Xây dựng cơ sở sản xuất cây giống: một số loại mai, cây cảnh, bonsai

Xác định nhu cầu cây con cho sản xuất gia đình phụ thuộc từng điều kiện kinh tế gia đình.

Phụ thuộc vào kinh nghiệm canh tác, chăm sóc của gia đình.

Dựa trên hiện trạng kinh tế gia đình.

Chọn loại cây con, hạt  giống cây cảnh tốt mang về chuẩn bị nhân

Chuẩn bị đất ươm, bầu ươm, môi trường ươm và điều kiện cho những biện pháp nhân giống.

Xử lý hạt giống, chọn cành chiết, chọn cành để ghép.

Gieo hạt trên luống, thực thi chiết cành, ghép cành.

Chăm bón cây con, cành ghép – gốc ghép sau ghép

Chọn cây đạt đòi hỏi đem trồng ra vườn sản xuất của gia đình

1/ Đòi hỏi về địa điểm thiết kế vườn ươm

Chọn những nơi có điều kiện thiên nhiên thuận lợi, nguồn giống phong phú, sản xuất đa dạng, dễ tiêu thụ, nhân dân có rất nhiều kinh nghiệm tốt trong trồng trọt nhất là các khu vực có truyền thống trồng và ươm giống lâu đời.

Hình thành vườn với quy mô lớn cần phải cân nhắc đầy đủ những nhân tố để đảm bảo được phát triển sinh trưởng, và kế hoạch nhân giống của cơ sở. Những bước cấp thiết để hình thành vườn nhân giống gồm có:

• Điều kiện tự nhiên

Điều kiện địa hình

Địa hình bằng phẳng có độ dốc không quá 5^o tùy điều kiện từng nơi mà chọn hướng dốc, độ cao cho thích hợp. Hướng dốc tác động tới điều kiện tiểu khí hậu và sự tác động còn dựa vào vĩ độ và độ cao so sánh với mặt biển.

• Điều kiện đất đai

– Chọn đất có thành phần cơ giới nhẹ, từ pha cát đến thịt nhẹ cấu tạo tơi xốp, thoáng khí.

–  Đất có độ phì cao, đủ ẩm. Mực nước ngầm đối với đất cát pha cao từ 1,5-2,0 m (tùy mỗi loại cây mà chọn mực nước ngầm cho thích hợp ).

– Độ pH phù hợp với nhiều loài cây ăn trái là đất trung tính.

– Đất sạch cỏ dại không có đá lẫn.

– Cần điều tra trước khi lập vườn ươm và tiến hành xử lý đất để diệt trừ sạch mầm mống sâu, bệnh.

• Điều kiện kinh doanh

– Vườn ươm đặt gần nguồn nước sạch và phục vụ đủ đòi hỏi về nước tưới cho cây trong cả mùa khô nóng và sinh hoạt cho công nhân.

– Địa điểm vườn ươm đặt nơi trung tâm trồng để đỡ công vận chuyển và gây tổn hại cho cây.

– Bên cạnh đó vườn ươm nên đặt gần đường giao thông.

Tùy tình hình cụ thể từng nơi để chọn những điều kiện phù hợp nhất vì trên thực tế cực kỳ ít nơi thỏa mãn toàn bộ những điều kiện trên.

2/ Vị trí, độ cao vườn ươm cây cảnh

2/1/ Vị trí vườn ươm

Vị trí vườn ươm (tối kỵ) bị ngập úng. Do đó, nền của vườn ươm bao giờ cũng phải cao hơn các nơi xung quanh để giúp tránh nước đọng lại làm thối cành giâm hoặc cành chiết,…

2/2/ Vườn ươm phải thoáng đãng

Chúng ta nên chọn vị trí vườn ươm ở các nơi có gió nhẹ, để không khí lưu thong đều trong vườn, để không khí không bị “tù”. Các chỗ ít thoáng đãng, cành giâm và chiết thường bị nấm, vi khuẩn tạo bệnh. Các chỗ có gió quá mạnh sẽ làm ẩm độ không khí trong vườn hạ nhanh, có khả năng làm cành giâm và chiết bị khô.

