc khiến cho người nông dân.

• Điểm yếu

– Thời vụ khẩn trương nên gây ảnh hưởng tới cách làm đất. Hơn thế nữa khi trồng (tháng 9) còn gặp các trận mưa cuối mùa nên phải trồng khoai lang trên đất ướt.

– Thời gian sinh trưởng thân lá và phát triển củ nằm vào các tháng mùa đông rét nhất, tiết trời khô hanh, nhiệt độ và ẩm độ đất không phù hợp đã khiến cho thân lá phát triển kém, chỉ số diện tích lá thấp, thời gian lớn hữu hiệu của củ ngắn nên đã tác động trực tiếp tới tốc độ lớn của củ vào thời kỳ cuối.

Để giải quyết các điểm yếu trên cần ứng dụng những giải pháp kỹ thuật sau:

– Tranh thủ trồng sớm để tận dụng khi điều kiện nhiệt độ còn cao hỗ trợ cho thân lá phát triển sớm.

– Ứng dụng giải pháp cách trồng khoai lang trên đất ướt. Nội dung cơ bản của giải pháp đó được tóm tắt như sau:

+ Ngay sau khi gặt lúa mùa sớm xong, khi đất ruộng còn ướt (thậm chí còn nước) phải cày lên luống ngay.

+ Lên luống xong cần cho một ít đất bột khô lên đỉnh luống (để gây giảm ẩm độ ) tiếp đến mới triển khai trồng.

+ Sau khi tiến hành trồng xong khoảng 20 – 25 ngày khi khí hâu bắt đầu chuyển sang mùa khô nóng hanh, đất trong luống đã khô dần; lúc đó tiến hành xử lý cày lại ở giữa rãnh luống, làm đất nhỏ và vun vào cho luống khoai hoàn chỉnh.

– Cần triển khai bón thúc sớm (nhất là đạm) để đẩy nhanh thân lá sinh trưởng thuận lợi ngay lúc đầu, bảo đảm đòi hỏi phát triển của diện tích lá. Nếu thân lá phát triển kém, có thể bón thúc thêm phân đạm vào thời gian giữa của giai đoạn sinh trưởng thân lá.

– Cung ứng đầy đủ nước cho giai đoạn sinh trưởng thân lá và phát triển củ. Thực tiễn sản xuất cho biết năm nào vụ Đông khí hậu khô hanh nhiều, tưới nước cho khoai lang đã có công dụng nâng cao năng suất rõ ràng.

2/3/ Vụ khoai lang Xuân

Thời vụ khoai lang xuân có thể trồng được ở trên nhiều loại đất đai khác nhau ở toàn bộ những tỉnh bắc bộ và nam bộ đa phần trên diện tích đất 2 màu – 1 lúa.

Thời vụ để trồng tháng 2 – 3, thu hoạch tháng 6 – 7

• Điểm mạnh

– Thời vụ không khẩn trương, bảo đảm thuận lợi cho việc làm đất.

– Thời gian sinh trưởng tương đối dài (4 – 5 tháng) nên tận dụng tối đa được những giống có thời gian sinh trưởng trung bình và dài ngày có tiềm năng cho năng suất cao.

– Nói chung điều kiện ngoại cảnh thuận lợi phù hợp cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây khoai lang từ khi trồng cho tới thời kỳ củ lớn. Sinh trưởng thân lá mạnh, thời gian lớn hữu hiệu của củ tương đối dài.

• Điểm yếu

– Giai đoạn sinh trưởng cuối của thân lá vẫn tiếp tục được tăng lên mà dường như không có biểu hiện hạ xuống do nhiệt độ và lượng mưa tăng, ảnh hưởng nhiều đến quá trình tập trung vật chất khô vào củ.

– Các năm nào mưa sớm (vào cuối tháng 5 đầu tháng 6 đã có mưa lớn) khiến cho ruộng khoai bị ngập úng, củ dễ bị thối, nếu như không được thoát nước nhanh thường phải thu hoạch non khi củ chưa già gây hạ năng suất và chất lượng củ.

Trên thực tế sản xuất ngày nay, người nông dân có xu hướng thu nhỏ diện tích trồng khoai lang xuân; thay vào đó họ trồng những cây có giá trị kinh tế cao như ngô, đậu nành, lạc, khoai tây và một vài loại rau,…

2/4/ Vụ khoai lang Hè Thu

Được canh tác đa phần ở những tỉnh phía Nam. Ở những tỉnh bắc bộ chỉ trồng được ở các nơi nào có đất cao thoát nước như những tỉnh vùng trung du miền núi. Vùng đồng bằng vụ Hè Thu nằm vào mùa mưa bão nên thường không nên trồng được khoai lang.

Vụ khoai lang Hè Thu được canh tác tháng 5 – 6, thu hoạch tháng 8 – 9

– Nói chung điều kiện ngoại cảnh tương đối thuận lợi thích hợp với quy luật phát triển sinh trưởng của cây khoai lang nên có thể cho năng suất tương đối.