Vậy nên, nếu vị trí không đạt đòi hỏi thì chúng ta phải linh động sinh ra các nhân tố cấp thiết. Ví dụ: Nếu như không thoáng đãng thì phải sử dụng đến quạt gió, nếu gió quá mạnh thì phải sử dụng lưới che chắn xung quanh để cản bớt. Thậm chí việc che chắn còn có thể linh động theo tình hình của từng ngày.

2/3/ Ánh sáng và giàn che nắng của vườn ươm cây cảnh

Do cành giâm bị cắt rời khỏi thân cây mẹ, nên ánh sáng quá gắt (cường độ cao) cành sẽ không sống được. Ngược lại thì các chỗ không có ánh sáng mặt trời rọi vào (nhất là buổi sáng sớm ) thì cũng không đạt đòi hỏi (cây sẽ mọc yếu ớt), trừ khi sử dụng đèn điện để tạo ánh sáng.

Nên làm giàn che để “hạ bớt ánh sáng mặt trời chiếu vào khi nắng gắt. Tỷ lệ nắng còn khoảng 30% kể từ khoảng 8 giờ sáng đến khoảng 16 giờ chiều.

Nếu diện tích nhỏ (khoảng 20 m²) thì mái che có chiều cao khoảng 2,4 m. trường hợp diện tích lớn thì nâng chiều cao mái che lên (mái che cao giàn sẽ thoáng và ánh sáng sẽ lây lan đều). Theo kinh nghiệm, khi giàn ươm đã làm xong, đừng nên vội vàng ươm đồng loạt ngay mà phải ươm thử một ít, nhằm kiểm tra xem có đạt đòi hỏi không (nhất là trong các ngày nắng gắt).

Cách kiểm tra là triển khai ươm 5 – 10 chậu, cành giâm cứ để lá tất cả. Tiếp đến, tưới nước cả vườn ươm như thể đang chăm sóc cả vườn ươm. Nếu 2 – 3 ngày sau những lá của cành giâm thử chuyển sang màu vàng nhưng không bị khô thì đạt đòi hỏi. Còn ngược lại lá bị héo khô là không đạt đòi hỏi. Trong trường hợp này, cần phải xem lại nguyên do nào ẩm độ không khí không đạt đòi hỏi.

Cây còn nhỏ hoặc khi giâm cành, do cành giâm bị cắt rời khỏi thân cây mẹ, nên ánh sáng quá gắt (cường độ cao) nó sẽ không sống được. Ngược lại thì các chỗ không có ánh sáng mặt trời rọi vào (nhất là buổi sáng sớm ) thì cũng không tốt (cây sẽ mọc yếu ớt), trừ khi sử dụng đèn điện để tạo ánh sáng.

2/4/ Làm luống (liếp) ươm

Luống ươm có chiều dài dựa theo giàn ươm, nhưng chiều rộng chỉ nên nhiều nhất khoảng 1,2m, nhằm tạo thuận lợi cho thao tác khi chăm sóc. Về chiều cao của luống, miễn sao đừng bị đọng nước là được.

San phẳng mặt luống, ở phía trên mặt bằng của từng luống nên phủ về mặt bằng cát để dưỡng ẩm (nếu có cỏ mọc cũng dễ nhổ tận gốc). Lớp cát nên thấp hơn vòng bao xung quanh (viền) để làm chỗ dựa cho bao nylon hoặc chậu không bị ngã.

2/5/ Vườn ươm cây cảnh cố định

Đây chính là vườn ươm có thời gian dùng lâu dài thực thi cả 2 nhiệm vụ cơ bản của vườn ươm.

–  Loại vườn ươm được xây dựng quy mô, tại đây có đầy đủ cán bộ khoa học kỹ thuật có trình độ, có những công trình kiến thiết cơ bản phục vụ cho công tác nghiên cứu và phục vụ sản xuất.

–  Loại vườn ươm được xây dựng để phục vụ cho nhu cầu trên quy mô lớn mang tính chất quốc gia, liên vùng, liên tỉnh.

2/6/ Vườn ươm cây cảnh tạm thời

Loại vườn ươm này thực thi nhiệm vụ nhân giống là chính yếu, những hộ sản xuất nhỏ thường dùng loại vườn nhân giống này. Vì nó có thể chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn sau khi đã hoàn tất nhiệm vụ cung ứng đủ giống cho sản xuất, và thích hợp điều kiện, trình độ người nông dân.

Một số loại chậu, túi nhựa giỏ tre sử dụng ươm, trồng cây

Dùng loại nào cũng được, nhưng cần lưu ý đến những chi tiết sau:

Đừng nên sử dụng loại có kích thước quá lớn (sẽ gây úng nước sau này và hao chất trồng, chiếm chỗ nhiều). Do cành mai không lớn, nên chúng ta chỉ chọn loại có chiều cao nhiều nhất khoảng 10 centimét và miệng chậu nhiều nhất cũng cỡ 10 centimét.

Nếu sử dụng túi nylon (nhựa), chúng ta nên chọn loại có màu đen (màu trắng hoặc màu khác có độ trong suốt, sau này rêu xanh phát triển). Túi nylon phải được bấm 8 – 10 lỗ ở phần đáy chậu.

3/ Chất trồng (giá thể) cây cảnh thời kỳ vườm ươm

Nói chung chất trồng trong chậu ở thời kỳ ươm cành cần phải dưỡng ẩm (nhưng không được đọng nước trong một thời gian dài 4 – 5 tháng). Vậy nên, chất trồng, chúng ta nên sử dụng một trong một số loại sau:

+ Tro trấu: Tro trấu là một trong các loại chất trồng cực kỳ tốt, do nó đạt những đòi hỏi kể trên. Nhưng lưu ý tro trấu phải đen (dạng than trấu), càng lớn càng tốt. Vì bị nát (nhuyễn) sẽ khiến cho úng nước và phải để hơn một tuần (kể từ thời điểm kéo ra khỏi lò đốt). Nếu kéo ra dùng ngay sẽ gây chết cành giâm (bao gồm cả tưới nước cho nguội).

+ Bột xơ dừa: Bột xơ dừa sử dụng để ươm cành tương đối tốt. Nhưng nó có rất nhiều chất “chát” và có trường hợp bị mặn dễ làm hư cây. Để giải quyết các vấn đề này, chúng ta nên ngâm bột xơ dừa trong nước khoảng 1 – 2 ngày. Tiếp đến vắt cho ráo nước rồi đổ vào chậu. Do bột xơ dừa có thể dưỡng ẩm cực kỳ cao. Do đó, khi đổ bột xơ dừa vào chậu phải nén hơi chặt (dẽ).

+ Cát: Cát xây dựng (loại xây) có hạt lớn vừa phải, sử dụng ươm cành chiết, cành giâm cực kỳ tốt. Vì chúng dưỡng ẩm nhưng không gây đọng nước (đừng nên sử dụng cát vùng có nước mặn).

Thời kỳ đầu chỉ cần điểm tựa để khi rễ mọc ra có chỗ mà bám vào ổn định và cần ẩm độ của không khí để cành không bị teo tóp lại.

• Có nên bón phân cho cây cảnh giải đoạn vườn ươm?

Chỉ lúc nào cành giâm có rễ và lá thì lúc đó nó mới hút nước và phân bón, lúc đó mới bón phân.

Việc bón phân vào thời kỳ vườn ươm chẳng các vô ích mà còn có khả năng làm cành giâm bị chết vì những chất hóa học hoặc nấm mốc,…có trong phân bón thâm nhập vào vết cắt.

Loại đất này đã được diệt trừ trùng và trộn đủ dưỡng chất cho cây trồng cho nhu cầu của cây kiểng, khi trồng không cần thiết bổ sung phân bón, đất chuyên sử dụng để thích hợp cho các người không có kinh nghiệm về phân bón, và không có thời gian để trộn phối.